ျမန္မာျပည္၊ရဝမ္ဒါႏွင့္ကြၽန္မ၏အေတြးစမ်ား

Ohn Mar Oo

ျမန္မာျပည္၊ရဝမ္ဒါႏွင့္ကြၽန္မ၏အေတြးစမ်ား

ကြၽန္မတို႕ ျပည္တြင္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ဘာျဖစ္လို႕ျမန္မာျပည္မွာအထူးသျဖင့္ယခုလက္ရွိကခ်င္ျပည္နယ္မွာသေဘာတူညီမႉတစံုတရာရရွိခဲ႕ျပီးမွတိုင္းရင္းသားျပသနာေတြျပန္ျပီးျဖစ္ေပၚေနသလဲဆိုတာကိုသုံးသပ္ၾကည့္ရင္အားနဲခ်က္က "Shared values, goals and institutions" ေတြနဲ႕တည္ေဆာက္ထားတဲ႕ peace agreement တည္ျငိမ္တဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြမဟုတ္ခဲ႕လို႕ပါ။ (မွတ္ခ်က္။။ကြၽန္မသုံးသပ္ရာမွာ႐ႉေထာင့္တခုကေနသုံးသပ္ခ်က္တခုကိုဆြဲထုတ္ထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္)

ရဝမ္ဒါအေရးအခင္းကိုေလ့လာရင္အထူးသျဖင့္ကိုလိုနီစနစ္ဆိုးေတြေၾကာင္႕မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္မယံုၾကည္မႉ၊ အမုန္းတရားေတြကိုေတြ႕ရပါတယ္
သင္ခန္းစာဘယ္လိုယူမလဲဆိုတာေလ့လာႏိုင္ေအာင္ကြၽန္မေလ႕လာထားသေလာက္အက်ဥ္းခ်ဳံးျပန္လည္ေဝမ်ေပးလိုက္ပါတယ္။ ရဝမ္ဒါအေရးအခင္းကိုေလ့လာရင္မီဒီယာေတြမွာ၁၉၉၄ခုႏွစ္ကမီးေလာင္ရာေလပင့္တဲ႕အသုံးအႏွုန္းေတြ၊အမုန္းတရားကိုအခ်င္းခ်င္းၾကားျပန္႕ပြါးေအာင္လုပ္ေဆာင္ခဲ႕တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ၁၉၂၆ခုႏွစ္မွာဘယ္လ္ဂ်ီယံေတြအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕တာမွာအခ်င္းခ်င္းသင့္ျမတ္စြာေနလာခဲ႕တဲ႕ ( Tutsi )တူဆီေတြနဲ႕ဟူတု ( Hutu )ေတြၾကားမွာေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕ပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားကတ္ေတြကိုလုပ္ျပီးခြဲျခားဆက္ဆံတဲ႕ပုံစံကိုက်င့္သုံးခဲ႕ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုအခ်င္းခ်င္းၾကားေသြးခြဲျပီးအျမတ္ထုတ္ခဲ႕တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒိရဲ႕အက်ိဳးဆက္ကဒုတိယကမၻာစစ္ျပီး၁၉၅၀မွာဟူတုနဲ႕တူဆီေတြၾကားရန္သူေတြျဖစ္လာပါေတာ႕တယ္။ဘယ္လ္ဂ်ီယံေတြရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေပါ္လစီေတြဟာျပသနာကိုေျဖေလွ်ာ့တာထက္ပိုျပီးျပင္းထန္လာေစပါတယ္။ဘယ္လ္ဂ်ီယံအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြဟာ crisis ျပသနာ ေတြျဖစ္လာတဲ႕အခါမွာေတာ႕ဘက္ေျပာင္းခဲ႕ပါတယ္။၁၉၆၂၀ဟူတုေတြအာဏာရလာျပီးတဲ႕အခါဘယ္လ္ဂ်ီယံအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြဟာအာဏာလႊဲေျပာင္းေပးျပီးႏိုင္ငံေရး၊စီးပြါးေရးနဲ႕လူမႉဆက္ဆံေရးေတြမွာအမ်ိဳးမ်ိဳးမိုႏိုပိုလီလုပ္ျပီးအက်ိဳးအျမတ္ရေအာင္လုပ္ေဆာင္ျမဲလုပ္ေဆာင္ခဲ႕တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ျပသနာကမျပီးပဲအသက္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာဆုံးရွုံးမႉၾကီးေတြဟာဟူတုနဲ႕တူဆီေတြၾကားဆက္လက္ျဖစ္ေပၚလာခဲ႕ပါတယ္။ အျပန္အလွန္အာဏာလုျပီးသတ္က်တာ၁၉၇၂မွာဟူတုလူမ်ိဳးေတြဟာတူဆီလူမ်ိဳး ေတြကိုလူေပါင္း ရွစ္သိန္းခန္႕စနစ္တက်သုတ္သင္မႉၾကီးျဖစ္ေပၚလာခဲ႕တာဟာကမၻာမွာတုန္လႈပ္စရာအျဖစ္ဆိုးၾကီးအျဖစ္က်န္ရစ္ပါေတာ႕တယ္။ဂ်ဴလိႈင္၁၉၉၂မွာအျပစ္ရပ္ျပီးျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ေဆြးေႏြးပြဲေတြလုပ္ေဆာင္လာခဲ႕ပါတယ္။ဒီစစ္ပြဲေတြရဲ႕ရလဒ္အျဖစ္အဆုံးသတ္မွာလူေပါင္းေျခာက္သိန္းစစ္ေျပးဒုကၡသယ္အျဖစ္ရဝမ္ဒါမွာက်န္ရစ္ခဲ႕ပါတယ္။ တဖက္မွာျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ေဆာင္စဥ္မွာပဲရဝမ္ဒါသမၼတဟာဟူတုေတြနဲ႕ျပိဳင္ဖက္ျဖစ္လာမဲ႕လူေတြနဲ႕တူဆီေတြကိုရွင္းလင္းသုတ္သင္ခဲ႕ပါတယ္။ ၁၉၉၃ဩဂုတ္မွာအစိုးရနဲ႕လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ ( Rwandan Patriotic Army - RPA ) ေတြဟာသေဘာတူညီခ်က္ထပ္ယူခဲ႕ေပမဲ႕သမၼတရဲ႕အရင္ကလုပ္ရပ္ေတြေၾကာင္႕သံသယၾကီးထြားဆဲျဖစ္ေနခဲ႕ပါတယ္။သမၼတၼလုပ္ၾကံခံရတဲ႕အခါမွာေတာ႕တူဆီေတြအေပၚဟူတုေတြဟာအညိဳးတၾကီးျပန္တိုက္ခဲ႕က်ပါတယ္။ အာဏာခြဲေဝသုံးစြဲျခင္း ကိုလက္ခံတဲ႕သေဘာထားေပ်ာ႕ေျပာင္းတဲ႕ဟူတုေတြပါတူဆီေတြနဲ႕အတူအသတ္ခံခဲ႕ရပါတယ္။ဒီလိုသတ္ျဖတ္မႉေတြအျပန္အလွန္လုပ္ေနက်ေပမဲယူအန္ ( UN ) ဟာဘာမွလုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ခဲ႕တာမရွိပါ။ ရဝမ္ဒါမ်ိဳးခ်စ္စစ္တပ္လို႕အဓိပၸါယ္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ႕ ( RPA )ဟာေနာက္ဆုံးမွာမိမိကိုယ္ပိုင္ရုန္းကန္အားထုတ္မႉနဲ႕ဒီစစ္ပြဲၾကီးကိုေအာင္ႏိုင္ခဲ႕ပါတယ္။ဒီစစ္ပြဲကိုကြၽန္မေလ႕လာၾကည့္ေတာ႕စစ္ရဲ႕ရလဒ္အျဖစ္ရဝမ္ဒါဟာဆင္းရဲမြဲေတမႉ၊စာမတတ္ေျမာက္မႉကိုရရွိခဲ႕ပါတယ္။ျပန္ေလ့လာၾကည့္ရင္ဘယ္လ္ဂ်ီယံအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕သူေတြဟာအာဏာလႊဲေျပာင္းေပးခဲ႕စဥ္ကတည္ျငိမ္ေစ့စပ္ေသခ်ာတဲ႕အသြင္ကူးေျပာင္းေရး (secure Transition )ကိုမလုပ္ခဲ႕ပဲေသြးခြဲဆက္ဆံေရးကိုသာဆက္လက္က်င့္သုံးခဲ႕တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ အဓိကတရားခံျဖစ္တဲ႕ကိုလိုနီစနစ္ရဲ႕အေမြဆိုးေၾကာင္႕အခ်င္းခ်င္းအမုန္းတရားေတြနဲ႕ေသြးကြဲျပီးျပသနာေတြျဖစ္ေပၚခဲ႕တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ကြၽန္မတို႕ႏိုင္ငံမွာလဲယခုအခ်ိန္အထိဒီကိုလိုနီစနစ္ရဲ႕အက်ိဳးဆက္ေတြကိုခံစားေနရဆဲဆိုတာကိုေတာ႕ေသခ်ာေလ့လာရင္ခံစားသိရွိလာက်မွာက်ိန္းေသပါတယ္ရွင္

(ဥမၼာဦး)

Ref: Democracy and Deep-Rooted Conflict: Options for Negotiators
: Preventing Violent Conflicts: A Strategy for Preventive Diplomacy