ေက်ာက္မီးေသြးကို မီးတိုက္လ်ွင္

**********************************
ေက်ာက္မီးေသြးကို မီးတိုက္လ်ွင္ ဓါတ္ေငြ႕(၃) မ်ိဳး ပါသည့္ မီခိုးမ်ား ကိုထုတ္လႊတ္ပါတယ္။
(၁)ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္
(၂)ဆာလဖါဒိုေအာက္ဆိုက္
(၃)နိုက္ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုက္
၎ဓါတ္ေငြ႔မ်ားဟာ သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ ႏွင့္ လူကို ဒုကၡေကာင္းေကာင္းေပးၾကပါတယ္။
အၾကမ္းအားျဖင့္ အဆင့္မွီ ေက်ာက္မီးေသြး တန္တဝက္ကို မီးတိုက္လ်င္ လ်ပ္စစ္ဓါတ္အား 1MW ကို ၁ နာရီ ၾကာ ရနိုင္ပါတယ္။ တႏွစ္မွာ နာရီေပါင္း ၈၇၆၀ ရိွတဲ့အတြက္ 1MW ရရန္ ေက်ာက္မီးေသြးတန္ခ်ိန္ ငါးေထာင္ခန္႔ကို မီးတိုက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
1MW..........................1Hr.................0.5 ton
1MW..........1year...8760Hr............5000.0 ton
တႏွစ္ပါတ္လံုး 1MW လ်ပ္စစ္ဓါတ္ ထုတ္လႊတ္ေပးသည့္ ေက်ာက္မီးေသြး ဓါတ္အားေပးစက္ရုံတစ္ရုံဟာ နာရီတိုင္းမွာ ေက်ာက္မီးေသြးေပါင္(၁၀၀၀)ခန္႔ကို မီးတိုက္ေနမွာ ျဖစ္ျပီး၎မွ ေအာက္ပါ ပမာဏရွိ ဓါတ္ေငြ႔မ်ားကို နာရီတိုင္း ထုတ္လႊတ္ေပးေနေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။
(1)ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ေပါင္ခ်ိန္ ၃၇၀၀ ေပါင္
(2)ဆာလဖါေအာက္ဆိုက္ တန္ခ်ိန္ ၁၅ ေပါင္
(3)နိုက္ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုက္ တန္ခ်ိန္ ၆ ေပါင္
ဆာလဖါေအာက္ဆိုက္ ႏွင့္နိုက္ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုက္ တို႔သည္ မိုးေရႏွင့္ ေတြ႔လ်င္ ေပ်ာ္ဝင္ေပါင္းစပ္ကာ အက္စစ္မိုး (acid rain)ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။အက္စစ္မိုးသည္ သစ္ေတာသစ္ပင္တို႔ကို ဖ်က္၏။ ေကာက္ပဲသီးႏွံကုိဖ်က္၏။ေရထဲက ငါးႏွင့္ငါးဥ ကိုဖ်က္၏။ သႏာၱေက်ာက္တန္း ေက်ာက္ခက္ကို တိုက္စား ဖ်က္စီး၏။ အက္စစ္မိုးသည္ အေပ်ာ့စား အက္စစ္ျဖစ္ေသာ္လည္း ထိုအေပ်ာ့စား၏ သတၱိကပင္ စြမ္းအား ၾကီးၾကီးႏွင့္ ဖ်က္ႏိုင္၏။
ကာဘြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္သည္ ဤကမာၻၾကီးပူေႏြးလါေစျခင္း၏ အဓိက လက္သည္ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ဆလဖါဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ႏွင့္ နိုက္ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုက္ တို႔သည္ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းႏွင့္ ဆိုင္သည့္ ေရာဂါအေပါင္း ( ပန္းနာရင္ၾကပ္ မွ အဆုတ္ကင္ဆာထိ) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။
ေက်ာက္မီးေသြး ဓါတ္အားေပးစက္ရုံ တို႔သည္ အက္စစ္ဓါတ္ေငြ႕မ်ားအျပင္ ျပာ(ash) ႏွစ္မ်ိဳးကိုလည္း ထုတ္လႊတ္ေသးတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္း
၅၀၀မဂၢါဝပ္ စက္ရုံတခုမွ.....Bottom Ash ၃၀၀တန္
.........................................Fly Ash.......၃တန္
....၅မဂၢါဝပ္ စက္ရုံတခုမွ......Bottom Ash .....၃တန္
..........................................Fly Ash...............၅၀ေပါင္
Fly Ash ဟာ မီးခိုးေခါင္းတိုင္ထိပ္မွာ အက္စစ္ဓါတ္ေငြ႔မ်ားႏွင့္ အတူထြက္လာတာပါ။ အဲဒီ Fly Ash ျပာမွဳန္မ်ားမွာ ျပဒါး၊ အာစင္းနစ္၊ ခဲ၊ ကက္ဒမီယံ ႏွင့္ အျခား Heavy Metalမ်ား အနည္းငယ္စီ ပါဝင္ေလ့ရိွပါတယ္Fly Ash သည္ စက္ရံုေခါင္းတိုင္ထိပ္မွ အက္စစ္မီးခိုးေငြ႕မ်ား ႏွင့္ အတူလိုက္ပါကာ ေလ ေခၚေဆာင္ရာ အရပ္ရွစ္မ်က္ႏွာသို႔ ပ်ံဝဲျပီး ေျမေပၚသို႔က်ေတာ့တာပါဘဲ။ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ ေရတြင္းေရကန္မ်ား ထဲသို႔က်ပါတယ္္။ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ ေရတြင္းေရကန္ တိို႔ကို ၾကီးစြာ အဆိပ္သင့္ေစပါတယ္။ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ အတြင္းမွ ေရသတၱဝါ တို႔ကိုအဆိပ္သင့္ေစပါတယ္။
အဆိပ္သင့္ေသာ ေရသတၱဝါကို စားသူကိုလည္း အဆိပ္သင့္ေစျပန္ပါတယ္။ေျမေပၚသို႔က်ေရာက္ခဲ့သည့္ ျပာမ်ားကိုေတာ့ မိုးေရက ေဖ်ာ္ယူျပီး ေျမၾကီးအတြင္းသို႔စိမ့္ ဝင္ကာ ေျမေအာက္ေရ ကို ညစ္ညမ္းေစပါတယ္။
ေျမၾကီးအတြင္း သို႔ မစိမ့္ဝင္ျဖစ္ေသာ မိုးေရတို႔သည္ ဆည္ေျမာင္း ေခ်ာင္းကန္မ်ားအတြင္းသို႔ စီးဝင္ျခင္းျဖင့္ ေျမေပၚေရကို အဆိပ္သင့္ေစပါတယ္။ အဆိပ္္္္္သင့္ ေနေသာ ေရတြင္းေရကန္ ေခ်ာင္း ျမစ္ အတြင္း မွ ေရကို ေသာက္သံုးတဲ့အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္ကို တျဖည္းျဖည္းျခင္း အဆိပ္သင့္ေစကာ ေရာဂါဘယမ်ား ထူေျပာေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္ဒ္ ( ခဲ) အဆိပ္သည္ ကေလးသူငယ္အား ဖြံ႔ျဖိဳးမွဳ ေႏွးေကြးေစျပီး ဥာဏ္ပညာ ထုံထိုင္းေစ၏။ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူမ်ားကို ေက်ာက္ကပ္ႏွင့္ေသြးတိုး ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေစႏုိင္၏
အာဆင္းနစ္ ( စိန္)သည္ အေရးျပားနာ မ်ားျဖစ္ေစျခင္း၊ ကင္ဆာျဖစ္ေစျခင္း
မာၾကဴရီ( ျပဒါး)သည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္၏
ကက္ဒမီယံ သည္ ေက်ာက္ကပ္ကို ပ်က္စီးေစႏိုင္၏
ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပး စက္ရုံအခိ်ဳ႕ဟာ အက္စစ္ေငြ႔ မ်ား ႏွင့္ ျပာမ်ား လႊင့္ထုတ္မွဳ ေလ်ာ့ပါးေစရန္ Smog Scrubber စံနစ္ မ်ားတတ္ဆင္ၾကပါတယ္။
ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၏ ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပး စက္ရုံမ်ား၏ Smog Scrubber စံနစ္မွာ အေတာ္ေကာင္းသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
အေမရိကန္ ႏွင့္ ကေနဒါႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဆလဖါ ႏွင့္ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ အက္စစ္ေငြ႕မ်ားကို 1kWh လွ်ပ္စစ္ အားထုတ္လိုက္တိုင္း 3.3 gm ႏွံဳး လႊတ္ထုတ္ ေနစဥ္တြင္
ဂ်ပန္သည္ 0.2 gm ႏွံဳး သာလႊတ္ထုတ္လႊတ္တယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။
အကယ္၍ ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပး စက္ရုံ တခုသည္ Smog Scrubber စံနစ္ တတ္ဆင္ထားျခင္းမရွိလ်င္ အဆိပ္ဓါတ္ေငြ႔မ်ားႏွင့္ အဆိပ္ျပာမ်ားကို အခ်ိန္ႏွင့္ အမွ် တသြင္သြင္ လႊတ္ထုပ္ ေနမည္မွာ ေသခ်ာေပါက္ပင္ျဖစ္ပါတယ္။

လူကိုဒုကၡ လွလွေပးမည့္ အဆိပ္ဓါတ္ေငြ႕မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ Smog Scrubber ႏွင့္ Bag House မ်ားလိုပါတယ္။
Smog Scrubber ကို သံုးလ်င္ ထုံး lime အမ်ားအျပားလိုပါမယ္။
သမရိုးက် မဂၢါဝပ္ ၅၀၀စက္ရံုတရံု အတြက္ တႏွစ္လွ်င္ ထုံး တန္ ၂သိန္းနီးပါး လိုပါလိမ့္မယ္။
ဆာလဖါ ဓါတ္ေငြ႕မ်ား ပါေသာ မီးခိုးမ်ား ေခါင္းတိုင္မွ မထြက္မွီ ထံုးရည္အတြင္းသို႔ ျဖတ္သန္း ဓါတ္ျပဳေစျခင္းျဖင့္ ဆာလဖါ ဓါတ္ေငြ႔ လႊင့္ထုတ္ျခင္းကို ၉၀%ထိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါတယ္။
ႏိုက္ထရိုဂ်င္ ဓါတ္ေငြ႕ကိုမူ အာမိုးနီးယား ႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ယူၾကပါတယ္။
တဖန္ Fly Ash တြင္ ပါေသာ အာဆင္းနစ္(စိန္) ႏွင့္ ခဲတို႔ကို Bag houses မ်ားသံုးကာ စစ္ထုတ္ျခင္းျဖင့္ ေလ်ာ့ပါးေစႏိုင္သည္။
ျပဒါးကို Activated carbon injection နည္းျဖင့္ စစ္ထုတ္တတ္ၾကပါေသးတယ္။
အဆိပ္ေငြ႔ အဆိပ္ျပာမ်ားကို နည္းပညာမ်ားသံုးကာ ေလ်ာ့ပါးေစရန္ ၾကိဳးစားေဆာင္ရြက္ၾကသည့္အခါ ကုန္ၾကစရိတ္ ျမင့္တက္လာမွဳမွာ
ေၾကာက္ခမန္းလိလိပင္ျဖစ္ပါတယ္။
သမရိုးက် စက္ရုံတရံု တည္ေဆာက္ရန္ ေဒၚလာ သန္းေပါင္း X လိုအပ္သည္ဆိုပါစို႔။ အဆိပ္ေငြ႔ အဆိပ္ျပာမ်ားကို ထိန္ခ်ဳပ္သည့္ စံနစ္မ်ား တတ္ဆင္လိုက္သည္ႏွင့္ ကုန္က်စရိတ္မွာ
ေဒၚလာ သန္းေပါင္း 2X နီးပါးသို႔ျမင့္တက္သြားမည္ျဖစ္ပါတယ္။
သို႔ႏွင့္မျပီးျပတ္ေသးပါ။
ေန႔စဥ္ ထြက္လာသည့္ Bottom Ash ျပာ၊ ကန္႔+ထုံး ႏွစ္ရည္ တန္ခ်ိန္ ေျမာက္ျမားစြာႏွင့္ Bag House မ်ားတြင္ စစ္ထုတ္သိမ္းယူထားေသာ Fly Ash မ်ားကို ဘယ္ပုံဘယ္္နည္း စြန္႔ပစ္မည္လဲ။
၅၀၀မဂၢါဝပ္ စက္ရုံတခု ဟုဆိုပါစို႔။ ေန႔စဥ္ Bottom Ash ၃၀၀တန္၊ ကန္႔+ထုံးႏွစ္ရည္ ၄၀၀တန္ နီးပါး ရပါမည္။ ဒါေတြကို အနီးအနားက ျမစ္ထဲ၊ ပင္လယ္ထဲ၊ ထိုးခ်ရေအာင္ကလည္း တေန႔ကိစၥ မဟုတ္။ ေခ်ာက္ကမ္းပါးထဲ ေရာက္ခ်င္ရာေရာက္ သြန္ခ်လို႔လဲမျဖစ္။ ကန္တူး၊ ပလပ္စတစ္ခင္းျပီး စြန္႔ပစ္ရင္ေတာ့ အဲဒီေဒသတဝိုက္က ေျမေအာက္ေရ Ground Water ကိုေစာင့္ၾကည့္ေပေတာ့။ တျဖည္းျဖည္းစိမ့္ဝင္မွာ ေသခ်ာေပါက္ပါဘဲ။ အဲဒီစက္ရံု အိုလို႔ ပိတ္လိုက္ ရင္ေတာင္မွ၊ ေက်ာက္မီးေသြး စြန္႔ အညစ္အေၾကးေတြက ကမာၻတည္သေရြ႕ အဲဒီ ေနရာမွာဘဲတည္ေနပါေတာ့မယ္။
ေက်ာက္မီးေသြးသည္ ေလါင္စာစြမ္းအင္ရိွသမွ်ထဲတြင္ေစ်းအခ်ဳိဆုံးျဖစ္ျပီး သယ္ယူပို႔ေဆာင္ရ အလြယ္ကူဆုံးျဖစ္ပါတယ္။
သို႔ေသာ္ သူသည္ အညစ္ပတ္ဆံုးျဖစ္၏။
သူ႕အထဲတြင္ ရွိသမွ် ျဒပ္အားလံုးသည္ ဘာတခုမွ်မေကာင္းေပ။
ကန္႕၊ ျပဒါး၊ စိန္၊ ခဲ။
ေက်ာက္မီးေသြးကို မီးတိုက္၍ရသည့္ အပူဓါတ္ျဖင့္ ဘိြဳင္လါတြင္းမွ ေရကို ပူေစဆူေစပါတယ္။
ထိုမွရရိွသည့္ အပူရိွန္ျပင္း ေရေႏြးေငြ႔အားျဖင့္ တာဘိုင္ကိုလည္ပတ္ေစကာ လွ်ပ္စစ္ကို ထုတ္ယူျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဆူရိွန္ျပင္း ပူရိွန္ျပင္း ေရေႏြးေငြ႕သည္ တာဘိုင္ကို လည္ပတ္ျပီးသည့္တိုင္ အလြန္အမင္း ပူဆဲျဖစ္ရာ
ေရအလုံးအရင္းကို စုပ္ယူ၍ ေရေႏြးေငြ႕ကို အေအးခံေစရ၏။ သို႔ေသာ္ျငား အေအးခံ၍ရသည့္ ေရသည္ ပူေလာင္ ေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ထိုေရပူသည္နဂိုရ္ ျမစ္ေရ၏အပူခ်ိန္ထက္ ၁၀ စင္တီဂရိတ္ခန္႔ အျမဲျမင့္ေနေလ့ရိွပါတယ္။
၄င္းပူေလာင္ေနေသာေရကို ျမစ္အတြင္းသို႕ ျပန္လည္စြန္႔ျပစ္ရာ ျမစ္ေရ၏ မူလေအးျမေသာ သဘာဝကို စတင္ ထိခိုက္ေစပါေတာ့တယ္။ ဒါကို (Thermal pollution) ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ပူေနတဲ့ ေရမွာ ေအာက္စီဂ်င္မရိွေတာ့ပါ။ ေရသတၱဝါမ်ား အသက္ရွင္ဘို႔ ေရထဲမွာ ေအာက္စီဂ်င္ေပ်ာ္ဝင္ေနဘို႔လိုပါတယ္။
ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပးစက္ရံုေတြဟာ ေရအေျမာက္အမ်ားလိုအပ္ပါတယ္။
ေရမ်ားမ်ားရႏိုင္ေသာ ျမစ္၊ ပင္လယ္ကမ္းစပ္ တို႔တြင္ ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပး စက္ရံုကို တည္ေဆာက္ေလ့ရိွၾကပါတယ္။
လွ်ပ္စစ္ 1MW ကို တနာရီ ထုတ္ႏုိင္ရန္ ေရဂါလံ ၂၀၀၀၀ အနည္းဆံုး လိုပါတယ္။
မဂၢါဝပ္မ်ားမ်ားထုတ္ေလ၊ ေရမ်ားမ်ားစုပ္ရေလ၊ ျမစ္အတြင္းမွ ငါးဥမ်ား ငါးေပါက္ကေလးမ်ား မ်ားမ်ား စုပ္ယူခံရေလ၊ ျဖစ္ရသည္သာမက
ေရပူမ်ားကိုျပန္လက္ခံရသည့္ ျမစ္ေရပူတြင္ ငါးဥမခ်၊ ခ်ျပန္ေသာ္လည္း သားမေပါက္။
ဤသို႔ျဖင့္ ျမစ္သဘာဝ၊ ေခ်ာင္းသဘာဝ၊ ပင္လယ္ကမ္းေျခသဘာဝ တို႔ကို ပ်က္စီးေစပါတယ္။
သမရိုးက် မဂၢါဝပ္ ၅၀၀ ထုတ္စက္ရုံတရုံသည္ တႏွစ္လ်င္ေရဂါလံေပါင္း ဘီလီယံ ၇၀ မွ ၁၈၀ ကိုစုပ္ယူမည္ျဖစ္ျပီး၊ ၁ ဘီလီယံခန္႔ကိုသာ သံုးစြဲမည္ျဖစ္သည္။
က်န္ပမာဏကို မူလကရယူခဲ့ေသာ ျမစ္ထဲ ပင္လယ္ထဲသို႕ ျပန္လည္သြန္ခ်မည္ျဖစ္သည္။
ေအးျမေသာ ေရကို စုပ္တင္ခဲ့ေသာ္လည္း ပူေလာင္ေနေသာ ေရကို ျပန္လည္သြန္ခ် ေပးပါတယ္။
တာဘိုင္မွ ထြက္လာခဲ့ေသာ ေရေႏြးေငြ႕ကို အေအးခံ၍ ျပန္လည္သံုးသည့္ နည္းစံနစ္သည္
ေရသံုးစြဲမွဳကို ေလ်ာ့ပါးေစႏိုင္ေသာ္လည္း နည္းစံနစ္ ပိုမိုရွဳတ္ေထြးျပီး စရိတ္စက ၾကီးသျဖင့္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက မႏွစ္သက္ၾကပါဘူး။
အလြန္ညစ္ပတ္ေသာ ေက်က္မီးေသြးကိုမီးမတိုက္မွီ ေရေဆးေၾကာေပးၾကပါတယ္။
သူ႔ကို မီးတိုက္တဲ့အခါမွာထြက္လာမဲ့ အဆိပ္မ်ားကို သက္သာေလွ်ာ့နည္းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ေရပမာဏ အေျမာက္အမ်ားသံုးစြဲျပီး ေရေဆးေၾကာသည့္ တိုင္ေအာင္ ကန္႔ (ဆာလဖါ) ကို၃၀%မွ်သာ ေလွ်ာ့ပါးေစႏိုင္ပါသတဲ့။ေဆးေၾကာေရမ်ားတြင္ ေက်ာက္မီးေသြး အျဖံဳးမ်ား ႏွင့္ ကန္႔မ်ား ပါဝင္ေနျပီး ၄င္းေရဆိုးအေျမာက္အမ်ားကို စက္ရံုအနီးတဝိုက္ အနိိမ့္ပိုင္းသို႔ ေျမာင္းမ်ားေခ်ာင္းမ်ားသို႔စြန္႔ပစ္ၾကပါတယ္။ ထိုမွတဆင့္ ေရဆိုးမ်ားျမစ္ထဲသို႔ တေျဖးေျဖးစီးဝင္ကာ Surface Water ကို ညစ္ညမ္းေစပါေတာ့တယ္။
ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပးစက္ရုံမ်ားဟာ ျမစ္ေရခ်ိဳ မ်ားကို အေျမာက္အမ်ား စုပ္တင္ခဲ့ျပီး ေရပူမ်ား ေရဆိုးမ်ားကိုသာ ျပန္လည္သြန္ခ်ေပးတာပါ။အင္းနားမြန္ဂိုလီယားရိွ ျမစ္မ်ားအတြင္းသို႔ တရုပ္ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပးစက္ရုံမ်ားမွ ေရပူ ေရဆိုးမ်ား တသြင္သြင္စြန္႔ခဲ့မွဳေၾကာင့္ ျမစ္ကမ္းမ်ားရိွ ျမက္ခင္းလြင္ျပင္မ်ား ပ်က္စီးဆုံးပါးသြားျပီး ကႏၱာရ အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့တာ အထင္အရွားျဖစ္ေနပါျပီ။
အိႏၵိယတြင္မွဳ ေတာင္သူမ်ားသံုးစြဲရမည့္ ေရအေျမာက္အျမားကို ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပးစက္ရုံသို႔ လႊဲေျပာင္းရယူသြားသျဖင့္ ေထာင္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေတာင္သူမ်ားက ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကျပီး၊
အခ်ိဳ႔က ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အဆံုးစီရင္ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္ အထိ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ တရုပ္ႏိုင္ငံ၏ ေက်ာက္မီးေသြးစက္ရံုမ်ား၏ ေရသုံးစြဲမွဳမွာ ႏိုင္ဂါရာ ေရတခြန္ၾကီး၏ တႏွစ္တာအတြင္း သြန္ခ်ခဲ့ေသာ ေရပမာဏ ႏွင့္ အတူတူပါဘဲ ဟုဆိုလ်င္ ယံုၾကည္ ႏိုင္စရာမရိွ ေသာ္လည္း ပညာရွင္မ်ားက တြက္ခ်က္ ေထာက္ျပခဲ့ျပီးျဖစ္ပါတယ္။
တရုပ္ႏိုင္ငံမွာ ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပးစက္ရုံမ်ားေၾကာင့္ ၁၉၉၀ခုႏွစ္မ်ားကစလို႔ ျမစ္ငယ္ေပါင္း၂၈,၀၀၀ ပ်က္စီးကြယ္ေပ်ာက္သြားပါျပီ။အဲဒီႏိုင္ငံရဲ့ Ground Water ေျမေအာက္ေရ အေတာ္မ်ားမ်ားလည္း ပ်က္စီးသြားပါျပီ။ ေျမာက္ပိုင္းလြင္ျပင္ရဲ့ ေလးပံု ပံု တပံုမွ်သာ အေကာင္းက်န္ေတာ့တယ္လို႔ သူ႔ႏိုင္ငံရဲ့ ေရအရင္းအျမစ္ဌာနၾကီးက ထုပ္ေဖၚေျပာဆိုေနပါျပီ။ေတာင္ပိုင္းမွေရကို ေျမာက္ပိုင္းသို႔ လႊဲယူမဲ့ ဧရာမစီမံကိန္းၾကီးေတာင္စတင္ေနရပါျပီ။
ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပးစက္ရုံမ်ားေၾကာင့္ အလုပ္ျဖစ္ ေခ်ာင္လည္ခ်မ္းသာလါေပမဲ့ တဖက္မွာ က်မၼာေရး ႏံုခ်ာက်ဆင္းသြားတာ သဘာဝျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားပ်က္စီးဆံုးရွဳံးသြားတာ ေျမေပၚတြင္မက ေျမၾကီးေအာက္ရိွ ေရအရင္းအျမစ္ေတြ ပ်က္စီးသြားျပီး ေသာက္စရာေရ ရွားပါးလာတာဟာ ေခ်ာင္လည္ခ်မ္းသာလါတာနဲ႔ ကာမိပါရဲ့လား ဆိုတာ နဖူးေပၚလက္တင္ ၾကာၾကာစဥ္းစားစရာမလိုပါ။ ဒါျဖင့္ လွ်ပ္စစ္အားခ်ိဳ႕တဲ့စြာနဲ႔ ေနသြားရမွာလားဆိုရင္ေတာ့။အဲဒီလိုေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔သုံး လွ်ပ္စစ္စက္ရံုၾကီးမ်ားကိုၾကိဳ တင္တည္ေဆာက္ထားၾကပါ။ ျမန္မာ့ ကမ္းလြန္က သဘာဝဓါတ္ေငြ႔ေတြ တကြက္ျပီး တကြက္ ေပၚလာေတာ့မွာပါ။
ခပ္ၾကြားၾကြားေလးေျပာရရင္ ျမန္မာ့ကမ္းရိုးတန္း မိုင္၁၀၀၀ေက်ာ္မွာ ဘယ္ေနရာတူးတူး Gas က ေျပးမလြတ္ပါဘူး။
၂၀၀၈ခုႏွစ္က အေမရိကန္ႏိုင္ငံ တန္နင္ဆီျပည္နယ္ ရိွ ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပး စက္ရံု ၏ Fly Ash မ်ားပါဝင္ေသာ ရႊံႏုံးႏွစ္မ်ား ေလွာင္သည့္ကန္ၾကီး က်ိဳးေပါက္ခဲ့ရာ ၁ဘီလီယံ ဂါလံခန္႔ ေသာ ရႊံႏုံးႏွစ္ရည္မ်ား အံက်လာျပီး အနီးဝန္းက်င္တဝိွဳက္ ဧက ၄၀၀က်ယ္ အျမင့္၄ေပမွ ၆ေပရိွ ရႊံျပင္က်ယ္ ၾကီး ဖံုးလႊမ္းသြားခါ၊ အနီးအနားရိွ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား အတြင္းသို႔ စီးဆင္းျခင္းျဖင့္ ျမစ္ေရကို အၾကီးအက်ယ္ညစ္ညမ္းေစခဲ့သည္။ ၾသဂုတ္လ ၁၂ရက္ အလဲဗင္း အြန္လိုင္းသတင္းတြင္ ကေလးဝ အဆင့္ျမင့္ ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပး စက္ရံု ကို ခ်င္းတြင္းျမစ္ကမ္းႏွင့္ ၁မိုင္မွ်အကြာတြင္ တည္ေဆာက္မည္ဟု ဖတ္ရသည္။ သာမန္ ေက်ာက္မီးေသြးဓါတ္အားေပး စက္ရံုသည္ အဆိပ္ျပာမ်ားကို မီးခိုးေခါင္းတိုင္မွ မီးခိုးမ်ားႏွင့္ အတူ က်ဲခ်မည္ ျဖစ္သည္။ အဆင့္ျမင့္ လိုက္သည္ႏွင့္ အဆိပ္ျပာမ်ားေခါင္းတိုင္မွမထြက္လာေတာ့။ အဆိပ္ျပာမ်ားကို ေရ သို႔မဟုတ္ ထုံးေရထဲသို႔ ျဖတ္သန္းေစျခင္းျဖင့္ ”ထိန္းထား” ပါလိမ့္မည္။ အဆိပ္မ်ားပါေသာ ထိုျပာရည္ျပစ္ ကို ဘယ္မွာစြန္႔ ပစ္မည္လဲ။ က်င္းမ်ား ခ်ိဳင့္မ်ား အတြင္းသို႔ ပစ္ဖို႔ ၾကမည္လား။ေျမကန္ၾကီးမ်ားတူးေဖၚ၍ သိမ္းဆည္းသိုလ္ေလွာင္ထားမည္ေလာ။ ဘယ္ေနရာမွာဘယ္လိုပင္ သိမ္းဆည္းသိမ္းဆည္း ျပာရည္မ်ားေျမေအာက္သို႔ စိမ့္ဝင္ပါမည္။ ခ်င္းတြင္းျမစ္အတြင္း သို႔လည္းစိမ့္ဝင္ပါမည္။ ျမစ္ေရကို ေန႔စဥ္အဆိပ္ခပ္ေပးေန ပါလိမ့္မည္။၄င္းဓါတ္အားေပးစက္ရံုသည္ အခ်ိန္ျပည့္ ျမစ္ေရမ်ားကို အလံုးအရင္းျဖင့္ စုပ္တင္အသုံးျပဳပါလိမ့္မည္။ေႏြရာသီမွာ ခ်င္းတြင္းျမစ္အတြင္း ေရယာဥ္စီးသူေတြ ေရယာဥ္ ေသာင္နဲ႔ ျငိေနလို႔ ဆင္း ဆင္း တြန္းေန ရတာ တကယ္ဘဲမို႔၊ ေက်ာက္မီးေသြးစက္ရံုက ေရေတြ ယူလိုက္ျပီ ဆိုရင္ ဆင္းျပီး တြန္းရတာေလးေတာင္ လုပ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေလး ေပ်ာက္သြားပါလိမ့္မည္။ျပီးေတာ့ ေရပူ ေရဆိုးေတြကို ျမစ္ထဲဘဲ သြန္ခ်မွာပါ။ ေရပူေရဆိုးမ်ား Dissolved Oxygen မရိွေတာ့ပါ။ ထိုအတြက္ေၾကာင့္ျမစ္သည္ Self-purification မလုပ္ႏိုင္။သဘာဝတခုပ်က္လ်င္ေနာက္သဘာဝကထပ္ခ်ပ္လိုက္ပ်က္မည္။ ခ်င္းတြင္း ပ်က္မည္။ ခ်င္းတြင္းပ်က္ရင္ ဧရာဝတီ ပ်က္ပါသည္။ ေျမၾကီးလက္ခတ္မလြဲပါ။ထားဝယ္ ေရနက္ဆိပ္ ကမ္းမွာလည္း မၾကာေသးခင္က clean coal အသံေတြထြက္ေနပါသည္။ဂ်ပန္ရဲ့အကူအညီကို ေမ်ာ္ ျပီးေျပာေနဟန္တူပါတယ္။ ဂ်ပန္ရဲ့ clean coal ကေတာ့ အံ့မခန္းပါဘဲ။ သူတို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက ေက်ာက္မီးေသြးကို သံုးခဲ့သူေတြပါ။ မေကာင္းမွန္းသိေတာ့ အေျမာ္အျမင္ ၾကီးၾကီးနဲ႔ လူထု ကို ထိခိုက္ေစမွဳ နည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္ ၾကံစည္ၾကိဳးကုပ္လို႔ clean coal ဘဝရာက္လာခဲ့တာပါ။ဂ်ပန္က clean coal နဲ႔ လုပ္ေပးရင္ဟန္က်တာေပါ့။ ဘုတ္ျပင္းမွာလည္း ခပ္ၾကီးၾကီး တလုံးတည္မည္။ အဆင့္ျမင့္မည္ေျပာသည္။ ဘယ္ေလာက္ျမင့္မွာလဲ။ပင္လယ္နဲ႔နီး ေတာ့ ျပာႏွစ္ရည္ေတြ ပင္လယ္ထဲကို ခပ္လြယ္လြယ္သြန္ခ်လိုက္မွာလား။ ေမာင္းမကန္ကမ္းေျခ၊ ျမိတ္က်ြန္းစုတို႔ကို ႏွစ္ၾကာ လါရင္ ထိခိုက္လာလိမ့္မည္။ရန္ကုန္တုိင္းမွာ ၂၇၀ မဂၢါဝပ္ တလံုး ထန္းတပင္မွာ တည္မယ္လို႔ လဲသိရသည္။
လိွဳင္ျမစ္ထဲ က ေရကိုယူမဲ့သေဘာပါ။ လိွဳင္ျမစ္ဟာ ေညာင္တုန္းနားကေန ဧရာဝတီက ျဖာထြက္လာတဲ့ ျမစ္လက္တက္တခု နဲ႔ မိုးညိဳနားကေန ဧရာဝတီကေန စိမ့္ထြက္ ျမစ္ဖ်ားခံလာတယ္လို႔ယူဆရတဲ့ ျမစ္မချမစ္တို႔ဆုံျပီးၾကတဲ့ေနာက္ လိွဳင္ျမစ္ ျဖစ္လာတာပါ။ ေက်ာက္မီးေသြးစက္ရံု ထန္းတပင္မွာ တည္ရင္ သူ႕ရဲ႕ ေျမာက္ယြန္းယြန္းမွာ ရွိတဲ့ ရန္ကုန္ကို ေရေပးေနတဲ့ ေလွာ္ကား ဖူးၾကီး ဂ်ိဳးျဖဴ နဲ႔ ငမိုးရိပ္ထဲကို fly ash ေတြၾကဲခ်မွာပါ။ မဟာရန္ကုန္ နဲ႔ ထန္းတပင္ကလဲ အဲဒီ လိွဳင္ျမစ္ေလးဘဲ ျခားတာပါ။ ရန္ကုန္ နဲ႔ ရန္ကုန္နား တဝိုက္ ကို က်ိန္းေသ ေန႔စဥ္က်ဲမွာပါ။ တခ်ိဳ႕က ငါးမိုင္တဝိုက္လို႕ ခပ္ေပါ့ေပါ့ ေျပာၾကတယ္။ မကပါဘူး။ ေလအား နဲဲ႔ လႊင့္ မွာဗ်ာ။ ေရာက္ခ်င္ရာေရာက္က်ခ်င္ရာက်မွာ။ က်ျပီးေတာ့ မရပ္ေသးဘူး။ မိုးေရ က ေျမၾကီးထဲ က ground water ထဲအထိေခၚ သြားမွာ။ ground water source လဲ ႏွစ္ၾကာလာရင္ ပ်က္မွာဘဲ။ ေျခာက္တာမဟုတ္ပါဘူး။ တရုပ္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းလြင္ျပင္ရဲ႕ ေျမေအာက္ေရေလးပုံတပုံ ပ်က္ျပီးျပီ လို႔ တရုတ္ အာဏာပိုင္ေတြ ဝန္ခံေနၾကပါျပီ။ ဧရာဝတီတိုင္းမွာလဲ ႏွစ္လံုးတည္မည္လို႔ဆိုပါသည္။အဲဒီ စက္ႏွစ္လံုးကထုတ္ လိုက္မဲ့ Fly ash ေတြကို အေနာက္ေတာင္ မုတ္သုန္ေလ အားေကာင္းတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေဝးေဝးကို သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးမွာလဲ ေသခ်ာေပါက္ပါဘဲ။ ဧရာဝတီတိုင္းရဲ့ ေပါမ်ားလွတဲ့ျမစ္ငယ္ေခ်ာင္းငယ္ေတြရဲ့ ငါးမ်ားစြာတို႔ ဟာ ေက်ာက္မီးေသြးစက္ရုံက က်လာမဲ့ျပာမွဳန္ ေတြကို စားစရာအမွတ္နဲ႔ စားသံုးၾကမွာပါ။ ဒီငါးမ်ားကို လူေတြက စားၾကမည္။ ျပဒါး ခဲ ႏွင့္ စိန္ တို႔ သည္ ခႏၶာကိုယ္ထဲ ေရာက္သြားျပီးလ်င္ အညစ္အေၾကးအျဖစ္ျပန္မထြက္ဘဲ အျမဲခိုေအာင္းေနေတာ့သည္။ အဆင့္ျမင့္စက္ရုံျဖစ္ဦးေတာ့ ျပာႏွစ္ရည္မ်ားကို သိမ္းဆည္းဘို႔ ဘယ္လိုစီစဥ္မွာလဲ။
မိုးတြင္းေရၾကီးလာလ်င္ ျပာႏွစ္ရည္ ေလွာင္ကန္မ်ား မက်ိဳးေပါက္ဘဲေနမည္လား။ ႏိုင္ငံတခ်ိုဳ႕မွာ ေက်ာက္မီးေသြးကို ေလွ်ာ့ျပီး ေန နဲ႔ ေလ အားေတြကေန လွ်ပ္စစ္ကို ယူဘို႔ ဆိုင္းျပင္းအားထုတ္ ေနၾကပါျပီ။ (ဂ်ပန္မွာ ၂၀၁၃ႏွစ္ ပထမ ၃လ ပါတ္မွာတင္ ေနစြမ္းအားကေန မိဂၢါဝပ္ ၃၀၀၀ ထုတ္ဖို႔ ေဆာင္ရြက္ျပီးစီးပါျပီတဲ့။ နည္းပညာေရာ ေငြေၾကးပါ ၾကြယ္ဝၾကေလေတာ့ ေပါက္ေျမာက္ေအာင္ျမင္ ျပီးေျမာက္ၾကသေပါ့။)အျခားသူေတြ ေက်ာက္မီးေသြးကို ေလ်ာ့ခ်ေနခ်ိန္မွာ ေက်ာက္မီးေသြးအိမ္မက္ မက္မေနဘဲ ႏွစ္မ်ားမၾကာမီွ ေပၚလာေတာ့မဲ့ Gas ကို ဘဲ အာရုံထားၾကဘို႔ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။
ဦးလွိဳင္ဦး (အတိတ္ေမ့ဘ၀ေမ့)