by Nyein Chan Aye on Sunday, May 27, 2012 at 11:57am ·
ခရစ္စမား ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံမ်ား
ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
ေခတ္ေမာင္း လစဥ္ထုတ္စာေစာင္
အတြဲ (၁) ၊ အမွတ္ (၁) ၊
ေမလ ၊ ၂၇ ၊ ၂၀၁၂ ခွႏွစ္
ကမၻာမွာ ထင္ရွားေအာင္ျမင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈ အရည္အေသြးမ်ားထဲက လူမျမင္သာတဲ့ ၊ ရွင္းျပလို႕ ခက္ခဲတဲ့ အရည္အေသြး (X-factor) တစ္ခုက ခရစ္စမား (Charisma) ပါဆိုရင္ အားလံုးလက္ခံမယ္လို႕ ယူဆတယ္။ ခရစ္စမား ရွိသူေတြကို အၾကမ္းဖ်င္း အဓိပၸာယ္ဖြင့္ရင္ သူတို႕ဟာ သူမ်ားကို ၾသဇာစူးတယ္။ လူအမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ႏုိင္တယ္။ လူအမ်ားက အတုယူ ေလးစားအားက်လာေစတယ္။ ဒါေတြကို ျဖစ္ေစတဲ့ ထူးျခားတဲ့ စြမ္းပကားမ်ိဳး သူတို႕မွာ ေမြးရာပါ (ဝါ) သဘာဝအရကို ရွိေနတယ္။
ဂ်ာမန္ လူမႈေဗဒပညာရွင္ မက္စ္ဝက္ဘ္ဘာ (၁၈၆၄-၁၉၂၀) က ခရစ္စမားရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ကို "လူသာမန္ေတြနဲ႕ မတူကြဲျပားတဲ့ ေကာင္းျမတ္မႈ၊ ပုဂၢလိက တကိုယ္ရည္ အရည္အေသြး ေတြရွိတယ္၊ ထူးျခားတဲ့၊ သီးျခား သေဘာေဆာင္တဲ့ အႏိႈင္းမဲ့ အ့ံမခန္း စြမ္းအား၊ အရည္အသြးေတြေၾကာင့္ လူေတြက သဘဝလြန္၊ မဟာလူသားဆန္ဆန္ အေလးထား၊ ဂုဏ္ျပဳဆက္ဆံျခင္း ခံရတယ္" လို႕ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္တယ္။ ခရစ္စမားကို အေျချပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈ၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံကိုလည္း "လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတည္းကို စံနမူနာျပဳ၊ သူရဲေကာင္း ကိုးကြယ္မႈဝါဒ ပံုစံ အေလးထား ဦးညြတ္ ဆည္းကပ္တယ္၊ အလံုးစံု သစၥာရွိမႈ၊ အမိန္႕နာခံမႈကို ျဖစ္ေစတာေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အမိန္႕ (သို႕) ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ စံႏႈန္း၊ လမ္းစဥ္ေတြ အတိုင္း လုိက္လံေဆာက္ရြက္တယ္" လို႕ဆိုတယ္။
ဘာသာေရးမွာ ဆိုရင္ ဗုဒၶ၊ ေယရႈ၊ မိုဟာမဒ္ တို႕လို႕ ဆိုႏိုင္မယ္။ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေတာ္လွန္ေရးေတြမွာဆိုရင္ မဟတၱမဂႏၶီ၊ မာတင္လူသာကင္း၊ တို႕လို မ်ိဳးကို ဆိုတယ္။ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြမွာ ဆိုရင္ ေဂ်ာ့ဝါရွင္တန္၊ ေသာမတ္စ္ ဂ်က္ဖာန္၊ ဘင္ဂ်မင္ ဖရင္ကလင္၊ လင္ကြန္း၊ ဖရန္ကလင္း ရူစဗဲ့၊ ခ်ာခ်ီ၊ ဒီေဂါလ္၊ ကေနဒီ၊ ကလင္တန္၊ အိုဘားမား စတဲ့ ေအာင္ျမင္ထင္ရွားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးေတြ ျဖစ္တယ္။ ဗမာျပည္ဆိုရင္လည္း အရင္တုန္းက သခင္ႏုလို၊ ခုေခတ္အေနနဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လို မ်က္ႏွာပြင့္၊ လူၾကည္ညိဳ၊ ေလးစားခံရတဲ့ သူမ်ိဳးေတြျဖစ္တယ္။
ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳး ရွိဖို႕ လိုမလို ဆိုတာဟာ အျငင္းပြားစရာ၊ အေျဖရွာစရာ မလိုတဲ့ ကိစၥျဖစ္တယ္။ "ပုဂၢိဳလ္ခင္မွ တရားမင္" ဆိုသလို ဒီလိုေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးရွိမွ စည္းရံုးရတာ လြယ္ကူေပါက္ေျမာက္ၿပီး အေၾကာင္းကိစၥ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဗမာျပည္လို ပိတ္ဆို႕ခံထားရတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ပင္ကိုယ္အရည္အေသြးျမင့္ၿပီး လူႀကိဳက္လည္းမ်ားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးရွိမွ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူကို ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။ သို႕ေသာ္ ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံမ်ိဳးကို ဘာသာေရး မဟုတ္တဲ့ ေလာကီေရးရာ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး နဲ႕ ဆိုင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ အျမဲတမ္း အသံုးတည့္မွန္ကန္၊ အက်ိဳးမ်ားဖို႕ဆိုရင္ ခရစ္စမားရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံတစ္မ်ိဳးတည္း တင္မကဘဲ အျခား ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံေတြကိုလည္း နားလည္ သေဘာေပါက္ထားၿပီး ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံရဲ႕ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ အေျခအေနနဲ႕ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ က်င့္ၾကံ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္မွ ျဖစ္ပါမယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံေတြကို အၾကမ္းဖ်င္း ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ေလ့လာရင္း ေအာက္မွာ အက်ဥ္းသေဘာ ေဆြးေႏြးပါမယ္။
၁) အေျပာင္းအလဲအတြက္ လုိအပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတစ္ခု ေအာင္ျမင္ဖို႕ အတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သူ႕ မွာ ေျဖာင့္မွတ္ မွန္ကန္ ရိုးသားမႈ၊ လူအမ်ား (ေနာက္လိုက္) ရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို နားလည္ခံစားႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ အနာဂတ္အျမင္မ်ိဳးရွိရမယ္။ လူအမ်ား ဆႏၵကို ျဖည့္စြက္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ လမ္းစဥ္မ်ိဳးခ်မွတ္ ႏိုင္ရမယ္။ ေအာင္ျမင္ေအာင္လည္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရမယ္။ ခ်မွတ္တဲ့ လမ္းစဥ္ကို လုပ္ေဆာင္ေစဖို႕ လည္း ေနာက္လိုက္ကို လံႈ႕ေဆာ္ႏိုင္ရမယ္။ ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးကို လူအမ်ားကို လႊမ္းမိုးႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ဖို႕ က ေခါင္းေဆာင္ကို ျပန္လည္ပံ့ပိုးႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆံုးရလဒ္ေတြကို ယူေဆာင္ေပးႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့၊ အေသးအဖြဲကအစ အေလးထား ဂရုျပဳ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့၊ အက်ိဳးအေၾကာင္းညီ ေတြးေခၚစဥ္းစား ေမွ်ာ္ျမင္ႏိုင္တဲ့ ေနာက္လိုက္မ်ိဳးရွိမွ ျဖစ္မယ္။ ေခါင္းေဆာင္ကလည္း လိုအပ္တဲ့ အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ ေနာက္လိုက္မ်ိဳးဖန္တီးႏိုင္မွ အေျပာင္းအလဲက အလံုးစံု အထေျမာက္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
၂) အေျပာင္းအလဲကာလ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ေျပာင္းလဲလာတဲ့ အေၾကာင္းအရာ၊ အေျခအေနတစ္ခု တည္ျမဲဖို႕ႀကိဳးစား ေနတဲ့ အကူးအေျပာင္းကာလမွာ အသံုးဝင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေနာက္လိုက္ အေနနဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႕အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အမိန္႕ကို တေသြမတိမ္း နာခံဖို႕ သေဘာတူထားရမယ္။ အမိန္႕ကို လိုက္နာဖို႕ ပ်က္ကြက္ရင္ ေခါင္းေဆာင္က အျပစ္ေပးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမွာ ေခါင္းေဆာင္က ေနာက္လိုက္ေတြကို သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အလုပ္တာဝန္နဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ခြဲေဝေပးထားေပမယ့္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အလံုးစံုနီးပါး ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး မိဘသဖြယ္ အရာရာကို လိုက္လံေဆာင္ရြက္၊ ဝင္ေရာက္ ဆံုးျဖတ္ေပးေလ့ရွိတယ္။ ေနာက္လိုက္ရဲ႕ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္၊ အရည္အခ်င္းအလိုက္ ပိုအေရးပါတဲ့၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ ဝင္ေရာက္ပါဝင္ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္တာမ်ိဳးေတြေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားစုကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းမႈကိုသာ ေမွ်ာ္ကိုးၿပီး ကိုယ္ပိုင္ ဆင္ျခင္သံုးသပ္၊ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္းနည္းတယ္။ ထက္ျမက္တဲ့ ေနာက္လိုက္တခ်ိဳ႕ရွိႏိုင္ေပမယ့္ အျမဲတမ္းေရွ႕တန္းမေရာက္၊ ေနရာမရႏိုင္ေတာ့ ဒီလို အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမွာ ေပ်ာ္ပိုက္ေလ့မရွိဘဲ ေနာက္ေတာ့ ထြက္သြားရေလ့ရွိတယ္။ ဒီပံုစံကို ေခါင္းေဆာင္မႈ သေဘာတရားအရ ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံလို႕ေတာင္ ပီပီျပင္ျပင္မေခၚႏိုင္ဘဲ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံတစ္မ်ိဳးသာ ျဖစ္တယ္။ ဒီပံုစံဟာ ရည္မွန္းခ်က္ တစ္ရပ္၊ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကို ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႕ ေရတို စီမံကိန္းခ် ေဆာင္ရြက္ရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးေတြမွာ အသံုးတည့္ၿပီး အလုပ္တြင္က်ယ္ ပိုမို ေအာင္ျမင္ေစတဲ့ အက်ိဳးရွိတယ္။ ဒီပံုစံမွာ အႀကီမားဆံုး မေကာင္းတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ ဦးေႏွာက္နဲ႕ ထိုးထြင္း ဆင္ျခင္ ေဝဖန္ သံုးသပ္ႏိုင္မႈမဲ့တဲ့ ေနာက္လိုက္အမ်ားစုကို ေမြးထုတ္ေပးျခင္း ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျပာင္းအလဲကို ကနဦး ေဖာ္ေဆာင္စဥ္ကတည္းက အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ ေနာက္လိုက္ေကာင္းေတြ ေမြးထုတ္လာႏိုင္ရင္ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံလိုအပ္တဲ့ စပ္ကူးမတ္ကူးကာလမွာ အထိုက္အလ်ာက္ ေရရွည္အက်ိဳးရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံကို ေဖာ္ေဆာင္ လာႏိုင္ေစတယ္။
၃) လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး တစ္ေယာက္ရဲ႕ ထင္ရွား ေက်ာ္ေဇာ္မႈကို ဗဟိုျပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံဟာ ခရစ္စမားရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ကို အေျချပဳတဲ့ သေဘာျဖစ္တယ္။ ေနာက္လိုက္ကို လံႈ႕ေဆာ္ တိုက္တြန္း ေရွ႕ေရာက္ ေအာင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ေစတဲ့ အတြက္ အေျပာင္းအလဲ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ခရစ္စမားကို အေျချပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံဟာ ေခါင္းေဆာင္ကိုပဲ ဗဟိုျပဳေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က အေျခအေနအလိုက္ အေကာင္းဘက္ကို (သို႕) မွန္ကန္တဲ့ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ေျပာင္းလဲမႈ မ်ိဳး လုပ္ေကာင္း လုပ္ႏိုင္ေပမယ့္ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုလံုး၊ ေနာက္လိုက္အားလံုးကို ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ အညီ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္ရမယ့္ အရည္အခ်င္းျမွင့္တင္မႈမ်ိဳးကို လုပ္ဖို႕ ပ်က္ကြက္ေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ကိုယ္တိုင္က ေနာက္လိုက္ထက္ မိမိဘာသာ အားကိုးယံုၾကည္ စိတ္ခ်မႈ ပိုရွိေလ့ရွိတယ္။ အေကာင္းအဆိုး၊ အက်ိဳးအျပစ္ အားလံုးက ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးတည္းနဲ႕ပဲ သက္ဆိုင္သလို ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မရွိရင္ ေျပာင္းလဲမႈ၊ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ၊ ေကာင္းက်ိဳးရလဒ္ အစရွိတဲ့ အက်ိဳးရလဒ္ေတြ အားလံုးဟာ အေဟာသိကံ ျဖစ္သြားေလ့ရွိတယ္။ ေနာက္လိုက္ အျမင္မွာ ေအာင္ျမင္မႈ နဲ႕ ေခါင္းေဆာင္က တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ေနေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က တာဝန္ႀကီးႀကီး ယူရေလ့ရွိၿပီး ေရရွည္ခံတဲ့ အားစိုက္မႈမ်ိဳးလိုတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ ခ်မွတ္တဲ့ လမ္းစဥ္ကိုသာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္တတ္တဲ့ ေနာက္လိုက္မ်ိဳးသာအမ်ားစုျဖစ္တဲ့အတြက္ ေခါင္းေဆာင္လို အျမင္မ်ိဳး ေတြးေခၚ စဥ္းစား၊ ဆင္ျခင္ သံုးသပ္ ႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာက္ေနရာ ဆက္ခံႏိုင္ဖို႕ အရည္အခ်င္း ျပည့္စံုတဲ့ ေနာက္လိုက္ေတြ ေမြးထုတ္ေပးႏိုင္မႈမဲ့ေစတယ္။
ဒီပံုစံရဲ႕ အဆိုးဆံုး အခ်က္ကေတာ့ ေခါင္းေဆာက္ကိုယ္တိုင္က "ငါကေတာ့ မမွားႏိုင္ဘူး" ဆိုတဲ့ စိတ္ႀကီးဝင္မႈမ်ိဳး ျဖစ္ေစတာပါ။ ဒီပံုစံမွာ ေအာက္မွာ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးမယ့္ အာဏာရွင္ပံုစံလို လံုးလံုး တစ္ဦးတည္း သေဘာဆႏၵနဲ႕ အေၾကာင္းအရာ ကိစၥတိုင္းကို ဆံုးျဖတ္တာမ်ိဳး လံုးလံုးမဟုတ္ေပမယ့္ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္မႈ၊ ဆႏၵသာ အတည္ျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး ေဝဖန္ အၾကံေပး ေထာက္ျပမႈေတြကို အမ်ားအားျဖင့္ လ်စ္လ်ဴရွိေလ့ရွိတယ္။ "ငါလုပ္ရင္ မမွားႏိုင္ပါဘူး" ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚက အဖြဲ႕အစည္း နဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ၊ အားလံုးပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ ဓေလ့၊ စိတ္ဓတ္၊ အက်င့္ ကို ပ်က္စီးသြားေစတယ္။ ဒီပံုစံဟာ လူပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ ခရစ္စမားကို အေျခတည္တာျဖစ္တဲ့ အတြက္ အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံလို လူအၾကည္အညိဳ ေလ်ာ့သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထနည္းတယ္။ သို႕ေသာ္ ေနာက္လိုက္ေတြကပါ "ေခါင္းေဆာင္ မမွားႏိုင္ပါဘူး" လို႕ စဥ္းစားလာတဲ့အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္တာမွန္သမွ် အက်ိဳး၊ အေၾကာင္းအညီ စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈ မပါဘဲ လက္ခံေလ့ရွိၾကတယ္။ ဒါဟာ အာဏာရွင္စနစ္လို ေၾကာက္လို႕မဟုတ္ဘဲ၊ ခ်စ္လို႕ လက္ခံတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ေနာက္လိုက္ အျပန္အလွန္ ဖ်က္စီးေနတဲ့ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္သြားေလ့ရွိတယ္။
၄) အၾကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီပံုစံဟာ အေျပာင္းအလဲကာလ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံနဲ႕႕ သဘာတရားတူၿပီး ပိုမိုျပင္းထန္တဲ့ သေဘာရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မႈ၊ ၾသာဇာ အာဏာကို အလံုးစံု ခ်ဳပ္ကိုင္တယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ ကိစၥေတြမွာ အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံ၊ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူ အတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးရွိတာ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ အမ်ားစုကေတာ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတည္းရဲ႕ ပုဂၢိလိက သေဘာ၊ ဆႏၵ တစ္ခုတည္းအေပၚ အမွီျပဳတာျဖစ္တဲ့အျပင္၊ ဘက္ေပါင္းစံု၊ အျမင္ေပါင္းစံုကို လက္ခံေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ သံုးသပ္မႈမပါတဲ့တြက္ အက်ိဳးထက္ အျပစ္က မ်ားတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ခံ လက္ေအာက္ငယ္သား (သို႕) ျပည္သူကလည္း ဘယ္ကိစၥမ်ိဳးမဆို ကိုယ္တိုင္ပါဝင္ ဆံုးျဖတ္ လုပ္ကိုင္ခြင့္မရတဲ့အတြက္ စိတ္ဒုကၡ ဆင္းရဲႀကီးစြာ ခံစားရေလ့ရွိတယ္။ ဒီပံုစံဟာ ေရတိုအတြက္သာ အခိုက္အတန္႕ ေကာင္းၿပီး ေရရွည္မွာ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူက အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ဂရုမစိုက္ အေလးမထားျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ အမ်ားစုက ေခါင္းေဆာင္လုပ္တာကို မဆိုင္သလို လစ္လ်ဴရႈေနတတ္လာၿပီး၊ မျဖစ္မေန ခိုင္းလို႕ လုပ္ရရင္ေတာင္ အလုပ္ျဖစ္သေဘာမ်ိဳးသာ လုပ္ေလ့ရွိတယ္။ ထက္ျမက္သူေတြကေတာ့ ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ၾကာရွည္မေနႏိုင္တဲ့အတြက္ ဒီလို အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံမ်ိဳး ကေန ထြက္ခြာေလ့ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကမၻာမွာ အာဏာရွင္ ႏိုင္ငံေတြက ထက္ျမက္တဲ့ ဦးေႏွာက္ေတြကို အမ်ားဆံုး ဆံုးရံႈးရေလ့ရွိတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံဟာ အေရးေပၚအေျခအေန ကာလတို (သို႕) စစ္ပြဲတစ္ခုလို အဆံုးအျဖတ္ေတြကို အလ်င္အျမန္ ခ်မွတ္ၿပီး တစ္ေသြး တစ္သံ တစ္မိန္႕ လိုက္နာမွ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မယ့္ အေျခအေနမ်ိဳးအတြက္သာ သင့္ေလ်ာ္တယ္။
၅) ႀကိဳးနီစနစ္၊ စာအုပ္ႀကီးအတိုင္း ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီပံုစံမွာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၊ ေခါင္းေဆာင္မႈက အဆင့္ဆင့္ ရွည္လ်ားေလ့ရွိၿပီး ေနာက္ဆံုး ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မႈဟာ အေပၚပိုင္းအဆင့္ေတြမွာသာ ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခု၊ ကိစၥ တစ္ခုကို ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်ဖို႕ လိုအပ္လာရင္ အဆင့္ေပါင္းမ်ားစြာကို မလိုလားအပ္ဘဲ အခ်ိန္ကုန္ခံ ေက်ာ္ျဖတ္ရေလ့ရိွတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမွာ ေခါင္းေဆာင္ဟာ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ဥပေဒ စည္းကမ္းေတြ၊ တနည္းအားျဖင့္ စာအုပ္ႀကီးအတိုင္း အလုပ္ လုပ္ေလ့ရွိၿပီး သူ႕ ေအာက္က အဆင့္ဆင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈ အလႊာေတြကိုလည္း သူ႕ နည္းတူ လုပ္ေစတယ္၊ စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္း၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္း အဆင့္ဆင့္ကို တေသြမတိမ္း လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ေစတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈမွာ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေကာင္းမေကာင္းက ထုတ္ျပန္တဲ့ စည္းကမ္း၊ ဥပေဒ အေပၚမူတည္တယ္။ ဒီလို ပံုစံဟာ လံုျခံဳေရးအရ အေရးပါတဲ့၊ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစမႈကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ဖို႕ မျဖစ္မေနလိုအပ္တဲ့ အဖြဲ႕႕ အစည္း (သို႕ ) ႏိုင္ငံရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း သီးသန္႕ အတြက္သာ အသံုးဝင္တယ္။ ေနရာတိုင္းမွာ အသံုးခ်ရင္ အထက္ အဆင့္ေပါင္းမ်ားစြာကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ဖို႕ ေတာင္းခံေနရတဲ့ အတြက္ လုပ္ငန္းပိုင္းဆိုင္ရာ ေခ်ာေမြ႕ ေျပျပစ္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲႏိုင္မႈ ကင္းမဲ့ၿပီး ဖန္တီးႏိုင္မႈ စြမ္းရည္၊ စြန္႕ ဦးတည္ထြင္လိုမႈကို ေလ်ာ့နည္းေစေလ့ရွိတယ္။
၆) အားလံုးပူေပါင္းပါဝင္ ဆံုးျဖတ္ေစတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းတက် ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ လို႕ ဆိုႏိုင္တယ္။ အစုအဖြဲ႕ အသီးသီးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ စုေပါင္း ညွိႏႈိင္း ေဆြးေႏြး အေျဖရွာၿပီး ထြက္ေပၚလာတဲ့ ရလဒ္ကို ေနာက္ဆံုး ေခါင္းေဆာင္က အတည္ျပဳ ဆံုးျဖတ္တဲ့ သေဘာျဖစ္တယ္။ ေနာက္လိုက္ ေတြရဲ႕ ထိုးထြင္း တည္ထြင္ ၾကံဆလိုမႈကို အားေပးတယ္။ လုပ္ငန္း ေဖာ္ေဆာင္မႈ အဆင့္ဆင့္၊ ဆံုးျဖတ္မႈ အဆင့္ဆင္မွာ ေနာက္လိုက္ေတြ ကိုယ္တိုင္ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ရတဲ့ အတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခ်မ္းသာမႈ ျဖစ္ေစၿပီး အလုပ္ပိုမိုတြင္က်ယ္ဖို႕ တြန္းအားျဖစ္ေစတယ္။ လုပ္ငန္းသေဘာအရ အေရးပါ အရာေရာက္၊ အသိမွတ္ျပဳခံရမႈကို ရရွိၿပီး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပုဂၢလိက အက်ိဳးခံစားခြင့္ကို မေမွ်ာ္ကိုးဘဲ လုပ္ငန္းစဥ္တေလ်ာက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္လာေစတယ္။ ေနာက္ဆံုးထြက္လာတဲ့ အက်ိဳးရလဒ္က ေကာင္းက်ိဳးႀကီးေပမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္တေလ်ာက္ အားလံုးပါဝင္ ေဆြးေႏြးဆံုးျဖတ္မႈေတြ လုပ္ရတဲ့ အတြက္ အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ေတာ့ ၾကာေစတယ္။ အဖြဲ႕ အစည္း ပံုစံ၊ အုပ္စု အဖြဲ႕ အသီးသီးအမ်ားႀကီးရွိတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံျဖစ္တယ္။ အေရအတြက္ထက္ အရည္အခ်င္းကို ပိုမိုအေလးထားတဲ့၊ စစ္မွန္တဲ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့ အက်ိဳးရလဒ္မ်ိဳးေတြျဖစ္ေစတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ပံုစံဟာ အလ်င္အျမန္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အေရးေပၚ အေျခအေနမ်ိဳးေတြမွာ အသံုးဝင္ေလ့မရွိဘူး။ ေနာက္လိုက္ေတြ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္းရင္လည္း အားလံုးပါဝင္ႏို္င္မႈက အလကားျဖစ္ရၿပီး ေကာင္းမြန္တဲ့ အက်ိဳးရလဒ္ကို မေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ရေလ့ရွိတယ္။
၇) အလုပ္ဗဟိုျပဳ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီေခါင္းေဆာင္မႈမွာ အလုပ္ၿပီးေျပာက္မႈကိုသာ အေလးထားတဲ့အတြက္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈပံုစံ၊ အာဏာရွင္ သေဘာေဆာင္တယ္။ ေခါင္းေဆာင္က အဓိက အလုပ္ေတြ၊ ဆံုးျဖတ္မႈေတြကို တာဝန္ယူၿပီး ေနာက္လိုက္ကို အလုပ္ၿပီးေျမာက္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ တာဝန္ခြဲေပးမႈေတြ ျပဳလုပ္ေပးေလ့ရွိတယ္။ အခ်ိန္နဲ႕ အလ်င္မွီ ေဆာက္ရြက္ရတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြအတြက္ သင့္ေလ်ာ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အလုပ္ၿပီးေျမာက္မႈကိုသာ ဦးတည္တဲ့ အတြက္ အရည္အခ်င္းကို အာမ မခံႏိုင္ဘူး။ ေနာက္လိုက္ေတြရဲ႕ စိတ္ပိုင္း၊ ရုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ သာယာဝေျပာမႈကို အေလးမျပဳတဲ့ အတြက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ လုပ္ေဆာင္လာေစမႈ အားနည္းတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈရဲ႕ အျပစ္အနာအဆာေတြဟာ အလုပ္ဗဟိုျပဳ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံေၾကာင့္ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။
၈) လူ ဗဟိုျပဳ (သို႕) လူမႈ ဆက္ဆံမႈကို အေလးထားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမွာ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ပံုစံအတိုင္း ေခါင္းေဆာင္က အားလံုး ပူးေပါင္း စုစည္း ပါဝင္ႏိုင္မႈကို အေလးထားတယ္။ အားလံုး ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္တဲ့ အသင္းအဖြဲ႕ ပံုစံ၊ ပူးေပါင္း ဖန္တီး တည္ထြင္ႏိုင္မႈကို အားေပးတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က လက္ေအာက္ငယ္သားအားလံုးကို ရိုင္းပင္း ကူညီ၊ အေလးဂရုျပဳၿပီး ေဖာ္ေရြေႏြးေထြး တေျပးညီ ဆက္ဆံေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းတက် ျပဳမႈေဆာင္ရြက္ ဆက္ဆံၿပီး လိုအပ္တာေတြ ပံ့ပိုးကူညီ ျဖည့္ဆည္းေပးတဲ့ အတြက္ ေနာက္လိုက္အားလံုး ကာယ၊ စိတၱ သုခ ခ်မ္းသာရၿပီး အလုပ္တြင္က်ယ္၊ ပိုမို အလုပ္ လုပ္လာေစတယ္။
အထက္မွာ တင္ျပေဆြးေႏြးတဲ့ ေခါင္းဆာင္မႈပံုစံတစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ အက်ိဳးအျပစ္ေတြကို ျခံဳငံုသံုးသပ္ရင္ မတူညီတဲ့ အေျခအေနေတြ ေပၚမူတည္ၿပီး ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးရမယ္ဆိုတာ နားလည္သေဘာေပါက္ ေစတယ္။ အမွတ္စဥ္ (၄၊ ၅၊ ရ) ပါ အက်ိဳးထက္၊ အျပစ္ကို မ်ားေစတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံေတြဟာ လိုအပ္တဲ့ အေျခအေနရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းသီးသန္႕အတြက္သာ အသံုးျပဳရမယ္ဆိုတာကိုလည္း နားလည္သေဘာေပါက္ႏိုင္မယ္လို႕ ယူဆတယ္။ ထို႕အတူ ခရစ္စမားကို အေျချပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ (အမွတ္စဥ္-၃) အပါအဝင္ အေျပာင္းအလဲနဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ ကာလတိုအတြင္းမွာသာ အက်ိဳးရွိေစတဲ့ ပံုစံ (အမွတ္စဥ္ ၁၊ ၂) ေ တြ ဟာ အေျခအေနတစ္ခု၊ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ တစ္ခုအတြက္သာ အသံုးဝင္ၿပီး ေရရွည္ အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ထြန္းမႈကို အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံမွာ အုတ္ျမစ္ခ် အေျခတည္ေစခ်င္ရင္ ေနာက္လိုက္ေတြကိုပါ အရည္အခ်င္းျမွင့္တင္ေပးရင္း ပါဝင္ပူးေပါင္းလုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ ဆံုးျဖတ္ေစမႈကို အားေပးတဲ့ အမွတ္စဥ္ (၆၊ ၈) ပါ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမ်ိဳး ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မွ၊ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူေတြပါ ပါဝင္ တာဝန္ယူ၊ တာဝန္ရွိ၊ တာဝန္သိ နဲ႕ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ျဖစ္စဥ္ေတြ၊ အဆံုးအျဖတ္ေတြမွာ ေထာက္ျပ၊ ေဝဖန္၊ ေဆြးေႏြး၊ ဆင္ျခင္၊ သံုသပ္ႏိုင္မွ၊ ေခါင္းေဆာင္-ေနာက္လိုက္ အျပန္အလွန္ မွီခို အက်ိဳးရိွတဲ့ ဆက္ဆံမႈမ်ိဳးတည္ေဆာာက္ႏိုင္မွ ျဖစ္ပါမယ္ဆိုတာ အၾကံျပဳေဆြးေႏြး တင္ျပလိုက္ပါတယ္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
Ref: Encyclopedia of Leadership, George R. Goethals, Georgia J. Sorenson, James MacGreogr Burns; 2004
မူရင္း ေခတ္ေမာင္း လစဥ္ထုတ္စာေစာင္
Leadership Cartoon by Mark Hill and Russ Volckmann
Integral Leadership Review
Volume IX, No. 1 - January 2009
ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
ေခတ္ေမာင္း လစဥ္ထုတ္စာေစာင္
အတြဲ (၁) ၊ အမွတ္ (၁) ၊
ေမလ ၊ ၂၇ ၊ ၂၀၁၂ ခွႏွစ္
ကမၻာမွာ ထင္ရွားေအာင္ျမင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈ အရည္အေသြးမ်ားထဲက လူမျမင္သာတဲ့ ၊ ရွင္းျပလို႕ ခက္ခဲတဲ့ အရည္အေသြး (X-factor) တစ္ခုက ခရစ္စမား (Charisma) ပါဆိုရင္ အားလံုးလက္ခံမယ္လို႕ ယူဆတယ္။ ခရစ္စမား ရွိသူေတြကို အၾကမ္းဖ်င္း အဓိပၸာယ္ဖြင့္ရင္ သူတို႕ဟာ သူမ်ားကို ၾသဇာစူးတယ္။ လူအမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ႏုိင္တယ္။ လူအမ်ားက အတုယူ ေလးစားအားက်လာေစတယ္။ ဒါေတြကို ျဖစ္ေစတဲ့ ထူးျခားတဲ့ စြမ္းပကားမ်ိဳး သူတို႕မွာ ေမြးရာပါ (ဝါ) သဘာဝအရကို ရွိေနတယ္။
ဂ်ာမန္ လူမႈေဗဒပညာရွင္ မက္စ္ဝက္ဘ္ဘာ (၁၈၆၄-၁၉၂၀) က ခရစ္စမားရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ကို "လူသာမန္ေတြနဲ႕ မတူကြဲျပားတဲ့ ေကာင္းျမတ္မႈ၊ ပုဂၢလိက တကိုယ္ရည္ အရည္အေသြး ေတြရွိတယ္၊ ထူးျခားတဲ့၊ သီးျခား သေဘာေဆာင္တဲ့ အႏိႈင္းမဲ့ အ့ံမခန္း စြမ္းအား၊ အရည္အသြးေတြေၾကာင့္ လူေတြက သဘဝလြန္၊ မဟာလူသားဆန္ဆန္ အေလးထား၊ ဂုဏ္ျပဳဆက္ဆံျခင္း ခံရတယ္" လို႕ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္တယ္။ ခရစ္စမားကို အေျချပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈ၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံကိုလည္း "လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတည္းကို စံနမူနာျပဳ၊ သူရဲေကာင္း ကိုးကြယ္မႈဝါဒ ပံုစံ အေလးထား ဦးညြတ္ ဆည္းကပ္တယ္၊ အလံုးစံု သစၥာရွိမႈ၊ အမိန္႕နာခံမႈကို ျဖစ္ေစတာေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အမိန္႕ (သို႕) ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ စံႏႈန္း၊ လမ္းစဥ္ေတြ အတိုင္း လုိက္လံေဆာက္ရြက္တယ္" လို႕ဆိုတယ္။
ဘာသာေရးမွာ ဆိုရင္ ဗုဒၶ၊ ေယရႈ၊ မိုဟာမဒ္ တို႕လို႕ ဆိုႏိုင္မယ္။ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေတာ္လွန္ေရးေတြမွာဆိုရင္ မဟတၱမဂႏၶီ၊ မာတင္လူသာကင္း၊ တို႕လို မ်ိဳးကို ဆိုတယ္။ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြမွာ ဆိုရင္ ေဂ်ာ့ဝါရွင္တန္၊ ေသာမတ္စ္ ဂ်က္ဖာန္၊ ဘင္ဂ်မင္ ဖရင္ကလင္၊ လင္ကြန္း၊ ဖရန္ကလင္း ရူစဗဲ့၊ ခ်ာခ်ီ၊ ဒီေဂါလ္၊ ကေနဒီ၊ ကလင္တန္၊ အိုဘားမား စတဲ့ ေအာင္ျမင္ထင္ရွားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးေတြ ျဖစ္တယ္။ ဗမာျပည္ဆိုရင္လည္း အရင္တုန္းက သခင္ႏုလို၊ ခုေခတ္အေနနဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လို မ်က္ႏွာပြင့္၊ လူၾကည္ညိဳ၊ ေလးစားခံရတဲ့ သူမ်ိဳးေတြျဖစ္တယ္။
ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳး ရွိဖို႕ လိုမလို ဆိုတာဟာ အျငင္းပြားစရာ၊ အေျဖရွာစရာ မလိုတဲ့ ကိစၥျဖစ္တယ္။ "ပုဂၢိဳလ္ခင္မွ တရားမင္" ဆိုသလို ဒီလိုေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးရွိမွ စည္းရံုးရတာ လြယ္ကူေပါက္ေျမာက္ၿပီး အေၾကာင္းကိစၥ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဗမာျပည္လို ပိတ္ဆို႕ခံထားရတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ ပင္ကိုယ္အရည္အေသြးျမင့္ၿပီး လူႀကိဳက္လည္းမ်ားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးရွိမွ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူကို ဦးေဆာင္ဦးရြက္ျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။ သို႕ေသာ္ ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံမ်ိဳးကို ဘာသာေရး မဟုတ္တဲ့ ေလာကီေရးရာ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး နဲ႕ ဆိုင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ အျမဲတမ္း အသံုးတည့္မွန္ကန္၊ အက်ိဳးမ်ားဖို႕ဆိုရင္ ခရစ္စမားရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံတစ္မ်ိဳးတည္း တင္မကဘဲ အျခား ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံေတြကိုလည္း နားလည္ သေဘာေပါက္ထားၿပီး ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံရဲ႕ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ အေျခအေနနဲ႕ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ က်င့္ၾကံ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္မွ ျဖစ္ပါမယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံေတြကို အၾကမ္းဖ်င္း ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ေလ့လာရင္း ေအာက္မွာ အက်ဥ္းသေဘာ ေဆြးေႏြးပါမယ္။
၁) အေျပာင္းအလဲအတြက္ လုိအပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတစ္ခု ေအာင္ျမင္ဖို႕ အတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သူ႕ မွာ ေျဖာင့္မွတ္ မွန္ကန္ ရိုးသားမႈ၊ လူအမ်ား (ေနာက္လိုက္) ရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို နားလည္ခံစားႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ အနာဂတ္အျမင္မ်ိဳးရွိရမယ္။ လူအမ်ား ဆႏၵကို ျဖည့္စြက္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ လမ္းစဥ္မ်ိဳးခ်မွတ္ ႏိုင္ရမယ္။ ေအာင္ျမင္ေအာင္လည္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရမယ္။ ခ်မွတ္တဲ့ လမ္းစဥ္ကို လုပ္ေဆာင္ေစဖို႕ လည္း ေနာက္လိုက္ကို လံႈ႕ေဆာ္ႏိုင္ရမယ္။ ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မ်ိဳးကို လူအမ်ားကို လႊမ္းမိုးႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ဖို႕ က ေခါင္းေဆာင္ကို ျပန္လည္ပံ့ပိုးႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆံုးရလဒ္ေတြကို ယူေဆာင္ေပးႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့၊ အေသးအဖြဲကအစ အေလးထား ဂရုျပဳ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့၊ အက်ိဳးအေၾကာင္းညီ ေတြးေခၚစဥ္းစား ေမွ်ာ္ျမင္ႏိုင္တဲ့ ေနာက္လိုက္မ်ိဳးရွိမွ ျဖစ္မယ္။ ေခါင္းေဆာင္ကလည္း လိုအပ္တဲ့ အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ ေနာက္လိုက္မ်ိဳးဖန္တီးႏိုင္မွ အေျပာင္းအလဲက အလံုးစံု အထေျမာက္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
၂) အေျပာင္းအလဲကာလ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ေျပာင္းလဲလာတဲ့ အေၾကာင္းအရာ၊ အေျခအေနတစ္ခု တည္ျမဲဖို႕ႀကိဳးစား ေနတဲ့ အကူးအေျပာင္းကာလမွာ အသံုးဝင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေနာက္လိုက္ အေနနဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႕အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အမိန္႕ကို တေသြမတိမ္း နာခံဖို႕ သေဘာတူထားရမယ္။ အမိန္႕ကို လိုက္နာဖို႕ ပ်က္ကြက္ရင္ ေခါင္းေဆာင္က အျပစ္ေပးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမွာ ေခါင္းေဆာင္က ေနာက္လိုက္ေတြကို သင့္ေလ်ာ္တဲ့ အလုပ္တာဝန္နဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ခြဲေဝေပးထားေပမယ့္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အလံုးစံုနီးပါး ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး မိဘသဖြယ္ အရာရာကို လိုက္လံေဆာင္ရြက္၊ ဝင္ေရာက္ ဆံုးျဖတ္ေပးေလ့ရွိတယ္။ ေနာက္လိုက္ရဲ႕ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္၊ အရည္အခ်င္းအလိုက္ ပိုအေရးပါတဲ့၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ ဝင္ေရာက္ပါဝင္ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္တာမ်ိဳးေတြေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားစုကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းမႈကိုသာ ေမွ်ာ္ကိုးၿပီး ကိုယ္ပိုင္ ဆင္ျခင္သံုးသပ္၊ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္းနည္းတယ္။ ထက္ျမက္တဲ့ ေနာက္လိုက္တခ်ိဳ႕ရွိႏိုင္ေပမယ့္ အျမဲတမ္းေရွ႕တန္းမေရာက္၊ ေနရာမရႏိုင္ေတာ့ ဒီလို အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမွာ ေပ်ာ္ပိုက္ေလ့မရွိဘဲ ေနာက္ေတာ့ ထြက္သြားရေလ့ရွိတယ္။ ဒီပံုစံကို ေခါင္းေဆာင္မႈ သေဘာတရားအရ ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံလို႕ေတာင္ ပီပီျပင္ျပင္မေခၚႏိုင္ဘဲ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံတစ္မ်ိဳးသာ ျဖစ္တယ္။ ဒီပံုစံဟာ ရည္မွန္းခ်က္ တစ္ရပ္၊ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကို ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႕ ေရတို စီမံကိန္းခ် ေဆာင္ရြက္ရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးေတြမွာ အသံုးတည့္ၿပီး အလုပ္တြင္က်ယ္ ပိုမို ေအာင္ျမင္ေစတဲ့ အက်ိဳးရွိတယ္။ ဒီပံုစံမွာ အႀကီမားဆံုး မေကာင္းတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ ဦးေႏွာက္နဲ႕ ထိုးထြင္း ဆင္ျခင္ ေဝဖန္ သံုးသပ္ႏိုင္မႈမဲ့တဲ့ ေနာက္လိုက္အမ်ားစုကို ေမြးထုတ္ေပးျခင္း ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျပာင္းအလဲကို ကနဦး ေဖာ္ေဆာင္စဥ္ကတည္းက အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ ေနာက္လိုက္ေကာင္းေတြ ေမြးထုတ္လာႏိုင္ရင္ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံလိုအပ္တဲ့ စပ္ကူးမတ္ကူးကာလမွာ အထိုက္အလ်ာက္ ေရရွည္အက်ိဳးရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံကို ေဖာ္ေဆာင္ လာႏိုင္ေစတယ္။
၃) လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး တစ္ေယာက္ရဲ႕ ထင္ရွား ေက်ာ္ေဇာ္မႈကို ဗဟိုျပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံဟာ ခရစ္စမားရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ကို အေျချပဳတဲ့ သေဘာျဖစ္တယ္။ ေနာက္လိုက္ကို လံႈ႕ေဆာ္ တိုက္တြန္း ေရွ႕ေရာက္ ေအာင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ေစတဲ့ အတြက္ အေျပာင္းအလဲ အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈ ပံုစံျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ခရစ္စမားကို အေျချပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံဟာ ေခါင္းေဆာင္ကိုပဲ ဗဟိုျပဳေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က အေျခအေနအလိုက္ အေကာင္းဘက္ကို (သို႕) မွန္ကန္တဲ့ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ေျပာင္းလဲမႈ မ်ိဳး လုပ္ေကာင္း လုပ္ႏိုင္ေပမယ့္ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုလံုး၊ ေနာက္လိုက္အားလံုးကို ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ အညီ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္ရမယ့္ အရည္အခ်င္းျမွင့္တင္မႈမ်ိဳးကို လုပ္ဖို႕ ပ်က္ကြက္ေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ကိုယ္တိုင္က ေနာက္လိုက္ထက္ မိမိဘာသာ အားကိုးယံုၾကည္ စိတ္ခ်မႈ ပိုရွိေလ့ရွိတယ္။ အေကာင္းအဆိုး၊ အက်ိဳးအျပစ္ အားလံုးက ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးတည္းနဲ႕ပဲ သက္ဆိုင္သလို ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မရွိရင္ ေျပာင္းလဲမႈ၊ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ၊ ေကာင္းက်ိဳးရလဒ္ အစရွိတဲ့ အက်ိဳးရလဒ္ေတြ အားလံုးဟာ အေဟာသိကံ ျဖစ္သြားေလ့ရွိတယ္။ ေနာက္လိုက္ အျမင္မွာ ေအာင္ျမင္မႈ နဲ႕ ေခါင္းေဆာင္က တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ေနေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က တာဝန္ႀကီးႀကီး ယူရေလ့ရွိၿပီး ေရရွည္ခံတဲ့ အားစိုက္မႈမ်ိဳးလိုတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ ခ်မွတ္တဲ့ လမ္းစဥ္ကိုသာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္တတ္တဲ့ ေနာက္လိုက္မ်ိဳးသာအမ်ားစုျဖစ္တဲ့အတြက္ ေခါင္းေဆာင္လို အျမင္မ်ိဳး ေတြးေခၚ စဥ္းစား၊ ဆင္ျခင္ သံုးသပ္ ႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာက္ေနရာ ဆက္ခံႏိုင္ဖို႕ အရည္အခ်င္း ျပည့္စံုတဲ့ ေနာက္လိုက္ေတြ ေမြးထုတ္ေပးႏိုင္မႈမဲ့ေစတယ္။
ဒီပံုစံရဲ႕ အဆိုးဆံုး အခ်က္ကေတာ့ ေခါင္းေဆာက္ကိုယ္တိုင္က "ငါကေတာ့ မမွားႏိုင္ဘူး" ဆိုတဲ့ စိတ္ႀကီးဝင္မႈမ်ိဳး ျဖစ္ေစတာပါ။ ဒီပံုစံမွာ ေအာက္မွာ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးမယ့္ အာဏာရွင္ပံုစံလို လံုးလံုး တစ္ဦးတည္း သေဘာဆႏၵနဲ႕ အေၾကာင္းအရာ ကိစၥတိုင္းကို ဆံုးျဖတ္တာမ်ိဳး လံုးလံုးမဟုတ္ေပမယ့္ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္မႈ၊ ဆႏၵသာ အတည္ျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး ေဝဖန္ အၾကံေပး ေထာက္ျပမႈေတြကို အမ်ားအားျဖင့္ လ်စ္လ်ဴရွိေလ့ရွိတယ္။ "ငါလုပ္ရင္ မမွားႏိုင္ပါဘူး" ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚက အဖြဲ႕အစည္း နဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ၊ အားလံုးပါဝင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ ဓေလ့၊ စိတ္ဓတ္၊ အက်င့္ ကို ပ်က္စီးသြားေစတယ္။ ဒီပံုစံဟာ လူပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ ခရစ္စမားကို အေျခတည္တာျဖစ္တဲ့ အတြက္ အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံလို လူအၾကည္အညိဳ ေလ်ာ့သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထနည္းတယ္။ သို႕ေသာ္ ေနာက္လိုက္ေတြကပါ "ေခါင္းေဆာင္ မမွားႏိုင္ပါဘူး" လို႕ စဥ္းစားလာတဲ့အတြက္ ေခါင္းေဆာင္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္တာမွန္သမွ် အက်ိဳး၊ အေၾကာင္းအညီ စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈ မပါဘဲ လက္ခံေလ့ရွိၾကတယ္။ ဒါဟာ အာဏာရွင္စနစ္လို ေၾကာက္လို႕မဟုတ္ဘဲ၊ ခ်စ္လို႕ လက္ခံတာ ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ေနာက္လိုက္ အျပန္အလွန္ ဖ်က္စီးေနတဲ့ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္သြားေလ့ရွိတယ္။
၄) အၾကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီပံုစံဟာ အေျပာင္းအလဲကာလ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံနဲ႕႕ သဘာတရားတူၿပီး ပိုမိုျပင္းထန္တဲ့ သေဘာရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မႈ၊ ၾသာဇာ အာဏာကို အလံုးစံု ခ်ဳပ္ကိုင္တယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ ကိစၥေတြမွာ အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံ၊ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူ အတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးရွိတာ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ အမ်ားစုကေတာ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတည္းရဲ႕ ပုဂၢိလိက သေဘာ၊ ဆႏၵ တစ္ခုတည္းအေပၚ အမွီျပဳတာျဖစ္တဲ့အျပင္၊ ဘက္ေပါင္းစံု၊ အျမင္ေပါင္းစံုကို လက္ခံေဆြးေႏြး တိုင္ပင္ သံုးသပ္မႈမပါတဲ့တြက္ အက်ိဳးထက္ အျပစ္က မ်ားတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ခံ လက္ေအာက္ငယ္သား (သို႕) ျပည္သူကလည္း ဘယ္ကိစၥမ်ိဳးမဆို ကိုယ္တိုင္ပါဝင္ ဆံုးျဖတ္ လုပ္ကိုင္ခြင့္မရတဲ့အတြက္ စိတ္ဒုကၡ ဆင္းရဲႀကီးစြာ ခံစားရေလ့ရွိတယ္။ ဒီပံုစံဟာ ေရတိုအတြက္သာ အခိုက္အတန္႕ ေကာင္းၿပီး ေရရွည္မွာ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူက အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ဂရုမစိုက္ အေလးမထားျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ အမ်ားစုက ေခါင္းေဆာင္လုပ္တာကို မဆိုင္သလို လစ္လ်ဴရႈေနတတ္လာၿပီး၊ မျဖစ္မေန ခိုင္းလို႕ လုပ္ရရင္ေတာင္ အလုပ္ျဖစ္သေဘာမ်ိဳးသာ လုပ္ေလ့ရွိတယ္။ ထက္ျမက္သူေတြကေတာ့ ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ၾကာရွည္မေနႏိုင္တဲ့အတြက္ ဒီလို အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံမ်ိဳး ကေန ထြက္ခြာေလ့ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကမၻာမွာ အာဏာရွင္ ႏိုင္ငံေတြက ထက္ျမက္တဲ့ ဦးေႏွာက္ေတြကို အမ်ားဆံုး ဆံုးရံႈးရေလ့ရွိတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံဟာ အေရးေပၚအေျခအေန ကာလတို (သို႕) စစ္ပြဲတစ္ခုလို အဆံုးအျဖတ္ေတြကို အလ်င္အျမန္ ခ်မွတ္ၿပီး တစ္ေသြး တစ္သံ တစ္မိန္႕ လိုက္နာမွ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မယ့္ အေျခအေနမ်ိဳးအတြက္သာ သင့္ေလ်ာ္တယ္။
၅) ႀကိဳးနီစနစ္၊ စာအုပ္ႀကီးအတိုင္း ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီပံုစံမွာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၊ ေခါင္းေဆာင္မႈက အဆင့္ဆင့္ ရွည္လ်ားေလ့ရွိၿပီး ေနာက္ဆံုး ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မႈဟာ အေပၚပိုင္းအဆင့္ေတြမွာသာ ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခု၊ ကိစၥ တစ္ခုကို ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်ဖို႕ လိုအပ္လာရင္ အဆင့္ေပါင္းမ်ားစြာကို မလိုလားအပ္ဘဲ အခ်ိန္ကုန္ခံ ေက်ာ္ျဖတ္ရေလ့ရိွတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမွာ ေခါင္းေဆာင္ဟာ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ဥပေဒ စည္းကမ္းေတြ၊ တနည္းအားျဖင့္ စာအုပ္ႀကီးအတိုင္း အလုပ္ လုပ္ေလ့ရွိၿပီး သူ႕ ေအာက္က အဆင့္ဆင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈ အလႊာေတြကိုလည္း သူ႕ နည္းတူ လုပ္ေစတယ္၊ စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္း၊ လုပ္ထံုး လုပ္နည္း အဆင့္ဆင့္ကို တေသြမတိမ္း လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ေစတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္မႈမွာ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေကာင္းမေကာင္းက ထုတ္ျပန္တဲ့ စည္းကမ္း၊ ဥပေဒ အေပၚမူတည္တယ္။ ဒီလို ပံုစံဟာ လံုျခံဳေရးအရ အေရးပါတဲ့၊ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစမႈကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ဖို႕ မျဖစ္မေနလိုအပ္တဲ့ အဖြဲ႕႕ အစည္း (သို႕ ) ႏိုင္ငံရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း သီးသန္႕ အတြက္သာ အသံုးဝင္တယ္။ ေနရာတိုင္းမွာ အသံုးခ်ရင္ အထက္ အဆင့္ေပါင္းမ်ားစြာကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ဖို႕ ေတာင္းခံေနရတဲ့ အတြက္ လုပ္ငန္းပိုင္းဆိုင္ရာ ေခ်ာေမြ႕ ေျပျပစ္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲႏိုင္မႈ ကင္းမဲ့ၿပီး ဖန္တီးႏိုင္မႈ စြမ္းရည္၊ စြန္႕ ဦးတည္ထြင္လိုမႈကို ေလ်ာ့နည္းေစေလ့ရွိတယ္။
၆) အားလံုးပူေပါင္းပါဝင္ ဆံုးျဖတ္ေစတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းတက် ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ လို႕ ဆိုႏိုင္တယ္။ အစုအဖြဲ႕ အသီးသီးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ စုေပါင္း ညွိႏႈိင္း ေဆြးေႏြး အေျဖရွာၿပီး ထြက္ေပၚလာတဲ့ ရလဒ္ကို ေနာက္ဆံုး ေခါင္းေဆာင္က အတည္ျပဳ ဆံုးျဖတ္တဲ့ သေဘာျဖစ္တယ္။ ေနာက္လိုက္ ေတြရဲ႕ ထိုးထြင္း တည္ထြင္ ၾကံဆလိုမႈကို အားေပးတယ္။ လုပ္ငန္း ေဖာ္ေဆာင္မႈ အဆင့္ဆင့္၊ ဆံုးျဖတ္မႈ အဆင့္ဆင္မွာ ေနာက္လိုက္ေတြ ကိုယ္တိုင္ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ရတဲ့ အတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခ်မ္းသာမႈ ျဖစ္ေစၿပီး အလုပ္ပိုမိုတြင္က်ယ္ဖို႕ တြန္းအားျဖစ္ေစတယ္။ လုပ္ငန္းသေဘာအရ အေရးပါ အရာေရာက္၊ အသိမွတ္ျပဳခံရမႈကို ရရွိၿပီး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပုဂၢလိက အက်ိဳးခံစားခြင့္ကို မေမွ်ာ္ကိုးဘဲ လုပ္ငန္းစဥ္တေလ်ာက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ ႀကိဳးစားလုပ္ေဆာင္လာေစတယ္။ ေနာက္ဆံုးထြက္လာတဲ့ အက်ိဳးရလဒ္က ေကာင္းက်ိဳးႀကီးေပမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္တေလ်ာက္ အားလံုးပါဝင္ ေဆြးေႏြးဆံုးျဖတ္မႈေတြ လုပ္ရတဲ့ အတြက္ အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ေတာ့ ၾကာေစတယ္။ အဖြဲ႕ အစည္း ပံုစံ၊ အုပ္စု အဖြဲ႕ အသီးသီးအမ်ားႀကီးရွိတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးအတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံျဖစ္တယ္။ အေရအတြက္ထက္ အရည္အခ်င္းကို ပိုမိုအေလးထားတဲ့၊ စစ္မွန္တဲ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့ အက်ိဳးရလဒ္မ်ိဳးေတြျဖစ္ေစတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ပံုစံဟာ အလ်င္အျမန္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အေရးေပၚ အေျခအေနမ်ိဳးေတြမွာ အသံုးဝင္ေလ့မရွိဘူး။ ေနာက္လိုက္ေတြ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္းရင္လည္း အားလံုးပါဝင္ႏို္င္မႈက အလကားျဖစ္ရၿပီး ေကာင္းမြန္တဲ့ အက်ိဳးရလဒ္ကို မေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ရေလ့ရွိတယ္။
၇) အလုပ္ဗဟိုျပဳ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီေခါင္းေဆာင္မႈမွာ အလုပ္ၿပီးေျပာက္မႈကိုသာ အေလးထားတဲ့အတြက္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈပံုစံ၊ အာဏာရွင္ သေဘာေဆာင္တယ္။ ေခါင္းေဆာင္က အဓိက အလုပ္ေတြ၊ ဆံုးျဖတ္မႈေတြကို တာဝန္ယူၿပီး ေနာက္လိုက္ကို အလုပ္ၿပီးေျမာက္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ တာဝန္ခြဲေပးမႈေတြ ျပဳလုပ္ေပးေလ့ရွိတယ္။ အခ်ိန္နဲ႕ အလ်င္မွီ ေဆာက္ရြက္ရတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြအတြက္ သင့္ေလ်ာ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အလုပ္ၿပီးေျမာက္မႈကိုသာ ဦးတည္တဲ့ အတြက္ အရည္အခ်င္းကို အာမ မခံႏိုင္ဘူး။ ေနာက္လိုက္ေတြရဲ႕ စိတ္ပိုင္း၊ ရုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ သာယာဝေျပာမႈကို အေလးမျပဳတဲ့ အတြက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ လုပ္ေဆာင္လာေစမႈ အားနည္းတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈရဲ႕ အျပစ္အနာအဆာေတြဟာ အလုပ္ဗဟိုျပဳ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံေၾကာင့္ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။
၈) လူ ဗဟိုျပဳ (သို႕) လူမႈ ဆက္ဆံမႈကို အေလးထားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ
ဒီ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမွာ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ပံုစံအတိုင္း ေခါင္းေဆာင္က အားလံုး ပူးေပါင္း စုစည္း ပါဝင္ႏိုင္မႈကို အေလးထားတယ္။ အားလံုး ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္တဲ့ အသင္းအဖြဲ႕ ပံုစံ၊ ပူးေပါင္း ဖန္တီး တည္ထြင္ႏိုင္မႈကို အားေပးတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က လက္ေအာက္ငယ္သားအားလံုးကို ရိုင္းပင္း ကူညီ၊ အေလးဂရုျပဳၿပီး ေဖာ္ေရြေႏြးေထြး တေျပးညီ ဆက္ဆံေလ့ရွိတယ္။ ေခါင္းေဆာင္က ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းတက် ျပဳမႈေဆာင္ရြက္ ဆက္ဆံၿပီး လိုအပ္တာေတြ ပံ့ပိုးကူညီ ျဖည့္ဆည္းေပးတဲ့ အတြက္ ေနာက္လိုက္အားလံုး ကာယ၊ စိတၱ သုခ ခ်မ္းသာရၿပီး အလုပ္တြင္က်ယ္၊ ပိုမို အလုပ္ လုပ္လာေစတယ္။
အထက္မွာ တင္ျပေဆြးေႏြးတဲ့ ေခါင္းဆာင္မႈပံုစံတစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ အက်ိဳးအျပစ္ေတြကို ျခံဳငံုသံုးသပ္ရင္ မတူညီတဲ့ အေျခအေနေတြ ေပၚမူတည္ၿပီး ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးရမယ္ဆိုတာ နားလည္သေဘာေပါက္ ေစတယ္။ အမွတ္စဥ္ (၄၊ ၅၊ ရ) ပါ အက်ိဳးထက္၊ အျပစ္ကို မ်ားေစတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံေတြဟာ လိုအပ္တဲ့ အေျခအေနရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းသီးသန္႕အတြက္သာ အသံုးျပဳရမယ္ဆိုတာကိုလည္း နားလည္သေဘာေပါက္ႏိုင္မယ္လို႕ ယူဆတယ္။ ထို႕အတူ ခရစ္စမားကို အေျချပဳတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံ (အမွတ္စဥ္-၃) အပါအဝင္ အေျပာင္းအလဲနဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ ကာလတိုအတြင္းမွာသာ အက်ိဳးရွိေစတဲ့ ပံုစံ (အမွတ္စဥ္ ၁၊ ၂) ေ တြ ဟာ အေျခအေနတစ္ခု၊ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ တစ္ခုအတြက္သာ အသံုးဝင္ၿပီး ေရရွည္ အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ထြန္းမႈကို အဖြဲ႕အစည္း (သို႕) ႏိုင္ငံမွာ အုတ္ျမစ္ခ် အေျခတည္ေစခ်င္ရင္ ေနာက္လိုက္ေတြကိုပါ အရည္အခ်င္းျမွင့္တင္ေပးရင္း ပါဝင္ပူးေပါင္းလုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ ဆံုးျဖတ္ေစမႈကို အားေပးတဲ့ အမွတ္စဥ္ (၆၊ ၈) ပါ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် ေခါင္းေဆာင္မႈပံုစံမ်ိဳး ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မွ၊ ေနာက္လိုက္ (သို႕) ျပည္သူေတြပါ ပါဝင္ တာဝန္ယူ၊ တာဝန္ရွိ၊ တာဝန္သိ နဲ႕ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ျဖစ္စဥ္ေတြ၊ အဆံုးအျဖတ္ေတြမွာ ေထာက္ျပ၊ ေဝဖန္၊ ေဆြးေႏြး၊ ဆင္ျခင္၊ သံုသပ္ႏိုင္မွ၊ ေခါင္းေဆာင္-ေနာက္လိုက္ အျပန္အလွန္ မွီခို အက်ိဳးရိွတဲ့ ဆက္ဆံမႈမ်ိဳးတည္ေဆာာက္ႏိုင္မွ ျဖစ္ပါမယ္ဆိုတာ အၾကံျပဳေဆြးေႏြး တင္ျပလိုက္ပါတယ္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
Ref: Encyclopedia of Leadership, George R. Goethals, Georgia J. Sorenson, James MacGreogr Burns; 2004
မူရင္း ေခတ္ေမာင္း လစဥ္ထုတ္စာေစာင္
Leadership Cartoon by Mark Hill and Russ Volckmann
Integral Leadership Review
Volume IX, No. 1 - January 2009
No comments:
Post a Comment