ကားလ္မာ့က္စ္ မိတ္ဆက္ (ဘာသာျပန္) (အပိုင္း-၁)

ကားလ္မာ့က္စ္ မိတ္ဆက္ (ဘာသာျပန္) (အပိုင္း-၁)

အခန္း (၁)

ကားလ္မာ့က္စ္၏ ဘ၀ႏွင့္ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္းရည္

ကားလ္မာ့က္စ္ဆိုသူရဲ႕ လူသားေတြအေပၚ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္းရည္ဟာ ဘာသာေရး figure ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးႏိုင္တဲ့ စြမ္းပကားလိုပဲ အင္အားအလြန္ၾကီးမားခဲ့ပါတယ္။ (၂၀) ရာစုေခတ္ကာလရဲ႕ တ၀က္ ေက်ာ္မွာ လူဆယ္ေယာက္အနက္ ေလးေယာက္ဟာ မာ့က္စ္၀ါဒီလို႕ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ သတ္မွတ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ မာ့က္စ္ရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြကို အမွန္တရားနဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာ တို႕ရဲ႕ အဆံုးစြန္ျမစ္ဖ်ားခံတဲ့ အရာအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ မာ့က္စ္ရဲ႕ ပံုရိပ္ေတြက ေနရာတိုင္းမွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ ဘ၀ေတြကို ကားလ္မာ့က္စ္က လႊမ္းမိုး သက္ေရာက္ႏိုင္စြမ္း ရွိခဲ့ပါတယ္။

ကြန္ျမဴနစ္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြကိုပဲ ကားလ္မာ့က္စ္က လႊမ္းမိုးႏိုင္ခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ မာ့က္စ္၀ါဒီ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳေတြေၾကာင့္ ကြန္ဆာေဗးတစ္ အစိုးရေတြဟာလဲ သူတို႕ ယံုၾကည္တဲ့ လမ္းစဥ္အတိုင္း အတိအက် မေလွ်ာက္လွမ္းႏိုင္ေတာ့ပဲ လူမွဳဘ၀ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေတြကို လုပ္ေဆာင္ေပးလာၾကရပါတယ္။ တခါတရံမွာ ကြန္ဆာေဗးတစ္မ်ားရဲ႕ မာ့က္စ္၀ါဒကို ေၾကာက္လန္႕တၾကား တုန္႕ျပန္မွဳေတြေၾကာင့္ ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ မူဆိုလီနီနဲ႕ ဟစ္တလာကို အာဏာရေအာင္ တြန္းတင္ေပးခဲ့ၾကတာက ကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြက အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကို ေဇာင္းေပးျခင္းအားျဖင့္ မာ့က္စ္၀ါဒီေတြရဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳေတြကို တြန္းလွန္ႏိုင္မယ္ လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။ ျပည္တြင္းမွာ ေတာ္လွန္မယ့္ အေနအထား မရွိရင္ေတာင္ ျပည္ပမွာ မာ့က္စ္၀ါဒီ ရန္သူရွိေနခဲ့ရင္ အစိုးရေတြက ဒါကိုအေၾကာင္းျပျပီး စစ္အသံုးစရိတ္ တိုးျမွင့္တာေတြ၊ အမ်ိဳးသား လံုျခံဳေရးကို အေၾကာင္းျပျပီး တဦးခ်င္းအခြင့္အေရးေတြကို ကန္႕သတ္ထိန္းခ်ဳပ္တာေတြ ျပဳလုပ္တတ္ ၾကပါတယ္။

လက္ေတြ႕ႏိုင္ငံေရးမွာ အသာထားလို႕ ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚ က႑တခုကိုပဲ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာင္ မာ့က္စ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္းရည္က ၾကီးမားလွပါတယ္။ မာ့က္စ္ရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႕ လူမွဳေရး အေတြးအေခၚ ေတြကို တစံုတရာ မွီျငမ္းကိုးကားထားျခင္းမရွိတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာကို စဥ္းစားျပီး လက္ညွိဳး ထိုးျပႏိုင္သူ ရွိပါသလားလို႕ ေမးရမလိုျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ဆိုထားၾကပါတယ္။

မာ့က္စ္ရဲ႕အေတြးအေခၚေတြဟာ ေခတ္သစ္လူမွဳေဗဒပညာရပ္ကို ထြန္းကားေစခဲ့ပါတယ္။ သမိုင္းပညာ ေလ့လာေရးကို ေျပာင္းလဲေစခဲ့တယ္။ ဒႆနိကေဗဒ၊ စာေပယဥ္ေက်းမွဳနဲ႕ အႏုပညာကိုလဲ လႊမ္းမိုး ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုရွဳေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ မလြဲမေသြ လက္ခံၾကရမယ့္အခ်က္က ကၽြႏု္ပ္တို႕ အားလံုးဟာ မာ့က္စ္၀ါဒီေတြလို႕ေတာင္ ဆိုရမလိုပဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီေလာက္ထိ သက္ေရာက္မွဳ ၾကီးမားခဲ့တဲ့ အေတြးအေခၚေတြဟာ ဘာေတြလဲ။ ဒါေတြကို ဒီစာအုပ္မွာ ေရးသားေဖာ္ျပသြားပါမယ္။ ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႕ ဒီအေတြးအေခၚေတြ ရွိခဲ့တဲ့ လူတေယာက္အေၾကာင္းကို ေလ့လာၾကည့္ၾက ရေအာင္ပါ။

ကားလ္မာ့က္စ္ကို (၁၈၁၈) ခုႏွစ္မွာ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံ၊ ရိုင္းလန္ေဒသက Trier မွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ မိဘေတြျဖစ္တဲ့ Heinrich နဲ႕ Henrietto တို႕ဟာ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ Heinrich ရဲ႕ ေရွ႕ေနအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမွဳကို ပိုမိုလြယ္ကူေစတဲ့ ပရိုတက္စတင့္ဘာသာကို ကိုးကြယ္ခဲ့ပါတယ္။ မိသားစုဟာ အရမ္းခ်မ္းသာၾကြယ္၀သူေတြ မဟုတ္ေပမယ့္ ေခ်ာင္ေခ်ာင္ လည္လည္နဲ႕ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဘာသာေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ကေတာ့ လစ္ဘရယ္ အျမင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။

အသက္ (၁၇)ႏွစ္မွာ Bonn တကၠသိုလ္မွာ ဥေပေဒပညာရပ္ကို သြားေရာက္သင္ယူခ်ိန္မွာေတာ့ မာ့က္စ္ရဲ႕ ပညာေရးဘ၀ခရီးက စတင္ဆိုးရြားလာခဲ့ပါတယ္။ တႏွစ္အတြင္းမွာတင္ အရက္ေသစာ လြန္ကၽြံစြာ ေသာက္သံုးမွဳနဲ႕ ေထာင္က်ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ငယ္ရည္စားျဖစ္တဲ့ Jenny Von Westphalen ကို အခ်စ္ကဗ်ာေတြ ေရးသားေပးပို႕ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕အေဖကေတာ့ ဒီလိုျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြကို ႏွစ္သက္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ပိုျပီးစည္းကမ္းၾကီးတဲ့ ဘာလင္တကၠသိုလ္ကို ေက်ာင္းေျပာင္းတက္ ေစခဲ့ပါတယ္။

ဘာလင္ေရာက္ေတာ့ မာ့က္စ္ရဲ႕ စိတ္၀င္စားမွဳေတြက ပိုျပီးပညာရွင္ဆန္လာပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ေလ့လာမွဳ နယ္ပယ္က ဥပေဒဘက္ကေန ဒႆနိကေဗဒကို ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး သူ႕ဖခင္က အထင္ၾကီးျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒီလိုနဲ႕ သူ႕ဖခင္ေသဆံုးသြားခ်ိန္မွာေတာ့ မိသားစုမွာ ဖခင္ရဲ႕ ၀င္ေငြ မရွိေတာ့တာေၾကာင့္ မာ့က္စ္ရဲ႕ ပညာေရးခရီးအတြက္ အခက္အခဲေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ မာ့က္စ္အေနနဲ႕ သူ႕ဘ၀ေရွ႕ေရးကို ေလးေလးနက္နက္ စတင္စဥ္းစားလာရပါေတာ့တယ္။ တကၠသိုလ္မွာ ကထိက အလုပ္ရဖို႕အတြက္ ေဒါက္တာဘြဲ႕စာတမ္းကို စတင္ျပဳစုလာခဲ့ပါတယ္။

မာ့က္စ္ရဲ႕ စာတမ္းက Democritus နဲ႕ Epicurus ဒႆနိကေဗဒေတြထဲက ကြဲလြဲခ်က္ေတြကို ေလ့လာခဲ့တဲ့ စာတမ္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေရွးပေ၀သဏီ အျငင္းပြားမွဳေတြနဲ႕ Hegel ရဲ႕ ဒႆနိကေဗဒ ဖြင့္ဆိုခ်က္ အျငင္းပြားမွဳေတြအၾကားက ျပိဳင္ဆိုင္မွဳေတြကို ေတြ႕ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ကာလေတြမွာတုန္းက Hegel ရဲ႕ ဒႆနိကေဗဒဟာ ဂ်ာမန္အေတြးအေခၚေတြထဲက ကြဲျပားျခားနားေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအျမင္ေတြရဲ႕ ဆံုမွတ္နယ္ပယ္ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕ေဒါက္တာဘြဲ႕ စာတမ္းကို (၁၈၄၁) ခုႏွစ္မွာ တင္ခဲ့ျပီး၊ လက္ခံခဲ့ၾကေပမယ့္ ဘယ္တကၠသိုလ္ကမွ ကထိက အလုပ္ကို ေပးအပ္ျခင္းမရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒီအခ်ိန္မွာပဲ မတ္စ္ကလဲ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ကို စတင္ စိတ္၀င္စားလာခဲ့ပါတယ္။ အသစ္ထုတ္ေ၀လာတဲ့ Rheinische Zeitung ဆိုတဲ့ လစ္ဘရယ္ သတင္းစာတေစာင္မွာ လူမွဳေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ဒႆနိကေရးရာ ေဆာင္းပါးမ်ားကို စတင္ေရးသားလာ ခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေတြကို လူအမ်ားက ဖတ္ရွဳအားေပးခဲ့ၾကျပီး၊ သတင္းစာတိုက္နဲ႕ မာ့က္စ္တို႕အၾကားမွာ ဆက္ဆံေရးပိုျပီး ခိုင္မာလာခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၄၂) ခုႏွစ္မွာ သတင္းစာအယ္ဒီတာ ႏွဳတ္ထြက္သြားခ်ိန္မွာေတာ့ မာ့က္စ္က အယ္ဒီတာ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။

ဒါေပမယ့္လဲ မာ့က္စ္ရဲ႕ အယ္ဒီတာဘ၀က သက္တမ္းမရွည္ခဲ့ပါဘူး။ သတင္းစာကို လူေတြရဲ႕ စိတ္၀င္စားမွဳ ၾကီးထြားလာတာနဲ႕အမွ် ပါရွန္းအစိုးရရဲ႕ ဆင္ဆာကလဲ ၾကီးမားလာခဲ့ပါတယ္။ Mosella Valley က wine-growers ေတြရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေတြအေၾကာင္း ေရးသားထားတဲ့ မာ့က္စ္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေတြက သက္ေရာက္မွဳၾကီးမားေၾကာင္း စဥ္းစားလာၾကျပီး၊ သတင္းစာကို ဖိႏွိပ္မွဳေတြ လုပ္လာၾကပါတယ္။

အာဏာပိုင္ေတြက ဒီလိုလုပ္လာတာကို မတ္စ္ကေတာ့ ၀မ္းနည္းျခင္းမရွိခဲ့ပါဘူး။ အလုပ္မရွိေတာ့ခ်ိန္မွာ အာဏာပိုင္ေတြက သူ႕ရဲ႕လြတ္လပ္ခြင့္ကို ျပန္လည္ေပးအပ္လိုက္ျခင္းျဖစ္တယ္လို႕ေတာင္ သူငယ္ခ်င္း ျဖစ္သူဆီ စာေရးသားခဲ့ပါေသးတယ္။ အယ္ဒီတာတာ၀န္ေတြ မထမ္းေဆာင္ရေတာ့တဲ့အတြက္ Hegel ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဒႆနိကေဗဒကို critical study စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္သူေတြးေနတာ တခုကလဲ ရွိခဲ့ပါေသးတယ္။ ခုနစ္ႏွစ္ၾကာေစ့စပ္ထားတဲ့ သူ႕ခ်စ္သူ Jenny ကို လက္ထပ္ဖို႕အေရးပါ။ ျပီးေတာ့ သူ႕ရဲ႕အေတြးအေခၚေတြကို လြတ္လပ္စြာေဖာ္ျပခြင့္မေပးတဲ့ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံကေန သူထြက္ခြာလိုပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လဲ ျပႆနာက လက္ထပ္ဖို႕အတြက္ ေငြလိုပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာပဲ လူငယ္စာေရးဆရာ တေယာက္အျဖစ္ နာမည္ေကာင္းရွိေနတဲ့ သူ႕ကို German-French Annals က တြဲဖက္အယ္ဒီတာအျဖစ္ လုပ္ေဆာင္ဖို႕ ဖိတ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအလုပ္ကေန လက္ထပ္ဖို႕လံုေလာက္တဲ့ ေငြေၾကးကို ရရွိခဲ့ရံုမက ဘယ္ကိုသြားမလဲဆိုတဲ့ အေျဖကိုပါ ရရွိသြားခဲ့ပါတယ္။ စာေစာင္သစ္ထုတ္ေ၀ရန္ ျပင္ဆင္မွဳက ျပင္သစ္နဲ႕ ဂ်ာမန္ဟာစာေရးဆရာေတြကိုသာမက စာဖတ္ပရိသတ္ေတြကိုပါ ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

(၁၈၄၃) ခုႏွစ္မာ ကားလ္မတ္စ္နဲ႕ Jenny တို႕ ျပင္သစ္ကို ေရာက္ရွိသြားခဲ့ပါတယ္။ ေရာက္ျပီးမၾကာမီမွာပဲ တိုးတက္တဲ့အေတြးအေခၚကို လက္ခံၾကတဲ့ radical ေတြ၊ ဆိုရွယ္လစ္ေတြနဲ႕ ရင္းႏွီးကၽြမ္းက်င္ သြားခဲ့ပါတယ္။ Annals မွာ မတ္စ္က ေဆာင္းပါးႏွစ္ပုဒ္ ေရးခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ စာေစာင္ သက္တမ္းက သတင္းစာသက္တမ္းထက္ေတာင္ ပိုျပီးသက္တမ္းတိုခဲ့ပါေသးတယ္။ ပထမစာေစာင္ ထုတ္လိုက္စဥ္မွာပဲ ျပင္သစ္က စာေရးဆရာေတြ စတင္ျပီး ေရွာင္တိမ္းရပါေတာ့တယ္။ Prussia ကိုပို႕တဲ့ စာေစာင္ေတြကိုလဲ အစိုးရက သိမ္းဆည္းလိုက္ပါတယ္။ ပထမစာေစာင္ထဲမွာပါတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္နဲ႕ ေတာ္လွန္ေရး အေတြးအေခၚေတြေၾကာင့္ ပါရွန္းအစိုးရက အယ္ဒီတာေတြကို ဖမ္း၀ရမ္း ထုတ္ပါေတာ့ တယ္။

ဒါေၾကာင့္ မာ့က္စ္ ဂ်ာမဏီကို ျပန္သြားလို႕ မရေတာ့ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးဒုကၡသည္ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ကံအားေလ်ာ္စြာပဲ Rhenish Gazette ရဲ႕ ရွယ္ယာ၀င္ေတြဆီက ေငြေၾကးမ်ားစြာ ရခဲ့တဲ့အတြက္ အလုပ္ လုပ္ရန္မလိုပဲ ေနႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

(၁၈၄၄) ခုႏွစ္တေလွ်ာက္လံုးမွာ သူ႕ရဲ႕ ဒႆနိက ရပ္တည္ခ်က္အတြက္ ေလ့လာမွဳေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ မာ့က္စ္ရဲ႕ ဒႆနိကေဗဒက ႏိုင္ငံေရး၊ ေဘာဂေဗဒနဲ႕ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ အလုပ္အကိုင္ေတြက သမိုင္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ processes သေဘာတရားေတြ ပါ၀င္ေနတာေၾကာင့္ အလြန္က်ယ္ျပန္႕ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ မာ့က္စ္က သူ႕ဘာသာသူ ကြန္ျမဴနစ္လို႕ သတ္မွတ္ေခၚတြင္ေနႏိုင္ျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္ကာလ ပဲရစ္မွာ ဆိုရွယ္လစ္နဲ႕ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ အမ်ားအျပားရွိေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါကလဲ သိပ္ျပီး ထူးျခားဆန္းက်ယ္မွဳ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။

ဒီအခ်ိန္မွာပဲ မာ့က္စ္နဲ႕အိန္ဂယ္တို႕အၾကားက ခင္မင္ရင္းႏွီးမွဳက စတင္လာခဲ့ပါတယ္။ Friedrich Engels ဆိုသူက အဂၤလန္၊ မန္ခ်က္စတာမွာ ခ်ည္ထည္စက္ရံု ပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ ဂ်ာမန္စက္မွဳ လုပ္ငန္းရွင္ တဦးရဲ႕သား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မာ့က္စ္ပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ့တဲ့ German Intellectual Circles နဲ႕ အတူတူပဲ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြ ရွိခဲ့တဲ့ အိန္ဂယ္ကေတာ့ revolutionary socialist ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။

မာ့က္စ္ရဲ႕ ေဘာဂေဗဒ အေတြးအေခၚေတြ အေပၚ နက္ရွိဳင္းစြာ သက္ေရာက္မွဳရွိခဲ့တဲ့ Annals ထဲမွာ အိန္ဂယ္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးတခု ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိန္ဂယ္ ပါရီျမိဳ႕ကို အလည္ေရာက္သြားခ်ိန္မွာ မာ့က္စ္နဲ႕ေတြ႕ဆံုျဖစ္သြားတာဟာ အံ့ၾသဖြယ္ရာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ မၾကာခင္မွာပဲ လက္ကမ္းစာေစာင္ တခုကို ပူးတြဲလုပ္ေဆာင္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အိန္ဂယ္က လမ္းကမ္းစာေစာင္ပဲျဖစ္မယ္လို႕ ယူဆခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ (၁၅) မ်က္ႏွာရွိတဲ့ စာတမ္းကိုေရးျပီး၊ ပဲရစ္က မထြက္ခြာခင္မွာ မာ့က္စ္ရဲ႕ လက္ထဲမွာ ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလက္ကမ္းစာေစာင္ဟာ The Holy Family ဆိုတဲ့ အမည္နဲ႕ (၁၈၄၅) ခုႏွစ္မွာ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ စာမ်က္ႏွာ (၃၀၀) ေက်ာ္ရွိျပီး၊ ဒါဟာ မာ့က္စ္ရဲ႕ ပထမဆံုး စာအုပ္ျဖစ္လာ ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ ပါရွန္းအစိုးရဟာ ပဲရစ္မွာ ေရာက္ေနတဲ့ ဂ်ာမန္ကြန္ျမဴနစ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တစံုတရာ လုပ္ေဆာင္ဖို႕ ဖိအားေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ expulsion order ထြက္လာျပီး၊ မာ့က္စ္ရဲ႕ မိသားစု (ဇနီးနဲ႕ သမီးျဖစ္သူ) တို႕ဟာ ဘရပ္ဆဲလ္ကို ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရပါတယ္။

ဘရပ္ဆဲလ္မွာ ေနထိုင္ခြင့္ရဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္း မျပဳေၾကာင္း ကတိေပး ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ သိပ္မၾကာပါဘူး။ ႏိုင္ငံတကာက ကြန္ျမဴနစ္ေတြအၾကား ရင္းႏွီးဆက္ႏြယ္မွဳေတြ ရွိလာေရးအတြက္ communist correspondence committee ကို စည္းရံုးဖြဲ႕စည္းခဲ့တာေၾကာင့္ ကတိကို ခ်ိဳးေဖာက္လိုက္သလို ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ဘရပ္ဆဲလ္မွာ သံုးႏွစ္ၾကာေအာင္ ေနထိုင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေဘာဂေဗဒနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးကို critical analysis လုပ္တဲ့ စာအုပ္တအုပ္ ေရးသားဖို႕ အတြက္ ထုတ္ေ၀သူနဲ႕ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ စာခ်ဳပ္အရ (၁၈၄၅) ခုႏွစ္၊ ေႏြရာသီမွာ စာအုပ္ကို အျပီး ေရးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ အရင္းက်မ္း (Capital) အျဖစ္ ေပၚထြက္လာမယ့္ စာအုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အခ်ိန္မွီ မျပီးတာေၾကာင့္ စာခ်ဳပ္ပ်က္ျပယ္သြားခဲ့ပါတယ္။ စာအုပ္ေရးသားစဥ္ ကာလတေလွ်ာက္မွာ မာ့က္စ္မိသားစုရဲ႕ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ အိန္ဂယ္က ေငြေရးေၾကးေရး အကူအညီမ်ားစြာ ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။

မာ့က္စ္နဲ႕ အိန္ဂယ္တို႕ ႏွစ္ေယာက္အၾကားက ရင္းႏွီးမွဳကလဲ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အိန္ဂယ္က ဘရပ္ဆဲလ္ကို ေရာက္လာခဲ့ျပီး၊ အဂၤလန္ကို ႏွစ္ေယာက္အတူ သြားခဲ့ၾကပါတယ္။ စက္မွဳေခတ္သစ္ရဲ႕ ဗဟိုခ်က္မ ျဖစ္ေနတဲ့ မန္ခ်က္စတာမွာ ေဘာဂေဗဒကို ေျခာက္ပတ္ခန္႕ ေလ့လာခဲ့ၾကပါတယ္။ (ဒီအခ်ိန္မွာ မာ့က္စ္ရဲ႕ဇနီး Jenny ကေတာ့ ဒုတိယသမီးငယ္ ေလာ္ရာကို ေမြးဖြားေနပါျပီ။)

မန္ခ်က္စတာက ျပန္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ေဘာဂေဗဒနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေရးသားမွဳကို မာ့က္စ္က ေရႊ႕ဆိုင္းခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ positive theory ကို မခ်မွတ္ခင္မွာ ဂ်ာမန္ဒႆနိကေဗဒနဲ႕ ဆိုရွယ္လစ္ အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္းက အေတြးအေခၚေတြကို demolish လုပ္ဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း မာ့က္စ္က ယူဆ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ The German Ideology ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ကို ထုတ္ေ၀သူ ခုနစ္ေယာက္က ထုတ္ေ၀ဖို႕ ျငင္းဆိုခဲ့ျပီး၊ ေနာက္ဆံုးမွာ ထုတ္ေ၀ဖို႕ စိတ္ကူးကို စြန္႕လႊတ္ခဲ့ရပါတယ္။

ဒီႏွစ္ကာလေတြမွာ The German Ideology ကိုေရးသားျခင္း အျပင္၊ အျခားအေတြးအေခၚမ်ားကို တိုက္ခိုက္ေရးသားမွဳေတြလဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ျပင္သစ္ဆိုရွယ္လစ္ Proudhon ကို တိုက္ခိုက္တဲ့ စာေတြကိုလဲ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ သီအိုရီအရ "superstitious attitude to authority” ကို ဆန္႕က်င္ခဲ့ေပမယ့္ မာ့က္စ္ဟာ သူ႕အေတြးအေခၚေတြရဲ႕ အေရးၾကီးမွဳကို တန္ဖိုးထားျပီး၊ ကြဲျပားတဲ့ အေတြးအေခၚေတြကို လက္ခံႏိုင္စြမ္း သိပ္မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ communist correspondence committee နဲ႕ ေနာင္မွာေပၚေပါက္လာတဲ့ communist league တို႕အတြင္းမွာ အျငင္းပြားမွဳေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

(၁၈၄၇) ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ က်င္းပတဲ့ communist league ရဲ႕ ကြန္ဂရက္ကို လန္ဒန္မွာ သြားတက္ခ်ိန္မွာေတာ့ မာ့က္စ္ဟာ သူ႕ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကို ကြန္ျမဴနစ္လွဳပ္ရွားမွဳေတြရဲ႕ အေျခခံ ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရး ရသြားခဲ့ပါတယ္။ ရွည္လ်ားေထြျပားတဲ့ ေဆြးေႏြးမွဳေတြ အျပီးမွာ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒအရွိန္ျမင့္လာေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္မလဲဆိုတဲ့ သူ႕ရဲ႕ အျမင္ေတြကို အမ်ား လက္ခံလာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ communist league ရဲ႕ doctrines ေတြကို ရိုးရွင္းတဲ့ ဘာသာစကားနဲ႕ ေရးသားဖို႕ တာ၀န္ေပးအပ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ (၁၈၄၈) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ The Communist Manifesto ပါပဲ။ ဒါဟာ မာ့က္စ္၀ါဒ ေပၚထြက္လာျခင္းရဲ႕ ကနဦးအစ ဆိုရင္လဲ မမွားပါဘူး။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

မူရင္းစာအုပ္အမည္ - Marx: A Very Short Introduction

စာအုပ္ေရးသားသူ - Peter Singer

စာအုပ္ထုတ္ေ၀ႏွစ္ - ၁၉၈၀ (ပထမအၾကိမ္)၊ ၁၉၉၆ (ျပန္လည္ထုတ္ေ၀ႏွစ္)

ဘာသာျပန္သူ - ခင္မမမ်ိဳး (၂၆၊ ၁၁၊ ၂၀၁၂)