ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ဘာသာေရးအသြင္ေဆာင္ အၾကမ္းဖက္မႈအားေျဖရွင္းျခင္း

ဘာသာျပန္, ေဆာင္းပါး 

ႏိုဝင္ဘာ- ၂၂ ၂၀၁၃
M-Media
ေဆာင္းပါးရွင္ – Nehginpao Kipgen
ဘာသာျပန္ – O’Laie Manzu

ဓါတ္ပံုအညႊန္း- ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ လားရိႈးျမိဳ႕မွ မြတ္စလင္မ္ ေနအိမ္မ်ား၊ ဆိုင္ခန္းမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးေနသည့္ ျမင္ကြင္း (Photo-AP)

၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ မွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဘာသာေရးပဋိပကၡဟာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းမွာ မြတ္စလင္နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအၾကား ပိုမိုၾကီးဆိုးရြားတဲ့ ပဋိပကၡၾကီး အသြင္ကူးေျပာင္းသြားခဲ့ပါတယ္။

ဒီအၾကမ္းဖက္မႈၾကီးေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရျပီး ၁၄၀၀၀၀ ေက်ာ္အိုမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းလာေနျပီဆိုေပမယ့္ ဒီလူ႕အသိုင္းအဝိုင္းၾကီး ႏွစ္ခုအၾကားမွာ ရွိေနတဲ့ တင္းမာမႈၾကီးကေတာ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အသိုင္းအဝုိင္း အၾကား စိုးရိမ္စရာေတြျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။

ေနာက္ဆံုးထင္ေပၚေစတဲ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စိုးရိမ္မႈကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို မေမၽွာ္လင့္ဘဲ လာေရာက္လည္ပတ္ခဲ့တဲ့ ၄၂ ဦးေျမာက္ အေမရိကန္ သမၼတေဟာင္း ေဘကလင္တန္ (Bill Clinton) ရဲ႕ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ Myanmar Peace Center မွာေျပာၾကားခဲ့တဲ့ မိန္႔ခြန္းအေပၚမွာ ထင္ဟပ္ေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။

ကလင္တန္ဟာ ႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲအတြက္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြက “မွတ္ေက်ာက္တင္ရေလာက္ေအာင္” ပါဘဲလို႔ ခ်ီးမြန္းခဲ့ေပမယ့္ ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ဘာသာေရးပဋိပကၡေတြ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေစဖို႔အတြက္ တိုက္တြန္းႏိုးေဆာ္ သြားခဲ့ပါတယ္။

“သတင္းေကာင္းတိုင္းကို တကမၻာလံုးက ခ်ီးက်ဴးၾကသလို ဘာသာေရးပဋိပကၡေတြ အေၾကာင္း လူေတြ ဖတ္ရႈၾကရတဲ့ အခ်ိန္တိုင္းမွာလည္း ေအာ့ႏွလံုးဆန္ၾကပါတယ္။ … ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ မတူညီမႈေတြအေပၚမွာ လူေတြက အခ်င္းခ်င္း သတ္ၾကျဖတ္ၾကတယ္၊ တိုက္ခိုက္ေနၾကတယ္။ ဒါကို တကမၻာလံုးမွာရွိတဲ့ လူေတြက ေတာ္ေတာ္ေလးကို စိတ္ပ်က္ေနလို႔ပါဘဲ” လို႔ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေရာပြန္းေနတဲ့ ပရိသတ္ၾကီးကို ကလင္တန္ကေျပာခဲ့ပါတယ္။

ကလင္တန္ဟာ သူ႔ရဲ႕ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ ကလင္တန္ေဖာင္ေဒးရွင္းႏွင့္ အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုလာေရာက္ လည္ပတ္ခဲ့တာျဖစ္ျပီး သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၊ လြတ္ေတာ္ဥကၠဌ ဦးေရႊမန္း နဲ႔ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည့္တို႔နဲ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါတယ္။

ကလင္တန္ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုေရာက္တဲ့အခ်ိန္နဲ႔ သူေျပာတဲ့ကိစၥေတြမွာ အေရးၾကီးတဲ့အခ်က္ သံုးခ်က္ရွိပါတယ္။ ပထမတစ္ခ်က္ကေတာ့ ကလင္တန္ ဟာ သူရဲ႕ သမၼတျဖစ္စဥ္သက္တမ္း ႏွစ္ၾကိမ္ျဖစ္တဲ့ ၁၉၉၃ ကေန ၂၀၀၁ ၾကားကာလမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ စစ္အာဏာရွင္အေပၚမွာ အေမရိကန္စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈကို ၾကီးမွဴးခဲ့သူျဖစ္ျပီး အခုအခါမွာေတာ့ ပထမဆံုး ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာေရာက္လည္ပတ္တာျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ကလင္တန္ လည္ပတ္တဲ့အခ်ိန္ဟာ ဥေရာပသမဂၢရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေပၚလစီဦးစီခ်ဳပ္္ ကက္သရင္း အရွ္တန္ (Catherine Ashton) ဦးေဆာင္တဲ့ အီးယူ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ ဥေရာပ ေကာ္မရွင္နာေတြ၊ ပါလီမန္ အမတ္ေတြ၊ စီးပြားေရးသမားေတြနဲ႔ လူမႈအေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းဝင္ေတြ (ႏိုဝင္ဘာ ၁၃ ရက္မွ ၁၅ ရက္ေန႔အတြင္း) လာေရာက္လည္ပတ္တဲ့ သံုးရက္ ခရီးစဥ္နဲ႔ တိုက္ဆိုင္ေနပါတယ္။

ကလင္တန္ခရီးစဥ္နဲ႔ အေရးအၾကီးဆံုးေသာ တိုက္ဆိုင္မႈလိုဆိုႏိုင္တဲ့ တတိယတိုက္ဆိုင္မႈကေတာ့ အစၥလာမ္မစ္ ပူးေပါင္းေရးအဖြဲ႕ (အိုအိုင္စီ) ကိုယ္စားလွယ္ေတြ လာေရာက္လည္ပတ္တဲ့ အခ်ိန္နဲ႔လည္း အခ်ိန္ကိုက္ေနပါတယ္။ အိုင္အိုင္စီ ခရီးစဥ္မွာေတာ့ အိုအိုင္စီ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး အက္ခ္မယ္လက္ဒင္န္ အီဆာႏိုဂ္လူ (Ekmeledin Ihsanoglu) ဦးေဆာင္ျပီး အခ်ိဳ႔ေသာ မြတ္စလင္လူမ်ားစုေနထိုင္တဲ ့ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ တူရကီ၊ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား၊ အီဂ်စ္၊ ဂ်ဘူတီ နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။

အိုအိုင္စီလာေရာက္လည္ပတ္တဲ့ ခရီးစဥ္ရဲ႕ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြ အၾကား ဆက္လက္ က်န္ရစ္ေနေသးတဲ့ တင္းမာမႈေတြရဲ႕ အေျခအေနေတြကို စမ္းစစ္ေလ့လာဖို႔ျဖစ္ေပမယ့္ ဘုန္းၾကီးေတြဦးေဆာင္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဆႏၵျပသူေတြကေတာ့ အိုအိုင္စီဟာ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြအတြက္ တစ္ဖက္သတ္ ရပ္တည္တယ္လို႔ စြပ္စြဲၾကျပီး အိုအိုင္စီလာေရာက္ လည္ပတ္ခဲ့စဥ္မွာ ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။

အိုအိုင္စီဟာ ျမန္မာ့ျပည္တြင္းေရးကို ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္တယ္၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္မွ ဖံုးဖိထားတဲ့ ၁၉၈၂ ႏိုင္ငံသား ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ဖို႔အတြက္ ၾသဇာ လႊမ္းဖို႔ၾကိဳးစားေနတယ္လို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဆႏၵျပသူေတြက စြပ္စြဲခဲ့ၾကပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ေအာက္တိုဘာလမွာေတာ့ ျမန္မာအစိုးရဟာ အိုအိုင္စီအဖြဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျမဲတမ္းရံုးဖြင့္လွစ္ျပီး ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ၾကရသူေတြကို လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားတဲ့  အကူအညီေတြေပးဖို႔ ႏွစ္ဖက္သေဘာတူ လက္မွတ္ေရးထိုးခ့ဲျပီးေနာက္မွာ [အိုအိုင္စီ ရံုးဖြင့္ခြင့္ သေဘာတူညီခ်က္ကို] ျပန္လည္ျငင္းဆိုခဲ့ျပန္ပါတယ္။

ဒီျပႆနာၾကီးဟာ အလြယ္တကူနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ေျဖရွင္းႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႔ မြတ္စလင္ေတြအၾကား ခင္မင္ရင္းနီးစြာနဲ႔ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲေနႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းတိုင္းကို ဆက္လက္ရွာေဖြေနရမွာျဖစ္ပါတယ္။

တမူထားျခားတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ ျပႆနာကို ေရရွည္ေျဖရွင္းခ်က္ေတြျပဳလုပ္တိုင္း ဒီျပႆနာရဲ႕ အရင္းအျမစ္ကို ကိုင္တြယ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ တျခားလူနည္းစု ေတြကေတာ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေတြ၊ ဖယ္ဒရယ္မူေတြကို ေျပာဆိုေနခ်ိန္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကေတာ့ (Identity Crisis) နဲ႔ရင္ဆိုင္ေနၾကရပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရဟာ ရိုဟင္ဂ်ာျပႆနာကို အေႏွးနဲ႔အျမန္ ဆိုသလို တခ်ိန္ခ်ိန္မွာေတာ့ ေျဖရွင္းေပးရပါလိမ့္မယ္။ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားတဲ့ အကူအညီေတြဟာ လူေတြလက္တေလာ ၾကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ အခက္အခဲကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မယ့္ ေရတိုေျဖရွင္းခ်က္ သာျဖစ္ျပီး ျပႆနာေတြေျပလည္သြားဖို႔အတြက္ကိုေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအရအေျဖရွာဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးအရ အေျဖရွာတယ္ဆိုေပမယ့္ အုပ္စုတစ္ခု ကို တျခားအုပ္စုတစ္ခုထက္ပိုျပီး ဦးစားေပးတာမ်ိဳးကိုေတာ့ မဆိုလိုပါဘူး။ (Consociational Democracy) စနစ္ဟာ အေျဖရွာေပးႏိုင္မယ့္ နည္းစနစ္တစ္ခုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီနည္းစနစ္ဟာ လူမႈအုပ္စု အသီသီးက ၾသဇာ အရိွန္အဝါရွိသူေတြ (elites) ကို အက်ိဳးတူ (common interest) အတြက္ အတူတကြ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အလမ္းေတြ ဖြင့္ေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

လူေတြဟာ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ သြင္ျပင္လကၡဏာသက္မွတ္မႈေတြ၊ ယဥ္ေက်းမႈေတြကို တန္ဖိုးမထား မေလးစား သမၽွကာလပတ္လံုး တင္းမာမႈေတြကေတာ့ ဆက္လည္းတည္ရွိေနမွာပါဘဲ။ ဒီကိစၥမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရနဲ႔ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ ႏွစ္ရပ္လံုးဟာ ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ ရွိေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေခၚေဆာင္ျပီး ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရး အစီအစဥ္ေတြကို ညိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

အကယ္လို႔ျမန္မာအစိုးရဟာ အျခားေနရာေတြကေန အကူအညီေတြ လိုအပ္တယ္ဆိုရင္လည္း အခ်ိန္ဆြဲမေနသင့္ပါဘူး။ ျပႆနာ သေဘာသဘာဝ [ဆိုးရြားတာက] တစ္ေၾကာင္း၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အသိုင္းအဝိုင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ေအာင္ျမင္စြာနဲ႔ ကူးေျပာင္းတာကို ျမင္ခ်င္တဲ့ စိတ္ဝင္စားမႈေတြရွိေနတာက တစ္ေၾကာင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ အျခားေနရာက ဒီအခက္အခဲၾကီးကို ဝိုင္းဝန္း ကူညီေျဖရွင္းေပးလိုစိတ္ရွိၾကပါလိမ့္မယ္။

တခ်ိန္တည္းမွာလည္း ဒီအသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခုအၾကား မလိုမုန္းတီးမူေတြ ပိုမိုေတာက္ေလာင္မႈေတြျဖစ္ေစမယ့္ လုပ္ရပ္ေတြ သို႔မဟုတ္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို မလုပ္မိဖို႔ အိုအိုင္စီနဲ႔ မြတ္စလင္လူမ်ားစုေနထိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက သတိမူၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရက အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္ပြားတဲ ့ေနရာေတြကိုသြားေရာက္ လည္ပတ္ဖို႔ခြင့္ျပဳသလို အိုင္အိုင္စီကလည္း လူမ်ိဳးဘာသာ ခြဲျခားမႈမရွိဘဲ အၾကမ္းဖက္ခံရသူေတြအားလံုးကို တန္းတူညီမၽွကူညီေပးႏိုင္မယ့္ မူဝါဒေတြနဲ႔ အညီလုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြနဲ႔ မြတ္စလင္ေတြအၾကား ယံုၾကည္မႈနဲ႔ နားလည္မႈေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ ဒီလို ဘက္မလိုက္တဲ့ ညိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြက အေရးၾကီးပါတယ္။ အျပန္အလွန္ နားလည္မႈေတြ တည္ေဆာက္ႏိုင္ျပီးဆိုမွ ႏွစ္ဖက္လံုးက လက္ခံႏိုင္ေလာက္တဲ့ ေျဖရွင္းနည္းေတြကို ျမန္မာအစိုးရက စီမံေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ အတြက္ ဝိုင္းဝန္း ကူညီေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အိုအိုင္စီအေနနဲ႔လည္း ဗုဒၶဘာသာ လူမ်ားစုနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ေကာင္းေနဖို႔အတြက္ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈကိုလည္း တည္ေဆာက္ဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။

ဒီအခ်ိန္အတြင္းမွာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အသိုင္းအဝိုင္းကလည္း ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာေတြေျပလည္ဖို႔ အတြက္၊ တည္ျငိမ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားဖို႔ အတြက္ ဆက္လက္ျပီး တက္ႏိုင္သမၽွ ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးေနရမွာျဖစ္ပါတယ္။

Nehginpao Kipgen ဟာ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Kuki International Forum ရဲ႕ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးကိုဦးစားေပးျပီး ေတာင္အာရွနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ ႏိုင္ငံေရးကို အဓိကထား သုေတသနျပဳေနသူ တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။

Nehginpao Kipgen ေရးသားျပီး The China Post မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ “Resolving Myanmar’s sectarian violence issue” ကို O’Laie Manzu မွ ဆီေလၽွာ္ေအာင္ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။