ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဧၿပီလတစ္ရက္ေန႔က်ရင္ က်င္းပမယ့္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ ဖို႔အတြက္ အခုဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာ အဖဲြ႔ေတြ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ေရာက္ေနၾကပါၿပီ။ ဖိတ္ၾကားထားတဲ့ အတုိင္းပဲ ႏိုင္ငံတကာ သံတမန္ေတြနဲ႔အတူ သက္ဆိုင္ရာ သတင္းမီဒီယာေတြလည္း ပါဝင္လာၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဘက္ကေတာ့ ႏုိင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပဲြေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ အဖဲြ႔ႏွစ္ခုက ကိုယ္စားလွယ္ႏွစ္ဦး ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ အျပည့္အစံုကို ကိုသားညြန္႔ဦးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပဲြကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာဖုိ႔အတြက္ ေဒါက္တာ Mely Anthony ဦးေဆာင္တဲ့ အာဆီယံ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္႐ံုးရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ဝင္ ၈ ဦးကေတာ့ ဒီေန႔ညေနပိုင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ေရာက္လာပါၿပီ။ အျခား ႏိုင္ငံအသီးသီးက ေလ့လာေရးအဖဲြ႔အခ်ိဳ႕လည္း ရန္ကုန္ကို ေရာက္ရိွေနၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဘက္ကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာေရြးေကာက္ပဲြေတြကို ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ NDI (National Democratic Institute) နဲ႔ IRI (International Republican Institue) က ကိုယ္စားလွယ္ႏွစ္ဦး သြားေရာက္မွာျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ ကမ္းလွမ္းခ်က္နဲ႔ NDI ရဲ႕ အာရွေဒသဆိုင္ရာညြန္ၾကားေရးမႈး Peter Manikas နဲ႔ IRI ရဲ႕ အာရွအစီအစဥ္ ညြန္ၾကားေရးမႉး Johanna Kao တို႔ ႏွစ္ဦးဟာ အခု မတ္လ ၂၈ ရက္ေန႔ကေန ဧၿပီ ၃ ရက္ေန႔အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း မဲ႐ံုေတြကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သြားမယ္္လို႔ NDI ေျပာခြင့္ ရသူက ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တုန္းက ကုလသမဂၢက ေရးဆဲြသတ္မွတ္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံတကာစံႏႈန္းအတိုင္း ေရြးေကာက္ပဲြေစာင့္ၾကပ္မႈမ်ိဳးေတာ့ လုပ္ႏိုင္မယ့္ အေျခအေနမရိွဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီ စံႏႈန္းအရဆိုရင္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြမတိုင္ခင္ လနဲ႔ခ်ီၿပီး အေျခအေနေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ရတာမ်ိဳး၊ ႏိုင္ငံအႏွ႔ံက ေရြးေကာက္ပဲြကို ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္ဖို႔ လံုေလာက္တဲ့ လူအင္အား သံုးသပ္မႈထားရိွတာမ်ိဳး စတဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြအေပၚ ႏိုင္ငံတကာေစာင့္ၾကည့္မႈ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္လည္း လာမယ့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္လုပ္မယ့္ ေရြးေကာက္ပဲြအတြက္ အခုလုပ္မယ့္ ေရြးေကာက္ပဲြ အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ေစာင့္ၾကည့္သြားမွာျဖစ္တယ္လို႔ NDI ေျပာခြင့္ရသူ Rob Runyan က ေျပာပါတယ္။
“NDI ေရာ IRI ပါ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြကို သြားေရာက္ၾကည့္႐ႈခြင့္ရတဲ့အတြက္ ဝမ္းသာပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာလည္း ဆက္လက္ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္သြားႏုိင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ NDI ေရာ IRI ႏွစ္ခုစလံုးက ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြ က်င္းပပံု၊ က်င္းပနည္းကေန ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပဲြႀကီးက်င္းပရာမွာ ဘယ္လို အေထာက္အကူေပးႏုိင္မယ္ဆိုတာကို အထူး စိတ္ဝင္စားၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပိုၿပီးက်ယ္ျပန္႔တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြကိုလည္း ဦးတည္ေစမယ္ဆိုတာ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
မနက္ျဖန္ မတ္လ ၂၉ ရက္ေန႔မွာေတာ့ အဲဒီ သံတမန္အားလံုးကို ျမန္မာႏိုင္ငံေရးဝန္ႀကီးဌာနက ေခၚယူထားပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေရြးေကာက္ပဲြေလ့လာေရး စီစဥ္မႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ရွင္းျပဖို႕ရိွၿပီး အဲဒီက်မွ ေလ့လာေရးအဖဲြ႔ေတြအေနနဲ႔ ဘယ္ေနရာကို ဘယ္လို သြားေရာက္မလဲဆိုတာ ေဆြးေႏြး ဆံုးျဖတ္ဖြယ္ ရိွပါတယ္။ ႏိုင္ငံအမ်ားစု ေရြးေကာက္ပဲြကို ေလ့လာဖို႔ သီးျခားကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ ေစလႊတ္တာရိွသလို အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာသံ႐ံုးကေန တာဝန္ယူၿပီး ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာရိွတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္သံ႐ံုးကေန ေရြးေကာက္ပဲြကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ သြားမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ Mr.Raul Hernandez က ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြအေနနဲ႔ အခုလို ေရြးေကာက္ပဲြေစာင့္ၾကည့္ေရး ႏိုင္ငံတကာကို ဖိတ္ၾကားရာမွာ သံတမန္ေတြတင္မဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံလႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြနဲ႔ သတင္းမီဒီယာေတြကိုပါ ဖိတ္ၾကားခဲ့ပါ တယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ကို ကိုယ္စားျပဳၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဖိလစ္ပိုင္သံအမတ္ႀကီး ဟယ္လန္ ဒလာေဘးကား ဦးေဆာင္တဲ့ ေလးဦးပါ အဖဲြ႔က ေရြးေကာက္ပဲြကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သြားမွာပါ။ ဖိလစ္ပိုင္လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရး ေကာ္မတီဥကၠ႒ ဦးေဆာင္ၿပီး ပါလီမန္ကိုယ္စားလွယ္ အဖဲြ႔ကလည္း ျမန္မာေရြးေကာက္ပဲြေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ သြားေရာက္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီ ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႔ေတြနဲ႔ အတူ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံရဲ႕ အႀကီးဆံုး႐ုပ္သံဌာနကလည္း သတင္းသမားေတြ သြားေရာက္ပါလိမ့္မယ္။”
ဂ်ပန္ႏိုင္ငံဘက္ကေတာ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံျခားေရး႐ံုးနဲ႔ ဂ်ပန္သံ႐ံုးက ကိုယ္စားလွယ္ သံုးဦးကို ေစလႊတ္ ေစာင့္ၾကည့္သြားမယ္လို႔ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြဟာ လြတ္လပ္ မွ်တမႈျဖစ္ေစလိမ့္မယ္လို႔ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အေၾကာင္းလည္း ပါရိွပါတယ္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံဘက္ကေတာ့ မဏိပူရ္နဲ႔ အာသံေဒသ ေရြးေကာက္ပဲြႀကီးၾကပ္ေရးအရာရိွႏွစ္ဦးကို အိႏိၵယႏိုင္ငံကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး ေစလႊတ္ထားတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ အလားတူလိုပဲ ကုလသမဂၢ ေလ့လာေရးကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ေတြလည္း မနက္ျဖန္ မနက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္ရိွမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႔ဟာ သူတို႔ေလ့လာေတြ႔ရိွခ်က္ေတြကို ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ထံ ျပန္လည္ အစီရင္ခံရမွာျဖစ္တယ္လို႔ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္႐ံုး ေျပာခြင့္ရသူတဦးျဖစ္တဲ့ Eri Kaneko က ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕၊ ကုလသမဂၢ႐ံုးခ်ဳပ္က ကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔ သြားေရာက္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႔အေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပဲြကို ေစာင့္ၾကည့္သြားမွာျဖစ္ၿပီး အခ်ဳပ္ သံုးသပ္ခ်က္ကို အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ကို ျပန္လည္ အစီရင္ခံမွာျဖစ္ပါတယ္။”
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဘက္မွာေတာ့ အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ကမ္းလွမ္းမႈနဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာရိွတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပဲြေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔ႏွစ္ခုက ကို္ယ္စားလွယ္နွစ္ဦး ျမန္မာႏိုင္ငံကို သြားေရာက္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ ျမန္မာသမိုင္းအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ မွတ္ေက်ာက္ျဖစ္မယ္လို႔ သံတမန္ေတြက ယူဆပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ Mr.Raul Hernandez ကေတာ့ ျမန္မာအာဏာပို္င္ေတြအေနနဲ႔ အခုလို ႏိုင္ငံတကာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႔ေတြကို ဖိတ္ေခၚတာဟာ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို လို္က္ေလ်ာေပးမႈျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ဧၿပီ ၁ ရက္ေန႔လုပ္မယ့္ ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပဲြ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ၿပီးဆံုးဖို႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံက ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ ဒီေရြးေကာက္ပဲြဟာ ျမန္မာသမိုု္င္းရဲ႕ ေနာက္ထပ္ မွတ္တိုင္တခုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ အဓိက အတိုက္အခံ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္နဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ပါဝင္လာတာေၾကာင့္ပါ။ အခုလို ေရြးေကာက္ပဲြက်င္းပေနစဥ္မွာ အျခားႏိုင္ငံတကာကို ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္ႏိုင္္ဖို႔ ဖိတ္ၾကားတဲ့အတြက္လည္း အားတက္ေက်နပ္မိပါတယ္။ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြ အေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပဲြေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ရဖို႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ေတာင္းဆိုခ်က္ကို လိုက္ေလ်ာလိုက္တာပါ။”
ေရြးေကာက္ပဲြကို ေစာင့္ၾကည့္မယ့္ ႏိုင္ငံတကာသံတမန္ေတြ၊ သတင္းမီဒီယာေတြအေနနဲ႔ ဘယ္လို ပံုစံနဲ႔ ဘယ္ေနရာကို သြားေရာက္ၾကမလဲဆိုတာ မနက္ျဖန္ ျမန္မာႏိုင္ငံျခားေရးဌာနနဲ႔ ေတြ႔ဆံုၿပီးမွ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျဖစ္လာမယ့္ သေဘာရိွပါတယ္။ ေနရာတိုင္းကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သြားေရာက္ႏုိင္ဖို႔ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကပါတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ ေကာ့မႉးၿမိဳ႕နယ္ကအေျခအေနကို ပိုၿပီး အာ႐ံုစိုက္ၾကဖြယ္ရိွပါတယ္။ အခု ဒီေရြးေကာက္ပဲြကလည္း အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ပါဝင္လာတာေၾကာင့္လည္း ႏုိင္ငံတကာက ပိုၿပီးေတာ့ စိတ္ဝင္စားေနၾကပါတယ္ခင္ဗ်ား။

VOA