ျမန္မာလိုအေခၚ ဆလံု ( အဂၤလိပ့္လို မြန္ကင္း Moken)

တခ်ိဳ ့ေသာ ျမန္မာမူစလင္ ဆိုသူတခ်ိဳ ့ေတြက.....
"ဆလုံေတာ့ ႏုိင္ငံသားကဒ္ရျပီ။ တုိင္းရင္းသား ၁၄၄မ်ိဳးထဲမွာ ပါခဲ့တဲ့ ပသွ်ဴးေတြကေတာ့ မြတ္စလင္ျဖစ္ေနလို႔ ဘာသာေရးခဲြျခားဖိႏွိပ္မႈေတြရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ စာရင္းမဝင္ေသးဘူး။" တဲ့။
ေဖ့ဘုတ္ေတြေပၚမွာ ေရးၾက၊ ေျပာၾကတယ္။

ေနာက္ ျမန္မာျပည္ထဲက သတင္း႒ာနတခုကလည္း တာဝန္ရွိသူတဦးကေျပာဆိုလာတယ္ဆိုကာ ......ေအာက္ေဖၚျပပါသတင္းကို တင္လာျပန္တယ္။

ဆလုံလူမ်ဳိးမ်ားကို ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ ထုတ္ေပး

ရန္ကုန္၊ ႏိုဝင္ဘာ ၁၁

တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီး အတြင္းရွိ ကြၽန္းစုမ်ားေပၚတြင္ ေနထိုင္ေသာ ဆလုံ လူမ်ဳိးမ်ားကို ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္မ်ား ထုတ္ေပးေနေၾကာင္း တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီး လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ အမ်ဳိးသား မွတ္ပံုတင္ေရး ဦးစီးဌာန အရာရွိတစ္ဦးက The Voice သို႔ ေျပာၾကားသည္။

ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကတ္ျပား ထုတ္ေပးႏိုင္ရန္ ၄င္းတို႔ေနထိုင္သည့္ ကြၽန္းစုမ်ားအထိ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် သြားေရာက္လုပ္ေဆာင္ ေပးျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ၄င္းကရွင္းျပသည္။
"ေလာေလာဆယ္ ရာသီဥတု မေကာင္းလို႔ ခဏနားထားတယ္" ဟု ၄င္းကဆိုသည္။

တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးအတြင္း ဆလုံလူမ်ဳိး တစ္ေထာင္ခန္႔ ရွိမည္ဟု ခန္႔မွန္းထားေၾကာင္း၊ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ ဆလုံလူမ်ဳိး ၂၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ကို ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ ထုတ္ေပးထားၿပီး ျဖစ္ေသာ္လည္း က်န္ဆလုံ လူမ်ဳိးမ်ား ကိုလည္း ထပ္မံ ျပဳလုပ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ၄င္းက ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားသည္။

တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးသို႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ သူရဦးေရႊမန္း လာေရာက္စဥ္က ဆလုံလူမ်ဳိး မ်ားကို ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ ထုတ္ေပးရန္ ေဒသခံမ်ားက တင္ျပၿပီး ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကတ္ျပား ထုတ္ေပးေရး စီမံခ်က္ကို ေနျပည္ေတာ္ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္
ျပည္သူ႔အင္အား ဝန္ႀကီးဌာနသို႔ တင္ျပကာ စတင္လုပ္ေဆာင္ေနျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း
၄င္းကရွင္းျပသည္။

တနသၤာရီတိုင္း ေဒသႀကီးအတြင္း ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကတ္ျပား ထုတ္ေပးေရး စီမံခ်က္တြင္ ဆလုံလူမ်ဳိးစု မ်ားသာမက ပ႐ွဴး ကဲ႔သို႔ေသာ လူမ်ဳိးစုမ်ား အတြက္လည္း ပါဝင္ေၾကာင္း ယင္းဌာန တာဝန္ရွိသူ တစ္ဦးက ေျပာဆိုသည္။

အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ျပည့္ၿပီးသူသည္ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္ ေလွ်ာက္ထားလို ပါက အိမ္ေထာင္စုစာရင္း မူရင္းႏွင့္ မိတၱဴ တစ္ေစာင္၊ အသက္အတြက္ ေက်ာင္းေထာက္ခံစာ သို႔မဟုတ္ ေမြးစာရင္း မူရင္းႏွင့္ မိတၱဴ၊ ေသြးစစ္လက္မွတ္ မူရင္း၊ ရပ္ကြက္/ေက်း႐ြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ေထာက္ခံစာ၊ မိဘႏွစ္ပါး ကိုင္ေဆာင္ထားေသာ အေထာက္အထား လက္မွတ္မူရင္းႏွင့္ မိတၱဴတို႔ ပါရွိရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ယင္းဝန္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္ထားသည္။
The Voice Weekly

အထက္ပါစာကိုဖတ္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ က်ေနာ္ဒီပိုစ္ ကို မေရးခ်င္ေပမယ့္ ေရးျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ဆိုေတာ့ က်ေနာ္သိေနတဲ့ျမန္မာ မူဆလင္တခ်ိဳ ့ဟာ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိစြာႏွင့္ဘဲ သူတို ့ကိုယ္သူတို ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတမ်ိဳးအျဖစ္တရာအသိမွတ္ျပဳခံႏိုင္လာေစရန္၊ အသိမွတ္ျပဳခံရလာၿပီးတဲ့ေနာက္ လူမ်ိဳးစု အခြင့္ေရး တခုအေနျဖင့္ သီးျခားနယ္ေျမေတြသတ္မွတ္ေတာင္းခံၾကကာ သီးျခားျပည္နယ္(သို ့) ႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ကာ သူတို ့ဘာသာ ျပန္ ့ပြါးေစေရးအတြက္ဆုိတဲ့ ေရရွည္ ေရတို ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြႏွင့္ ရည္ရြယ္ေဆာင္ရြက္လာၾကတာကို သတိထားေလ့လာၾကည့္မိသေလာက္ျမင္ေတြ ့ခံစားလာရလို ့ ဒီစာကိုေရးသားသတိေပးလိုက္ရတာျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္အထိေတာင္ ထုိထို လူစုေတြက ဖန္တီးလုပ့္ေဆာင္လာခဲ့ၾကတယ္ဆိုရင္ မရွိတဲ့ လူမ်ိဳးေတြ၊ ရွိေနေသာ္လည္း သူတို ့ႏွင့္မတူ အလြန္ပင္ ရိုးသားျဖဴစင္သူေတြကို ၾကားဘူးနားဝ ေတြႏွင့္ ဆြဲစားကာ အသံုးခ်ရန္လုပ့္ေဆာင္လာၾကတာကို မ်က္ဝါးထင္ထင္ ေတြ ့ျမင္လာရ လို ့ ဒီစာကို ဗဟုသုတရေစ ေသာငွါ တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

ဦးစြာ က်ေနာ္ အသိေပးေျပာလိုတာက က်ေနာ္ဟာ ဗုဒၶ ဘာသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ ဘာသာေရးႏွင့္ ပတ္သက္လို ့ လူသားေတြမွာ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ့္ပိုင္ခြင့္ေတြရွိၿပီး လြတ္လပ့္စြာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ႏိုင္ခြင့္ရွိတယ္လို ့ယံုၾကည္ထားသူတေယာက္ပါ။ ဘယ္ဘာသာျဖစ္ပါေစ၊ အစြန္းမေရာက္တဲ့ ဘာသာေရးလွဳပ့္ရွားမွဳ ့ေတြကို နားလည္ေပးလို ့ရေသာ္လည္း၊ အစြန္းေရာက္လာတဲ့ဘာသာေရး အသြင္သ႑န္ လုပ့္ေဆာင္မွဳ ့ေတြကိုေတာ့ လက္သင့္မခံႏိုင္ပါ။ 

က်ေနာ္သူမ်ားဘာသာကို မေစာ္ကားသလို က်ေနာ့္တို ့ဘာသာကိုလည္းအထိပါးမခံႏိုင္၊ မခံလိုျခင္းသားျဖစ္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းစြာသေဘာေပါက္ထားၾကေစလို ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ အေနႏွင့္ တျခားေသာ ျမန္မာ မူဆလင္လူမ်ိဳးစုေတြျဖစ္တဲ့ က်ေနာ္မထိေတြ ့မသိတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို မေဆြးေႏြးလိုပါ။ က်ေနာ္ထိေတြ ့သိရွိ ေနခဲ့တဲ့ ပသွ်ဳး လို ့ေခၚ သူေတြအေၾကာင္းအရာႏွင့္ အတူ ပသွ်ဳး ေတြဆိုတာ ဘယ္ကလာလို ့ ဘာလူမ်ိဳးေတြဆိုတာ က်ေနာ္သိသေလာက္တင္ျပခ်င္ပါတယ္။

က်ေနာ္သိခဲ့ရသေလာက္ ျမန္မာလိုအေခၚ ဆလံု ( အဂၤလိပ့္လို မြန္ကင္း Moken)  လူမ်ိဳးေတြဟာ ေလွေတြႏွင့္ ေနထိုင္သြားလာ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းျပဳတတ္ၾကတဲ့ ပင္လယ္ေပ်ာ္ ( Sea Gipsy)  ပါ။ သူတို ့တေတြဟာ ေနစရာ နယ္ေျမအျဖစ္ေျပာရရင္ လူသူအေရာက္အေပါက္နဲလြန္းလွတဲ့ ကြ်န္း ေတြမွာ ၊ တသီးတျခား ကိုယ့္အုပ့္စုပ့္စုအလိုက္ သာေနထိုင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။

သူတို ့ဟာ ကြ်န္းေတြေပၚကို မျဖစ္မေနေတာ့တဲ့အခါေတြမွာ သာ တက္ေရာက္ကာ ေနတတ္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ၿမိဳ ့ျပေတြကိုေတာ့ အေၾကာင္းထူးေတြ ရွိလာမွ၊ မလာ မျဖစ္ေတာ့မွ ေရာက္လာတတ္ခဲ့ၾကတာပါ။

ပသွ်ဳး ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ဆလံု လူမ်ိဳး ကေန တဆင့္ ထပ့္ဆင့္ ဆင္း သက္လာၾက သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ပသွ်ဳး ဆိုတဲ့ အေခၚအေဝၚ ဝါဟာရကို ျမန္မာႏိုင္ငံ တဝန္းမွာ ဆို ရင္ျဖင့္

တနသၤာရီ တိုင္းမွာ အထူးသျဖင့္ ဘိတ္ႏွင့္ ေကာ့ေသာင္းနယ္ေျမ တဝိုက္မွာ ၾကားဘူးၾကရမွာ တခါတရံမွာ ေတြ ့ျမင္ၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဆလံုေရာ ပသွ်ဳးေတြပါ ျမန္မာျပည္မွာဆို တနသၤာရီတိုင္း၊ ယိုးဒယားႏိုင္ငံ ေတာင္းပိုင္း ကြ်န္းစုေတြ၊ မေလးရွား၊ စကၤာပူ ကြ်န္းဆြယ္ေတြကို အစုန္ အဆန္ကူး ကာ သြားလာေနထိုင္ေနၾကသူေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။

ဆလံု ေတြႏွင့္ ပသွ်ဳးေတြရဲ့ ျခားနားခ်က္ကေတာ့ ဆလံုေတြ အမ်ားစုက နတ္ကိုးကြယ္ၾကၿပီး၊ ပသွ်ဳးေတြကေတာ့ ယိုးဒယားႏိုင္ငံ ေတာင္းပိုင္း ၊ မေလးရွား၊ စကၤာပူ ကြ်န္းဆြယ္ေတြမွာ သြာလာေနထိုင္သူေတြျဖစ္ခဲ့ၾကလို ့ မူဆလင္ေတြျဖစ္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ တခ်ိဳ ့ေသာ ဆလံုေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ျဖစ္လာေနၾကတယ္လို ့သိရပါတယ္။

ဒီေတာ့ ပိုရွင္းေအာင္ေျပာျပရရင္ေတာ့ ပသွ်ဳး ေတြဆိုတာ ဆလံု လူမ်ိဳးေတြထဲကေန အစၥလာမ္

ဘာသာ ကို ကိုးကြယ္တဲ့ မူဆလင္ေတြျဖစ္ၾကတာပါဘဲ့။ ဒီေတာ့ အစိုးရကေန လူမ်ိဳးစုတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးထားၿပီးျဖစ္တဲ့ ဆလံု လူမ်ိဳးစုဟာ ျမန္မာ လူမ်ိဳးစု အမ်ိဳးႏြယ္ထဲမွာ ပါဝင္ေနၿပီး ဆလံုလူမ်ိဳးစုထဲမွာ ပါေနၿပီျဖစ္တဲ့ ပသွ်ဳးဆိုတာကို တသီးတျခား မ်ိဳးႏြယ္စုေတြအျဖစ္ အသိမွတ္ျပဳထားတာမရွိခဲ့ၾကပါ။ ဒီလို မရွိတဲ့ ဟာကို ရွိသေယာင္ေယာင္ ေရာင္ေတာ္ျပန္လုပ့္ၿပီး လူမ်ိဳးစုအျဖစ္ သြတ္သြင္ခ်င္တာ၊ လူမ်ိဳးစုအသြင္ဖန္တီးကာ လူမ်ိဳးစုအခြင့္အေရး ေတာင္ဆိုရေအာင္ ဖန္တီးခ်င္တာ၊ အဲဒီေနာက္မွာ ဘယ္လို အေျခေတြဖန္တီးၿပီး၊ ဘယ္ေျခလမ္းကိုလွမ္းခ်င္ေနၾကတယ္ဆိုတာကို ေတြးျမင္ကာ သိႏိုင္ၾက

ပါတယ္။

စာအုပ့္ေတြထဲက အသိမဟုတ္ဘဲ့ ကိုယ္ေတြ ့အေတြ ့အႀကံဳကိုေျပာျပရရင္၊ က်ေနာ္တို ့ နယ္ေျမခံ လူထုေတြဟာ ရိုးသားတဲ့ ဆလံု ေတြႏွင့္ ဘာျပႆနာ ေတြမွ အႀကီးအက်ယ္မျဖစ္ခဲ့ၾကဘူးပါ။ က်ေနာ္တို ့ဆို ကေလးလူငယ္ဘဝေတြ ကတည္းက ဆလံု ေတြႏွင့္ လက္ပြန္းတနီး ေနထိုင္ခဲ့ၾကၿပီး ဘာမွျပႆနာအႀကီးအက်ယ္မရွိခဲ့ၾက ေပမယ့္၊ အစၥလာမ္ဘာသာ ကို ကိုးကြယ္တဲ့ မူဆလင္ေတြျဖစ္ၾက တဲ့ ပသွ်ဳး ေတြႏွင့္ေတာ့ ျပႆနာေတြရွိေနခဲ့ၾကပါတယ္။

ပသွ်ဳးေတြကို က်ေနာ္တို ့ေဒသဘက္မွာ ပသွ်ဳး ေခါင္းျပတ္( ပသွ်ဳးေခါင္းျဖတ္) လို ့ေခၚၾကပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ဆိုရင္ပသွ်ဳးေတြဟာ လူလစ္ရင္၊ လူႀကီးေတြ မရွိတဲ့ မ်က္ကြယ္ေတြမွာ ေတြ ့ရတတ္တဲ့ ကေလးေလးေတြကို ေခၚၿပီး ေခါင္းျဖတ္တတ္တယ္လို ့ သိခဲ့ရလို ့ ကေလးေတြကို ပသွ်ဳး ေခါင္းျပတ္လာၿပီးဆိုရင္ ငိုေနတဲ့ကေလးေတြေတာင္ အငိုတိတ္သြားတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ တခု ၾကားဘူး ႀကံဳေတြ ့ဘူးတာကေတာ့ ဆလံုးေတြက ျမန္မာ ျပည္ဘက္ထဲမွာသာအေနမ်ားတတ္ခဲ့ၾကေပမယ့္၊ ပသွ်ဳးေတြကေတာ့ အထက္မွာ ဆိုခဲ့သလို ဘာသာေရးေၾကာင့္ေသာ္လည္ေကာင္း၊ နယ္ေျမသြားလာမွဳ ့ေၾကာင့္ေသာ္လည္ေကာင္း ျမန္မာ၊ ယိုးဒယား၊ မေလး ကြ်န္စြယ္ေတြ မွာ လွည့္လွယ္သြားလာေနခဲ့ၾကၿပီး၊ လူရည္လွယ္ၾကၿပီးေတာ့ ပင္လယ္ဓါးျပေတြ အျဖစ္လည္း လုပ့္ၾကတာမို ့ သူတို ့ႏွင့္ ေတြ ့တဲ့သူေတြ၊ ျပႆနာတက္ၾကသူေတြဟာ ေခါင္းျဖတ္ခံရတတ္တာမို ့ဒီလိုပသွ်ဳးေခါင္းျပတ္ (ပသွ်ဳး ေခါင္းျဖတ္)လို ့က်ေနာ္တို ့နယ္ေျမေဒသေတြမွာ နာမည္ဆိုးႏွင့္ အသိမ်ားၾကပါတယ္။

 က်ေနာ္ ဟာ ဘိတ္မွာေမြးၿပီး ႀကီးျပင္းခဲ့တဲ့ ဘိတ္သားတေယာက္ပါ။

က်ေနာ္ဘိတ္မွာ ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ သက္တမ္းကာလတေလွ်ာက္မွာေတာ့ ဘိတ္မွာ ရွိတဲ့ မူဆလင္မ်ား ကို ခင္မင္စြာေပါင္းသင္းခဲ့ၿပီး ျပႆနာတစံုတရာမရွိခဲ့ဘူးပါ။

က်ေနာ္တို ့ဘိတ္ၿမိဳ ့ေပၚမွာ ၿမိဳ ့လယ္ေခါင္ မွာ ရွိတဲ့ ကန္ေခါင္းရပ့္ကြက္ဆိုတာ တရပ့္ကြက္ တခုလံုးနီးပါး ေလာက္ဟာ မူဆလင္ေတြ ေနထိုင္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို ့ဘာသာ ရဲ့အထြဋ္အျမတ္ျဖစ္တဲ့ ဗလီႀကီးေတြဟာလည္း ခန္ ့ျငားထယ္ဝါစြာ ရွိေနၾကပါတယ္။

ဒီအတြက္ က်ေနာ္တို ့ ဗုဒၶဘာသာေတြကလည္း ဘာမွ် ျပႆ မရွိခဲ့ၾကပါ။ သူ ့ယံုၾကည္ရာသူကိုးကြယ္ၾကကာ ေအးအတူပူအမွ် အတူေနထိုင္လာခဲ့ၾကတာ ယေန ့တိုင္အထိပါဘဲ့။

ထို ့အတူပါဘဲ့ တနသၤာရီ ေခ်ာင္းျဖားမွာ ရွိ တဲ့တညက္ ဆိုတဲ့ ရြာ ဟာဆိုရင္လည္း တရြာလံုးနီးပါး မူဆလင္ေတြျဖစ္ေနတာကို ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ေရာက္ရွိ ေတြ ့သိဘူးပါတယ္။

အဲလိုေနထိုင္ေနၾကတဲ့ မူဆလင္ေတြကလည္း သူတို ့ကို သူတို ့ ဘာလူမ်ိဳး ညာလူမ်ိဳးေတြလို ့ေျပာဆိုၾကတာမၾကားမိခဲ့ဘူးပါ။

 က်ေနာ္တို ့ဘိတ္သားေတြဟာ တရာဝင္ စာရြက္စာတမ္းေတြ ျဖည့္စြတ္ ၾကရၿပီ ဆိုရင္

လူမ်ိဳး။           ။ ျမန္မာ

ဘာသာ။        ။ (သက္ဆိုင္ရာ၊ ကိုယ္ကိုးကြယ္ရာဘာသာေတြျဖည့္ၾကပါတယ္)။

လူမ်ိဳးေနရာမွာ ျမန္မာ မဟုတ္ခဲ့ရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ လူမ်ိဳးစုေတြကို ကိုယ္စားျပဳကာ

ကရင္၊ မြန္၊ ဆလံု စ သည္ျဖစ္ သံုးစြဲၾကတာကို သတိထားမိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူမ်ိဳးေနရာမွာ ဘယ္တံုးကမွ ပသွ်ဳး လို ့ မသံုးခဲ့ၾကပါ။ 
ဒါေၾကာင့္ ဟိုလို လို ဒီလို လို ႏွင့္ ရိုးသားေသာ တိုင္းရင္းသားေတြကို ဆြဲ စားရန္ႀကံေနၾကသူမ်ား ပုဆိန္ရိုး ရန္ေတြကို ျမင္ရသေလာက္ ႀကိဳတင္ေဖၚျပေပးလိုက္ရပါတယ္။ 

ေအာက္ေဖၚျပပါ ေဆာင္းပါးကို ဗဟုသုတ ရေစရန္အလို ့ငွါ the National Geographic  မွ ကူးယူေဖၚျပလိုက္ရပါတယ္။

Aung Moe (Canada)

http://www.youtube.com/watch?v=FaGHjSaCW6A

Moken

Sea Gypsies of Myanmar

The world is closing in on the Moken way of life.

By Jacques Ivanoff

Photograph by Nicolas Reynard

On the horizon we see them, their flotilla of small hand-built boats, called kabang, like a mirage beneath the setting sun. They are wary of strangers: At our approach they split up and scatter. We close in on one boat, and I call out reassuring words in their language. The boat slows and finally stops, rolling on the swell in heavy silence. I jump aboard, a privileged trespasser and rare witness to another world.
That world belongs to the Moken, a nomadic sea culture of Austronesian people who likely migrated from southern China some 4,000 years ago, and, moving through Malaysia, eventually split off from other migrant groups in the late 17th century. Their home is the Mergui Archipelago, some 800 islands scattered along 250 miles (400 kilometers) of the Andaman Sea, off Myanmar (formerly Burma). For decades piracy and Myanmar's military dictatorship kept outsiders away. With special permits to work in the area, I too am a nomad on these waters, having followed the Moken for years to hear their stories and learn more about their culture.
It is an elder named Gatcha who allows me on his family's boat and listens to my plea to join them. I have a long history here: My father, Pierre Ivanoff, worked with the Moken starting in 1957, and I reestablished that relationship in 1982, several years after his death. I tell Gatcha that I've lived among his people, that I befriended their greatest shaman and recorded hours of his myths and tales that I wish to share. When Gatcha finally offers me a plate of betel nuts, I know he has accepted me.
"The Moken are born, live, and die on their boats, and the umbilical cords of their children plunge into the sea," goes an epic of the Moken. For eight to nine months a year they live aboard their low-slung kabang—punishment, according to the myth, laid upon the society by an ancestral island queen, Sibian, when her husband, Gaman the Malay, committed adultery with her sister. The queen declared that the kabang would represent the human body, with the front of the boat a mouth constantly seeking nourishment and the back an anus for defecation.
As divers and beachcombers the Moken take what they need each day—fish, mollusks, and sandworms to eat; shells, sea snails, and oysters for barter with the mostly Malay and Chinese traders they encounter. They accumulate little and live on land only during the monsoons.
The wave troughs look immense from the kabang, but Puket—one of Gatcha's seven children—sits in the stern calmly smoking his pipe amid the exhaust of the motor. Puket and another son, Jale—a mighty spear fisherman—and a daughter named Iphim, a childless widow, travel with their father most of the time. This family, like all Moken, poses little threat to others sharing these waters. Apolitical and nonviolent, Moken keep to themselves except when trading, usually on the move in flotillas of seven or more kabang belonging to an extended family. Still, our lone vessel is stopped by a Burmese military boat disguised as a trawler. Fortunately, we are sent on our way without incident, and Puket even manages to beg a few fish and some liquor by flattering the officials.
But it is not always so. The Moken have been exploited and harassed throughout history by the British, Japanese, Thai, and Burmese alike. They've been stopped to pay taxes, driven away by illegal fishermen, forced to work in mines and on farms, prohibited from vital trading areas, jailed for lacking permits, even turned into opium addicts by merchants to keep them dependent. Recently the Myanmar government, following Thailand's lead, has tried to settle the Moken permanently in a national park as a tourist attraction.
The Moken have resisted, but threats to forcibly settle them still hang in the air. And other troubles abound. Their own demography could destroy them: Many young men die each year in diving accidents—often from the bends when they dive too deep and resurface too quickly while working for Burmese fishermen. As the military presence increases throughout the islands, the Moken are unable to move freely in search of spouses. And without room to roam, they cannot find the traders who provide rice—the staple Moken food—and fuel for their motors. Ten years ago, some 2,500 Moken still led the traditional seafaring and spiritual life in this archipelago. That number is slowly diminishing and is now at perhaps 1,000.
As the son of a shaman and a father figure to his people, Gatcha's mission is to keep the old ways alive, bringing the Moken together for rituals that have suffered as flotillas have divided into subgroups and scattered north and south to reduce competition for natural resources. On this journey he will round up followers, including sacred singers and dancers to take with him to Nyawi Island, where things have gone awry. Soldiers are harassing the Moken and Burmese there, and the Burmese government has mandated a Moken festival for tourists—which Gatcha says is upsetting the spirits. With offerings, trances, song, and dance on Nyawi, he hopes his people can begin to appease the ancestors, to whom they look for guidance and protection.
The days of gathering end with a night of restorative ritual, after which I am heartened to see Gatcha and his family push out to sea in the damp, gray morning, continuing their journey through the archipelago. As the dry season nears its end, it is time to put down shallow roots on land, setting up a temporary camp in which to wait out the swift winds and rains of the monsoons. It will be a place to honor the spirits and to build new boats for young men coming of age.
The island chosen for a monsoon camp offers a breathtaking setting: A wall of virgin forest—rife with boar and bats to be hunted—a band of beach, and a deep, powerful sea. Women comb the beaches and sing, and children play in the surf. Girls coax sandworms from hiding with rattan sticks; boys fashion harpoons and learn from the older men how to hunt for fish, crab, turtle, ray, and eel.
The Moken are the soul of this archipelago, the expression of a world that has begun to fade. My hope is that as the rains continue to come and go, so too will the Moken, from sea to land and back again.