ၾတိဂံပံံုျပင္

ကၽြန္မတို႕ ေျခာက္တန္းတုန္းက သခ်ၤာဘာသာရပ္ ေလ့လာသင္ယူရခ်ိန္ေတြမွာ algebra သင္ရခ်ိန္ဆိုရင္ ေပ်ာ္ရသေလာက္၊ Geometry သင္ရခ်ိန္ဆိုရင္ေတာ့ အေတာ္စိတ္ညစ္ရပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ မ်ဥ္းျပိဳင္ေတြ၊ စတုရန္းပံုေတြ၊ ေထာင့္မွန္စတုဂံပံုေတြနဲ႕ ၾတိဂံပံုေတြ ဆြဲရလို႕ပါပဲ။ ေပတံသံုးရမွာပ်င္းတဲ့ ကၽြန္မက မ်ဥ္းေတြကို လက္နဲ႕ပဲ ျဖစ္ကတတ္ဆန္း ဆြဲေလ့ရွိတာေၾကာင့္ စည္းကမ္းၾကီးတဲ့ သခ်ၤာဆရာမနဲ႕ ခဏခဏ ထိပ္တိုက္ေတြ႕တတ္ပါတယ္။ တေန႕ေတာ့ သံုးနာရီၾတိဂံကို လက္နဲ႕ ဆြဲခ်လိုက္တာ မ်ဥ္းေတြက ေတာင္ေရာက္၊ ေျမာက္ေရာက္ျဖစ္ျပီး ဘာၾကီးမွန္းမသိ ျဖစ္သြားပါတယ္။ စာအုပ္ထပ္ခ်ိန္ နီးေနတာေၾကာင့္ ျပန္ဖ်က္ဆြဲခ်ိန္လဲ မရေတာ့ပဲ မ်ဥ္းေတြလိုက္ဆက္လိုက္တာ အနားေသးေသးေလးေတြ ဆယ္နားေလာက္မ်ား ျဖစ္သြားသလားေတာင္ မသိလိုက္ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဆရာမနဲ႕ ၾကိမ္လံုးနဲ႕ လက္ဖ၀ါး ေတြ႕ၾကေတာ့တာပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ဆရာမကလဲ ေျပာလိုက္ပါေသးတယ္။ "သံုးနားညီ ၾတိဂံပံု ဆြဲရင္ မ်ဥ္းသံုးေၾကာင္းကို အနားညီညီနဲ႕ ဘယ္လိုၾတိဂံပံု ေပၚလဲဆိုတာ စဥ္းစားျပီးမွ ဆြဲရမွာေပါ့။ ကိုယ္ဆြဲခ်င္သလို ေတာင္ဆြဲ၊ ေျမာက္ဆြဲ ေလွ်ာက္ဆြဲေနရင္ ပံုပ်က္သြားမွာေပါ့" တဲ့။

ဒီလိုနဲ႕ပဲ အဲဒီ ၾတိဂံပံုျပင္ေလးကို ေမ့ေမ့ေပ်ာက္ေပ်ာက္ ရွိေနရာက တခါမွာေတာ့ ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ဥပေဒအနီးကပ္စာေမးပြဲ သင္တန္းတခု သြားတက္မွပဲ သတိျပန္ရသြားခဲ့ပါတယ္။ ၀ါသနာအရ ႏိုင္ငံေရးပညာေလ့လာမိရာက ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ဥပေဒတို႕အၾကားက အေရးပါတဲ့ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို သတိထားမိျပီး၊ ဥပေဒပညာရပ္ကိုပဲ တြဲဖက္ စိတ္၀င္စားလာခဲ့ပါတယ္။ ျပင္ပကပဲ စာအုပ္ေတြ ေလွ်ာက္ဖတ္ေနရံုနဲ႕ ပညာရပ္တခုကို စနစ္တက်ေလ့လာ တတ္ေျမာက္ဖို႕ ဆိုတာကလဲ မျဖစ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ဥပေဒကို ပညာရပ္တခုအေနနဲ႕ ေလ့လာဖို႕ ဆက္ျပီး စဥ္းစားရပါေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ဥပေဒဘြဲ႕တခုကို အခ်ိန္ျပည့္သြားတက္ဖို႕ကလဲ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ တာေၾကာင့္ လန္ဒန္တကၠသိုလ္က အေ၀းသင္ႏိုင္ငံတကာ ပရိုဂရမ္ကေန တဆင့္ပဲ ေလ့လာသင္ယူ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပရိဂရမ္က ဖတ္ရမယ့္ စာအုပ္ေတြကို သင္ရိုးညြန္းတန္းအတိုင္း ဖတ္ရွဳေလ့လာျပီး၊ ႏွစ္စဥ္ေမလဆိုရင္ စာေမးပြဲေတြ ၀င္ေရာက္ေျဖဆိုလို႕ရတဲ့ ပရိုဂရမ္ျဖစ္ပါတယ္။ စာေမးပြဲနီးခ်ိန္ ေရာက္ရင္ေတာ့ Revision သင္တန္းေတြကို ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္က တာ၀န္ယူ သင္ၾကားပို႕ခ်ေပးပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္က သင္ၾကားပို႕ခ်တဲ့ ကြန္စတီက်ဴးရွင္းႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒ သင္တန္းကို သြားတက္မိစဥ္မွာ အာဏာပိုင္းျခားသတ္မွတ္မွဳ (Separation of Powers) အေၾကာင္းကို ပါေမာကၡတေယာက္က သင္ၾကားပို႕ခ်ေပးပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားရဲ႕ အႏွစ္ခ်ဳပ္ေလးကေတာ့ ဒီလိုပါ။

လစ္ဘရယ္၀ါဒေတြးေခၚပညာရွင္ေတြက အစိုးရဆိုတာကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးနဲ႕ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရးရွိဖို႕အတြက္ အေရးအၾကီးဆံုး အစုအဖြဲ႕လို႕ ရွဳျမင္ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရေတြဟာ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ျခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္ရွိေၾကာင္းကိုလဲ တြက္ဆထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကန္႕သတ္အစိုးရ (limited government) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားအေပၚမွာ အေျခခံျပီး အစိုးရရဲ႕ အာဏာပိုင္းျခားသတ္မွတ္မွဳ (separation of powers)၊ ထိန္းေက်ာင္းမွဳႏွင့္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ (Checks and Balances)၊ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ျပည္သူအၾကားက ဆက္ႏြယ္မွုမ်ားအား ေဖာ္ျပထားေသာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ (constitution) ေရးဆြဲအတည္ျပဳ ျပဌာန္းေရး စတဲ့ သေဘာတရားေတြ ထပ္မံ ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာသံုးရပ္ျဖစ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရးအာဏာ တို႕မွာ သိသာထင္ရွားေသာ အာဏာပိုင္းျခားသတ္မွတ္မွဳ (separation of powers) ရွိျခင္းဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ကြန္စတီးက်ဴးရွင္းဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းတရပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို တဦးတေယာက္၊ တစု၊ တဖြဲ႕က ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္း မရွိေစေရးအတြက္ အာဏာအပိုင္းအျခား ဆိုတဲ့ စည္းမ်ဥ္း ေပၚထြက္လာခဲ့တာျဖစ္ျပီး၊ ကမၻာ့ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ က်င့္သံုးေနၾကပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာဟာ အစိုးရအဖြဲ႕နဲ႕ တပ္မေတာ္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ စတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရတဲ့ ပါတီဟာ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္း ရမွာ ျဖစ္ျပီး၊ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ အစိုးရမူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရပါတယ္။ တပ္မေတာ္ ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးတာ၀န္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကေတာ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးတာ၀န္ေတြကို ထမ္းေဆာင္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ အမတ္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ ပါလီမန္ (လႊတ္ေတာ္) ကို တာ၀န္ခံမွဳ (accountability) ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒေပၚမွာ မူတည္ျပီး ပါလီမန္ ပါ၀င္မွဳႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းမွဳ သ႑ာန္ေတြ ကြဲျပားပါတယ္။ ဥပေဒျပဳအာဏာဟာ ပါလီမန္အမတ္မ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပါလီမန္ အမတ္မ်ားကို တရားဥပေဒျပဳသူမ်ား (law-makers) ေတြလို႕ သတ္မွတ္ၾက ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးအာဏာကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံရဲ႕ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္က တရားသူၾကီးမ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ တရားသူၾကီးမ်ားဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒနဲ႕ ပါလီမန္က ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ အက္ဥပေဒမ်ားအတိုင္း တရားစီရင္ေရးအာဏာကို က်င့္သံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးအာဏာဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာနဲ႕ ေရာေထြးျခင္း မရွိရပါဘူး။ တရားသူၾကီးမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဂတိ လိုက္စားမွဳေတြက ကင္းေ၀းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ရယူထားတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕ကလဲ တရားသူၾကီးမ်ားကို အသံုးျပဳျပီး ႏိုင္ငံေရးယံုၾကည္ခ်က္၊ အေတြးအေခၚ မတူသူမ်ားကို ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႕ အသံုးခ်ခြင့္ မရွိပါဘူး။

အာဏာပိုင္းျခားသတ္မွတ္မွဳဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ ႏိုင္ငံေရးပညာရပ္မွာလဲ အေရးၾကီးတဲ့ သေဘာတရား ျဖစ္တာေၾကာင့္ ကၽြန္မနဲ႕ သိပ္ျပီး မစိမ္းလွပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ပါေမာကၡရဲ႕ လြယ္လြယ္ကူကူ မွတ္မိေအာင္ဆိုျပီး သံုးနာရီၾတိဂံပံုေလးနဲ႕ သင္ၾကားပို႕ခ်ေပးပံုေလးကေတာ့ အဆန္းတၾကယ္ စိတ္၀င္စားစရာေလး ျဖစ္သြားပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ကြန္စတီက်ဴးရွင္းစည္းမ်ဥ္းတရပ္ျဖစ္တဲ့ အာဏာပိုင္းျခား သတ္မွတ္မွဳဟာ မည္၍မည္မွ် အေရးၾကီးေၾကာင္း၊ အာဏာသံုးရပ္ ပိုင္းျခားသတ္မွတ္မွဳ ကို ေရာေထြးရွဳပ္ေထြးေအာင္ လုပ္လို႕မရေၾကာင္းနဲ႕ ရွဳပ္ေထြးမွဳ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ မည္သို႕ေသာ အေျခအေနမ်ားကို ေရွာင္ရွားသင့္ေၾကာင္း စတာေတြကို စနတ္က် ရွင္းလင္းေျပာၾကားေပးခဲ့ပါတယ္။ ၾတိဂံပံုေလးကိုျပျပီး ေျပာျပေနတာေၾကာင့္ သင္ၾကားမွဳကို နာယူေနခ်ိန္မွာပဲ ကၽြန္မရဲ႕ အေတြးေလးေတြကလဲ ေျခာက္တန္းတုန္းက ၾတိဂံပံုျပင္ေလးကို သတိသြားရေနမိခဲ့ပါတယ္။ သင္တန္းပို႕ခ်ျပီးလို႕ ေမးခြန္းေတြ ေမးရခ်ိန္မွာ ပါေမာကၡကို ေမးခြန္းတခု ေမးလိုက္မိပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာ၊ ဥပေဒျပဳေရးအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရးအာဏာတို႕ ပါ၀င္တဲ့ အာဏာပိုင္းျခား သတ္မွတ္မွဳ ၾတိဂံပံုသ႑ာန္ေလး ပ်က္သြားရင္ ဘာျဖစ္ႏိုင္သလဲလို႕ပါ။ ပါေမာကၡက တခုပဲ ေျပာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က်ရွံဳးမွဳ (state failure) ျဖစ္သြားမွာေပါ့တဲ့။

အဲဒီေန႕က ကင္းဘရစ္ကေန လန္ဒန္ကို ျပန္သြားတဲ့ ရထားေပၚမွာ

" သံုးနားညီ ၾတိဂံပံု ဆြဲတဲ့အခါ မ်ဥ္းသံုးေၾကာင္းကို အနားညီညီနဲ႕ ဘယ္လိုၾတိဂံပံု ေပၚလဲဆိုတာ စဥ္းစားျပီးမွ ဆြဲရမွာေပါ့။ ကိုယ္ဆြဲခ်င္သလို ေတာင္ဆြဲ၊ ေျမာက္ဆြဲ ေလွ်ာက္ဆြဲေနရင္ ပံုပ်က္သြားမွာေပါ့"

" အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳေရးအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရးအာဏာတို႕ ပါ၀င္တဲ့ အာဏာပိုင္းျခား သတ္မွတ္မွဳ ၾတိဂံပံုသ႑ာန္ေလး ပ်က္သြားရင္ ႏိုင္ငံေတာ္က်ရွံဳးမွဳ (state failure) ျဖစ္သြားမွာေပါ့"

ဆိုတဲ့ စကားလံုးေလးေတြ ျပန္လည္ေတြးမိရင္း၊ အေတြးနယ္ကၽြံသြားခဲ့တာ ရထားေပၚ လူကုန္သြားမွပဲ လန္ဒန္ေရာက္မွန္း သတိထားလိုက္မိပါေတာ့တယ္။ ၾတိဂံေလးေတြကလဲ တခါတရံမွာ လူေတြရဲ႕ စိတ္ကို ဖမ္းစားတတ္တယ္ ထင္ပါရဲ႕။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၆၊ ၁၊ ၂၀၁၃)