ေတာ္လွန္စစ္, အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္တိုက္ဖ်က္ေရး

အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္တိုက္ဖ်က္ေရး

အာဏာရွင္စနစ္ တိုက္ဖ်က္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ကို တင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုတာမွာ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္၊ လူတဦးတေယာက္တည္းက အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္နဲ႕ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆိုျပီး အမ်ိဳးအမည္ေတြ ကြဲျပားပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲကြဲျပား၊ ကြဲျပား အာဏာရွင္စနစ္ေတြအားလံုးမွာ တူေနတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ လူထု၊ လူတန္းစားေတြကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုေဟာေျပာခြင့္၊ စုေ၀းျပီး ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခြင့္ ေတြကို ပိတ္ပင္တားဆီးထားတဲ့ အစိုးရဆိုရင္ ဒါဟာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ တက္လာတဲ့ အစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အာဏာသိမ္းျပီး တက္လာတဲ့ အစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္ အာဏာရွင္ အစိုးရပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္အာဏာသိမ္းမွဳေတြ ကမၻာအႏွံ႕အျပားမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ လက္တင္အေမရိက ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေလးပံုသံုးပံု၊ အာရွတိုက္နဲ႕ အာဖရိကတိုက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ တ၀က္ေက်ာ္က ျပည္သူလူထုဟာ စစ္အာဏာရွင္လက္ေအာက္ကို က်ေရာက္ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက စစ္အာဏာသိမ္းမွဳ ျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ တပ္မေတာ္ဆိုတာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ကာကြယ္ေပးဖို႕ ဆိုတဲ့ မူရင္းရည္ရြယ္ခ်က္ေပ်ာက္သြားျပီး၊ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အခန္းက႑မွာပါ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ဖို႕လိုအပ္တယ္လို႕ ထင္ျမင္ယူဆလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုထင္ျမင္ယူဆခ်က္ေတြနဲ႕ တိုင္းျပည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အခန္းက႑မွာ ပါ၀င္စြက္ဖက္တာ အခ်ိန္ၾကာလာေတာ့ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ားက အာဏာကို တပ္မက္စြဲလန္းလာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စစ္ဘက္ထိပ္တန္း အရာရွိမ်ားရဲ႕ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းေတြကို ကာကြယ္ဖို႕၊ အာဏာတည္ျမဲဖို႕က တပ္မေတာ္ရဲ႕ ဦးစားေပးရည္မွန္းခ်က္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး ရည္မွန္းခ်က္ဟာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ၁၉၈၀ ေနာက္ပိုင္းကာလမွာက်ေတာ့ တတိယလွိဳင္း ဒီမိုကေရစီလွိဳင္းလံုးၾကီးနဲ႕အတူ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ စစ္အာဏာရွင္ လက္ေအာက္ကေန လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြ အမ်ားအျပားေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ တပ္မေတာ္ဆိုတာ ထိပ္သီး စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ကာကြယ္ဖို႕ မဟုတ္ပဲ၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ကာကြယ္ဖို႕ ဆိုတဲ့ မူလရည္မွန္းခ်က္ကို သေဘာေပါက္ နားလည္ထားၾကတဲ့ မ်ိဳးခ်စ္တပ္မေတာ္သားေတြကလဲ လူထုနဲ႕ ပူးေပါင္းလာၾကပါတယ္။ လူထုရဲ႕ ကိုယ့္ၾကမၼာ ကိုယ္ဖန္တီးခြင့္ အခြင့္အလမ္းေတြ ရလာခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုဆိုရင္ စစ္အာဏာရွင္ လက္ေအာက္မွာ က်ေရာက္ေနရတဲ့ ႏိုင္ငံအေရအတြက္ဟာ အနည္းငယ္ပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။

အခုဆက္လက္ျပီး အာဏာရွင္စနစ္ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ကို ဆက္လက္တင္ျပပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အာဏာရွင္တိုက္ဖ်က္ေရး၊ အစိုးရျဖဳတ္ခ်ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြထဲမွာ ထင္ရွားတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳကေတာ့ ခ်ီလီႏိုင္ငံအမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အိုးလြတ္ခြက္လြတ္မ်ား ခ်ီတက္ပြဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္မွာ ခ်ီလီႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားေနခဲ့တဲ့ ကုန္ေစ်းႏွဳန္းၾကီးျမင့္မွဳ၊ အစားအစာရွားပါးမွဳကို ဆန္႕က်င္တဲ့ ဒီလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို အမ်ိဳးသမီးေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ကုန္ေစ်းႏွဳန္း က်ဆင္းေအာင္ မလုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ အစိုးရကို ဆန္႕က်င္တဲ့ အေနနဲ႕ ဒန္အိုးဒန္ခြက္လြတ္ေတြကို တီးေခါက္ျပီး လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၶျပခဲ့ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ဆိုရင္ စစ္သားေတြကို ၾကက္စာေတြနဲ႕ ပစ္ေပါက္ျပီး၊ လူထုအတြက္ မားမားမတ္မတ္မရပ္တည္ရဲပဲ အာဏာရွင္ခိုင္းသမွ် လိုက္လုပ္ေနတာကို မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီလွဳပ္ရွားမွဳေတြရဲ႕ အက်ိဳးရလာဒ္အေနနဲ႕ ခ်ီလီႏိုင္ငံက အစိုးရျပဳတ္က်သြားေပမယ့္ အာဏာသိမ္းလိုက္တဲ့ စစ္တပ္က စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆက္လက္က်င့္သံုးပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ခ်ီလီႏိုင္ငံက အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ပဲ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ခ်ီလီႏိုင္ငံတခုတည္းမွာတင္ မဟုတ္ပါဘူး။ လက္တင္အေမရိကက စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ႏိုင္ငံေပါင္းစံုမွာ အမ်ိဳးသမီးႏိုင္ငံေရးကြန္ယက္ေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြမွဳကို စစ္အာဏာရွင္ေတြက မိသားစုေရးရာ၊ အိမ္မွဳကိစၥေရးရာ၊ ႏိုင္ငံေရးမဟုတ္တဲ့ လူမွဳ၀န္ထမ္း လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြနဲ႕ အသြင္ေျပာင္းလဲဖို႕ ၾကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးစနစ္၊ စီးပြားေရးစနစ္နဲ႕ မူ၀ါဒေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ေရရွည္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ လူထုလူတန္းစားအားလံုးရဲ႕ လူေနမွဳဘ၀ သာယာ၀ေျပာေရးအတြက္ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို လက္တင္အေမရိက အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ေကာင္းေကာင္း သေဘာေပါက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

၁၉၇၀ ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြနဲ႕ ၁၉၈၀ ဆယ္စုႏွစ္ကာလမ်ားတေလွ်ာက္ လက္တင္အေမရိကမွာ အမ်ိဳးသမီးလွဳပ္ရွားမွဳေတြ ေျမေပၚေျမေအာက္ အသြင္သ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေပၚေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ ထင္ရွားတာေတြကေတာ့ လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ပင္ကိုယ္သဘာ၀က မိခင္စိတ္ရွိသူေတြ၊ တဦးနဲ႕တဦး ဒုကၡေရာက္ရင္ ကူညီေဖးမခ်င္တဲ့ အေျခခံစိတ္ရွိသူေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ အလြယ္တကူ စုဖြဲ႕လွဳပ္ရွားလို႕ လြယ္ကူ ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ခ်ီလီက အမ်ိဳးသမီးလွဳပ္ရွားမွဳေတြဟာ တစတစ က်ယ္ပ်ံ႕လာခဲ့ပါတယ္။ လူတန္းစား အလႊာမ်ိဳးစံုက အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္တာေၾကာင့္ အာဏာရွင္စနစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရး ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပေျပာဆိုႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ လူထုလူတန္းစားေတြ စုဖြဲ႕လွဳပ္ရွား လာတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ အိမ္နီးနားခ်င္း၊ မိတ္ေဆြ၊ သူငယ္ခ်င္းေတြေပၚမွာ အေျခခံစည္းရံုးျပီး၊ ကြန္ယက္ခ်ိတ္ဆက္လွဳပ္ရွားလာၾကပါတယ္။

ဒါတင္မကေသးပါဘူး။ ခ်ီလီ၊ အယ္ဆာလ္ေဗတာ၊ အာဂ်င္တီးနား အပါအ၀င္ လက္တင္အေမရိက ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ အာရွတိုက္က သီရိလကၤာႏိုင္ငံတို႕မွာ ေပၚေပါက္လာခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီး လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕မ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ကလဲ အာဏာရွင္စနစ္ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ အလြန္ပဲ အေရးပါလွပါတယ္။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ ဖိႏွိပ္မွဳကို ခံရတဲ့ မိသားစု၀င္ေတြက တရားရံုးေတြ၊ ရဲစခန္းေတြမွာ သူတို႕ သားေတြ၊ လင္ေယာက်္ားေတြ၊ ဖခင္ေတြကို သြားေရာက္ရွာေဖြေတြ႕ဆံုဖို႕ ၾကိဳးစားမွဳေတြကေန အစျပဳလာခဲ့တာပါ။ တျဖည္းျဖည္း ကြန္ယက္ေတြ က်ယ္ျပန္႕လာျပီး ဆႏၵျပပြဲေတြ ေပၚေပါက္လာပါေတာ့တယ္။ သူတို႕ေတြဟာ ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ သူတို႕ မိသားစု၀င္ေတြ၊ အက်ဥ္းက်ခံထားရတဲ့ မိသားစု၀င္ေတြရဲ႕ ဓာတ္ပံုေတြကို ကိုင္ေဆာင္ျပီး လွည့္လည္ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလို မိခင္ေတြ၊ အဖြားေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြဟာ စစ္အာဏာရွင္ အစိုးရေတြကို ထိတ္လန္႕တၾကား ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

အာဏာရွင္စနစ္ဆိုတာ လူသားေတြရဲ႕ အနာဂတ္ဘ၀ပန္းတိုင္ကို စနစ္တက် စီမံဖ်က္ဆီးတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြကို အေၾကာက္တရားေတြသြင္းျပီး၊ လူေတြရဲ႕ ေအာင္စိတ္ကို အညြန္႕ခ်ိဳးတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး အစစအရာရာ ခ်ြတ္ခ်ံဳက်ေစတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္လူတန္းစားနဲ႕ သူတို႕ အမ်ိဳးအေဆြ၊ နီးစပ္သူေတြကလြဲရင္ လူထုတရပ္လံုးကို ဆင္းရဲတြင္းထဲ တြန္းပို႕ေစတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႕က်င္ေတာ္လွန္ၾကရမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ သမိုင္းေပးတာ၀န္ပါပဲ။ ဒီလို အာဏာရွင္စနစ္ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ အမ်ိဳးသားမ်ားကပဲ တိုက္ပြဲ၀င္ရံုနဲ႕လဲ ေအာင္ျမင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးအေပၚ က်ေရာက္ေနတဲ့ အရိပ္ဆိုးကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ အမ်ိဳးသားမ်ားေရာ၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားပါ စုေပါင္းတိုက္ပြဲ၀င္ၾကမွ ေအာင္ျမင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဏာရွင္စနစ္တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ဟာလဲ အေရးၾကီးလွပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္ရွင္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၀၉)

(၂၀၀၉) ခုႏွစ္တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့အသံမွ ထုတ္လႊင့္ခဲ့ေသာ အသံလႊင့္ေဆာင္းပါး ျဖစ္ပါသည္။

ေတာ္လွန္စစ္

နိဒါန္း

ေတာ္လွန္စစ္ေတြဟာ ျပည္တြင္းပဋိပကၡေတြအေပၚမွာ အဓိက အေျခခံပါတယ္။ လူမ်ိဳးေရး တန္းတူညီမွ်မွဳမရွိတာေတြ၊ ၀ါဒကြဲျပားမွဳ ညွိႏွိဳင္းလို႕ မရတာေတြနဲ႕ အာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးမွဳေတြေၾကာင့္ ေတာ္လွန္စစ္ေတြ ျဖစ္ပြားလာရပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးေတြမွာ တူနီးရွား၊ အန္ဂိုလန္၊ ကြန္ဂို၊ ဗီယက္နမ္၊ အင္ဒိုနီးရွားဆိုျပီး၊ သက္ဆိုင္ရာ လူမ်ိဳးအလိုက္၊ ၀ါဒအလိုက္ ကြဲျပားမွဳေတြရွိေပမယ့္၊ မေျပာင္းလဲတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအေျခခံအခ်က္ကေတာ့ ေတာ္လွန္စစ္ဆိုတာ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို စိန္ေခၚျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက စစ္တပ္၊ ရဲနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာ္လွန္စစ္မွာ စစ္တပ္နဲ႕ ရဲအဖြဲ႕ေတြနဲ႕ ရင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ရတာေတြ ရွိသလို၊ စစ္တပ္နဲ႕ ရဲအဖြဲ႕ကို ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြနဲ႕ ပူးေပါင္းလာေအာင္ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္ရတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြ ၾကိဳးကိုင္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားကို ယိုင္လဲေအာင္ ျပဳလုပ္ျပီး၊ တိုင္းျပည္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားနဲ႕ အစားထိုးႏိုင္ေရးဟာ ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ အဆံုးသတ္ပန္းတိုင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရး၊ အာဏာသိမ္းျခင္းႏွင့္ သူပုန္ထျခင္း

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ယာယီရည္မွန္းခ်က္ျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ေရရွည္ရည္မွန္းခ်က္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ ရယူရာမွာ နည္းလမ္းသံုးခုရွိပါတယ္။ ပထမတခုကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရး (Revolution) နည္းလမ္းနဲ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာက ေပါက္ကြဲမွဳ အရွိန္ျပင္းျပင္းနဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ျပည္သူလူထုက စိန္ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တခါတရံမွာ ရုတ္ျခည္းျဖစ္ေပၚလာတတ္ျပီး အရွိန္အဟုန္လည္း ျပင္းထန္တတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးတိုင္းဟာ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ျပီးမွ စီမံခ်က္နဲ႕ ေပၚထြက္လာမယ္ဆိုေတာ့ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ တခါတရံမွာ ဘယ္သူမွ မထင္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္မွာလဲ ရုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး မေပၚေပါက္ခင္မွာ ေတာ္လွန္ေရးေပၚေပါက္ႏိုင္ေသာ အေျခအေန (Revolutionary situation) ရွိေနတတ္ေပမယ့္ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ဟာ ဘယ္အခ်ိန္မွာ၊ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳးနဲ႕ ျဖစ္ေပၚလာမယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ ဘယ္သူမွ ေသခ်ာတပ္အပ္ မေျပာႏိုင္ၾကပါဘူး။

၁၇၈၉ ခုႏွစ္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး၊ ၁၉၁၁ ခုႏွစ္ တရုတ္ေတာ္လွန္ေရး၊ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္ ရုရွားေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ဟန္ေဂရီ ေတာ္လွန္ေရးေတြဟာ အရွိန္အဟုန္ျပင္းျပင္းနဲ႕ လူထုက စတင္လိုက္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာကို ေခါင္းေဆာင္က စတင္ရမယ္လို႕ အခ်ိဳ႕က ယူဆျပီး၊ ယခင္ေတာ္လွန္ေရးအဆက္ဆက္က ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေတာ္လွန္ေရးေခၚဖို႕ ေတာင္းဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး တသားတည္း ဆက္တိုက္ျဖစ္ေနခ်ိန္ေတြမွာသာ ဒီလို လုပ္ေဆာင္လို႕ ရႏိုင္ေပမယ့္၊ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး ေရခ်ိန္မညီခ်ိန္ေတြမွာ ဒီလို ေတာ္လွန္ေရး Timing ေပးမွဳေတြ လုပ္ရင္ ေတာ္လွန္ေရး ကၽြံသြားတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲေတာ္လွန္ေရးေတြ ျပတ္ေတာက္သြားတတ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားအရ လူထုေတာ္လွန္ေရးေတြ စတင္လာခ်ိန္မွာ တိုက္ပြဲထဲက ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေပၚထြက္လာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေရွ႕ပိုင္းေတာ္လွန္ေရး အဆက္ဆက္က ေခါင္းေဆာင္ေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ေခါင္းေဆာင္သစ္ေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ မန္ခ်ဴးမ်ိဳးဆက္ကို ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ အဆံုးသတ္ခဲ့စဥ္တုန္းက ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္က အဂၤလန္မွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ Romanovs က်ရွံဳးခ်ိန္တုန္းက လီနင္က ဆြစ္ဇာလန္မွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္မွဳဆိုတာကို ျပည္တြင္းေခါင္းေဆာင္၊ ျပည္ပေရာက္ေခါင္းေဆာင္၊ ၀ါရင့္ေခါင္းေဆာင္၊ ၀ါႏု ေခါင္းေဆာင္ စသျဖင့္ ၾကိဳတင္ခြဲျခားသတ္မွတ္လို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ ရုတ္ျခည္းေပၚထြက္လာတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္သြားစျမဲပါ။

ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရယူတဲ့ ဒုတိယနည္းလမ္းကေတာ့ အာဏာသိမ္းျခင္း (plot) ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုပဲ ပစ္မွတ္ထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီနည္းလမ္းမွာ အမ်ားျပည္သူ ပါ၀င္မွဳ မလိုအပ္ပါဘူး။ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မွဳေတြအမ်ားအျပား လိုအပ္ေပမယ့္၊ လက္ေတြ႕လွဳပ္ရွားမွဳမွာေတာ့ ျမန္ဆန္တိက်ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အာဏာသိမ္းပြဲဟာ ေလာင္းကစားပြဲလို သေဘာသဘာ၀ရွိတာေၾကာင့္ အရွံဳး၊ အႏိုင္ကို တိတိက်က် ခန္႕မွန္းဖို႕ ခဲယဥ္းပါတယ္။ အာဏာသိမ္းမွဳမွာ အာဏာရွင္စနစ္ ယႏၱရားအတြင္းက ေခါင္းေဆာင္အခ်င္းခ်င္း အာဏာသိမ္းမွဳ၊ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳေတြ ရွိသလို၊ သူပုန္ေတြက အစိုးရအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ေတြကို လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ျပီး အာဏာသိမ္းမွဳေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရယူတဲ့ တတိယနည္းလမ္းကေတာ့ သူပုန္ထျခင္း (insurgency) ျဖစ္ပါတယ္။ မတရားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို ျဖိဳခ်ႏိုင္ဖို႕ အဆံုးသတ္ပန္းတိုင္ ခ်မွတ္ျပီး၊ ရည္မွန္းခ်က္အဆင့္ဆင့္နဲ႕ လက္နက္ကိုင္ျပီး ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူပုန္ထ ေတာ္လွန္ျခင္းဟာ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တခုအထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ တရုတ္ျပည္မွာ (၁၉၂၇) ခုႏွစ္ကေန (၁၉၄၉) ခုႏွစ္အထိ ၂၂ ႏွစ္ၾကာခဲ့ျပီး၊ ဂရိ မွာ ငါးႏွစ္၊ အင္ဒိုခ်ိဳင္နားမွာ ကိုးႏွစ္၊ အယ္ဂ်ီးရီးယားမွာ ရွစ္ႏွစ္ခန္႕ ၾကာခဲ့ပါတယ္။ သူပုန္ထျခင္းကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးလို ရုတ္ျခည္း ေပၚထြက္လာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကနဦး ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေပၚထြက္လာျပီးမွ လူထုက လွဳပ္ရွားလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုက လွဳပ္ရွားျပီးမွ ေခါင္းေဆာင္ ေပၚထြက္လာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူပုန္ထျပီး ပုန္ကန္ေတာ္လွန္တဲ့အခါ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑က အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။

အေတြးအေခၚႏွင့္ ယံုၾကည္ခ်က္

ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို ျဖိဳခ်ဖယ္ရွားႏိုင္ေရးကို ဦးတည္ျပီး၊ ေတာ္လွန္စစ္ကို ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက စတင္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္ေနရာကေန စတင္ေတာ္လွန္မယ္ဆိုတာကို ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက စီမံခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ျပီး၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္ စတင္ခ်ိန္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို တရားေသာနည္းျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ မတရားေသာ နည္းျဖင့္ ျဖစ္ေစ ရယူထားတဲ့ အစိုးရတရပ္မွာ သံတမန္ေရးရာ အသိအမွတ္ျပဳမွဳ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ တရားဥပေဒျပဳေရးနဲ႕ တရားစီရင္ေရး အာဏာသံုးရပ္ ရွိမွဳ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္မွဳ၊ စစ္တပ္နဲ႕ ရဲကို အမိန္႕ေပးေစခိုင္းႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဘ႑ာမ်ားကို ခြဲေ၀အသံုးျပဳႏိုင္မွဳ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မွဳ၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးကို အသံုးျပဳႏိုင္မွဳ၊ သတင္းနဲ႕ စာနယ္ဇင္းကို ထိန္းေက်ာင္းအသံုးျပဳႏိုင္မွဳ စတဲ့ အားသာခ်က္ေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္မွာေတာ့ ဒီလို သိသာထင္ရွားတဲ့ အားသာခ်က္ေတြ မရွိပါဘူး။

သို႕ေပမယ့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ ဘက္မွာေတာ့ ဒီလို သိသာထင္ရွားတဲ့ အားသာခ်က္ေတြ မရွိပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး ယံုၾကည္ခ်က္ဆိုတဲ့ အားသာခ်က္ ႏွစ္ရပ္ကိုပဲ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္က ပိုင္ဆိုင္ထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္စစ္မွာ အေတြးအေခၚ တိုက္ပြဲက အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ အေတြးအေခၚေတြ ရွဳပ္ေထြးေ၀၀ါးေနရင္ ေတာ္လွန္စစ္ ေအာင္ႏိုင္ဖို႕ ခဲယဥ္းတတ္ပါတယ္။ ဒါကို ရန္သူကလဲ ေတြ႕ျမင္ျပီး အေတြးအေခၚ စစ္မ်က္ႏွာကို ထိုးႏွက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အေတြးအေခၚ ရွဳပ္ေထြးတဲ့ ကာလေတြမွာ အင္အားျပိဳလဲမွဳ မျဖစ္ေအာင္ စနစ္တက် စည္းရံုးထိန္းသိမ္းတတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္စစ္မွာ ယံုၾကည္ခ်က္ကလဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး အေျခခံ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ အေပၚမွာ စြဲစြဲျမဲျမဲ ယံုၾကည္ခ်က္ရွိပါမွ၊ ရည္မွန္းခ်က္ မျပည့္ခင္ အခ်ိန္အထိ ယံုၾကည္ခ်က္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ ထားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးသမားဆိုတိုင္း၊ ေတာ္လွန္ေရးျဖတ္သန္းမွဳ ရွိတိုင္း ယံုၾကည္ခ်က္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ဆုပ္ကိုင္ထားမည့္သူလို႕ ဘယ္သူမွ တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရး ရထားၾကီး ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ဘူတာစဥ္တေလွ်ာက္မွာ ရထားေပၚက ခုန္ခ်သြားသူေတြ ရွိသလို၊ ၾကားဘူတာေတြကေနမွ တက္လာသူေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္မာဖို႕ပါပဲ။ တုတ္၊ ဓား၊ ေသနတ္ေတြကို အားမတန္လို႕ ခ်ခ်င္ ခ်ထားရမယ္၊ လက္ေျခေတြကို တုပ္ေႏွာင္ထားလို႕ မလွဳပ္ႏိုင္ပဲ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊ ရင္ထဲက ယံုၾကည္ခ်က္ကို ဆုပ္ကိုင္ထားသေရြ႕ ရန္သူကို မရွံဳးေသးပါဘူး။ ေတာ္လွန္စစ္မွာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚနဲ႕ ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္မာျပတ္သားသူ ဆယ္ေယာက္ဟာ ေတာ္လွန္ေရးကို ပုဂၢလိက အခြင့္အလမ္း၊ ခံစားခ်က္ေတြနဲ႕ လုပ္ေဆာင္သူ အေယာက္ တေထာင္ထက္ ပိုျပီး တန္ဖိုးရွိပါတယ္။

ျပည္သူသာ အခရာ

ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ အရွံဳးအႏိုင္ကို ျပည္သူလူထုက အဆံုးအျဖတ္ေပးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လူထုစည္းရံုးေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို စနစ္တက် အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ လူထုက ေတာ္လွန္စစ္ကို ေထာက္ခံမွသာ ေအာင္ပြဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို လက္ေတြ႕က်က် အသံုးခ်ႏိုင္ဖို႕ လူထုေထာက္ခံမွဳ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ျပည္သူ႕အာဏာ မျဖစ္သေရြ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး ဦးတည္ခ်က္ေတြမွာ ျပည္သူလူထုနဲ႕ အစိုးရ ဟန္ခ်က္ညီ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ အရွိန္အဟုန္ကို ျမွင့္တင္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာအတြက္ တရားမွ်တစြာ ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္တဲ့ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ ေပၚေပါက္ေရးမွာ အေႏွာင့္အယွက္အတားအဆီးျဖစ္တဲ့ အာဏာရွင္စနစ္နဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲအေယာင္ျပ ေရႊရည္စိမ္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ေတြကို ေတာ္လွန္စစ္နဲ႕ တိုက္ဖ်က္ၾကတဲ့အခါမွာ လူထုေထာက္ခံမွဳ ရရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

လူထုစည္းရံုးေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့အခါမွာ ျပည္သူ႕အက်ိဳးျပဳ လုပ္ငန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ လူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး တသားတည္းျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါကို သိျမင္တဲ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြကလဲ သက္ဆိုင္ရာက႑အလိုက္ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အဖြဲ႕ေတြ (Civil Society Organizations) ေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး၊ အာဏာရွင္စနစ္ကို ေထာက္ခံသူေတြ မ်ားျပားလာေအာင္ လုပ္ယူေလ့ရွိတတ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသူမ်ားကေတာ့ အရပ္ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (Civil Society) ဆိုတာကို လူထုေထာက္ခံမွဳ ရယူေရး စစ္ေျမျပင္ (battleground for population support) လို႕ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ ေရခံေျမခံကို Civil Society စစ္ေျမျပင္ကေနတဆင့္ တည္ေဆာက္ယူလို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ အာရပ္ကမၻာရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားရာ မွာ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ Civil Society အားေကာင္းျခင္းဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္စစ္ ေရခံေျမခံ ရွိထားေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးစစ္

ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ instrument of war က ႏိုင္ငံေရး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာ္လွန္စစ္တိုင္းဟာ ႏိုင္ငံေရးစစ္ (political war) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္မွာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုပဲ ရွိလို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။ ပါတီတခု (သို႕မဟုတ္) ပါတီေပါင္းစံု စုဖြဲ႕ထားတဲ့ ညြန္႕ေပါင္းအဖြဲ႕အစည္း (သို႕မဟုတ္) ညြန္႕ေပါင္း အစိုးရ တရပ္ဆိုတဲ့ political establishment တရပ္ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြက အဆိုပါ political establishment ရဲ႕ military wing (သို႕မဟုတ္) တပ္ေပါင္းစုေတြ အေနနဲ႕ တိုက္ပြဲ၀င္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ political establishment မရွိပဲ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုပဲ ရွိေနရင္ (သို႕မဟုတ္) political establishment နဲ႕ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြ ေအာင္ပြဲရဖို႕ ခဲယဥ္းပါတယ္။

political establishment ဆိုရာမွာလဲ တရုတ္ျပည္မွာကဲ့သို႕ တပါတီတည္းက ဦးေဆာင္တိုက္ပြဲ၀င္တာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ၊ မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစုေတြ အေနနဲ႕ စုစည္းမွဳ ရွိေနရင္၊ တိုက္ပြဲကာလ ႏိုင္ငံေရး ဘံုရည္မွန္းခ်က္ ရွိမွသာ အင္အား ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ရန္သူရဲ႕ ေစ့စပ္မွဳကို ဘယ္လို အေျခခံ အေၾကာင္းတရားေတြ ေအာင္ႏိုင္ျပီးမွ လက္ခံမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ၾကိဳတင္သေဘာတူ ညွိႏွိဳင္းထားႏိုင္မွသာ ေတာ္လွန္စစ္ကို အင္အားျဖစ္ေစမယ့္ မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစု ျဖစ္လာမွာပါ။ တဖြဲ႕က တိုက္လိုက္၊ တဖြဲ႕က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးဖို႕ ကမ္းလွမ္းလိုက္၊ တဖြဲ႕က လက္နက္ခ်လိုက္ ျဖစ္ေနတဲ့ တပ္ေပါင္းစု ေတာ္လွန္စစ္ဟာ ဘယ္ေသာအခါမွ ေအာင္ျမင္မွာ မဟုတ္ပါ။ ေတာ္လွန္စစ္ဟာ ႏိုင္ငံေရးစစ္ ျဖစ္တဲ့အတြက္၊ တိုက္ပြဲကာလ ႏိုင္ငံေရးဘံုရည္မွန္းခ်က္ကို ညွိႏွိဳင္းခ်မွတ္ႏိုင္မွသာ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ေတာ္လွန္စစ္ ေအာင္ျမင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္စစ္ သ႑ာန္

ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးသေဘာတရားေတြေပၚမွာ အေျခခံျပီး ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ သ႑ာန္ (strategic pattern) ေတြ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းက ေတာ္လွန္ေရးအမ်ားစုမွာေတာ့ ေတာ္လွန္စစ္သ႑ာန္က ပါတီေထာင္ျခင္းနဲ႕ အစျပဳပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေပၚမူတည္ျပီး ေျမေပၚ (သို႕မဟုတ္) ေျမေအာက္ပါတီတရပ္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ စုဖြဲ႕တည္ေထာင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီပါတီမွာ လူထုလူတန္းစား အလႊာေပါင္းစံု ပါ၀င္လာေအာင္ စည္းရံုးလွံဳ႕ေဆာ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တတ္သိပညာရွင္မ်ားနဲ႕ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားဟာ ပါတီတရပ္ရဲ႕ ardour လဲျဖစ္၊ brain လဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပညာတတ္ေတြ ေပါင္းစည္းပါ၀င္လာေအာင္ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၾကိဳးပမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

က်စ္လ်စ္ခိုင္မာတဲ့ ပါတီတရပ္က ေပၚေပါက္လာျပီးခ်ိန္မွာ တပ္ေပါင္းစု (United Front) ေပၚထြက္လာေရးအတြက္ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရး တည္ေထာင္ဖို႕ လိုပါတယ္။ တပ္ေပါင္းစုဆိုတာ ေခါင္မိုးခ်င္း ထိစပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခိုင္ခိုင္မာမာ အုတ္ျမစ္ခ်ထားတဲ့ အကာအရံ ရွိတဲ့ အေဆာက္အအံုေတြရဲ႕ ေခါင္မိုးခ်င္း ထိစပ္မွသာ အက်ိဳးရွိပါတယ္။ အုတ္ျမစ္မရွိ၊ အကာအရံမရွိပဲ ေခါင္းမိုးေတြပဲ လိုက္ထိစပ္ေနလို႕ကေတာ့ ေခါင္မိုးေရာင္စံု ေျမမွာ ျဖန္႕ခင္းထားသလိုပဲ ျဖစ္ျပီး၊ ေတာ္လွန္စစ္အတြက္ အက်ိဳးရွိမယ့္ အင္အားကို ျဖစ္ထြန္းေစႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တပ္ေပါင္းစု ေပၚထြက္လာေရးဟာ အေရးၾကီးေပမယ့္ တပ္ေပါင္းစု ေပၚထြက္ရံုနဲ႕ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ပါဘူး။ Minimum Common Programme ကို တပ္ေပါင္းစုအၾကား ေၾကလည္ေအာင္ ခ်မွတ္ႏိုင္မွာသာ ေအာင္ပြဲရေရးအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါတယ္။

တပ္ေပါင္းစုေတြ ရွိလာတဲ့အခါမွာေတာ့ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ ျမိဳ႕ျပေျပာက္က်ား နဲ႕ Movement Warfare ေတြကို အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲ ရရွိခ်ိန္အထိ အေကာင္အထည္ ဆက္လက္ေဖာ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္မွာ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲရရွိဖို႕အတြက္ အေရးၾကီးဆံုး ေနာက္ဆံုး အခ်က္ကေတာ့ psychological superiority ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပန္းတိုင္မေရာက္ခင္ တက္မ ေထာင္တတ္တဲ့ ဓေလ့ေတြကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲဟာ အာဏာရွင္ (သို႕မဟုတ္) အာဏာရွင္ၾကိဳးကိုင္ အစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို ျဖိဳဖ်က္ျပီး၊ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကို ယာယီျဖစ္ေစ အစားထိုးႏိုင္မွ ရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား မျပိဳခင္နဲ႕ ျပိဳက်ျပီး အခ်ိန္ေတြမွာ အာဏာရွင္ေတြဘက္က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကမ္းလွမ္းမွဳ (negotiation and peace offers) ေတြ ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။ တဘက္ရန္သူရဲ႕ time buying မျဖစ္ေစဖို႕ ဂရုစိုက္ရန္ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ တူနဲ႕ ရိုက္ခြဲရတဲ့ ေရခဲတုန္းတခုကို ေနပူပူမွာ အခ်ိန္အတိုင္းအတာတခုအထိ ခ်ထားလိုက္ရင္ ရိုက္ခြဲဖို႕မလိုပဲ အလိုလို အရည္ေပ်ာ္က်သြားတတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္မွာလဲ ရန္သူက time buying မလုပ္သြားေအာင္ သတိျပဳဖို႕ လိုပါတယ္။

နိဂံုး

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရားဥပေဒျပဳေရးအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရးအာဏာေတြ ေရာေထြးျပီး (separation of powers) အားနည္းေနခ်ိန္ (သို႕မဟုတ္) မတရားမွဳဟာ ဥပေဒျဖစ္ခ်ိန္ (သို႕မဟုတ္) လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ မရွိခ်ိန္ (သို႕မဟုတ္) လူမ်ိဳးေရး တန္းတူညီမွ်မွဳ မရွိခ်ိန္ (သို႕မဟုတ္) ျပည္သူ႕အာဏာကို မတရား ရယူခံထားရခ်ိန္ေတြမွာ ေတာ္လွန္စစ္ေတြ ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အဆံုးသတ္ပန္းတိုင္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားကို ျဖိဳခ်ျပီး၊ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ ယႏၱရားတခုကို ယာယီျဖစ္ေစ၊ ေရရွည္ျဖစ္ေစ အစားထိုးႏိုင္ေရးျဖစ္ျပီး၊ ေတာ္လွန္စစ္ ေအာင္ျမင္ေရးဟာ အေတြးအေခၚႏွင့္ ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္မာမွဳ၊ ျပည္သူလူထုကို စည္းရံုးႏိုင္မွဳနဲ႕ political establishment တည္ရွိမွဳတို႕အေပၚမွာ မူတည္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

 

ခင္မမမ်ိဳး (၂၂၊ ၅၊ ၂၀၁၁)