ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ
၁၆ ရာစုတြင္ ေပၚတူဂီ လူမ်ဳိး ဒီဗရစ္တို ေခၚငဇင္ကာမွ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို ေရႊတိဂံုဘုရားကုန္းေတာ္ေပၚ မွ အဓမၼယူငင္ သြားျပီးေနာက္ ေဖာင္ျဖင့္ သယ္ယူရန္ ႀကိဳးစားစဉ္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕နွင့္ သံလွ်င္ျမိဳ႕ အၾကား ျမစ္ သံုးခုဆံုရာ ေနရာတြင္ နစ္ျမဳပ္သြားခဲ့သည္။ ၎ေခါင္ေလာင္းေတာ္ႀကီးမွာ ယခု ထက္တိုင္ ျမစ္ေအာက္တြင္ နစ္ျမဳပ္ ေနဆဲျဖစ္ျပီး ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားမွာ ေအာင္ျမင္ျခင္း မရွိေသးေပ။
သမိုင္းေၾကာင္း
ျမန္မာ့ သမိုင္းတြင္ မြန္တို့၏ မဂဒူးမင္းဆက္တြင္ ၁၆ ဆက္ေျမာက္ မြန္ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္း သည္ ဟံသာဝတီ (ယခု ပဲခူး) မွ အုပ္စိုးျပီး ၁၄၈၀-ခုတြင္ လူဦးေရ စစ္တမ္း ေကာက္ယူခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ သူ့ခန့္အပ္ထားခဲ့ေသာ ဥပိုက္၊ သမႏၱရာဇ္၊ တုရင္းရာဇာ၊ စြႏ ၱရာဇ္ အမတ္ ၄ေယာက္တို့သည္ အိမ္ေထာင္စု စာရင္းသာမကပဲ အခြန္ပါ ေကာက္ယူခဲ့ၾကရာ ေၾကးနီ ပိႆခ်ိန္ ၁၈၀ ဝဝဝ ရရွိသည္။ ဓမၼေစတီမင္းအား ဆက္သေသာ အခါတြင္ ဘုရင္က စိတ္ဆိုးျပီး ၎ေၾကးမ်ားကို ျပည္သူတို့ထံ ျပန္လည္ ေပးအပ္ေစသည္။
ျပည္သူတို႕က ဘုရင္အား သူတို့ ျပန္မယူလိုဘဲ သင့္ေတာ္ရာ ေကာင္းမႈ ျပဳရန္ ဘုရင္အား ေျပာသျဖင့္ အမတ္ႀကီး ဗညားအိန္အား ေခါင္းေလာင္း အျဖစ္ သြန္းေစခဲ့သည္။
ပဲခူးျမိဳ႕ေရႊေမာ္ေဓာဘုရား၏
ေလာကညဏပဏၰိတ္ အမတ္က ေခါင္းေလာင္း သြန္းေလာင္းေသာ အခ်ိန္မွာမိေခ်ာင္း နကၡတ္ ျဖစ္သျဖင့္ အသံေကာင္းစြာ မျမည္နိုင္ဟု ေဟာၾကားခဲ့သည္။ ဘုရင္က ေဟာၾကား ခ်က္ မမွန္လွ်င္ ေဆြခုနွစ္ဆက္ မ်ဳိးခုနစ္ဆက္ အျပစ္ေပး မည္။ ေဟာၾကားခ်က္ မွန္လွ်င္ သူေကာင္းျပဳမည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ျပီးေသာ အခါတြင္အသံမမည္ေသာေၾကာင့္ ေလာကညဏပဏၰိတ္ အမတ္အား ရာဇ ပေရာဟိတ ဘြဲ႕ခ်ီးျမင့္ ခဲ့သည္။
ေခါင္းေလာင္း၏ ပံုသဏၭာန္
ေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ ေစာက္ (၁၂) ေတာင္ အဝ (၇) ေတာင္ ရွိသည္။ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ အလယ္ေဖာင္းရစ္တြင္ နွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူပါေသာ ေဖာင္းႁကြဘုရား (၂၈) ဆူပါျပီး ၎၏ အေပၚဖက္တြင္ အတြဲတစ္တြဲလွ်င္ ေက်ာက္သံပတၱျမား (၄၅) လံုး ပါရွိေသာ အတြဲ (၄၅) တြဲ၊ အတန္း (၂) တန္း ပါရွိသျဖင့္ (၄၅လံုး x ၄၅တြဲ x ၂တန္း) စုစုေပါင္း ေက်ာက္သံပတၱျမားေပါင္း ၄၀၅၀ လံုး ပါရွိသည္။ ယခုလက္ရွိ အေျခအေနတြင္ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ ကြင္းမွာ အနည္းငယ္ ကြဲအက္လွ်က္ ရွိျပီး ေက်ာက္သံပတၱျမား ဒုတိယတြဲမွာ အနည္းငယ္ ျပဳတ္လွ်က္ ရွိသည္။
လႉဒါန္း
ဓမၼေစတီမင္းသည္ ထိုေခါင္းေလာင္းကို သြန္းေလာင္းျပီးေသာ အခါ တြင္ ေရႊေလွ ေရႊေလွာင္း ေရႊေဖာင္ တို့ျဖင့္ တင္ေဆာင္လာျပီး ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၅၂ ခုနွစ္ ကဆုန္လဆန္း ၃ ရက္ေန့တြင္ ဒဂံု (ယခု ရန္ကုန္) ရွိ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္သို့ မတင္လႉဒါန္းခဲ့ရာ ကဆုန္လဆန္း ၉ ရက္ေန့တြင္ ျပီးစီး၍ ကဆုန္လဆန္း ၁၁ ရက္တြင္ ေရစက္ခ် လႉဒါန္းခဲ့သည္။ တစ္ျပိဳင္တည္းမွာပင္ ၅၀ဝ ပိႆာ ရွိ ေခါင္းေလာင္း အေသး လည္း သြန္းေလာင္း လႉတန္း ခဲ့သည္ ဟုဆိုသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး သည္ ေရႊတိဂံုဘုရား ကုန္းေတာ္ေပၚ တြင္ ၁၂၃ နွစ္တိတိ တည္ရွိခဲ့သည္။
နိုင္ငံျခားသားမ်ား ေရာက္ရွိျခင္း
ေနာင္ နွစ္တစ္ရာ ၾကာျပီးေနာက္ ၁၅၈၂ ခုတြင္ အီတလီ ေက်ာက္ကုန္သည္ ဂစပါရို ဘယ္ဘီ သည္ ေရႊတိဂံု ဘုရား သို့ေရာက္ရွိခဲ့ျပီး ေရႊတိဂံု ဘုရားကို အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္ ခဲ့သည္။ သူေရး ခဲ့သည္မွာ "ကြ်နု္ပ္ ေတြ႕ခဲ႕ရသည္မွာ အလြန္ခမ္းနားေသာ ခန္းမႀကီးထဲတြင္ အလြန့္အလြန္ ႀကီးမားေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ရွိျပီး အတိုင္းအတာ အားျဖင့္ ေျခာက္လွမ္း နွင့္ သံုးဖန္ ရွိျပီး အထက္ မွ ေအာက္သို့ စာလံုးတစ္ခုနွင့္ တစ္ခုပူးကပ္ေနေသာစာမ်ား အျပည့္ေရးထားျပီး ဖက္ရမည္ပံု မ ေပၚ ေပ။"
၁၅၃၀ ခုတြင္ မြန္ ဘုရင္မ်ား၏ အာဏာစက္ က်ဆင္းလာျပီး ၁၅၃၅ ခုတြင္ ေအာက္ျပည္သည္ အထက္ ျပည္နွင့္ ျခားနားသြားသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ဥေရာပ ကုန္သည္ နွင့္ စြန့္စားရွာေဖြသူမ်ား ေအာက္ျမန္မာျပည္ သို႕ေရာက္လာၾကသည္။ ၁၅၉၀ ခုနွစ္မ်ားတြင္ ေပၚတူဂီ လူမ်ဳိး စြန့္စားရွာေဖြသူ ဖီလစ္ ဒီ ဘရုတ္တို ရ နီကုတ္ အား စီရမ္(သန္လ်င္)တြင္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား က ကုန္သြယ္ရံုး ဖြင့္ခြင့္ ေပးလိုက္သည္။ ၁၆၀ဝ ခုတြင္ သူ၏ ဩဇာမွာ ျမစ္ေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ေဘး ပတ္ဝန္းက်င္ အပါအဝင္ ဒဂံု အထိ ေရာက္သည္။
ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား
ရန္ကုန္ရွိ သမိုင္း အေထာက္အထားမ်ား အရ ၁၈၀ဝ ခုတြင္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးက်ရာေနရာတြ
ဘိုးေတာ္ဘုရားေခါင္းေလာင္း ေခၚ ေခါင္းေလာင္း အေသးသည္လည္း ျဗိတိသွ် သိုက္သမား (British Prize Agent)မ်ားက ၁၈၂၆ ခုတြင္ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္မွခ်ကာ ျမစ္ထဲက်ခဲ့ျပန္သည္။ သို့ေသာ္ ျဗိတိသွ် တို့ စြန့္လႊက္ခဲ့ေသာ္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းအား ရြာသားမ်ားက ဆယ္ယူခဲ့ျပီး ေစတီေတာ္ထက္ သို့ ျပန္ပို့ခဲ့သည္။
ျဗိတိသွ် တို့ ႀကိဳးပမ္းမႈ
ျဗိတိသွ်တို့ ေခါင္းေလာင္းၾကီးအား ဆယ္ယူရန္ႀကိဳးပမ္းရန္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ႀကိဳးစားေသာ္လည္း မေအာင္ ျမင္ခဲ့ေပ။ ျမန္မာတို့က ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား မူလ တည္ရွိရာ ေစတီေတာ္ သို့ ျပန္ပို႕လွ်င္ ကူညီမည္ ဟု ဆိုသျဖင့္ ျဗိတိသွ်တို့လည္း မစဉ္းစားပဲ ေခါင္းညိတ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာတို့တြင္ ဉာဏ္နီဉာဏ္နက္ ရွိ သည္။ ေရငုတ္သမားမ်ားက ေခါင္းေလာင္း၏ ေအာက္တြင္ ဝါးလံုးေခါင္းမ်ား တစ္လံုးျခင္း သယ္ယူ ထဲ့ျပီးစုေပါင္းတြဲခ်ည္ကာ ေရေပၚေပၚေစသည္။ ၄င္းႀကိဳးစားခ်က္သည္ ထိုအခ်ိန္က ျမန္မာတို့ အမ်ဳိးသားေရးရေစခဲ့သည္။
ျမန္မာ အစိုးရသည္ အဂၤလိပ္ ေရငုတ္၊ ဇီဝ၊ ေရွးေဟာင္း နွင့္ စြမ္းအင္ ပညာရွင္ မိုက္ ဟက္ျခာ (Mike Hatcher) အား ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ေဖာ္ယူ၍ ေစတီေတာ္သို့ ျပန္လည္ ပို့ေဆာင္ရန္ အကူအညီ ရယူခဲ့ပါသည္။ ဂ်ပန္၊ ဩစေၾတးလ် နွင့္ အေမရိကန္ တို့ပါဝင္ေသာ ၄င္း လုပ္ငန္းကို ဟက္ျခာ က သေဘာတူခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေရး အက်ဳိးေဆာင္ ရစ္ခ်တ္ ဂရီ က အားတက္သေရာ ပါဝင္၍ ရံပံုေငြရွာခဲ့သည္။ ၄င္းလုပ္ငန္းကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အဆင့္ထိ စိတ္ဝင္စားေစသည္မွာ သံသယ ရွိစရာ မလိုပါ။ ဂ်ာမန္ ရုပ္ရွင္ ကုမၸဏီ တစ္ခုကလည္း ၄င္း စြန့္စားခန္းကို ရုပ္ရွင္ရိုက္ကူးမည္ ျဖစ္ျပီး "ဒီတူးေဖၚေရးသာ ေအာင္ျမင္ခဲ့လွ်င္ ဗုဒၶဘာသာ နဲ့ပတ္သက္လို့ ဒါဟာ ခရစ္ယာန္မွာ လိုတရ ခြက္ (Holy Grail) ရသလိုပါပဲ" ဟု ဆိုခဲ့သည္။
ဘာသာေရး ကိုင္းရွိုင္းေသာ ျမန္မာ တို့ကမူ ဗုဒၶ၏ ျမင့္ျမတ္ေသာ္ အေမြကို ျပန္လည္ထိမ္း သိမ္းျခင္းျဖင့္ ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ ကံ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ လာလိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ႀကီးအား ဆယ္ယူျခင္းသည္ ျမင့္ျမတ္ေသာမင္း နွင့္ သူ၏ ျပည္သူျပည္သားမ်ား၏ ဆံုးရံႈးေနေသာ အေမြ ကို ျပန္လည္ ရရွိၾကမွာ ေသခ်ာပါသည္။ ထို့အျပင္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းတြင္ ေရးထိုးထားေသာ စာမ်ားက သမိုင္း နွင့္ ဘာသာစကား ပညာရွင္ တို့အတြက္ အဖိုးမျဖတ္နိုင္ေသာ အေထာက္အထားပင္ ျဖစ္ေပမည္။
ဦးစံလင္း ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ့မွ အႀကိမ္ႀကိမ္ ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ ပထမအႀကိမ္မွာ ၁၉၉၇ ခုနွစ္ ဩဂုတ္လ ၁၀ ရက္မွ ၁၉၉၇ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ အထိ ၃၂ ရက္ၾကာ ခဲ့သည္။ ေရငုပ္သမား အခက္အခဲေၾကာင့္ ပထမအႀကိမ္ ဆယ္ယူျခင္းကို လက္ေလွ်ာ့ခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၆ ရက္ေန့တြင္ ေသာင္တူးစက္ (၁၅၀၂) ျဖင့္ ရွာေဖြရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ၁၉၉၈ ခုနွစ္ ဩဂုတ္ ၁၁ ရက္ ညေန ၃ နာရီခြဲ အခ်ိန္တြင္ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ရွိေသာ ေနရာကို ေတြ့ရွိခဲ့သည္။
၁၉၉၈ ခုနွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ေသာင္တူးစက္ (၁၀ဝ၀) ျဖင့္ ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ေသာ္လည္း လုပ္အား မနိုင္သျဖင့္ ရပ္တန့္ခဲ့သည္။ ထိုအဖြဲ့မွာ ယခုတိုင္ ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းဆဲ ျဖစ္သည္။
မိုက္ ဟက္ျခာ နွင့္ ၄င္း၏ အဖြဲ႕မ်ားက ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းကို ၂၀ဝ၁ တြင္ စရန္ ရည္ရြယ္ ခဲ့ျပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ ေနရာကို အတိအက် စရွာရန္သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ဘီဘီစီ၏ သတင္းေၾကျငာခ်က္ေၾကာင့္ လူအမ်ား ၄င္းဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းကို စိတ္ဝင္စားခဲ့ ေသာ လည္း မျဖစ္ေျမာက္ခဲ့ေပ။ ထင္ဆခ်က္အရ ၂၀ဝဝ ဂ်ဴလိုင္လ တြင္ ၄င္းအဖြဲ႕သည္ အင္ဒိုနီးရွား ဆယ္ ယူေရး ျပႆနာ ေၾကာင့္ ႀကံ႕ၾကာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ဟန္တူသည္။
ထိုဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းသာ စခဲ့လွ်င္ ေရငုတ္သမားမ်ားသည္ ညၾကည့္မွန္ တက္ထားေသာေခါင္းစြက္ မ်ား ျဖင့္ အတူ copper sulfate ရွာေဖြေရး ကိရိယာမ်ားျဖင့္ ေခါင္းေလာင္းကို ရွာမည္ျဖစ္သည္။
ေခါင္းေလာင္းျကီးျမုပ္ေနေသာ
ျဂိဳဟ္တုမွ ေတြ႕ရွိ
၂၀၁၂-ခု၊ မတ္လ(၁၆)ရက္တြင္ ရန္ကုန္ျမစ္-ပဲခူးျမစ္-ပုဇြ
ျပီးခဲ့သည့္ နွစ္မ်ားအတြင္းက ဩစေၾတးလ်နိုင္ငံမွ ပညာရွင္မ်ားက Sonar System နွစ္မ်ဳိး ျဖစ္သည့္ Lowlarce HDS 7 Structure Scan Star Fish Side Scan စနစ္တို့ကို အသံုးျပဳျပီးလာေရာက္ စမ္းသပ္ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကရာ ေခါင္းေလာင္း ရွိမည့္ ေနရာနွစ္ေနရာကို စမ္းသပ္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကေသာ္လည
“ဩစေၾတးလ် ပညာရွင္ေတြက ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ရွိမယ့္ေနရာကို အသံလွိုင္းနဲ့စမ္းသပ္ခဲ့ၾက တာ။ ကြ်န္ေတာ္က ျမစ္အတြင္းမွာ ရွိတဲ့ သံဓာတ္ အနည္းအမ်ား ပမာဏကို Land Sat 7 နာဆာျဂိဳဟ္တုနဲ့ ၾကည့္ရႈစမ္းသပ္ျပီး ေခါင္းေလာင္းကို ေဖာ္ထုတ္ ေတြ့ရွိခဲ့တာပါ” ဟု ဦးစိုးသိန္းက ေျပာ သည္။
ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ နွစ္ ၂၆၀ဝ ျပည့္တြင္ လူအမ်ား အဆိုပါ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ကို ဖူးေျမာ္ေစခ်င္သည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ယခုကဲ့သို့ Land Sat 7 နာဆာျဂိဳဟ္တုျဖင့္ ၾကည့္ရႈခဲ့ျခင္း ျဖစ္ သည္ဟု ယင္းက ထပ္မံ ေျပာသည္။ “ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး အေၾကာင္းကို လူႀကီးသူမေတြ ေျပာ တာပဲ ၾကားဖူးတယ္။ တစ္ခါမွ မျမင္ဖူးဘူး။
အခုလို ျဂိဳဟ္တုနဲ့ ေခါင္းေလာင္းပံုရိပ္ကို အတိအက် ျမင္ရျပီဆိုေတာ့ ဘယ္ အခ်ိန္ ကုန္းေပၚ ကို ျပန္ေရာက္ မလဲဆိုတာ စိတ္ဝင္စားမိတယ္” ဟု အဆိုပါ ေခါင္းေလာင္းအေၾကာင္းကို စိတ္ဝင္စားသည့္ ပုဇြန္ေတာင္ျမိဳ႕နယ္ေနသူ တစ္ဦးက ေျပာသည္။
က်မ္းကိုး
ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းေတာ္ျကီး၏ ရာဇဝင္ အက်ဉ္း(ဦးစံလင္း)
ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းေတာ္ျကီး၏ ရာဇဝင္ အက်ဉ္း (ဦးစံလင္း)
ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းေတာ္ျကီး၏ ရာဇဝင္ အက်ဉ္း (ဦးစံလင္း)
လွ်ပ္တျပက္ဂ်ာနယ္ ၂၀၁၀-ခုနွစ္၊ မတ္လ(၅)ရက္ေန့ထုတ္
Flower News Journal၂၀၁၂-ခု၊ မတ္လ(၁၆)ရက္
credit: http://
No comments:
Post a Comment