ကားလ္မာ့က္စ္မိတ္ဆက္

ကားလ္မာ့က္စ္မိတ္ဆက္ (ဘာသာျပန္)

အခန္း (၃)

ဘုရားသခင္မွ ေငြေၾကးဆီသို႕

ဟီဂယ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကို ဘာသာေရး ဆန္႕က်င္ေရးလက္နက္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲအသံုးျပဳမွဳေတြကို ေနာက္ထပ္အစြန္းေရာက္ ဟီဂယ္လီယန္တဦးျဖစ္တဲ့ Feuerbach ဆိုသူကလဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အိန္ဂယ္က Feuerbach ကို နာမည္ေက်ာ္ေစခဲ့တဲ့ "ခရစ္ယန္ဘာသာ၏ အႏွစ္သာရ" ဆိုေသာ စာအုပ္ရဲ႕ သက္ေရာက္မွဳေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြဟာ ဒီစာအုပ္ရဲ႕ လြတ္ေျမာက္ေရးဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မွဳေတြကို ဒါေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး အေတြ႕အၾကံဳရွိသူ မွသာ နားလည္ႏိုင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ တက္ၾကြမွဳဟာ လူငယ္ဘ၀မွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ ရွိတာေၾကာင့္ လူေတြအားလံုးဟာ တၾကိမ္တခါေတာ့ Feuerbachians ေတြ ျဖစ္ခဲ့ၾကဖူးမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားထားခဲ့ပါတယ္။

Bauer နဲ႕ အလားသ႑ာန္တူပဲ Feuerbach ကလဲ ဘာသာေရးဆိုတာကို ေသြဖည္ျခင္း သ႑ာန္တရပ္လို႕ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားသခင္ဆိုတာ လူသားေတြရဲ႕ လိုလားတဲ့ အခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပျပီး၊ ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္ေအာင္ ပံုေဖာ္ထားျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သူက ေရးထားခဲ့ပါတယ္။ အမွန္တကယ္ေတာ့ အသိဥာဏ္၊ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာနဲ႕ အၾကင္နာတရားတို႕ကသာ လူသားေတြရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အရည္အေသြးျဖစ္ျပီး၊ ဒါေတြကို ကိုယ္စားျပဳေသာ ရိုးသားသန္႕ရွင္းတဲ့ သ႑ာန္တခုအေနနဲ႕ ဘုရားသခင္ကို လူေတြက ဖန္တီးထားၾကတာ ျဖစ္ေၾကာင္း Feuerbach က ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္ ဘုရားသခင္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို ျမွင့္တင္ေလေလ၊ လူေတြဟာ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ေသးသိမ္ေအာင္ လုပ္ေလေလ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ သီအိုေလာ္ဂ်ီဆိုတာ မွားယြင္းစြာေဖာ္ျပထားတဲ့ မႏုႆေဗဒ အမ်ိဳးအစားတခုအျဖစ္ သိျမင္ေရးျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘုရားသခင္ကို ယံုၾကည္ရမယ့္အစား၊ လူေတြဟာ ကိုယ့္ဘာသာကို ယံုၾကည္မွဳပဲ ရွိသင့္တာေၾကာင့္၊ ဘာသာတရားေပ်ာက္ကြယ္သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ လူသားဆန္မွဳေတြ ျပန္လည္ေပၚထြက္လာႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားထားခဲ့ပါတယ္။

"ခရစ္ယန္ဘာသာ၏ အႏွစ္သာရ" ဆိုတဲ့ စာအုပ္ေပၚထြက္ခဲ့တာ (၁၈၄၁) ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ဟာ အိန္ဂယ္အေပၚ တစံုတရာလႊမ္းမိုးမွဳရွိခဲ့ေပမယ့္ မာ့က္စ္ကေတာ့ သိပ္စိတ္မ၀င္စားခဲ့ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ Bauer ကတဆင့္ အလားတူအေတြးအေခၚေတြကို မာ့က္စ္ကလဲ ေဖာ္ျပခဲ့ျပီး ျဖစ္လို႕ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ Feuerbach ရဲ႕ ေနာက္ထပ္စာအုပ္တအုပ္ျဖစ္တဲ့ "Preliminary Theses for the Reform of Philosophy” ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကေတာ့ မာ့က္စ္အေပၚမွာ အဆံုးအျဖတ္ေပးႏိုင္တဲ့ သက္ေရာက္လႊမ္းမိုးမွဳ ရွိသြားခဲ့ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ မာ့က္စ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚဖြံ႕ျဖိဳးမွဳနဲ႕ စပ္လ်ဥ္းတဲ့ ေနာက္ထပ္အေရးၾကီးအဆင့္တဆင့္ကို လမ္းေၾကာင္းေပးသြားႏိုင္ခဲ့လို႕ပါ။

Feuerbach ရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းသုေတသနေတြက ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ေ၀ဖန္မွဳေတြကေန ဟီဂယ္လီယန္ ဒႆနိကေဗဒကို ေ၀ဖန္မွဳအဆင့္ထိ ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါကလဲ ဟီဂယ္ကို ေ၀ဖန္မွဳတမ်ိဳးျဖစ္ျပီး၊ Feuerbach ကိုယ္တိုင္က ဟီဂယ္လီယန္တေယာက္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ဒႆနိကေဗဒေတြအားလံုးကို ဟီဂယ္ရဲ႕ နည္းလမ္းသံုးျပီး၊ ဟီဂယ္ကို ေျပာင္းလဲဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဟီဂယ္က စိတ္ဆိုတာကို သမိုင္းရဲ႕ေရြ႕လ်ားအင္အားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ျပီး၊ လူသားေတြကို စိတ္ရဲ႕ ျပဌာန္းခ်က္ေတြ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ Feuerbach ရဲ႕ အဆိုအရ ဒီအျမင္ဟာ လူသားရဲ႕ အႏွစ္သာရကို လူသားေတြရဲ႕ ျပင္ပမွာ ထားရွိျခင္းျဖစ္တာေၾကာင့္ ဘာသာေရးသ႑ာန္လိုပဲ လူသားဘ၀ကေန ေသြဖည္မွဳ ျဖစ္ပြားေစေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

ဟီဂယ္နဲ႕ အျခား idealist ေက်ာင္းေတာ္က ဂ်ာမန္ဒႆနိကေဗဒပညာရွင္ေတြက သေဘာတရားေရးရာမ်ားကို စဥ္းစားရာမွာ ၀ိဥာဥ္၊ စိတ္၊ ဘုရားသခင္၊ အလံုးစံု၊ အဆံုးအစမရွိမွဳ စတာေတြကေန စတင္စဥ္းစားျပီး၊ ဒါေတြကို အမွန္တကယ္ ျဖစ္တည္ေနတဲ့ အရာေတြကို သတ္မွတ္ၾကေၾကာင္းနဲ႕ သာမန္လူသားေတြ၊ တိရစာၦန္ေတြ၊ စားပြဲခံုေတြ၊ တုတ္ေခ်ာင္းေတြ၊ ေက်ာက္တံုးေတြနဲ႕ အျခားရုပ္၀တၳဳပစၥည္းေတြကိုက်ေတာ့ အကန္႕အသတ္ရွိျပီး၊ မျပည့္စံုမွဳေတြကို ေဖာ္ျပခ်က္ေတြလို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ Feuerbach က ဒီလိုယူဆခ်က္ေတြကို ေျပာင္းျပန္ေတြးေခၚ စဥ္းစားျပီး၊ ဒႆနိကေဗဒဟာ ရုပ္၀တၳဳကမၻာကေန စတင္ရမယ္လို႕ ျငင္းဆိုေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အေတြးအေခၚက ျဖစ္တည္မွဳကို ျပဌာန္းတာ မဟုတ္ပဲ၊ ျဖစ္တည္မွဳက အေတြးအေခၚကို ျပဌာန္းျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း သူက ယူဆပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ Feuerbach က သူ႕ဒႆနိကေဗဒရဲ႕ အလယ္ဗဟိုမွာ ဘုရားသခင္နဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကို ေနရာမေပးထားခဲ့ပါဘူး။ လူသားကိုသာ ေနရာေပးထားခဲ့ပါတယ္။ ဟီဂယ္ဆိုထားတဲ့ လြတ္ေျမာက္ေရး ရရွိဖို႕ ေသြဖည္ေရးကို ေက်ာ္လႊားရမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ ပံုျပင္ဟာ Feuerbach အတြက္ေတာ့ ဘာသာေရးနဲ႕ ဒႆနိကေဗဒရဲ႕ ေသြဖည္မွဳမ်ားကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ေသာ လူသားေတြရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ေဖာ္ျပထားခ်က္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းသြားပါတယ္။

ကားလ္မာ့က္စ္က ဟီဂယ္ရဲ႕ နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳျပီး၊ လူသားေတြရဲ႕ ပစၥဳပၸန္အေျခအေနကို တိုက္ခိုက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဟီဂယ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြက ေျမၾကီးေပၚ ဖုတ္ခနဲ ျပဳတ္က်သြားသလို ျဖစ္ခဲ့ရျပန္ပါတယ္။ Rhenish Gazette မွာ အယ္ဒီတာ လုပ္ရတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေတြေၾကာင့္၊ ကားလ္မာ့က္စ္ဟာ ဟီဂယ္လီယန္ဒႆနိကေဗဒကေန လက္ေတြ႕အေရးေတြျဖစ္တဲ့ ကြာရွင္းျပတ္စဲျခင္း၊ ဆင္ဆာျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ ေတာထဲမွ ကၽြန္းသစ္မ်ားကို စုပံုထားမွဳအား ကန္႕သတ္ေသာ ပါရွန္းဥပေဒနဲ႕ စိုက္ပ်ိဳးေရးသမားမ်ားရဲ႕ စီးပြားေရးယုတ္ေလ်ာ့မွာ အေျခအေနမ်ားကို စိတ္၀င္စားမွဳ ပိုမ်ားလာခဲ့ပါတယ္။ သတင္းစာထုတ္ေ၀မွဳကို ဖိႏွိပ္ခံရခ်ိန္မွာေတာ့ ကားလ္မာ့က္စ္က ဒႆနိကေဗဒေရးရာကို ျပန္လည္ေလ့လာျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီလိုေလ့လာရင္းနဲ႕ ဟီဂယ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဒႆနိကေဗဒကို Feuerbach ရဲ႕ နည္းလမ္းမ်ား သံုးျပီး၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္ကာလ (၁၈၄၃) ခုႏွစ္က မာ့က္စ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြဟာ ဆိုရွယ္လစ္ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ လစ္ဘရယ္မွာပဲ ရွိပါေသးတယ္။ consciousness ကို ေျပာင္းလဲျခင္းကသာ အဓိကလိုအပ္ေၾကာင္း ယူဆထားခဲ့ပါတယ္။ German-French Annals အတြက္ အလုပ္လုပ္ရင္း ခင္မင္ခဲ့ဖူးတဲ့ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ Arnold Ruge ဆီကို ေရးသားခဲ့တဲ့ စာထဲမွာ မာ့က္စ္က လြတ္ေျမာက္မွဳဟာ လူသားရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာဆိုင္ရာ ခံစားခ်က္ျဖစ္ျပီး၊ ဒါဟာ လူသားေတြဆီမွာ ႏိုးၾကားဖို႕ လိုေၾကာင္းနဲ႕ ဒီခံစားမွဳကသာလွ်င္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို အျမင့္မားဆံုးရည္ရြယ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကရက္တစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေပၚေပါက္လာေစေရးအတြက္ ေဆာင္က်ဥ္းမယ့္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပး ႏိုင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။

Joint Venture နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ Ruge ထံ ေနာက္ထပ္ေရးသားခဲ့တဲ့ စာတေစာင္မွာလဲ အခ်ိန္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို စာတစုတည္းနဲ႕ ေဖာ္ျပလို႕ရႏိုင္ေၾကာင္း၊ မိမိကုယ္ကို နားလည္မွဳရွိလာတဲ့ အခ်ိန္အခါဟာ ရုန္းကန္မွဳေတြ၊ လိုလားခ်က္ေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ေၾကာင္း၊ အျပစ္ေတြကို ခြင့္လႊတ္ဖို႕အတြက္ လူသားက ဒီအျပစ္ေတြဟာ ဘာေတြလဲဆိုတာ ေၾကျငာဖို႕သာ လိုအပ္ေၾကာင္းကို ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္အထိ မာ့က္စ္ဟာ ဟီးဂယ္ကို လူသားရဲ႕ ဒႆနိကပညာရွင္အျဖစ္၊ Feuerbach က ပံုေဖာ္ေဆာင္မွဳမွာပဲ လက္ခံေတြးေခၚေနခဲ့ပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္ လူသားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ မာ့က္စ္ရဲ႕ အျမင္ေတြကေတာ့ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ရွဳေထာင့္၊ အေတြးအေခၚနဲ႕ ကိုယ္ပိုင္သိျမင္မွဳေတြ အေပၚမွာပဲ အာရံုစိုက္ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနကေန လူသားေတြရဲ႕ ရုပ္အေျခအေနနဲ႕ စီးပြားေရးအေျခအေနေတြကို အာရံုစိုက္မွဳ စတင္လာခဲ့တဲ့ ပထမဆံုး လကၡဏာေတြကို (၁၈၄၃) ခုႏွစ္မွာ ေ၇းသားခဲ့တဲ့ "On the Jewish Question” အက္ေဆးမွာ စတင္ေတြ႕လာရပါတယ္။ ဒီအက္ေဆးက ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံသားနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အလမ္းမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး Bruno Bauer ေရးထားခဲ့တဲ့ စာတမ္းႏွစ္ခုကို ျပန္လွန္သံုးသပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

သူ႕မိတ္ေဆြေတြက ဒီအေရးနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ဘာသာေရးရာ ေမးခြန္းထုတ္ဖြယ္ရာအေနဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္ကို မာ့က္စ္က လက္မခံပါဘူး။ စဥ္းစားသင့္တာက ဥပုသ္ေစာင့္တဲ့ ဂ်ဴးေတြရဲ႕ အေရးမျဖစ္သင့္ပဲ ေန႕စဥ္နဲ႕အမွ် သြားလာလွဳပ္ရွားေနတဲ့ ဂ်ဴးေတြအေရးျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ဴးေတြရဲ႕ ဘံုလကၡဏာျဖစ္တဲ့ ေငြေၾကးေလာဘရွိျခင္းနဲ႕ အေပးအယူလုပ္တတ္ျခင္းေတြကို ေတြ႕ျမင္ျပီး၊ မာ့က္စ္က ဂ်ဴးေတြရဲ႕ လကၡဏာကို အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွ ဂ်ဴး၀ါဒ (Civil Society's Judaism) အျဖစ္ သတ္မွတ္ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကေတာ့ အေပးအယူျပဳလုပ္ျခင္းနည္းလမ္းနဲ႕ ဘ႑ာေရးအက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို အသံုးျပဳျပီး၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို လႊမ္းမိုးႏိုင္မွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မာ့က္စ္က ဂ်ဴးေတြရဲ႕ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းဟာ အေပးအယူလုပ္မွဳကို ဖယ္ရွား ႏိုင္ေရးအတြက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအား ျပန္လည္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုထားပါတယ္။

ဒီအက္ေဆးရဲ႕ အေရးပါမွဳကေတာ့ လူသားေတြရဲ႕ ေသြဖည္ျခင္းကို ဘာသာေရးလို႕ မျမင္ပဲ စီးပြားေရးဘ၀လို႕ ရွဳျမင္လာတဲ့ မာ့က္စ္ရဲ႕ အျမင္ျဖစ္ပါတယ္။ အျခား ဂ်ာမန္စာေရးဆရာတဦးျဖစ္တဲ့ Moses Hess ကလဲ Feuerbach ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကေန ဒီလမ္းေၾကာင္းကို ေတြးေခၚမွဳဆိုင္ရာမွာ ဦးတည္သြားခဲပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕ကို ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒအား ဒႆနိကေဗဒလမ္းစဥ္မွ ပထမဦးဆံုး လမ္းထြင္ရွဳျမင္သူအျဖစ္ အိန္ဂယ္က သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ (ဒႆနိကေဗဒရွဳေထာင့္ကေန ရွဳျမင္တဲ့ အျခားကြန္ျမဴနစ္ေတြ ရွိေပမယ့္ အိန္ဂယ္ဆိုလိုတာက ဟီဂယ္လီယန္ ဒႆနိကေဗဒကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္)

တစတစနဲ႕ မာ့က္စ္ကလဲ ဒီလမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္လာပါတယ္။ "On the Jewish Question” ထဲမွာ မာ့က္စ္ေရးသားခဲ့တဲ့ စာပိုဒ္တပိုဒ္ဟာ ေရးသားတဲ့ ခုႏွစ္သာ ႏွစ္ႏွစ္ခန္႕ေစာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေငြေၾကးဆိုတဲ့ စကားလံုးအစား ဘာသာေရးဆိုတဲ့ စကားလံုးတခု ပါ၀င္ေနႏိုင္တဲ့ စာပိုဒ္တခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာပိုဒ္မွာ ေဖာ္ျပထားခ်က္က ေငြေၾကးဟာ သူ႕ဘာသာသူ တန္ဖိုးသတ္မွတ္ထားခ်က္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ လူသားကမၻာနဲ႕ သဘာ၀ကမၻာပါ၀င္တဲ့ ကမၻာတခုလံုးကို လုယက္ထားေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ေငြေၾကးဆိုတာ လူသားရဲ႕ လုပ္အားနဲ႕ ဘ၀ အတြက္ ေသြဖည္မွဳရွိလာတဲ့ အႏွစ္သာရျဖစ္ျပီး၊ ဒီေသြဖည္မွဳဟာ လူသားေတြရဲ႕ ကိုးကြယ္မွဳကို လႊမ္းမိုးလာေစတယ္လို႕ ဆိုလာခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးစာေၾကာင္းမွာ ေရွ႕ဆက္ရမယ့္ လမ္းေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႕ Bauer နဲ႕ Feuerbachတို႕ အပါအ၀င္ ငယ္ရြယ္ေသာ ဟီဂယ္လီယန္မ်ားဟာ ဘာသာေရးကို ေသြဖည္ေနေသာ လူသားအႏွစ္သာရလို႕ သတ္မွတ္ျပီး၊ ဒီေသြဖည္မွဳကို ရပ္ဆိုင္းႏိုင္ေရးအတြက္ ခရစ္ယန္ဘာသာတရားကို ေ၀ဖန္မွဳေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ Feuerbach က ဘာသာေရးကို အာရံုမစိုက္ေတာ့ပဲ လူ႕သဘာ၀ရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အစိတ္အပိုင္းကို ေသြဖည္မွဳသ႑ာန္တမ်ိဳးအျဖစ္ အာရံုစိုက္သြားခဲ့ပါတယ္။ မာ့က္စ္ကေတာ့ လူသားေတြရဲ႕ လြတ္ေျမာက္ေရးကို ေသြဖည္ေစတာက ဘာသာေရးလဲမဟုတ္၊ ဒႆနိကေဗဒလဲ မဟုတ္ပဲ၊ ေငြေၾကးသာျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုလာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ထပ္အဆင့္တဆင့္ဟာ ေဘာဂေဗဒကို ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ျခင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ မာ့က္စ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚနဲ႕ သုေတသနက ေဘာဂေဗဒဘက္ကို ေျခဦးလွည့္သြားပါေတာ့တယ္။

အခုလို မာ့က္စ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာမွဳ လမ္းေၾကာင္းကို ဆက္လက္မေလ့လာခင္မွာ၊ ေဘာဂေဗဒနဲ႕ အလားသ႑ာန္တူပဲ မာ့က္စ္စိတ္၀င္စားလာခဲ့တဲ့ အျခားအေၾကာင္းအရာတခုကိုလဲ ထပ္မံ ေလ့လာသင့္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီအရာေတြက မာ့က္စ္ရဲ႕ အေတြးအေခၚနဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳ ေတြမွာ အဓိကက်တဲ့ အတြက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

မူရင္းစာအုပ္အမည္ - Marx: A Very Short Introduction

စာအုပ္ေရးသားသူ - Peter Singer

စာအုပ္ထုတ္ေ၀ႏွစ္ - ၁၉၈၀ (ပထမအၾကိမ္)၊ ၁၉၉၆ (ျပန္လည္ထုတ္ေ၀ႏွစ္)

ဘာသာျပန္သူ - ခင္မမမ်ိဳး (၁၁၊ ၂၊ ၂၀၁၃)