စကားႀကီး (၁၀)မ်ိဳး

စကားႀကီး (၁၀)မ်ိဳး
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤

စကားေျပာဆိုရာ၌ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာေစရန္ စကားေျပာနည္း ၁၀-မ်ိဳးကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားသည္၊ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔က စကားႀကီး ၁၀-မ်ိဳးဟု ေခၚဆိုၾကသည္၊ ယင္းစကားႀကီး ၁၀-မ်ိဳး၏ အမည္ကို မုန္တိုင္ပင္ ဆရာေတာ္က မွတ္သားရလြယ္ကူေစရန္ သံုးပံုတံခ်ဴက်မ္း၌ ေအာက္ပါအတိုင္း လကၤာစီထားပါသည္။

၁။ ေရကူး ညာတင္

၂။ ေကာက္ပင္ ရိတ္လွီး

၃။ ေရစီး ေဖာင္ဆန္

၄။ အိုးတန္ ဆန္ခပ္

၅။ ဆီပြတ္ က်ည္ေပြ႔

၆။ ဆင္ေ၀ွ႔ ရန္ေရွာင္

၇။ ေတာင္သူ ယာခုတ္

၈။ ၾကက္ဆုတ္ ခြပ္ျပစ္

၉။ ေရစစ္သည့္အင္

၁၀။ ခက္တင္ ေမာင္းနင္း အျခင္းဆယ္ပါး

ဤစကားကို မွတ္သား၀မ္းတြင္း ေလ့ေစမင္း။

၁။ ေရကူးညာတင္ ေျပာနည္း

ျမစ္တဘက္မွ လိုရာဆိပ္ကမ္းသို႔ ကူးလိုလွ်င္ ျမစ္ညာက တင္၍ကူးမွ လိုရာသို႔ ေရာက္သကဲ့သို႔
မိမိအလိုရွိရာသို႔ေရာက္ေအာင္ အထက္က တင္ကူး၍ ေျပာျခင္းသည္ ( ေရကူးညာတင္ ေျပာနည္း ) မည္၏။
အူထံုးေရာဂါသည္ကို ကုရာ၌ ဇီ၀က-ေျပာေသာစကားကို သာဓကထုတ္အပ္၏။

၂။ ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း

စပါးရိတ္လွ်င္ ေကာက္ပင္ကို လက္တဆုပ္ျဖင့္ ဆုပ္သိမ္းကာ တံဇဥ္ျဖင့္အရင္းမွ ျဖတ္၍ ရိတ္ယူသကဲ့သို႔ တဘက္လူ၏ စကားကို သိမ္းက်ဳံးဖမ္းယူျပီးမွ အရင္းကျဖတ္၍ ပိုင္ေလာက္ေအာင္ ေျပာဆိုျခင္းသည္ (ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး ေျပာနည္း ) မည္၏။
သူေဌးသား ၂-ေယာက္ႏွင့္ ဗ်ိဳင္းပံု၀တၳဳကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၃။ ေရစီးေဖာင္ဆန္ ေျပာနည္း

ေဖာင္ႀကီးသည္ အညာသို႔ ဆန္ေသာကာလ လိုရာဆႏၵရွိသမွ်ကို တင္ယူ၍ ျဖည္းညင္းသာယာစြာ ဆန္လွ်င္ လိုရာအရပ္သို႔ ေရာက္ႏိုင္သကဲ့သို႔
စကားအရာတြင္လည္း ဥပမာ-ဥပေမယ်တို႔ျဖင့္ ျဖည္းညင္းသာယာစြာ လိုရာေရာက္ေအာင္ ေျပာဆိုျခင္းသည္ (ေရစီးေဖညင္ဆန္ ေျပာနည္း ) မည္၏။
ဟံသာ၀တီဘုရင္ ရာဇာဓိရာဇ္က ( အေဆြေတာ္ ) ဟု ေရးသားသည္ကို ဒြါရ၀တီမင္းက မေက်နပ္၍ ဟံသာ၀တီ သားတို႔က ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းပံုကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၄။ အိုးတန္ ဆန္ခတ္ ေျပာနည္း

အိုးႏွင့္ဆန္သည္ တန္ေအာင္ခ်က္လွ်င္ ႏူးနပ္စြာ သံုးေဆာင္ရသကဲ့သို႔
စကားအရာတြင္လည္း မယုတ္မလြန္ႏွင့္ လိုရင္းေရာက္ေအာင္ ေျပာဆိုျခင္းသည္ ( အိုးတန္ ဆန္ခတ္ ေျပာနည္း) မည္၏။
သားေရႊအိုးထမ္းလာသည္ကို ျမင္လိုပါသည္-ဟု ေျပာဆိုေသာ သု၀ဏၰသာမ၏ မိဘ ၂-ပါး ေျပာဆိုပံုကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၅။ ဆီပြတ္ က်ည္ေပြ႔ ေျပာနည္း

ဆီကို ရေအာင္ ပြတ္သည့္အခါတြင္ အထပ္ထပ္အခါခါ ပြတ္ရသကဲ့သို႔
အလိုရွိေသာစကားကို အထပ္ထပ္ ေျပာဆိုျခင္းသည္ ( ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔ ေျပာနည္း ) မည္၏။
ဘုရားပိႏၷဲတိုင္ကိစၥ ေဆြးေႏြးရာ၌ မက်ည္းႏွစ္လဲ ေကာင္း၊ ကၽြန္းလဲ ေကာင္း။
ရွားႏွစ္လဲ ေကာင္း၊ ကၽြန္းလဲ ေကာင္း-ဟု ေျပာဆိုပံုကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၆။ ဆင္ေ၀ွ႔ ရန္ေရွာင္ ေျပာနည္း

ဆင္ေ၀ွ႔မည္ဟု လိုက္လွ်င္ လြတ္ရာလြတ္ေၾကာင္း တိမ္းေရွာင္က ခ်မ္းသာသကဲ့သို႔
စကားအရာတြင္လည္း မိမိအဖို႔ ေဘးေရာက္မည့္ စကားကို ေရွာင္လႊဲ၍ ေျပာဆိုျခင္းသည္ ( ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွင္ ေျပာနည္း ) မည္၏။
ရက္မေအာက္ ေျမႀကီးအထိ ေရႊခ်ထားေသာ အိမ္ေရွ႔မင္း၏ ေက်ာင္းမွ ေရႊမ်ားကို ျမိဳ႔၀န္က အဖ်က္ခိုင္းရာ အိမ္ေရွ႔မင္း စိတ္ဆိုးသည္ကို ေျပလည္ေအာင္ ေလွ်ာက္ထားေသာ ျမိဳ႔၀န္၏စကားကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၇။ ေတာင္သူ ယာခုတ္ ေျပာနည္း

ေတာင္သူတို႔သည္ ယာခုတ္လွ်င္ ျခံဳငယ္ သစ္ပင္ငယ္တို႔ကို ဦးစြာ ရွင္းလင္းခုတ္ထြင္ျပီးမွ သစ္ပင္ႀကီးငယ္မ်ားကို လွဲသကဲ့သို႔
စကားအရာတြင္လည္း ဦးစြာ စကားငယ္ကိုေျပာ၍ ေနာက္မွ စကားႀကီးမ်ားကို ေျပာျခင္းျဖင့္ အႏိုင္ယူျခင္းသည္ (ေတာင္သူ ယာခုတ္ ေျပာနည္း ) မည္၏။
အမတ္ႀကီးေလးဦးႏွင့္ မေဟာသဓာသုခမိန္တို႔ ဥစၥာႏွင့္ပညာ ဘယ္ဟာက-ျမတ္သည္ ဟူေသာ အျငင္းပြားပံုကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၈။ ၾကက္ဆုတ္ ခြပ္ပစ္ ေျပာနည္း

ၾကက္တို႔၏သေဘာသည္ ခြပ္မည္ျပဳေသာအခါ ေနာက္သို႔ဆုတ္ဟန္ျပဳ၍ တကယ္ခြပ္ေသာအခါမွသာ စီး၍ခြပ္သကဲ့သို႔
စကားအရာတြင္လည္း သူ႔အလိုကို လိုက္တန္သ၍ လိုက္ျပီးလွ်င္ စီးသာေသာအခါမွ စီးလ်က္ ေျပာေသာစကားမ်ိဳးသည္ ( ၾကက္ဆုတ္ ခြပ္ပစ္ ေျပာနည္း ) မည္၏။
က၀ိေသတၱဳ မဥၨဴသာက်မ္း၌ ေဖာ္ျပပါရွိေသာ တရုတ္ငေရႊၾကည္၏ မီးေလာင္ကိစၥအတြက္ တရုတ္သံမ်ားႏွင့္ အမတ္ႀကီးဦးေပါဦးတို႔ အျပန္အလွန္ ေျပာဆိုပံုကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၉။ ေရစစ္ပမာ စကားေျပာနည္း

ဓမၼကရိုဏ္းေခၚေသာ ေရစစ္ကို ေရတြင္ႏွစ္၍ ေရျပည့္လွ်င္ အေပါက္ကို လက္ျဖင့္ ပိတ္ယူပါက ေရမထြက္ႏိုင္သကဲ့သို႔
တဘက္လူ၏ စကားကို ပိတ္မိေအာင္ ေျပာဆိုျခင္းသည္ ( ေရစစ္ပမာ စကားေျပာနည္း ) မည္၏။
သူငယ္ေလးေယာက္ႏွင့္ သူအိုႀကီးတို႔ ယံုတမ္းစကား ေျပာၾကားပံုကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

၁၀။ ခက္တင္ ေမာင္းနင္း ေျပာနည္း
သူ႔စကားကို ဟုတ္၏လည္း မဆို၊ မဟုတ္ဟုလည္း မဆိုဘဲ မတင္တက် ေျပာဆိုျခင္းသည္ ( ခက္တင္ ေမာင္းနင္း ေျပာနည္း ) မည္၏။
ဤသူ ငါ့တူ-မဟုတ္ဟု မည္သူေျပာသနည္း-ဟု ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္ ေျပာၾကားပံုကို သာဓက ထုတ္အပ္၏။

မွတ္ခ်က္။ စကားႀကီး ၁၀-မ်ိဳးအေၾကာင္း ျပဆိုေသာ ပံုသက္ေသ သာဓက၀တၳဳမ်ားကို ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ (၃)တြင္ အက်ယ္တ၀င့္ ေဖာ္ျပပါရွိသည္။ ထိုက်မ္း၌ ေလ့လာၾကည့္ရႈၾကပါကုန္။
.

( ေအာင္ပြဲရ ကဗ်ာ )

၁။ ေရကူးညာတင္၊ ေျပာရိုးတြင္၊ ဉာဏ္ယွဥ္ပါက ေအာင္ပြဲရ။

၂။ ေကာက္ပင္ရိတ္လွီး၊ ေျပာဆိုနည္း၊ ဉာဏ္မွီးပါက ေအာင္ပြဲရ။

၃။ ေရစီးေဖာင္ဆန္၊ ေျပာဆိုဟန္၊ ေ၀ဖန္ႏိုင္းဆ ေအာင္ပြဲရ။

၄။ အိုးတန္ဆန္ခတ္၊ ပမာဟပ္၊ ေျပာတတ္ပါက ေအာင္ပြဲရ။

၅။ ဆီပြတ္က်ည္ေပြ႔၊ ေျပာဆိုေလ့၊ လက္ေတြ႔မွန္လွ ေအာင္ပြဲရ။

၆။ ဆင္ေ၀ွ႔ရန္ေရွာင္၊ ပမာေဆာင္၊ လူ႔ေဘာင္ေလာက ေအာင္ပြဲရ။

၇။ ေတာင္သူယာခုတ္၊ ညႊန္းေဖာ္ထုတ္၊ မယုတ္မွန္လွ ေအာင္ပြဲရ။

၈။ ၾကက္ဆုတ္ခြပ္ပစ္၊ ထံုးစနစ္၊ စင္စစ္မွန္လွ ေအာင္ပြဲရ။

၉။ ေရစစ္ေသာလား၊ ပမာထား၊ စကားဆိုက ေအာင္ပြဲရ။

၁၀။ ခက္တင္ေမာင္းနင္း၊ ေျပာဆိုျခင္း၊ မယြင္းမွန္လွ ေအာင္ပြဲရ။

.

Thanks:
#Dhamma ပီတိ
#ULL
Photo;
#UPhayThein