၂၁ ရာစုရဲ႕ မီဒီယာ ဒသနသစ္   ခုတစ္ေလာ ထရံေပါက္က ျမင္ရတဲ့ ကမၻာႀကီးကိုၾကည့္ရင္း ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ေဟာၾကားေတာ္မူတဲ့ ဇနိတံပါ ကံ ဇေနတိ၊ ကုိယ္ျပဳတဲ့ကံ ကုိယ့္ထံ ျပန္ ဆုိတာနဲ႕ သမၼာက်မ္းလာ စုိက္တဲ့အတုိင္း ရိတ္သိမ္းရမယ္ အဆုိ၊ သိပၸံ ပညာရဲ႕ သက္ေရာက္မႈတုိင္းမွာ တူညီတဲ့ တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈရွိတယ္ ဆုိတာေတြ တစ္ထပ္တည္း က်ေနတာ သတိထား သတိရမိေနပါတယ္။ စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့ မဟာဂု႐ုႀကီး ရာဟုလသံကစၥယာနက ဒႆန ဒိ ဒႆန ကုိေရးခဲ့တယ္။ အခ်ဳပ္က သစၥာပဲ။ အိႏၵိယရဲ႕ ေနာက္ဂု႐ုႀကီး တစ္ပါးက ဂ်ပန္ႏုိင္ငံေရာက္ခုိက္ ဂ်ပန္ တကၠသုိလ္စုံ ေက်ာင္းသားေတြ ရဲ႕ ဘာသာတရား တကာရဲ႕ ဘာသာ ေရးဟာ ဘာလဲ၊ အေမးကုိ အမွန္ တရားသစၥာလုိ႔ ေျဖခဲ့တယ္။ ဘယ္ သူကေျပာေျပာ၊ ဘယ္အခါမွာေျပာ ေျပာ၊ ဘယ္အေျခအေနမွာ ေျပာေျပာ မေဖာက္မျပန္ ဧကန္မွန္တာဟာ သစၥာတဲ့။ ခြၽင္းခ်က္မဲ့ အမွန္။ အမွန္ တရားဆုိတာ စာသေဘာ(အဘိဓမၼာ) နဲ႔ဆုိရင္ ပရမတၱျဖစ္တယ္။ အတၱပရ မတၴနိဆုိတယ္။ နိေစၥာ ဓူေဝါ အဝိပရိ နာမဓေမၼာတဲ့။ ေသဆုံး၊ ေပ်ာက္ပ်က္၊ ကြယ္ပမသြားဘူး။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ထင္ရွား ေပၚေပါက္လာမွာ မုခ်။ ဧကႏၲိက။ God see the truth but wait ဆုိစကားရွိသေလ။ ေအာင့္ႏုိင္ရင္ အက်ဳိးရွိ။ ေစာင့္ႏုိင္ရင္ သူခုိးမိ ဆုိကုိး။ ဒါေၾကာင့္ ေလာကႀကီးဟာ ဆိတ္ကြယ္ရာမဲ့မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ပညာရွိ သူေတာ္ေကာင္းေတြ ေျပာၾကတာ။ ပုိ ထင္ရွားလာတာကေတာ့ ၂ဝ ရာစု ေႏွာင္းကစလုိ႔ ၂၁ ရာစု ကမၻာႀကီးမွာ Information Technology & Comm-unication-IT&C ေခၚ သတင္းနည္း ပညာနဲ႔ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ ေတြ အံ့မခန္း တုိးတက္ေနတာမုိ႔ ဘဒၵကမၻာႀကီးမွာ ဆိတ္ကြယ္ရာမဲ့ သြားပါၿပီ။ ေသာင္းသိန္းခ်ီတဲ့ News website ေတြ၊ သန္းခ်ီတဲ့ Blog ေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္ဆီမွာ က်ယ္ ေလာင္လာတဲ့ Citizen Journalism ဆိုတဲ့ လူထုသတင္းသမား ဝါဒ ဒီ ဝါဒရဲ႕ ေဆာင္ပုဒ္က Every Citizen is Reporter တဲ့။ တုိင္းသားျပည္သူ ဟူသမွ် သတင္းေထာက္လုိ႔ ဆုိေသာ္ ရအံ့ထင္၏ ေပါ့ေနာ့။ ဒီဝါဒ၊ ဒီေဆာင္ပုဒ္ကုိ အစဦး ထုတ္ေဖာ္၊ လက္ေတြ႕လဲ လုပ္ခဲ့တဲ့ သူေတြက ေတာင္ကုိရီးယားႏုိင္ငံသား စြန္႔ဦးတီထြင္သူ Oh Yeon Ho နဲ႔ ေကာ လိပ္ ေက်ာင္းသားသုံးဦးတဲ့။ သူတုိ႔ က Ohmy News website တင္ၾက ၿပီး On Line Daily ေန႔စဥ္သတင္းစာ ထုတ္ျဖန္႔သတဲ့။ သူတုိ႔ သတင္း ဝက္ဘ္ဆုိက္မွာ ျပည္သူျပည္သားမ်ား ပါဝင္ေရးသားၾကပါ ဖိတ္ေခၚလမ္း ဖြင့္ေပးပါတယ္။ မၾကာလွပါဘူး။ လူထုထဲက သတင္းေရးပုိ႔တဲ့ လူထု သတင္းေထာက္ ၇၂၇ ေယာက္ရွိလာ ေရာတဲ့။ သူတုိ႔လုပ္ခဲ့တာ ခုနစ္ႏွစ္ ၾကာတဲ့ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္မွာ ေအာင္ျမင္ လုိက္တာ ဝက္ဝက္ကြဲ။ လူထု သတင္းေထာက္ေပါင္း ၅ဝဝဝဝ နဲ႔ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁ဝဝ အထိ သတင္းေတြ ျဖန္႔ေပးေနၿပီေလ။ Oh Yeon Ho ကုိလဲ သူတုိ႔ Firm ရဲ႕ ဥကၠ႒နဲ႔ အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ တာဝန္ အပ္ႏွင္းၾကသတဲ့။ သမား႐ုိးက်အားျဖင့္ လူထုကုိ ပရိသတ္လုိ႔ သိထားၾကတဲ့အခါမွာ လူထုက သူတုိ႔မွာရွိတဲ့ သတင္းေဖာ္ ျပႏုိင္တဲ့ ပစၥည္းကိရိယာနဲ႔ တစ္ ေယာက္ကုိ တစ္ေယာက္ သတင္း ေပးပုိ႔တာ ျပည္သူ၊ ျပည္သား သတင္း သမားဝါဒပဲ။ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္ထုတ္ Dan Gillmor ေရး We the Media: Grassroots Journalism by the people for the people စာအုပ္မွာ ေတြ႕မိတာပါ။ စာအုပ္ေရးတဲ့ Dan Gillmor  ဆုိသူဟာ Harvard တကၠ သုိလ္ ဥပေဒေက်ာင္းရဲ႕ Barkman Center for internet Society နဲ႔ အရီ ဇုိးနားျပည္နယ္တကၠသုိလ္၊ လူထု ဆက္သြယ္ေရးဌာန Walter Cron-kite School of Journalism တုိ႔ အပါအဝင္ ပူးတြဲတည္ေထာင္တဲ့ The Center for citizen Media http://citmedia.org တည္ေထာင္သူနဲ႔ ၫႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္ တာဝန္ယူသူ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ႔ေဆာင္ပုဒ္က We the Media- - ငါတုိ႔ဟာမီဒီယာတဲ့။ သုိ႔ ကလုိျဖင့္ ေစ်းကြက္ဂ်ာနယ္မွာ တုိတုိ ထြာထြာေတြ ကူးခ်။ အဲ-အဲေလ ေရးေနတဲ့ ထူးေရႊေမာင္လဲ မီဒီယာေပါ့။ အုိ- ေလာက၊ အသင္ ေလာက။ အကြၽႏ္ုပ္ ထူးေရႊေမာင္သည္ကား မီဒီယာျဖစ္ေပေတာ့သည္လုိ႔ လက္ ယာလက္႐ုံး ဆန္႔တန္းကာ ေၾကြးေၾကာ္ က်ဴးရင့္အံ့လုိ႔ အံခဲကာ Internet Cafe ထဲ လွမ္းသတတ္။ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္မွာ On line Journalism Review ရဲ႕ အႀကီးတန္း အယ္ဒီတာ J.D Lasica ဆုိသူက Participatory Journalism လုိ႔ ဆုိျပန္ ပါတယ္။ လူထုပါဝင္ သတင္းဝါဒလုိ႔ ဆုိရမလား။ မွားေသာ္ျပင္ၾကပါ။ ဘာသာျပန္အတတ္ ငေမာင္မတတ္ပါ။ အဂၤလိပ္စာကုိေတာ့ ထမင္းစားတယ္။ ေရေသာက္တယ္ဆုိ႐ုံေလာက္အထိ ရွိပါတယ္လုိ႔ ငေမာင္ဝန္ခံပါတယ္။ မရွက္ပါဘူး။ ရွက္စရာမွ မဟုတ္တာ။ အဲဒီ အယ္ဒီတာႀကီးက လူထု သတင္းသမားေတြဆုိတာ သတင္း စာမူခလဲ မေပးရဘူး။ သင္တန္းလဲ မေပးရဘူး။ သတင္းျဖစ္ရာမွာ ရွိေန ၾကသူေတြလဲျဖစ္လုိ႔မုိ႔ လူထုအေျခခံ ကလာတဲ့သတင္းေတြဟာ ပူပူေႏြးေႏြး လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ပဲတဲ့။ သမား႐ုိးက် မီဒီယာေတြ မရ၊ မပုိ႔၊ မမီတဲ့သတင္းေတြကုိ လူထုသတင္း သမားေတြရတာတဲ့။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏုိင္ငံစုံမွာ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ေအာင္ ျမင္ေတာက္ပေနတာတဲ့။ စာမူခ မေပးခ်င္တာမ်ားေတာ့ ဒီႏုိင္ငံက ဂ်ာနယ္တခ်ဳိ႕ရဲ႕ အယ္ဒီတာ၊ ထုတ္ ေဝသူတခ်ဳိ႕ကုိ အတုယူ အားက် တယ္ထင္ပါရဲ႕။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ တ႐ုတ္ျပည္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ Sichuan ငလ်င္ႀကီးသတင္း ကုိငလ်င္ျဖစ္ရာေနရာက လူထု သတင္းသမားေတြ Cell Phone ေတြနဲ႔ ငလ်င္ေဘးဆုိးႀကီးကုိ ကမၻာက ၾကား၊ ျမင္ရေအာင္ တင္ျပႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွာ News Website ေတြက ေသာင္းသိန္း၊ Blog ေတြက သန္း၊ ကုေဋ။ ဆီးတား ဆုိ႔ ပိတ္ဆိတ္ကြယ္ရာမဲ့ကမၻာ။ သာ ဓက ဆုိရရင္ ကင္ညာႏိုင္ငံမွာ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ႏုိင္ငံ ေဒသ အတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြကုိ မေဖာ္ ျပဖုိ႔ သမား႐ုိးက် မီဒီယာေတြ ပိတ္ ဆုိ႔ေနခ်ိန္ အာဖရိက အေျချပဳ Blogger ေတြက ဒီသတင္းေတြကုိ Cell phone နဲ႔ အသံ၊ ႐ုပ္၊ Text message ေတြပုိ႔ၾကပါလို႕ တုိက္တြန္း အားေပးပါတယ္။ သမား႐ုိးက် မီဒီ ယာေတြ အသံတိတ္ေနခ်ိန္မွာ Citi-zen Media ေတြက သတင္းေတြ မျပတ္ပုိ႔ေနပါတယ္။ ေနာက္သာဓကဆုိရရင္ မွတ္မိ ၾကမွာပါ။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ Mumbai အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈႀကီးေလ။ ျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာက Citizen Media ေတြ၊ Cell phone ေတြနဲ႔ ၾကားသိျမင္ ေတြ႕ရသမွ်ေတြကုိ Net Work Web Site ေတြ၊ Flicker ေတြ၊ Twitter  ေတြဆီ ပုိ႔လႊတ္ပါတယ္။ ကမၻာက ၾကားသိ ျမင္ေတြ႕ရပါတယ္။ ငေမာင္တုိ႔ငယ္ငယ္က ေႏွာင္ ႀကဳိးမဲ့ကမၻာဆုိတဲ့ စာအုပ္ စာစဥ္ ဖတ္ရဖူးပါတယ္။ ခုလဲ Citizen Media နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ဆိတ္ကြယ္ ရာမဲ့ ကမၻာ စာစဥ္ကေလး ထုတ္ေစ ခ်င္ပါတယ္။ နည္းပညာေတြလဲ ေရး၊ သတင္းေတြလဲေရးေပါ့။ ဘယ္သူမ်ား လုပ္ပါ့မယ္ ေမွ်ာ္မိတယ္။ ႏုိင္ငံ့ အနာ ဂတ္အတြက္ လူငယ္ေတြကုိ နည္းပညာသစ္၊ ပစၥည္းကိရိယာသစ္၊ အေတြးအျမင္သစ္ေတြ ေပးရမယ္။ လူငယ္ေတြကလဲ နည္းပညာသစ္၊ ပစၥည္းကိရိယာသစ္၊ အေတြးအေခၚ သစ္ေတြကုိ ခုံမင္တယ္။ စူးစမ္းေဖြ ရွာတယ္။ တစိုက္မတ္မတ္ လုိ္က္ပါ တတ္တယ္။ ဒါဟာ လူငယ္ရဲ႕ ေကာင္းမြန္တဲ့ အဂၤါတစ္ရပ္ ျဖစ္ေပ မယ့္ နည္းပညာသစ္၊ ပစၥည္းကိရိယာ သစ္ေတြ စားသုံးတဲ့အခါ- အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ ယာဥ္တုိက္မႈအားလုံးရဲ႕ အနည္းဆုံး ၂၈ ရာခုိင္ႏႈန္း ႏွစ္စဥ္ဒါမွမဟုတ္ ယာဥ္တုိက္မႈေပါင္း ၁.၆ သန္းဟာ ယာဥ္ေမာင္းသူက ေမာင္းေနတုန္း Cellphone သုံးလုိ႔။ Text Message ပုိ႔လုိ႔။ ဖတ္လုိ႔ ျဖစ္ရတာလုိ႔ National Safety Council ရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္ သစ္ မွာေဖာ္ျပပါတယ္။ UC Berkely Wellness Letter, USA မွာ ပါတဲ့ သတင္းပါ။ သတိထားဆင္ျခင္စရာ ေပါ့။ ႏုိင္ငံတုိင္းမွာ Internet Cafe ေတြ၊ Internet Kiosks ေတြလို အမ်ားသုံး အင္တာနက္ဆုိင္ေတြ တုိးမ်ားတြင္က်ယ္လာသလုိ Cellphone ေတြ ကို On line Access လို႕ေခၚတဲ့ အင္ တာနက္ခ်ိတ္ဆက္မႈကိုလဲလုပ္ႏုိင္ ပါၿပီ။ စာၾကည့္တုိက္ေတြမွာလဲ အင္ တာနက္သုံးႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိသုံးႏုိင္ တဲ့ႏုိင္ငံေတြမွာ ဒါေတြကုိ အသုံး အမ်ားဆုံးက လူငယ္ေတြပါပဲ။ ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံမွာ Cellphone ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း အင္တာနက္ ခ်ိတ္ဆက္ႏုိင္ၿပီး အိႏၵိယ မွာ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္ထဲမွာပဲ အင္တာနက္ သုံးသူ ၅၄ ရာခုိင္ႏႈန္း တုိးလာသတဲ့။ အိႏၵိယဟာ အင္တာနက္ သုံးသူ တစ္ဟုန္ထုိးတုိးတက္လာတဲ့ ႏုိင္ငံတဲ့။ အမ်ားစုဟာ လူငယ္ေတြတဲ့။ နည္းပညာသစ္ေတြ ရစ္ပတ္ေနတဲ့ ကမၻာႀကီးဟာ သမား႐ုိးက်ဘဝက လမ္းခြဲေနပါၿပီ။ ကုိယ္ကအသစ္ကုိ ျငင္းဆန္ေနရင္ ကမၻာႀကီးက ကုိယ့္ကုိ လမ္းခြဲထားရစ္ခဲ့လိမ့္မယ္။ သုိ႔ေပမယ့္ သတင္းနဲ႔ဆက္ သြယ္ေရးနည္းပညာသစ္၊ ပစၥည္းကိရိ ယာသစ္ေတြကုိ သုံးစြဲတာမွာေတာ့ ေကာင္းတာကုိေရာ ဆုိးတာကုိပါ က်န ေသခ်ာေလ့လာ၊ သတိရွိသင့္ တာေတြကုိ သတိရွိဖုိ႔ လုိအပ္ပါ တယ္။ ေလာကရဲ႕ သဘာဝ နိယာမ အရ ဘယ္ကိစၥမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အေကာင္း အဆုိး ဒြန္တြဲ ရွိေန၊ ျဖစ္ေနတတ္ တာပဲေလ။ ခု နည္းပညာသစ္ သုံး စြဲတာမွာလဲ နည္းပညာကုိ ေစတနာ ဆုိးနဲ႔ လြဲလြဲမွားမွား အသုံးခ်တာေတြ ရွိတာ သိထားရပါလိမ့္မယ္။ သာဓက ဆုိပါစုိ႔။ ကုိယ့္ဆီကုိ မေတာင္းဘဲ ဝင္လာတတ္တဲ့ Spam ေခၚ အေႏွာင့္ အယွက္ေပး အီးေမးလ္ေတြမွာ မဖြယ္ မရာ ညစ္ညမ္းတာေတြ ပါလာတတ္ ပါတယ္။ ေလ့လာသူေတြ သိၾကတဲ့အတုိင္း ပါပဲ။ Website ဆုိတာေတြဟာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ပညာေရး အသင္းေတြ၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပုဂၢလိက ဖန္တီးထားတဲ့ လွ်ပ္စစ္ စာမ်က္ႏွာပါပဲ။ သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ Website ေတြက လူငယ္ေတြ ေစ်း ဝယ္ဖုိ႔ သုေတသနလုပ္ဖုိ႔၊ သူငယ္ခ်င္း ေတြ ဆက္သြယ္ဖုိ႔၊ ကစားဖုိ႔၊ ဂိမ္း ေတြ၊ သီခ်င္းေတြ ကုိယ့္ကြန္ပ်ဴတာထဲ ကူးထည့္ဖုိ႔ အခြင့္အလမ္းေတြ ရေစပါတယ္။ ႏုိ႔ေပမယ့္ နည္းပညာ သစ္ကုိ ဆုိးညစ္တဲ့ စိတ္ထားနဲ႔ လြဲမွား အသုံးခ်သူေတြက လိင္ကိစၥ ကြက္ ကြက္ကြင္းကြင္း တင္ျပထားတဲ့ Site ေတြကလဲ အမွတ္မဲ့၊ အလြယ္ခိ်တ္ ဆက္မိႏုိင္တာ သတိရွိရဦးမယ္။ ေလ့လာမႈတစ္ခုမွာ ၿဗိတိန္ကေလး အသက္ရွစ္ႏွစ္မွ ၁၆ ႏွစ္ၾကား ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းတုိ႔က အမ်ားအားျဖင့္ အိမ္ စာလုပ္ေနတုန္း မထင္မွတ္ဘဲ ညစ္ ညမ္းပုံပါ Site ေတြ ဖြင့္မိတယ္ ေျပာ ၾကသတဲ့။ ကေနဒါက ဆယ္တန္း၊ ၁၁ တန္းေက်ာင္းသား ၂၅ ရာခုိိင္ႏႈန္း နီးပါးက ေလာင္းကစားႏုိင္တဲ့ Site ေတြထဲ ဝင္ၾကည့္ၾကတယ္ ဝန္ခံသ တဲ့။ What in the world are your kid doing on line စာအုပ္ပါ နည္း ပညာကုိ အလြဲအမွား အသုံးျပဳသူ တခ်ဳိ႕က ႏွစ္ကုိယ္ၾကား သီးသန္႔ လွ်ပ္စစ္စကားဝုိင္း Chat Room ထဲ ဝင္ဖုိ႔ဖိတ္ေခၚတတ္သတဲ့။ အဆုိးဆုံးက On line sex ျပဳဖုိ႔ ေသြးေဆာင္ ျဖားေယာင္းတာပဲတဲ့။ ငေမာင္ျဖင့္ လုံးဝ နားမလည္ တတ္ႏုိ္င္ေအာင္ပဲ။ ဘုရားတ ထိတ္လန္႔မိပါရဲ႕။ ဒါဟာ နည္းပညာသစ္နဲ႔ ပစၥည္းကိရိယာ သစ္ကုိ အျပစ္တင္စရာ၊ ထိတ္လန္႔ စရာမဟုတ္ပါဘူး။ အသုံးျပဳသူနဲ႔ အသုံးျပဳ အေၾကာင္းကသာ ျပႆနာ ျဖစ္ေစတာပါ။ ဒီနည္းပညာနဲ႔ ပစၥည္း ကိရိယာေၾကာင့္ Citizen Journalism လုိ လူထုဘဝမွန္ေဖာ္ျပႏုိင္တဲ့ သတင္း ဝါဒ ထြန္းကားလာရတာပါ။ ေသခ်ာ တာကေတာ့ ကမၻာႀကီးဟာ ဆိတ္ ကြယ္ရာမဲ့ပါၿပီ။ ဘယ္လုိ လွ်ဳိ႕ဝွက္ ဖုံးကြယ္ထားတဲ့ မေကာင္းမႈပဲျဖစ္ပါ ေစ၊ သိန္းခ်ီရွိေနၿပီး News website ေတြ သန္းခ်ီရွိေနတဲ့ Blog ေတြနဲ႔ လြတ္ကင္း ႏုိင္ဖြယ္မရွိပါေၾကာင္း။ ထူးေရႊေမာင္