ျမန္မာျပည္ရဲ့ အဓိက ျမစ္ႀကီး ေလးစင္းရဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ ျမစ္ေၾကာင္းအတြင္းနဲ႔ ျမစ္ကမ္းစပ္ကေန ေပ (၃၀၀) အကြာ အတြင္းမွာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ၊ ဓါတ္သတၳဳနဲ႔ စက္မႈတြင္းထြက္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းေတြကို စမ္းသပ္ ရွာေဖြ ထုတ္လုပ္ျခင္းမလုပ္ဖုိ႔ သတၳဳတြင္း၀န္ႀကီးက ဒီေန႔ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာ စာထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့အေပၚ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ အေရးေဆာင္ရြက္ ေနသူေတြက သတိနဲ႔ႀကိဳဆုိ လုိက္ပါ တယ္။
တဆက္တည္းမွာပဲ ဒီျမစ္ႀကီးေတြ စဥ္ဆက္မျပတ္ဖံြၿဖိဳးဖု႔ိဆုိရင္ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ ေရကာတာေတြကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ဖုိ႔နဲ႔ တည္ေဆာက္တာေတြ ရပ္တန္႔ဖို႔ လိုအပ္ေၾကာင္းလည္း ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ ဒီသတင္းအျပည့္အစံုကို ထိုင္းအေျခစိုက္သတင္းေထာက္ ကိုမုိးေဇာ္က တင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဧရာ၀တီ၊ သံလြင္၊ ခ်င္းတြင္းနဲ႔ စစ္ေတာင္းစတဲ့ ျမန္မာျပည္က အဓိက ျမစ္ႀကီးေတြရဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး၊ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြအက်ိဳးအတြက္ သန္႔ရွင္းတဲ့ပတ္၀န္းက်င္ျဖစ္ေပၚေစေရးနဲ႔ ေရစီးေရလာ ေကာင္းမြန္ေရးအတြက္ရည္ရြယ္ၿပီး အခုလို တားျမစ္မိန္႔ ထုတ္ျပန္တာျဖစ္ေၾကာင္း ဒီေန႔ထုတ္ အစိုးရ သတင္းစာေတြမွာ ေဖာ္ျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။
သတၳဳတြင္း၀န္ႀကီး႒ာနရဲ့ တားျမစ္မိန္႔ထုတ္ျပန္ခ်က္ကို FREDA ေခၚ သယံဇာတပတ္၀န္းက်င္ ဖံြၿဖိဳးတိုးတက္ ေရးနဲ႔ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္းက ဒုဥကဌ ဦးအံုးက ႀကိဳဆိုေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“သတၳဳေတြမတူးဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ အရမ္းေကာင္းတာေပါ့ဗ်ာ။ တူးလုိ႔ရိွရင္လည္း ေဘးအႏၱရာယ္ မျဖစ္ေအာင္ တူးလ႔ုိရိွရင္ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ မကန္႔ကြက္ပါဘူး။ ဧရာ၀တီျမစ္တို႔ ခ်င္းတြင္းျမစ္တုိ႔မွာ ေရႊတူးတဲ့ အခါမွာ စက္ေတြနဲ႔ တူးတယ္။ စက္ေတြနဲ႔တူးၿပီးေတာ့ ျပဒါးတုိ႔၊ ဆုိင္ယာႏိုဒ္္တုိ႔ သံုးေတာ့ အကုန္လံုး အဆိပ္ ေတြသင့္ၿပီးေတာ့ pollution ေတြျဖစ္တယ္။ အခု ေရႊတူးတာက ျမစ္ေတြ ေခ်ာင္းေတြ အင္းေတြ အုိင္ေတြ အကုန္လံုး အဆိပ္ေတြ သင့္ၿပီးေတာ ့pollution ေတြျဖစ္လုိ႔ ကန္႔ကြက္ေနရတာပါ။”
ဒီျမစ္ၾကီးေတြရဲ့ ေရစီးေရလာေကာင္းမြန္ေရးအတြက္ဆုိရင္ ျမစ္ေၾကာင္းေတြေပၚမွာ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ ေရကာတာေတြက ျမစ္ေရစီးဆင္းတာကို  ထိခုိက္ေစႏိုင္ေၾကာင္း ဦးအံုးက ဆက္ေျပာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လက္ရိွ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ ေရကာတာေတြကို သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ လူမႈပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ေတြကို ေသခ်ာဆန္းစစ္ဖုိ႔ လုိအပ္ေၾကာင္း ဦးအံုးက ေထာက္ျပပါတယ္။
“ေရကာတာေတြ ေဆာက္လ႔ုိရိွရင္ သံုးမ်ိဳးလုပ္ရမယ္။ EIA လို႔ေခၚတဲ့ Environment Impact Assessment ၊ SIA လို႔ေခၚတဲ့ Social Impact Assessment ၊ ေနာက္တခုက Environmental Management Plan ၊  Environment ပ်က္တဲ့အတြက္ ဘယ္လို ျပန္ၿပီးေကာင္းေအာင္ လုပ္မယ္ဆုိတဲ့ Plan ပါ လုိပါတယ္။ ဒီ၃ခု မလုပ္ဘဲနဲ႔ ဘယ္ေရကာတာမွ ေဆာက္ခြင့္ျပဳဖုိ႔ မေကာင္းပါဘူး။ ခုက ဘာမွ မလုပ္ဘဲနဲ႔ သူတုိ႔ဖာသူတုိ႔ စလုပ္ ေနတယ္။ ဒီဟာေတြလုပ္လုိ႔ အေျဖထြက္မွ ျပည္သူလူထုကို ခ်ျပ ၊ ျပည္သူလူထုက ေကာင္းတယ္၊ မေကာင္း တယ္ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ၿပီး ဒီမုိကေရစီဆန္ဆန္လုပ္ၿပီးမွ အစိုးရက ဆံုးျဖတ္ရမွာ။ အခုေတာ့ ဘယ္သူမွ မဆံုး ျဖတ္ခင္ သူတို႔ လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္တယ္။”
ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ အေျခစိုက္တဲ့ ျမန္မာနိဳင္ငံျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားဆုိင္ရာ ကြန္ယက္အဖဲြ႔က လက္ေထာက္ တာ၀န္ခံ မအားနန္ကေတာ့ သတၳဳတြင္း၀န္ႀကီး႒ာနရဲ့ တားျမစ္မိန္႔ကို ေစာင့္ၾကည့္ဖုိ႔ လုိအပ္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“အခုခ်ိန္မွာ ေနျပည္ေတာ္က ေျပာလုိက္တဲ့အလုပ္ေတြက တုိင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ တကယ္ထိေရာက္မႈ မရိွဘူးလုိ႔ က်မတုိ႔ ျမင္တယ္။ ဒီျမစ္ဆံုေနရာမွာ တကယ္တမ္း ဘယ္သူေရႊတူးေနလဲ။ သူတို႔ အရင္ကတည္း ကလည္း မႏွစ္ကတည္းကလည္း ေၾကညာခဲ့တယ္။ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြမွာ ေရႊအႀကီးးအက်ယ္ တူးခြင့္မေပး ေတာ့ဘူးလုိ႔ ေျပာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေဒသမွာက ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ တူးေဖာ္ေနတယ္။ တကယ့္ အစိုးရဌာန ေတြကေနပါ၀င္ၿပီးေတာ့ ဆက္လက္ တူးေဖာ္ေနတာကို ေတြ႔ရိွရတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ တကယ္တမ္းျမစ္ဆံုမွာ တျခားျမစ္ေခ်ာင္းေတြေပၚမွာ ေရႊတူးရပ္မရပ္ဆုိတာကို က်မတုိ႔ ေသခ်ာေလ့လာစမ္းသပ္ဖု႔ိလုိတယ္ေပါ့ေနာ္။”
မအားနန္ကေတာ့ ျမစ္ႀကီးးေတြ စဥ္ဆက္မျပတ္ဖံြျဖိဳးဖုိ႔ဆုိရင္ ျမစ္ႀကီးးေတြေပၚမွာ တည္ေဆာက္တဲ့ ေရကာတာေတြ သာမက ျမစ္လက္တက္ေပၚက ေရကာတာေတြကိုပါ ရပ္တန္႔ဖုိ႔ လုိမယ္လို႔ ေျပာဆုိပါတယ္။
“ျမန္မာနိဳင္ငံမွာရိွတဲ့ျမစ္ေခ်ာင္းေတြကို ျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီေရကာတာေတြကို ရပ္တန္႔ဖို႔ ေတာင္းဆိုတယ္ ေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ ဧရာ၀တီျမစ္မွာဆုိရင္ ေရကာတာေဆာက္ျခင္းအားျဖင့္ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းမွာ ဆုိးက်ိဳး အမ်ားႀကီး ရိွႏိုင္တယ္ဆုိၿပီးေတာ့မွ ပညာရွင္ေတြအျပင္ က်မတုိ႔ အၿမဲတမ္းေတာင္းဆုိတာရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစိုးရ ေျပာတာကေတာ့ သူ႔ဆီမွာစီး၀င္ေနတဲ့ ျမစ္လက္တက္ေတြအမ်ားႀကီးပဲလုိ႔ ေျပာတယ္။ တကယ္တန္း ဧရာ၀တီရဲ့ အဓိက ျမစ္လက္တက္ေတြကိုျပန္ၾကည့္မယ္ ေရႊလီတို႔၊ ျမစ္ငယ္ျမစ္တုိ႔ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီမွာ ေရကာတာေဆာက္ၿပီးတဲ့ဟာနဲ႔ ေရကာတာစီမံကိန္းေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတဲ့ဟာေတြ ရိွတယ္။ ဒီလုိမ်ိဳးစီမံကိန္းေတြ ရိွေနသေရြ႔ကေတာ့ က်မတုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္တဲ့ ဒီျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအုိင္ေတြကို လာမယ့္ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္ေတြအတြက္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ဆုိတာ အရမ္းကို ခက္ခဲတဲ့အေျခအေနေရာက္သြားမွာပဲ ေသခ်ာ တယ္။”
ျမန္မာျပည္ရဲ့ အဓိကျမစ္ၾကီးေတြရဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး နဲ႔ ေရစီးေရလာ ေကာင္းမြန္ေရး အတြက္ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကေတာ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ျမစ္ေၾကာင္းကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္ဆုိၿပီး ျမန္မာျပည္တြင္းက ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ျပည္သူအမ်ားက ဧရာ၀တီျမစ္ဆံု ဆည္တည္ ေဆာက္တာကို ကန္႔ကြက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက ဒီစီမံကိန္းကို ယာယီရပ္ဆုိင္းလုိက္ပါတယ္။
ေလာေလာဆည္မွာေတာ့ ေမခနဲ႔ မလိချမစ္ေပၚမွာ လုိင္ဇာ၊ ေခါင္လန္ဖူး၊ ဖီေဇာ၊ လာကင္၊ ပါရွီနဲ႔ ခ်ီေဗြ စတဲ့ စီမံကိန္း (၇) ခု၊ သံလြင္ျမစ္ေပၚမွာ တာဆန္း၊ ၀ဲႀကီး၊ ဟတ္ႀကီး၊ ဒါးဂြင္၊ ရြာသစ္ေရကာတာစီမံကိန္းနဲ႔ ခ်င္းတြင္းျမစ္မွာ တမံသီ ေရကာတာစီမံကိန္းေတြကို အခ်ိဳ႕ တည္ေဆာက္ေနၿပီး အခ်ိဳ႕ကို တည္ေဆာက္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ထားပါတယ္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေရး ေဆာင္ရြက္သူေတြကေတာ့ ဒီေရကာတာေတြေၾကာင့္ ေက်းရြာနဲ႔ လယ္ယာေျမ ေတြ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေတြ နစ္ျမဳပ္ ဆံုးရႈံးမွာျဖစ္သလုိ ျမစ္ေအာက္ပိုင္းေဒသေတြမွာလည္း ေရခမ္းတာနဲ႔ ပင္လယ္ေရ၀င္ေရာက္လာမယ့္ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္တာေတြ ရိွႏိုဳင္ေၾကာင္း သံုးသပ္ၾကပါတယ္။
ဒီေရကာတာ စီမံကိန္းက ထြက္ရိွမယ့္ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကိုလည္း အိမ္နီးခ်င္းတုိင္းျပည္ေတြကို အဓိက တင္ပို႔ ေရာင္းခ်မွာျဖစ္တာေၾကာင့္ ေဒသခံေတြ အက်ိဳးအျမတ္မရႏိုင္ေၾကာင္းလည္း ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။