အမွန္တရား ဘက္ေတာ္သား သတင္းသမားႏွင့္ အဓမၼ၀ါဒီတစ္စု သုိ႔မဟုတ္ သမုိင္းကို ေျပာင္းျပန္လွန္လုိက္သည့္ သတင္းတစ္ပုဒ္

၁၉၇၁ ခု၊ ဇြန္လ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံထုတ္ -Sunday Times သတင္းစာတြင္ သတင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ပါလာခဲ့ေလသည္။ ထုိေဆာင္းပါးကုိ ေရးသားႏုိင္ရန္အတြက္ သတင္းေထာက္စာေရးဆရာသည္ မိမိႏုိင္ငံမွ မုိင္ေထာင္ခ်ီ၍ ထြက္ေျပးခဲ့ရသည္။ ထုိေဆာင္း ပါးေၾကာင့္ပင္ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ၏သမုိင္းသည္ တစ္ဆစ္ ခ်ဳိးေျပာင္းလဲကာ လြတ္လပ္ေရး ရလာခဲ့သည္။ ေတာင္အာရွစာနယ္ဇင္းေလာကတြင္  ဖိန္႔ဖိန္႔တုန္ကာ သမုိင္းဝင္ ျဖစ္ခဲ့ရေသာ ေဆာင္းပါးကုိ စာေရးသူက ဤသုိ႔ စတင္ ေရးသားထားသည္။           '...ကံတရားသည္ အဗၺဒူဘာရီ၏ဘက္တြင္ မရွိပါ။ အေရွ႕ဘဂၤလားျပည္သူ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကဲ့သုိ႔ပင္ သူသည္ ႀကီးမားေသာ အမွားကုိ ျပဳမိျပန္သည္။ သူသည္ ပါကစၥတန္ ကင္းလွည့္တပ္ဖြဲ႕ေရွ႕တြင္ က်ားေရွ႕ေမွာက္လ်က္လဲသလုိ ျဖစ္သြားသည္။ အသက္ ၂၄ ႏွစ္ ရွိေသာ အဗၺဒူဘာရီသည္ စစ္သားမ်ားေရွ႕ေမွာက္သုိ႔ ေရာက္ရွိသြားသည္။ သူသည္ လြန္စြာေၾကာက္ရြံ႕ ထိတ္လန္႔ တုန္လႈပ္ေနသည္။ စစ္သားမ်ားက သူ႔ကုိပစ္သတ္ၾကေတာ့မည္...' သမုိင္းေကာက္ေၾကာင္း           ၁၄၉၇ ခုႏွစ္တြင္ ဂြတ္ဟုပ္အငူကုိျဖတ္ကာ အိႏၵိယ သမုဒၵရာသုိ႔ ရြက္လႊင့္ခဲ့ေသာ ေပၚတူဂီသေဘၤာသား ဗတ္စကုိဒဂါးမားသည္ ၁၄၉၈ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ မာလဘာကမ္းေျခရွိ Calicut ဆိပ္ကမ္း သို႕ေရာက္လာခဲ့သည္။ ဥေရာပသားတုိ႔ အိႏၵိယသုိ႔ စတင္ ေျခခ်လာျခင္းပင္ျဖစ္သည္။           ဥေရာပႏုိင္ငံတုိ႔သည္ အေရွ႕အာရွသုိ႔ သာသနာျပဳ အသြင္၊ ကုန္စည္ကူးသန္းရန္အသြင္ျဖင့္ ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ အၿပဳိင္အဆုိင္ လုပ္ပုိင္ခြင့္ရယူၾကသည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၆ဝဝ တြင္ ၿဗိတိန္၏ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီသည္ အိႏၵိယ၌ တစ္ဦးတည္းကုန္သြယ္ခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ အိႏၵိယအား အာရွတြင္ နယ္ခ်ဲ႕ရန္ အတြက္ ပင္မေျခကုပ္စခန္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ အိႏၵိယမွ ဝါဂြမ္း၊ ပုိးထည္၊ သၾကား၊ ယမ္းမႈန္႔တုိ႔ ရရွိခဲ့သည္။ ဒတ္ခ်္၊ ေပၚတူဂီႏွင့္ ျပင္သစ္တုိ႔သည္ လုပ္ပုိင္  ခြင့္မ်ားလုယက္ၾကရင္း အ႐ႈပ္အေထြး  ျပႆနာမ်ားစြာ ဖန္တီးၾကသည္။ ထုိ အခ်ိန္က အိႏၵိယသည္ နယ္ေျမအသီး သီးကြဲျပားကာ နယ္စားမ်ားက သူတစ္လူငါတစ္မင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေနၾကသည္။ နယ္စားမ်ားသည္ အာဏာရရွိ ေရး၊ နယ္ေျမလုယက္ေရးတုိ႔အတြက္ တုိက္ၾကခုိက္ၾကရာတြင္  နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔ထံမွ လက္နက္မ်ားဝယ္ယူၾကသည္။ အကူအညီမ်ား ေတာင္းၾကသည္။ နယ္ခ်ဲ႕စစ္တပ္မ်ား ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံေရးတြင္ ဥေရာပသားတုိ႔ ဝင္ေရာက္ ေျခ႐ႈပ္လာခဲ့သည္။ မဒရပ္သည္ ၿဗိတိသွ်  နယ္ေျမျဖစ္လာခဲ့သည္။           ဘဂၤလားနယ္တြင္ ပုန္ကန္မႈ ျဖစ္ပြားကာ စစ္ပြဲသည္ ခုနစ္ႏွစ္ ၾကာခဲ့သည္။ စစ္ပြဲတြင္ ၿဗိတိသွ် စစ္ တပ္ပါဝင္ပတ္သက္လာရေတာ့သည္။  ဥေရာပ စစ္တပ္တုိ႔၏ လက္နက္ ေကာင္းမႈ၊ စည္းကမ္းရွိမႈသည္ အိႏၵိယ တြင္ မ်ားစြာအေရးသာခဲ့သည္။ ၿဗိတိ သွ်တုိ႔သည္ ၁၇၅၅ ခုႏွစ္တြင္ ကလုိက္အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ စစ္တပ္ကုိ မာဒရပ္သုိ႔ ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ကလုိက္ သည္ မဒရပ္ကုိထိန္းခ်ဳပ္ကာ ၿဗိတိ သွ်အာဏာစက္ကုိ ေကာင္းစြာခ်ဲ႕ထြင္ ခဲ့သည္။           ၁၇၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားနယ္ သည္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ လက္ေအာက္သို႕ ေရာက္ရွိလာသည္။ ၁၇၆၅ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယသုိ႔ ကလုိက္ ဒုတိယအႀကိမ္ ေရာက္ရွိလာမႈသည္ အိႏၵိယအား ၿဗိတိသွ်ကိုလုိနီျပဳေရး၏ အစပင္ျဖစ္ သည္။ ၁၇၇၃ တြင္ ၿဗိတိသွ် ပါလီ မန္သည္  အာဏာအပ္ႏွင္းမႈ ဥပေဒ Regulation Act ကို ျပ႒ာန္းကာ ၿဗိတိသွ်ဘုရင္ခံအား အဂၤလိပ္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီကုိ ပုိမုိထိန္းခ်ဳပ္ပုိင္ခြင့္ေပးခဲ့သည္။           အဂၤလိပ္အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီသည္ အိႏၵိယေတာင္ ပုိင္းႏွင့္ အေရွ႕ပုိင္းကမ္းေျခတု႔ိတြင္ အေျခခ်ႏုိင္ခဲ့သည္။ ဘုရင္ခံ ရမ္ေဆးလက္ထက္တြင္ အင္ပါယာကုိ ပုိ၍ခ်ဲ႕ ထြင္ႏုိင္ခဲ့ သည္။ ၁၈၄၉ ခုတြင္ ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္ကုိ ျဖည့္စြက္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ဘုရင္ခံ ဒါလဟုိစီလက္ထက္တြင္ ဆတရ၊  ဂ်ဳိင္ပူ၊ ဆမ္ဘာပူ၊ ဂ်န္ဆီ၊ နက္ပါ ေဒသတုိ႔ကုိ ျဖည့္စြက္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံး ၁၈၆၅ ခုတြင္ အူရဒူ ေဒသကုိျဖည့္စြက္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ၁၈၁၆ ခုတြင္ ဆင္းမလား ေဒသကုိ ထပ္မံရရွိခဲ့သည္။ ၈-၂-၁၈၅၈ ေန႔တြင္ ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္သည္ အိႏၵိယဥပေဒကုိ ျပ႒ာန္းကာ အိႏၵိယကုိသိမ္းပုိက္ခဲ့သည္။ ထုိသိမ္းပုိက္မႈတြင္ ပါကစၥတန္ႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တုိ႔သည္ အိႏၵိယပိုင္နက္တြင္ ပါဝင္သြားေတာ့သည္။           ၁-၁-၁၈၈၆ ခုေန႔တြင္မူ ျမန္မာ ႏုိင္ငံကုိပါ အိႏၵိယကိုလုိနီနယ္၌ ေပါင္းထည့္ခဲ့သည္။           ၿဗိတိသွ်တုိ႔သည္ အိႏၵိယျပည္  သူတုိ႔အေပၚ အခြန္အမ်ဳိးမ်ဳိး စည္း ၾကပ္ေကာက္ခံသည္။ အိႏၵိယဝါဂြမ္း  မ်ားကို ၿဗိတိန္ခ်ည္စက္မ်ားအတြက္ ေစ်းႏွိမ္၍ ဝယ္သည္။ အိႏၵိယခ်ည္ ထည္လုပ္ငန္းသည္ ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။ အိႏၵိယ ဓေလ့ထုံးတမ္းတုိ႔ႏွင့္ ဆန္႔ က်င္သည့္ ဥပေဒမ်ားကုိ ခ်မွတ္သည္။ ၁၈၃၅ ခုတြင္ အဂၤလိပ္စာသည္ အစုိးရသုံး ဘာသာစကားျဖစ္လာသည္။ အခြန္အမ်ဳိးမ်ဳိး ဖိစီးေကာက္ ခံမႈႏွင့္ ဖိႏွိပ္ေသာ ဥပေဒမ်ားခ်မွတ္ မႈတုိ႔သည္ အိႏၵိယျပည္သူမ်ားအားမ်ားစြာ မေက်မနပ္ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ အိႏၵိယ၏ လြတ္လပ္ေရးႀကဳိးပမ္းမႈ           ၁၈၅၇ ခုႏွစ္တြင္ စီပြဳိင္(စစ္ သားမ်ား)ပုန္ကန္မႈ - Sepoy Rebellion ေပၚေပါက္လာသည္။ ေခ်ာဆီ သုတ္ထားေသာ ေသနတ္ က်ည္အိမ္ကုိ စစ္သားတုိ႔သည္ ပါးစပ္ ျဖင့္ကုိက္၍ ျဖဳတ္ရသည္။ ထိုဆီကို ႏြားႏွင့္ဝက္တုိ႔၏ အဆီမ်ားျဖင့္ျပဳလုပ္ ထားရာ ႏြားကို အထြတ္အျမတ္ထား ေသာ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္ႏွင့္ ဝက္သား ကိုမသန္႔စင္ဟု သတ္မွတ္ေရွာင္ၾကဥ္ ေသာ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္စစ္သား တုိ႔သည္ လြန္စြာ မေက်မနပ္ျဖစ္ကာ ေသနတ္ကုိင္ဖို႕ ဖီဆန္ျငင္းဆုိပုန္ကန္ ၾကကာ ေမရတ္ၿမဳိ႕ကုိ သိမ္းပုိက္လုိက္ သည္။ နယူးေဒလီသုိ႔ ခ်ီတက္ကာ ရွားဘုရင္-၂ အား မဂုိအင္ပါယာကို ျပန္လည္ထူေထာင္ရန္တုိက္တြန္းၾက သည္။ ပုန္ကန္မႈသည္ အူရဒူအထိ က်ယ္ျပန္႔ခဲ့ေသာ္လည္း ၿဗိတိသွ်တုိ႔ သည္ ဆစ္ခ္စစ္သားမ်ားကုိ စုေဆာင္း ကာ ႏွိမ္နင္းႏုိင္ခဲ့သည္။ ပုန္ကန္မႈ သည္ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာျမင့္ကာ ၁၈၅၉ ခုေရာက္မွသာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းခဲ့သည္။           ၁၈၅၈ ခုတြင္ ၿဗိတိသွ် ပါလီမန္သည္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီကို အစုိးရ၏ လက္ေအာက္သုိ႔ လႊဲေျပာင္းယူခဲ့သည္။ ကုမၸဏီ၏ မဂုိ ဘုရင္တုိ႔ကုိ္ယ္စား အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အဆုံးသတ္ကာ ၿဗိတိသွ် အုပ္ခ်ဳပ္မႈ စတင္ခဲ့သည္။ ၁၈၇၆ ခု တြင္ ဝိတုိရိယ ဘုရင္မႀကီးသည္ အိႏၵိယ၏ ဘုရင္မ ဘြဲ႕သရဖူကုိ ေဆာင္းခဲ့ေပသည္။           စီပြဳိင္ပုန္ကန္မႈေနာက္တြင္ အိႏၵိယျပည္သူတုိ႔၏ နယ္ခ်ဲ႕ ၿဗိတိသွ် တုိ႔အေပၚ မေက်နပ္မႈသည္ ထၾကြႏုိးၾကားလာခဲ့သည္။ ၁၈၈၅ တြင္ အိႏၵိယ အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ဟိႏၵဴလူမႈျပဳျပင္ေရးအဖြဲ႕လည္း ေပၚေပါက္လာသည္။ ဘဂၤလား တြင္လည္း အမ်ဳိးသားေရး ႏုိးၾကား လႈပ္ရွားလာခဲ့သည္။           ၁၉ဝ၅ ခုတြင္ ဘုရင္ခံ ကာဇြန္ သည္ ဘဂၤလားေဒသကုိ နယ္ေျမ ငါးခု ခြဲျခားလုိက္သည္။ ဟိႏၵဴတုိ႔ သည္ မေက်မနပ္ျဖစ္ကာ ဆႏၵျပ ၾကသည္။ ၁၉၁၁ ခုတြင္ နယ္ေျမ ခြြဲျခားမႈကို ျပန္လည္ပယ္ဖ်က္ေပး   ခဲ့ရသည္။ ကာလကတၱားသည္ ဘဂၤလား၏ ၿမဳိ႕ေတာ္ျဖစ္လာသည္။ ဤအေရးအခင္းတြင္ အိႏၵိယလုံး ဆုိင္ရာ မြတ္ဆလင္အဖြဲ႕ေပၚေပါက္ လာခဲ့ၿပီး ေနာင္တြင္ မြတ္ဆလင္ ေခါင္းေဆာင္တုိ႔သည္ ၁၉၄၇ ခု လြတ္လပ္ေရးေပးရာတြင္ အေရးႀကီး ေသာ အခန္းက႑မွပါဝင္ႏုိင္ခဲ့သည္။           ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး အၿပီးတြင္ ဂႏၵီသည္ ေတာင္အာဖရိကမွ ျပန္ လည္ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ သူသည္ မြတ္ဆလင္ ေခါင္းေဆာင္ အလီဂ်င္း နားႏွင့္ေတြ႕ဆုံကာ ကြန္ဂရက္ႏွင့္ ပူး ေပါင္းလႈပ္ရွားရန္ ႀကဳိးပမ္းခဲ့သည္။ ဂႏၵီသည္ အၾကမ္းမဖက္ေသာ ေတာ္ လွန္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကုိ ေဖာ္ေဆာင္ ခဲ့ရာ အႀကိမ္ႀကိမ္ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသည္။ဂႏၵီသည္ ၿဗိတိသွ်႐ုံးမ်ား၊ ေက်ာင္း မ်ား၊ စည္းကမ္းမ်ား၊ ဘြဲ႕တံဆိပ္မ်ား၊ အသုံးအေဆာင္မ်ားအား သပိတ္ ေမွာက္ေရးကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။           ၁၉၂ဝ ခုတြင္ ၿဗိတိသွ် အစုိးရ သည္ ဖိႏွိပ္ေသာ ႐ုိးလတ္ဥပေဒ Rowlatt Acts ကို ျပ႒ာန္းခဲ့ရာ ျပည္ သူအမ်ားက ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပခဲ့ၾက သည္။ အစုိးရက ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္ ခတ္ႏွိမ္နင္းရာ ျပည္သူ ၄ဝဝ ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ ျပည္သူမ်ားသည္  ပုိ၍ ႏုိင္ငံေရး ႏုိးၾကားတက္ၾ<ြကလာ ခဲ့သည္။           ဂႏၵီသည္ ၁၉၄၂ ခုတြင္ အိႏၵိယ  မွ ထြက္သြားဟု ေၾ<ြကးေၾကာ္ကာ ၿဗိ တိသွ်တုိ႔ အိႏၵိယမွ ႏွင္ထုတ္ႏိုင္ေရး အတြက္ ျပည္လုံးအႏွံ႕ အမိန္႔မ်ား ဆန္႔ က်င္၍ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ ဂႏၵီသည္ ဖမ္းဆီးခံရျပန္ကာ ၁၉၄၄ ခုတြင္မွ ေထာင္မွ လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။           မြတ္ဆလင္ေခါင္းေဆာင္ ဂ်င္း နားသည္ ကြန္ဂရက္ပါတီကို ျပင္း ျပင္းထန္ထန္ ဆန္႔က်င္ကာ မြတ္ဆ လင္အဖြဲ႕ကုိအေျခခုိင္ေစရန္ ႀကဳိးပမ္းခဲ့ သည္။ ၁၆-၈-၁၉၄၆ ေန႔တြင္ ဂ်င္း နားသည္ အခ်က္ေျခာက္ခ်က္ပါ  ပါကစၥတန္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ခ် မွတ္ ကာ အိႏၵိယလြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္တြင္ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ မြတ္ဆလင္ အမ်ားစု ေနထုိင္ရာေဒသႏွင့္ အေရွ႕ ဘက္ ပန္ဂ်ပ္ေဒသကုိ အိႏၵိယမွ ခြဲထုတ္ေပးရန္ ေတာင္းဆုိခဲ့သည္။           ၾကမ္းတမ္းေသာ ဟိႏၵဴ-မြတ္ ဆလင္ အဓိက႐ုဏ္းမ်ား ႏုိင္ငံအႏွံ႔ တြင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ၁၉၄၆ ခု၊ စက္ တင္ဘာလတြင္ ၾကားျဖတ္အစုိးရကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့ရာ ေန႐ူးသည္ အိႏၵိယ၏ ပထမဆုံး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာသည္။ သုိ႔ေသာ္ ျပည္ေထာင္စု အိႏၵိယကား ျဖစ္မလာႏုိင္ေတာ့ၿပီ။ ၿဗိတိသွ် အစုိး ရသည္ ၁၉၄၇ ခုတြင္ အိႏၵိယ အား၁၉၄၈ ခု၊ ဇြန္လထက္ ေနာက္ မက်ေစဘဲ လြတ္လပ္ေရးေပးရန္ ဆုံး ျဖတ္ခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရးရရန္ နီး ကပ္လာခ်ိန္တြင္ ဟိႏၵဴႏွင့္ မြတ္ဆလင္  အဖြဲ႕တုိ႔သည္ ဂႏၵီ၏ဆႏၵကို ဆန္႔က်င္ လ်က္ တုိင္းျပည္ကုိခြဲျခား၍ လြတ္ လပ္ေရးယူရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကရ သည္။ ၿဗိတိသွ် ပါလီမန္သည္  ၁၉၄၇ ခု၊ ဇူလုိင္လတြင္ အိႏၵိယ လြတ္လပ္ေရး ဥပေဒကုိ အတည္ျပဳ ေပးခဲ့သည္။ အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ တုိ႔သည္ သီးျခားႏုိင္ငံမ်ားအျဖစ္ လြတ္ လပ္ေရးရရွိခဲ့ၾကသည္။ ပါကစၥတန္ သည္ အေရွ႕ပါကစၥတန္ႏွင့္ အေနာက္ ပါကစၥတန္ ႏွစ္ခုေပါင္းလ်က္ တစ္ ႏုိင္ငံ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ မူလက ေဒသ တစ္ခုတည္းျဖစ္ေသာ ကက္ရွ္မီးယား  သည္ ႏွစ္ျခမ္းကြဲကာ တစ္ျခမ္းသည္ အေနာက္ပါကစၥတန္နယ္ေျမ၊ တစ္ ျခမ္းသည္ အိႏၵိယနယ္ေျမျဖစ္လာခဲ့ သည္။ ျပည္တြင္းစစ္မ်ားျဖစ္ေစမည့္ မ်ဳိးေစ့ခ်ေပးရာတြင္ ကြၽမ္းက်င္လွ ေသာ ၿဗိတိသွ်အစုိးရသည္ လြတ္ လပ္ေရးႏွင့္ အတူ ျပည္တြင္းစစ္မ်ဳိး ေစ့ကုိပါ ပူးတြဲလက္ေဆာင္ေပးႏုိင္ခဲ့ သည္။ ဂႏၵီသည္ ႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရး ရေသာ ၁၅-၈-၁၉၄၇ ေန႔တြင္ မေပ်ာ္ ရႊင္ႏုိင္ဘဲ ႐ိႈက္ငင္ငုိေၾ<ြကးခဲ့ရေလ သည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္၏ေတာ္လွန္ေရး           အေရွ႕ႏွင့္ အေနာက္ပါကစၥတန္  သည္ မုိင္တစ္ေထာင္ေက်ာ္က်ယ္ ေသာ အိႏၵိယျဖင့္ ျခားနားေနသည္။  ယဥ္ေက်းမႈက မတူ။ အဓိက ကြဲ ျပားမႈက စာေပျဖစ္သည္။ အေနာက္ ပါကစၥတန္က အူရဒူဘာသာကုိ အမ်ဳိးသားစာေပအျဖစ္ သတ္မွတ္လုိ  သည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္ျဖစ္ေနေသာ ဘဂၤါလီတုိ႔က ဘဂၤါလီဘာသာကုိ အဆင့္အတန္းတူ ဘာသာအျဖစ္  သတ္မွတ္ေပးရန္ ေတာင္းဆုိသည္။  ဆႏၵျပမႈမ်ားျဖစ္ပြားကာ ဒါကာတြင္ ေက်ာင္းသားတစ္ဦး ေသဆုံးခဲ့ရ သည္။ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ဘာသာႏွစ္ မ်ဳိးလုံးကုိ အမ်ဳိးသားစာေပအျဖစ္  သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ တြင္ အေရွ႕ပါကစၥတန္၌ အဝါမီလိဂ္ ပါတီကုိ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။           အေရွ႕ပါကစၥတန္သည္ အေနာက္ ပါကစၥတန္ထက္ လူဦးေရမ်ားေသာ္ လည္း ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒအတြင္း နယ္ေျမတစ္ခုစီ အတြက္ အမတ္အေရအတြက္ တူညီ စြာထားရွိရန္ သတ္မွတ္ခဲ့ရာ အျခား မညီမွ်မႈတုိ႔ကုိ ကုစားႏုိင္ရန္အတြက္ အေရွ႕ပါကစၥတန္က လက္ခံေပးခဲ့ သည္။ ၁၉၆၆ ခုတြင္  အဝါမီလိဂ္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ ရွိတ္ မူဂ်ီဘာ Sheikh Mujibur သည္ မညီမွ်မႈမ်ား ကိုကုစားရန္၊ စီးပြားေရးတုိးတက္ ေစရန္ႏွင့္ အေရွ႕ပါကစၥတန္၏ ကုိယ္ ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ခုိင္မာေစရန္အတြက္ မူေျခာက္ခ်က္ကုိ ခ်မွတ္ထုတ္ျပန္ခဲ့ သည္။           ၁၉၆၉ ခုတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ အဂၢါမူ  ဟာမက္ ယာယာ- Agha Muhammd Yahya သည္ သမၼတ အယြတ္ခန္ကို ဖယ္ရွားကာ ႏုိင္ငံ့အာဏာကုိ ရယူ ခဲ့သည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ပါကစၥတန္သည္ ဒီမုိကေရစီ အလင္း ေရာင္ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရသည္။ မူ ဟာမက္ယာယာသည္ အေရွ႕ႏွင့္ အေနာက္ ပါကစၥတန္အား အမတ္ဦး ေရ တူညီစြာသတ္မွတ္ထားမႈကုိ ပယ္ ဖ်က္ကာ လူဦးေရ အခ်ဳိးအရသာ အမတ္ဦးေရ သတ္မွတ္ရန္ျပင္ဆင္ ခဲ့ရာ အေရွ႕ပါစၥတန္သည္ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္ေနရာ ၃၂ဝ ရွိသည့္အနက္ ၁၆၉ ေနရာ ရရွိခဲ့ သည္။           ၁၉၇ဝ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မူဂ်ီ ဘာေခါင္းေဆာင္ေသာ အဝါမီလိဂ္ ပါတီသည္ အမတ္ေနရာ ၁၆ဝ တြင္ အႏုိင္ရရွိခဲ့သည္။ မူဂ်ီဘာသည္ ဝန္ ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာကာ ပါတီ၏မူ ေျခာက္ခ်က္ကုိ ႏုိင္ငံ၏ဖြဲ႕စည္းပုံ  အေျခခံဥပေဒတြင္ ထည့္သြင္းေရးဆြဲ မည္ဟုေၾကညာလိုက္သည္။ အေနာက္ ပါကစၥတန္မွ ဇူကီဖာအလီဘူတုိ ေခါင္းေဆာင္၍ မူဂ်ီဘာ၏ေၾကညာ ခ်က္ကုိကန္႔ကြက္သည္။ အေရွ႕ပါ ကစၥတန္က တုံ႔ျပန္ဆႏၵျပရာ စစ္တပ္ က အင္အားသုံး၍ၿဖဳိခြဲသည္။ ဘဂၤါလီ မ်ားစြာေသဆုံးရသည္။ မူဂ်ီဘာ အဖမ္းခံရသည္။  ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ လာခဲ့ရသည္။ ဘဂၤါလီ ဆယ္သန္း သည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံသုိ႔ ထြက္ေျပးၾက ရသည္။           အေရွ႕ပါကစၥတန္ ဆႏၵျပမႈကုိ ၿဖဳိခြဲရာတြင္ ပါကစၥတန္ စစ္တပ္  သည္ အင္အား အလြန္အကြၽံ သုံးစြဲ ခဲ့သျဖင့္ လူမ်ားစြာ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ လူမ်ဳိးတုံး သတ္ျဖတ္မႈအသြင္ေဆာင္ ခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေသာ အကဲျဖတ္ သူတုိ႔က လူဦးေရသုံးသိန္းမွ ငါးသိန္း အထိေသဆုံးခဲ့ရမည္ဟု ခန္႔မွန္းသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစုိးရက သုံးသန္းဟု ဆုိသည္။ ဤကာလတြင္ Anthony Mascarehas ၏ေဆာင္းပါးသည္ စစ္ တပ္၏ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမ်ားကို ပထမဆုံးအႀကိမ္ ဖြင့္ခ်ေဖာ္ထုတ္ လုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။           ေဆာင္းပါးရွင္ အင္သုိနီမတ္ကာ ရင္ဟတ္စ္ -Anthony Mascarenhas ကုိ ဂုိအာနယ္တြင္ ၁၉၂၈ ခု၊ ဇူလိုင္လ ၌ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူသည္ ကရာခ်ိ တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၉၇၁ ခု၊ မတ္လ အေရွ႕ပါကစၥတန္ စစ္ပြဲျဖစ္ ခ်ိန္တြင္ မတ္သည္ ေအာင္ျမင္ေသာ သတင္းေထာက္ျဖစ္ေနၿပီ။ အုပ္ခ်ဳပ္ သူမ်ားႏွင့္  ရင္းႏွီးကြၽမ္းဝင္ေနၿပီျဖစ္ သည္။ သူသည္ ဗြန္နီႏွင့္ လက္ ဆက္ၿပီး ကေလးငါးေယာက္ရွိသည္။           မတ္၏ မိခင္က မတ္အား အမွန္တရားအတြက္ ခုိင္ခုိင္မာမာ ရပ္ တည္ရန္၊ အမွန္ကုိသာေျပာရန္ သြန္ သင္ဆုံးမခဲ့သည္။ မတ္က ''အမွန္ တရားအတြက္ဆုိရင္ သူ႔ေရွ႕မွာ ေတာင္ႀကီးတစ္လုံးရွိေနပါေစ ေနာက္ မတြန္႔ဘဲ တက္မွာပဲလုိ႔ ေျပာေလ့ရွိ တယ္'' ဟု ဗြန္နီက ေျပာျပခဲ့သည္။           ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အေရွ႕ ပါကစၥတန္၏ အဝါမီလိဂ္ပါတီ အႏုိင္ရရွိကာ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရေရးကုိ ဦးတည္လုပ္ေဆာင္ေသာ အခါ အစုိးရဖြဲ႕စည္းေရးတြင္ ႏုိင္ငံ ေရးပါတီႏွင့္ စစ္တပ္အၾကား သေဘာထားမ်ား ကြဲလာခဲ့သည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္မွ ဘဂၤါလီတုိ႔က အေနာက္ပါကစၥတန္သည္ သူတုိ႔၏ ပန္းတုိင္ကုိ အႀကီးအက်ယ္ ဟန္႔ တားေနသည္ဟုယူဆကာ အေျခ အေနမ်ား တင္းမာလာသည္။ အဝါ မီလိဂ္ပါတီဝင္တုိ႔သည္ အမိန္႔မ်ားကို ဖီဆန္ကာ ဘဂၤါလီ မဟုတ္သူမ်ားကုိ တုိက္ခုိက္လာၾကသည္။ စစ္တပ္ သည္ အင္အားျဖင့္ဝင္ေရာက္၍ ပဋိပကၡတုိ႔ကုိ ၿဖဳိခြဲသည္။           မတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ ပါကစၥတန္ စစ္တပ္သည္ အဝါမီလိဂ္ ပါတီ၊ အျခားအတုိက္အခံအဖြဲ႕မ်ား၊ သတင္းေထာက္လွမ္းသူမ်ားႏွင့္ ဟိႏၵဴ တုိ႔အား ႐ုတ္တရက္ ဝင္ေရာက္တုိက္ ခုိက္သည္။ စစ္တပ္၏ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမ်ားတြင္ ဒါကာ တကၠသုိလ္အား ဝင္ေရာက္စီးနင္း မႈသည္ အထင္ရွားဆံုးႏွင့္ အဆိုးရြား ဆံုးျဖစ္ခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားမ်ား သာမက ပါေမာကၡမ်ားကုိပင္ ဖမ္း ဆီးခဲ့သည္။ ေက်းရြာမ်ားကုိလည္း သူပုန္မ်ားဟု စြပ္စြဲကာ ဝင္ေရာက္ တုိက္ခုိက္သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။           ပါကစၥတန္ စစ္တပ္သည္ ဝါဒ ျဖန္႔ရန္အတြက္ မီဒီယာကုိ အသုံးခ် ရန္ႀကံစည္သည္။ အဝါမီလိဂ္ေထာက္ ခံသူတုိ႔သည္ သူတုိ႔အေပၚ သစၥာ ေဖာက္သူတုိ႔ကုိ သုတ္သင္ခဲ့ၾကသည္ ဟု စစ္တပ္က ယုံၾကည္ေနသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တုိ႔ကမူ ယေန႔တုိင္ျငင္း ဆုိဆဲျဖစ္သည္။ စစ္တပ္သည္ မတ္ အပါအဝင္ သတင္းေထာက္ရွစ္ဦး အား အေရွ႕ပါကစၥတန္ရွိ အခင္း ျဖစ္ေဒသမ်ားကုိ ဆယ္ရက္ၾကာ လွည့္လည္ျပသသည္။ မိမိတုိ႔အလုိက် သူတုိ႔၏ လုပ္ရပ္တုိ႔ကုိ ဖုံးဖိကာ အဝါမီလိဂ္တုိ႔ ဆုိးသြမ္းသည္ဟု သတင္းေရးေစသည္။ ထုိအခ်ိန္က ပါကစၥတန္တြင္ ဒီမုိကေရစီ ဆိတ္ သုဥ္းေနကာ မီဒီယာကို စစ္တပ္က ခ်ဳပ္ကုိင္ထားသည္။ စစ္တပ္ကုိ ေထာက္ခံေသာစာမ်ားသာ ေရးသား ထုတ္ေဝၾကရသည္။ အျခား သတင္း ေထာက္ ခုနစ္ဦးသည္ စစ္တပ္အလုိ က် သတင္းေဆာင္းပါးမ်ားကို ေရး ေပးၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္မတ္က သာ သာထုိးထုိး ဖုံးဖုံးဖိဖိ ေရးေပးရန္ျငင္း ဆုိခဲ့သည္။ သူသည္ ျဖစ္ရပ္အမွန္ အတုိင္းသာ ေရးသားလုိသည္။ ျပည္ သူကို သိေစလုိသည္။           မတ္သည္ ဤခရီးမွ ျပန္ အေရာက္တြင္ မ်ားစြာ စိတ္ထိခုိက္  ပင္ပန္းခဲ့ရသည္။ မတ္ဤမွ် စိတ္ ဓာတ္က်သည္ကုိ ယခင္က မေတြ႕ ဖူးပါဟု ဇနီးသည္ ဗြန္နီ- Yvonne Mascarenhas က ျပန္ေျပာျပသည္။ သူသည္ စစ္တပ္အလုိက်ဖုံးဖိ၍ ေရး မေပးႏုိင္၊ ျဖစ္ရပ္မွန္အတုိင္းသာ ျပည္သူႏွင့္ကမၻာကို သိေစလုိသည္။ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံအတြင္းတြင္ ျဖစ္ရပ္ အမွန္ေရးသားပါက သတင္းစာအား လုံးကို စစ္တပ္က စိစစ္ျဖတ္ေတာက္ ေနရာ မည္သုိ႔မွ် ပုံႏွိပ္ေဖာ္ျပႏုိင္မည္ မဟုတ္ေပ။ စာေရးသူလည္း ေသ နတ္ျဖင့္ ပစ္သတ္ခံရမည္သာမက အျပစ္မရွိသူ မိသားစုပါ အသက္ အႏၲရာယ္ရွိလာမည္ျဖစ္သည္။ စစ္ တပ္အလုိက်လည္း ေရးမေပးႏုိင္၊ အမွန္အတုိင္းလည္း ေရး၍မရသျဖင့္ မတ္သည္ မ်ားစြာစိတ္ဆင္းရဲက်ပ္ တည္းခဲ့ရသည္။ ငါ ဒီျဖစ္ရပ္ကုိ မေရးရလွ်င္ ေနာက္ထပ္ ဘာမွေရး ႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူးဟု သူကေျပာခဲ့သည္။           မတ္သည္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ် လုိက္သည္။ သူသည္ မက်န္းမာသူ ညီမထံသြားေရာက္ရန္ အေၾကာင္းျပ ကာ လန္ဒန္သုိ႔ ထြက္ခြာခဲ့သည္။ လန္ဒန္ေရာက္ေရာက္ခ်င္း Sunday Times သတင္းစာတုိက္သုိ႔သြား သည္။ အယ္ဒီတာ ဟာ႐ုိးအီးဗင္း သည္ မတ္ေရာက္လာသည္ကုိ သတိ ရေနသည္။ ႏႈတ္ခမ္းေမြးေကာင္း ေကာင္းႏွင့္ ေလးေထာင့္က်က် သူ႔ မ်က္ႏွာတြင္ ခံစားခ်က္ျပင္းျပေန သည္။ ဝမ္းနည္းညႇဳိးငယ္သည့္အသြင္ ကုိေဆာင္ေနသည္။           အီဗင္းသည္ဘဂၤါလီတုိ႔၏ ပုန္ ကန္မႈကုိ အံ့ၾသခဲ့ရသည္။ သုိ႔ေသာ္ ေသနတ္ကုိ တရားဝင္ ကုိင္ေဆာင္ ခြင့္ရရွိထားေသာ လူသတ္ခြင့္လုိင္စင္  ရရွိထားသလုိ ျဖစ္ေနေသာ စစ္တပ္ သည္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ အႏုိင္  က်င့္ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို အင္ႏွင့္အားႏွင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပဳလုပ္ရန္ အခြင့္သာၿမဲျဖစ္ေပရာ စစ္ တပ္၏ ႏွိမ္နင္းမႈတုိ႔က ပုိ၍ရက္ စက္ၾကမ္းၾကဳတ္လြန္းလွသည္။ ပုိ၍ နက္႐ႈိင္းက်ယ္ျပန္႔လွသည္။           မတ္သည္ စစ္တပ္၏ စနစ္က်  ၍ ႀကီးမားေသာ သတ္ျဖတ္ပြဲမ်ားကို  ကုိယ္တုိင္ျမင္ခဲ့ရေၾကာင္း၊ စစ္ဗုိလ္ မ်ားသည္ လူသတ္ပြဲမ်ားကို ေတာ္လွန္ ေရးအတြက္ အၿပီးသတ္ေျဖရွင္းခ်က္ ဟု စြဲယူကာ သတ္ျဖတ္ေနၾက ေၾကာင္း ေျပာျပခဲ့သည္။ အီးဗင္းက  ဤသတင္းကို သတင္းစာတြင္ ေဖာ္ ျပရန္ သေဘာတူခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ဗြန္နီတုိ႔ မိသားစုကုိ ေရွးဦးစြာ ကရာခ်ိ မွ ေခၚထုတ္ရမည္။           မတ္သည္ တပ္မေတာ္အရာရွိ မ်ားႏွင့္ ကြၽမ္းဝင္ရင္းႏွီးခင္မင္သူျဖစ္ ၿပီး ယံုၾကည္စြာျဖင့္ တပ္အတြင္းဝင္ ထြက္သြားလာေနသူ၊ တပ္မေတာ္ သားမ်ားႏွင့္ အခ်ိန္မ်ားစြာ ကုန္လြန္ ခဲ့သူျဖစ္ရာ စစ္တပ္၏လုပ္ရပ္မ်ားကို အတြင္းက်က်သိရွိခဲ့သျဖင့္ သူ႕ေဆာင္း ပါးသည္ တိက်မွန္ကန္လွသည္။           အားရွိလွသည္။ စစ္တပ္ဟာ သူပုန္ ေတြကို ရွင္းလင္းအၿပီးမွာ ရြာလံုး ကြၽတ္ မီး႐ႈိ႕သတ္ျဖတ္တာေတြ၊ အစြဲ အလမ္းနဲ႕ လူမ်ဳိးေရးအရ မ်ဳိးျဖဳတ္ သတ္ျဖတ္တာေတြကို တပ္အပ္ျမင္ခဲ့ ရတယ္။ အရာရွိစားေသာက္ခန္းမွာ ရဲရင့္ၿပီး ဂုဏ္ယူစရာေကာင္းတဲ့ ဗိုလ္ ႀကီး၊ ဗိုလ္မႉးေတြဟာ တစ္ေန႕တာ အတြင္း သူတို႕သတ္ႏိုင္ခဲ့တာေတြကို ဂုဏ္ယူၿပီး ၿမိန္ေရရွက္ေရေျပာေနၾက တယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ ဘယ္ေလာက္သတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္ဆိုတာ ၿပိဳင္ေနၾကတယ္ဟု မတ္ကေရးသား ခဲ့သည္။           ပါကစၥတန္စစ္တပ္အတြက္မူ မက္ကာရင္ဟတ္စ္သည္ သစၥာေဖာက္ ျဖစ္သည္။ သူ႕အား လိမ္ညာသူ ျပည္ပသစၥာခံသူလွ်ဳိဟု စြပ္စြဲခဲ့သည္။ ေဆာင္းပါပါအခ်က္မ်ားကုိ မမွန္ကန္၊ အိႏိၵယ၏ ဝါဒျဖန္႕မႈအစီအစဥ္သာ ျဖစ္သည္ဟု ေခ်ပခဲ့သည္။ မတ္သည္ ပါကစၥတန္တြင္ မိတ္ေဆြမ်ားစြာက်န္ ခဲ့သည္။ သူသည္ ၁၉၇၉ ခုတြင္ ပါကစၥတန္၏ အႏုျမဴလက္နက္မ်ား ထုတ္လုပ္ေနမႈကို ပထမဆုံးထုတ္ ေဖာ္ေရးသားႏုိင္ခဲ့သည္။                 မတ္၏မိသားစုသည္ လန္ဒန္တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ရသည္။''လန္ဒန္  မွာ လူေတြဟာ အၿမဲအလုပ္မ်ားေန၊ အေရးႀကီးေနၾကတယ္။ ကြၽန္မတို႕ ကို စကားေျပာဖို႕ အခ်ိန္ေတာင္ မရွိ ၾကပါဘူး။ ကြၽန္မတို႕က ပါကစၥတန္ မွာ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ ရယ္ရယ္ေမာေမာ ေနခဲ့ၾကရတာ။ ကြၽန္မတို႕အတြက္ တကယ့္အေျပာင္းအလဲပါပဲ။ ဒါေပ မယ့္ ကြၽန္မတို႕ ဘယ္ေတာ့မွ ေနာင္ တမရပါဘူး''ဟု ဗြန္နီက ေျပာခဲ့ သည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ ေပၚထြန္းလာျခင္း           အေရွ႕ပါကစၥတန္က လူဦးေရ မ်ားေသာ္လည္း ပါကစၥတန္၏ ၁၉၅၆ ခုဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ အေရွ႕ႏွင့္အေနာက္ ပါကစၥတန္တို႕ အား အမတ္ေနရာညီတူညီမွ်ခြဲေဝေပး ခဲ့သည္။           ၁၉၅၈ ခုတြင္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းခဲ့သည္။ အစိုးရအရာရွိ မ်ားကုိ အေရွ႕ႏွင့္အေနာက္မွ အညီ အမွ် ခန္႕ထားရန္ မူခ်မွတ္ထားေသာ္ လည္း ၁၉၆ဝ တြင္ အေရွ႕မွ ဘဂၤါလီ တို႕မွာ သံုးပံုတစ္ပံုသာရွိသည္။ စစ္ တပ္သည္လည္း အေနာက္တြင္အေျခ စိုက္ထားရာ အေနာက္ဘဂၤါလီတုိ႕ သာ လႊမ္းမိုးေနသည္။ စီးပြားေရးတြင္ လည္း အေနာက္တြင္သာ တိုးတက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေနသည္။ အေရွ႕ဘဂၤါလီတုိ႕၏ မေက်နပ္ခ်က္သည္ ႀကီးမားတုိးပြား လာသည္။ အဝါမီလိဂ္ပါတီကုိ ထူ ေထာင္ခဲ့သူ မူဂ်ီဘာရာမန္ေခၚ မူဂ်စ္ သည္ လူႀကိဳက္မ်ား ထင္ရွားလာ သည္။ မူဂ်စ္သည္ အေရွ႕ပါကစၥတန္ သီးျခား လြတ္လပ္ေရးကို ေဖာ္ၾကဴး ေသာ သမိုင္းတြင္မည့္ မူေျခာက္ခ်က္ ေတာင္း ဆိုခ်က္ကုိထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။           စစ္တပ္သည္ အမတ္ဦးေရကို လူဦးေရႏွင့္ အခ်ဳိးက်သတ္မွတ္ေပး ခဲ့သည္။ ၁၉၇ဝ ခုေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မူဂ်စ္၏ပါတီသည္ မဲဆႏၵနယ္ေျမ ၁၆၉ ခုတြင္ ၁၆၇ ေနရာအႏုိင္ရရွိ ကာ အမတ္ ၃၁၃ ဦးရွိေသာ လႊတ္ ေတာ္တြင္ အမတ္ေနရာအမ်ားဆံုးရရွိ ခဲ့သည္။ ၁၉၇၁ မတ္လတြင္ ဗိုလ္ ခ်ဳပ္ယာယာခန္သည္ မူဂ်စ္ႏွင့္ ေဆြး ေႏြးခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ တစ္ခ်ိန္တည္း မွာပင္ အေရွ႕ပါကစၥတန္သို႕ တပ္ဖြဲ႕ အမ်ားအျပားေစလႊတ္ကာ ၂၅ ရက္ ေန႕တြင္ ဘဂၤါလားျပည္သူမ်ား အထူး သျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ႏွိမ္နင္း ၿဖိဳခြဲခဲ့သည္။ အဝါမီလိဂ္ ပါတီဝင္ အမ်ားအျပားသည္ ကာလကတၱားသို႕ ထြက္ေျပးကာ အေရွ႕ပါကစၥတန္အား အေဝးမွလြတ္လပ္ေသာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ေၾကညာခဲ့သည္။  စစ္တပ္ အတြင္းမွ ဘဂၤါလီတို႕သည္လည္း ပုန္ ကန္ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။ သူတို႕သည္ ပထမတြင္ စစ္တေကာင္းကိုသိမ္းယူ ခဲ့ၾကၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေျပာက္က်ား အသြင္ျဖင့္ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကသည္။ ေတာ္လွန္ေရးတိုက္ပြဲတြင္ ေက်ာင္း သားမ်ားလည္းပါဝင္ခဲ့ၾကသည္။           အေရွ႕ပါကစၥတန္မွ ဟိႏၵဴအမ်ား စုျဖစ္ေသာ ဘဂၤါလီဆယ္သန္းခန္႕ သည္ အိႏိၵယႏိုင္ငံအတြင္းသို႕ ထြက္ ေျပးၾကသည္။ အိႏိၵယသည္ အေျခ အေနကိုေစာင့္ၾကည့္ေနသည္။ အေမ ရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ တို႕က စုစည္းေသာ ပါကစၥတန္ျဖစ္ ေစလိုသည္။ ႐ုရွားႏွင့္ အိႏိၵယတို႕က လြတ္လပ္ေသာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံျဖစ္ လာေစလုိသည္။           ၁၃-၆-၁၉၇၁ ရက္ေန႕တြင္ မတ္၏ေဆာင္းပါးထြက္ေပၚလာသည္။ မတ္၏သတင္းေဆာင္းပါးသည္ ပါကစၥတန္၏စစ္ပြဲၿပီးဆံုးေစရန္ တြန္း အားျဖစ္လာခဲ့သည္။ တစ္ကမၻာလံုး အား ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အေပၚ အာ႐ံု ေရာက္ေစခဲ့သည္။ ပါကစၥတန္၏ စစ္ ပြဲၿပီးဆံုးေစရန္ တြန္းအားျဖစ္လာခ့ဲ သည္။ တစ္ကမၻာလံုးအား ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္အေပၚ အာ႐ံုေရာက္ေစခဲ့သည္။ အိႏိၵယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ အင္ဒီယာဂႏၵီက Sunday Times သတင္းစာ အယ္ဒီ တာ ဟာ႐ိုးအီဗင္းအား မတ္၏ေဆာင္း ပါးသည္ သူမအားျပင္းစြာ အံ့ၾသတုန္ လႈပ္ေစခဲ့ေၾကာင္း။ ထိုေဆာင္းပါး ေၾကာင့္ပင္ ဥေရာပႏွင့္ ေမာ္စကိုတြင္ အိႏိၵယအေနျဖင့္ အင္အားျဖင့္ဝင္ ေရာက္ေျဖရွင္းရန္ ပုဂၢလိကသေဘာ ထားမ်ားရရွိခဲ့ေၾကာင္း ေျပာျပခဲ့သည္။           ၃-၁၂-၁၉၇၁ ရက္ေန႕တြင္ အိႏိၵယသည္ အေရွ႕ႏွင့္အေနာက္ႏွစ္ ဘက္လံုးသို႕ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္သည္။ ဒီဇင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႕တြင္ ပါကစၥ တန္စစ္တပ္သည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၏ လြတ္လပ္ေရးကို အာမခံကာ လက္ နက္ခ်သည္။ ဒါကာတြင္ ယာယာ ခန္းျပဳတ္ခ်ကာ ဘူတိုႏိုင္ငံအာဏာရရွိ လာသည္။ လြတ္ေျမာက္လာေသာ မူဂ်စ္ကို ဒါကာတြင္ သူရဲေကာင္း အျဖစ္ ႀကိဳဆိုခဲ့ၾကသည္။           ၁၆-၁-၁၉၇၁ ကို ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရးေန႕အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ မူဂ်စ္သည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၏ ပထမဆံုးဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။           ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တြင္မူ မတ္အား ေလးစားခ်စ္ခင္စြာျဖင့္ သူ႕ေဆာင္းပါး ကို ႏိုင္ငံ၏လြတ္လပ္ေရးသမိုင္းျပ တိုက္တြင္ ခမ္းနားစြာျပသထားသည္။ ျပတိုက္အရာရွိ မိုဖီဒူဟပ္က ''ဒီ ေဆာင္းပါးမွာ စစ္ပြဲေတြအေၾကာင္း ကို အျပည့္စံု အထိေရာက္ဆံုး ေရး သားထားတယ္။ က်ဳပ္တို႕ႏိုင္ငံ အထီးက်န္ေနခ်ိန္၊ ျပည္ပႏုိင္ငံေတြ က အကူအညီေတြ လိုအပ္ေနခ်ိန္မွာ အခ်ိန္ကုိက္ထြက္ေပၚလာတယ္''  ဟု ေျပာျပခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ မတ္ မိသားစုသည္ မိမိႏိုင္ငံမဟုတ္ေသာ ပို၍ခ်မ္းေအးေသာ ေနရာသစ္ လန္ ဒန္တြင္ အေျခစိုက္ေနထိုင္ခဲ့ရေပ သည္။ ဖိုးေဆြ(သစ္လုပ္ငန္း) Source  :   :  1.Microsoft®Encarrta®2009. 2.Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite, 2010. 3.The article that changed history, By Mark Dummett, BBC News.