၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မယ္ဆုိတဲ့ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုတဲ့ အသုံးအႏွဳန္း အေပၚ ဥပေဒပညာရွင္ နဲ႕ျမန္မာ့ အေရးကြ်မ္းက်င္သူ အေမရိကန္ ပညာရွင္တို႔ရဲ႕အျမင္မ်ား

ျမန္မာ့အေရးကြ်မ္းက်င္သူ အေမရိကန္ပညာရွင္ ပါေမာကၡ ဂ်ဳိးဆက္ဖ္ေဆးလ္ဗာစတ ိုင္းက-

"ဒီဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒဟာ ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္း မက်တဲ့အတြက္ NLD က ဆန္႕က်င္ထားၿပီးသားပါ။ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပဲြ မတိုင္ခင္ကလည္း ဖဲြ႕စည္းပံုကို ျပင္ဆင္မယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ကို NLD က ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရဘက္ကေန ေရြးေကာက္ခံရတဲ့ NLD လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥေဒနဲ႕ပတ္သက္လို႕ က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆိုဖို႕ေျပာေနျပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဘက္ ကလည္း ျငင္းဆိုထားပါတယ္။ ဒါကိုၾကည့္ရင္ NLD ဟာ တဖက္မွာလည္း လႊတ္ေတာ္ထဲ ၀င္ဖို႕ဆံုးျဖတ္ထား တဲ့ NLD အေနနဲ႕ အခုလို စကားလံုး အသံုးအႏွဳန္းမွာ အျငင္းပြားေနတာကို ေ၀ဖန္သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ 

ဒါေပမယ့္ ပါေမာကၡ ဂ်ဳိးဆက္ဖ္ ေဆးလ္ဗာစတိုင္း ကေတာ့ NLD အေနနဲ႕ လုပ္ကိုလုပ္ရမယ့္ ကိစၥျဖစ္တယ္လို႔ ျမင္တဲ့အေၾကာင္း အခုလို ေျပာပါတယ္။

"အခုလို ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုဖို႔ အသံုးအႏွဳန္းအရ အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥဟာ တကယ့္ကို အေရးႀကီးပါတယ္။ စစ္တပ္ရဲ႕အာဏာကို ခိုင္ၿမဲေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပည္သူကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ NLD ပါတီ အေနနဲ႕ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ပါမယ္လို႕ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုဖို႕ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။"

လူ႔အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ ေရွ႕ေန ဦးေအာင္ထူးက -

"NLD အေနနဲ႕ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြ ၀င္တဲ့အခ်ိန္ကာလမွာလည္း လူထုကို ေျပာခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို
ျပင္ဆင္ပါမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္က အဓိက ပါ၀င္ခဲ့တာေၾကာင့္ အခုလို က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆိုမယ့္ ကိစၥမွာ စတင္ျပင္ဆင္ဖို႔ ႀကိဳးစားတာျဖစ္တယ္။"

"ထိမ္းသိမ္းကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တာနဲ႔ ေလးစားလုိက္နာတာနဲ႔ ဒီစကားလုံး ၂ ခုရဲ႕ အႏွစ္သာရအရ လုံး၀ျခားနားတယ္။ ေလးစားလုိက္နာတာက ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒပဲလုိ႔ အေျခခံအားျဖင့္ ေလးစားလုိက္နာဖုိ႔ တာ၀န္ရွိတယ္ ဆုိတာ ျဖစ္တယ္။ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တယ္လုိ႔ စဥ္းစားတဲ့ အခါက်ေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒရဲ႕ အႏွစ္သာရနဲ႔ ဆုိင္သြားတယ္။ ဒီ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒဟာ ျပည္သူအမ်ားရဲ႕ အေျခခံအက်ဳိးစီးပြားကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ထားတဲ့အတြက္ ဒါဟာ ငါတုိ႔ရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒပဲ။ ဒါကုိ ကာကြယ္ျခင္းအားျဖင့္ ငါတုိ႔ရဲ႕ အခြင့္အေရးကုိ ကာကြယ္တာပဲလုိ႔ လူထုကုိယ္တုိင္က ယူဆထားတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီ အေျခခံဥပေဒကုိ ကာကြယ္မွာပဲ။ ဒါ အႏွစ္သာရ ျပႆနာ ျဖစ္သြားတယ္။"

အခုလို က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆိုဖို႕ စကားအသံုးအႏွဳန္း ေျပာင္းလဲဖို႕ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ဆိုင္ရာ ခံုရံုးက သူတို႕မသက္ဆိုင္ဘူးလို႕ အန္အယ္လ္ဒီကို
ျငင္းလိုက္တာဟာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး အားနည္းေနေသးတယ္ ဆိုတာ ျပလိုက္တာပဲလို႕ ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

"လက္ေတြ႔အားျဖင့္ အဲဒီ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ကေနျပီးေတာ့ လြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္ ေဆြးေႏြးတဲ့ အေျခခံကုိ ေဖာ္ေဆာင္ေပးရတာ
ျဖစ္တယ္။ ဒီ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒမွာ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ တရားရုံးကုိ အသြင္သဏၭာန္အားျဖင့္ တည္ရွိေသာ္ျငားလည္းဘဲ လုံး၀ လြတ္လပ္မႈ မရွိတဲ့ တရားရုံး ျဖစ္ေနတယ္။ ႏုိင္ငံေရး လက္ေအာက္ ခံ ျဖစ္ေနတယ္။
တရားသူၾကီးေတြ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္တဲ့ အေနအထားကုိ ၾကည့္လုိက္တာနဲ႔ ဒီ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ တရားရုံးဟာ မလြတ္လပ္ဘူးဆုိတာျမင္ႏုိင္တယ္။
 

ေနာင္ကုိ အဲဒီ ဒီ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ျပင္ဖုိ႔ ၾကိဳးစားတဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ မွန္သမွ်ကုိ အခုပယ္ခ်လုိက္သလုိေနာင္လည္း ဆက္ျပီး ပယ္ခ်ႏုိင္တဲ့ အလား အလာေတြ ေတာ္ေတာ့္ကုိ မ်ားသြားျပီ။"

၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး၊ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးအတြက္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပဲြ၀င္ခဲ့ၿပီး အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရခဲ့တဲ့ အန္အယ္လ္ဒီပါတီ အတြက္ သူတို႕ေျပာဆိုထားတဲ့အခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖၚ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႕ စတင္လိုက္တဲ့ေျခလွမ္း လုိ႔ ျမန္မာ့အေရး ကြ်မ္းက်င္သူေတြက RFA ကုိ ေျပာသြားပါတယ္။အရင္ကတည္းက ရပ္တည္ခ်က္အတိုင္း ဆက္လက္ ရွိေနတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။"