Sunday, June 26, 2011

ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာႏွင့္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ

ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာႏွင့္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ

မၾကာခဏ ေမးေလ့ရွိသည့္ ေမးခြန္းတစ္ခုကုိ ေဆြးေႏြးခ်င္ပါသည္။ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ ဘာကြာပါသလဲ? အေၾကာင္းအရာမ်ားကို မွန္ကန္သည့္ ႐ႈ႕ေဒါင့္မွ ၾကည့္ျမင္ သုံးသပ္ႏုိင္ ရန္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာ၏ သမုိင္းအစကုိ ျပန္လွန္ရပါမည္။ ေထရဝါဒႏွင့္ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာတုိ႔၏ အစႏွင့္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားလာမႈကုိ ေျခရာခံရပါမည္။

ဘီစီ ေျခာက္ရာစုတြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာ ေမြးဖြားေတာ္မူခဲ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သက္ေတာ္ ဆုံးဆယ့္ငါးႏွစ္အ႐ြယ္ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူခ်ိန္မွ သက္ေတာ္ ရွစ္ဆယ္အ႐ြယ္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခ်ိန္အထိ တရားေဒသနာ ေဟာၾကားျခင္းျဖင့္သာ သူ႔ဘဝကုိ ျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည္။ လူ႔သမုိင္းတြင္ လုံးလဝီရိယအား အႀကီးဆုံးပုဂၢဳိလ္ဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္။ ေလးဆယ့္ငါးႏွစ္ပတ္လုံး တစ္ေန႔လွ်င္ ႏွစ္နာရီခန္႔သာ အိပ္စက္ အနားယူကာ ေန႔ေရာညပါ တရားေဟာၾကားခဲ့သည္။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ မင္း၊ မင္းညီမင္းသား၊ ပုဏၰား၊ သူၾကြယ္၊ လယ္သမား၊ သူေတာင္းစား၊ ပညာရွိစသည္ျဖင့္ လူတန္းစားေပါင္းစုံႏွင့္ စကားေျပာခဲ့၊ တရားေဟာခဲ့သည္။ သူေဟာသည့္ တရားေတာ္တုိ႔မွာ နာၾကားသူ ပရိသက္၏ အေတြ႔အႀကံဳ၊ နားလည္ႏုိင္မႈစြမ္းအား၊ စိတ္ေနသေဘာထားတုိ႔ႏွင့္ အံဝင္ခြင္က် ျဖစ္သည္ခ်ည္းသာ။ သူေဟာသည့္ တရားေတာ္တုိ႔ကုိ “ဗုဒၶဝစန” “ဘုရားစကားေတာ္” ဟု ေခၚဆုိခဲ့၊ သုံးႏႈံးခဲ့ပါသည္။ ထုိအခ်ိန္က ေထရဝါဒ (သုိ႔မဟုတ္) မဟာယာနဟု ေခၚဆုိသုံးႏႈံးျခင္း မရွိခဲ့ပါ။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဘိကၡဳသာသနာႏွင့္ ဘိကၡဳနီသာသနာႏွစ္ရပ္ကုိ တည္ေထာင္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ ထုိသာသနာေတာ္ ႏွစ္ရပ္လုံးကုိ ထိန္းေက်ာင္းႏုိင္ရန္ "ဝိနယ"ဟု ေခၚဆုိသည့္ စည္းမ်ည္းစည္းကမ္းတုိ႔ကုိ ခ်မွတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ၾကြင္းက်န္သည့္ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္မွန္သမွ်ကုိပင္ "ဓမၼ" ဟု ေခၚဆုိရပါသည္။ ထုိဓမၼတြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၊ ရဟန္းမမ်ား၊ ဥပသကာ၊ ဥပသိကာမ်ားအား ေဟာၾကားခဲ့သည့္ တရားေတာ္ အားလုံး ပါဝင္သည္။

ပထမသဂၤါယနာ

ျမတ္စြာဘုရားပရိနိဗၺာန္စံအၿပီး သုံးလအၾကာ ဘုရားရွင္၏ တပည့္သာဝကႀကီးမ်ားသည္ ရာဇၿဂၤိဳလ္ျပည္တြင္ ပထမသဂၤါယနာ တင္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။ အမ်ားက ေလးစားၾကည္ညိဳၾကသည့္ အရွင္မဟာကႆပမွ သဂၤါယနာကုိ ဦးေဆာင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဓမၼႏွင့္ဝိနယဟူေသာ နယ္ပယ္ႏွစ္ခုကုိ အထူးျပဳ ေလ့လာခဲ့ၿပီး အာဂုံေဆာင္သူ အာဂပုဂၢဳိလ္ေက်ာ္ ႏွစ္ပါးလည္း တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ တစ္ပါးမွာ ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္လုံးလုံး ဘုရားရွင္၏ ဝတ္ႀကီးဝတ္ငယ္တုိ႔ကုိ အနီးကပ္ ျပဳစုခဲ့သူ၊ ဘုရားရွင္ႏွင့္ အနီးဆုံးေနရာတြင္ ေနထုိင္ခဲ့သူ အရွင္အာနႏၵာျဖစ္သည္။ အံဖြယ္ မွတ္ဉာဏ္ရွင္ အရွင္အာနႏၵာမွာ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားခဲ့သမွ် တရားေတာ္တုိ႔ကုိ အာဂုံေဆာင္ႏုိင္သူ ျဖစ္သည္။ အျခား အာဂပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးမွာ ဝိနည္း ပညက္ေတာ္အားလုံးကုိ မွတ္မိသူ အရွင္ဥပါလိပင္ ျဖစ္သည္။

ပထမသဂၤါယနာတြင္ ဓမၼႏွင့္ဝိနယဟူေသာ က႑ႀကီးႏွစ္ခုသာ ႐ြက္ဆုိ သဂၤါယနာ တင္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။ ဓမၼႏွင့္ ပက္သက္၍ ကြဲျပားျခားနားသည့္ အျမင္မရွိခဲ့ေသာ္လည္း (အဘိဓမၼာအေၾကာင္း မေဖာ္ျပခဲ့) ဝိနည္းႏွင့္ ပက္သက္၍မူ ေဆြးေႏြးစရာအခ်ိဳ႕ ရွိခဲ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္မစံခင္ ဘုရားရွင္သည္ အရွင္အာနႏၵာအား “သံဃာက အလုိရွိခဲ့ပါမူ ခုဒၵါႏုခုဒၵက သိကၡာပုဒ္ (သိကၡာပုဒ္ အေသးစား) တုိ႔ကုိ ျဖဳတ္ပယ္ႏုိင္ေၾကာင္း” မိန္႔ေတာ္မူခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က ျမတ္စြာဘုရားမွာ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူခါနီးျဖစ္၍ အရွင္အာနႏၵာ၏ရင္တြင္ ေသာကတုိ႔ျဖင့္ ျပည့္လွ်မ္းေနခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ခုဒၵါႏုခုဒၵက သိကၡာပုဒ္ဆုိသည္မွာ အဘယ္သိကၡာပုဒ္တုိ႔ျဖစ္ေၾကာင္း ျမတ္စြာဘုရားကုိ ေမးျမန္းရန္ ေမ့ေလ်ာ့ေနခဲ့သည္။ ခုဒၵါႏုခုဒၵက သိကၡာပုဒ္တို႔ႏွင့္ ပက္သက္၍ သဂၤါယနာတင္ မေထရ္တုိ႔အၾကား သေဘာမတူႏုိင္ဘဲရွိရာ အရွင္မဟာကႆ မေထရ္ျမတ္ႀကီးက ဘုရားပညက္ခဲ့သည့္ သိကၡာပုဒ္တုိ႔ကုိ ျပင္ဆင္ျခင္း မျပဳရန္ႏွင့္ သိကၡာပုဒ္ အသစ္တုိ႔ကုိလည္း ျဖည့္စြက္ထည့္သြင္းျခင္း မျပဳရန္ ေနာက္ဆုံး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ေပးေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ အေၾကာင္းျပခ်က္ ခုိင္ခုိင္လုံလုံ မေပးခဲ့ေသာ္လည္း စကားတစ္ခြန္းကုိေတာ့ အရွင္မဟာကႆပ မေထရ္ ေျပာခဲ့သည္။ “တပည့္ေတာ္တုိ႔အေနႏွင့္ ဝိနည္း ပညက္ေတာ္တုိ႔ကုိ ျပင္ဆင္ၾကမည္ဆုိလွ်င္ လူတုိ႔ ေျပာဆုိစရာ ျဖစ္လိမ့္မည္။ သူတုိ႔ဆရာသခင္၏ ခႏၶာကုိယ္ မီး႐ႈိ႕ရာ ေလာင္တုိက္မွ မီးမဆဲခင္ ေဂါတမဘုရားရွင္၏ တပည့္တုိ႔သည္ ဝိနည္း သိကၡာပုဒ္တုိ႔ကုိ ျပင္ဆင္ၾကေလၿပီ”

ပထမသဂၤါယနာအၿပီး ဓမၼကုိ နိကာယ္အလုိက္ခြဲကာ နိကာယ္ တစ္ခုခ်င္းစီအတြက္ ျမတ္စြာဘုရား၏ သာဝကႀကီး တစ္ပါးစီႏွင့္ ၎၏ တပည့္တုိ႔ကုိ အာဂုံေဆာင္ရန္ တာဝန္ခြဲေပးလုိက္ပါသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ဓမၼကုိ အာဂုံေဆာင္ကာ ဆရာစဥ္ဆက္ လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ၾကသည္။ ႏႈတ္ပယ္ျခင္း၊ ျဖည့္စြတ္ျခင္းမျပဳႏုိင္ရန္ အခ်င္းခ်င္း ျပန္လည္တုိက္ဆုိင္ စစ္ေဆးကာ ဓမၼကုိ အုပ္စုလုိက္ ေန႔စဥ္ အာဂုံ႐ြက္ဆုိခဲ့ၾကသည္။ ျဖစ္စဥ္တစ္ခုကုိ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာၾကာမွ ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးတည္းက မွတ္မိသေလာက္ ေရးသားထားသည့္ မွတ္တမ္းထက္ ဆရာစဥ္ဆက္ အာဂုံေဆာင္သည့္ အေလ့အထက ပုိ၍ ယုံၾကည္ကုိးစားႏုိင္ေၾကာင္း သမုိင္းပညာရွင္တုိ႔မွ သေဘာတူၾကသည္။

ဒုတိယသဂၤါယနာ

ႏွစ္ေပါင္း တစ္ရာအၾကာ, ဝိနည္းသိကၡာပုဒ္အခ်ိဳ႕ကုိ ေဆြးေႏြးရန္ ဒုတိယသဂၤါယနာကုိ က်င္းပခဲ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံၿပီး သုံးလအၾကာတြင္ ျပဳလုပ္သည့္ ပထမသဂၤါယနာ တင္ခ်ိန္တြင္ ဝိနည္း သိကၡာပုဒ္တုိ႔ကုိ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြတ္ရန္ မလုိခဲ့ပါ။ ထုိတုိေတာင္းလွေသာ အခ်ိန္အတြင္း ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးအရ ေျပာင္းလဲမႈျဖစ္စဥ္ အနည္းအက်ဥ္းသာ ရွိႏုိင္ေသာေၾကာင့္ပင္။ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ရာ အၾကာမွာေတာ့ ရဟန္းအခ်ိဳ႕သည္ သိကၡာပုဒ္ အငယ္စားတုိ႔ကုိ ျပင္ဆင္ရန္ လုိအပ္ေၾကာင္း ယူဆလာၾကသည္။ ေရွး႐ုိးစြဲ ရဟန္းေတာ္တုိ႔က မည္သည့္သိကၡာပုဒ္ကုိမွ် ျပင္ဆင္ျခင္း မျပဳသင့္ေၾကာင္း ေျပာဆုိၾကသည္။ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ရဟန္းေတာ္တစ္စုသည္ သဂၤါယနာမွ ဖဲခြါကာ မဟာသံဃိကဂုိဏ္းကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ မဟာသံဃိကဟု ေခၚဆုိခဲ့ေသာ္လည္း မဟာယာနဟု သုံးႏႈံးခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ဒုတိယသဂၤါယနာ၌ ဝိနည္းပိဋကတ္တြင္ ပါရွိသည့္ အေၾကာင္းအရာအခ်ိဳ႕တုိ႔ကုိသာ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး ဓမၼႏွင့္ ပက္သက္၍မူ အျငင္းပြားစရာ တစုံတရာ ရွိခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။

တတိယသဂၤါယနာ

ဘီစီသုံးရာစု၊ အေသာကမင္းလက္ထက္တြင္ ဗုဒၶဘာသာဂုိဏ္းအသီးသီးရွိ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အၾကား ကြဲျပားေနသည့္ အျမင္တုိ႔ကုိ ေဆြးေႏြးႏုိင္ရန္ တတိယသဂၤါယနာ တင္ပြဲကုိ က်င္းပခဲ့သည္။ ဤတတိယသဂၤါယနာအတြင္း ေဆြးေႏြးမႈသည္ ဝိနည္း ပညက္ခ်က္တုိ႔ႏွင့္ ပက္သက္သည့္ အေၾကာင္းအရာတုိ႔သာ မကေတာ့ဘဲ ဓမၼႏွင့္ ပက္သက္သည့္ အခ်က္အလက္တုိ႔ပါ ပါဝင္လာသည္။ သဂၤါယနာအဆုံးတြင္ေတာ့ ဦးစီးနာယက အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆ မေထရ္သည္ ဂုိဏ္းအသီးသီးတုိ႔၏ မွားယြင္းေသာ အျမင္၊ အယူအဆတုိ႔ကုိ ရွင္းလင္းခ်က္ထုတ္ကာ ျငင္းပယ္သည့္ ကထာဝတၳဳက်မ္းကုိ ျပဳစုေတာ္မူခဲ့သည္။ တတိယသဂၤါယနာတြင္ လက္ခံ အတည္ျပဳခဲ့သည့္ ဗုဒၶတရားေတာ္တုိ႔သည္ပင္ ေထရဝါဒအျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့ေပသည္။ တတိယသဂၤါယနာမွ အဘိဓမၼာကုိ ပိဋကတ္တစ္ပုံအျဖစ္ သက္မွက္ကာ ပိဋကတ္ထဲ ထည့္သြင္းခဲ့ပါသည္။

တတိယသဂၤါယနာအၿပီး အေသာကမင္းႀကီး၏ သားေတာ္ ရွင္မဟိႏၵသည္ တတိယသဂၤါယနာတြင္ စုေပါင္း႐ြက္ဆုိ အတည္ျပဳခဲ့သည့္ ပါဠိေတာ္တုိ႔ကုိ ၎တုိ႔၏ အ႒ကထာတုိ႔ႏွင့္အတူ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ႔ ယူေဆာင္လာခဲ့သည္။ သီရိလကၤာသုိ႔ သယ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ပိဋကတ္သုံးပုံကုိ တစ္လုံးတစ္ပါဒမွ် မယြင္းေစဘဲ ယေန႔တုိင္ ထိမ္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ေပသည္။ ထုိက်မ္းစာတုိ႔ကုိ ျမတ္စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္က အသုံးျပဳခဲ့သည့္ မာဂဓီဘာသာကုိ အေျခခံေသာ ပါဠိျဖင့္ ေရးသားထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိအခ်ိန္က မဟာယာနဟူ၍ ထင္ရွားမရွိေသးပါ။

မဟာယာန စတင္ေပၚေပါက္လာပုံ

ဘီစီ တစ္ရာစုႏွင့္ ေအဒီ တစ္ရာစုအတြင္း သဒၶမၼပုုဏၰရိကာက်မ္း၌ ေထရဝါဒႏွင့္ မဟာယာနဟူေသာ အသုံးအႏႈံး ႏွစ္မ်ိဳး ေတြ႔လာရသည္။ ေအဒီႏွစ္ရာစုတြင္ေတာ့ မဟာယာနဟူေသာ အသုံးအႏႈံးကုိ ထင္ထင္ရွားရွား အသုံးျပဳလာသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ နာဂဇုနမေထရ္သည္ သူ၏ မဓ်ာမိကကာရိကာဟူေသာ က်မ္းငယ္တြင္ အရာရာတုိင္းသည္ သုညတျဖစ္သည္ဟူေသာ အေတြးအေခၚအယူအဆကုိ ျပန္႔ပြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ေအဒီ ေလးရာစုတြင္ အာစဂၤႏွင့္ ဝသုဗႏၶဳတုိ႔သည္ မဟာယာနႏွင့္ ပက္သက္ေသာ စာေပက်မ္းဂန္ အမ်ားအျပားကုိ ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ မဟာယာနအျဖစ္ ထင္ထင္ရွားရွား ေပၚလာသည့္ ေအဒီတစ္ရာစုတြင္မွ မဟာယာနႏွင့္ ဟီနယာနဟူေသာ အသုံးအႏႈံးႏွစ္ခုကုိ စတင္ သုံးစြဲလာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔အေနႏွင့္ ဟီနယာနႏွင့္ ေထရဝါဒကို အတူတူဟု မွတ္ထင္မထားအပ္ေပ။ ထုိေဝါဟာရႏွစ္ခုမွာ အသုံးအႏႈံး တူညီျခင္း မရွိသည္ကုိ သတိျပဳရမည္ ျဖစ္သည္။ ေထရဝါဒဗုဒၶသာသာသည္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ လုံးဝ မေပၚေပါက္ေသးသည့္ ဘီစီ သုံးရာစုတြင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ဟီနယာနဂုိဏ္းသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားခဲ့သည္။ သီရိလကၤာတြင္ တည္ရွိခဲ့သည့္ ဗုဒၶဘာသာပုံစံႏွင့္ သီးသန္႔ ရပ္တည္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ဟီနယာနဗုဒၶဘာသာကုိ ကမၻာ့ မည္သည့္ေနရာတြင္မွ ေတြ႔ႏုိင္ေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သီရိလကၤာ၊ ျမန္မာ၊ ထုိင္း၊ လာအုိ၊ ကေမၻာဒီးယားစေသာ ႏုိင္ငံတုိ႔တြင္ ယေန႔ က်င့္သုံးေနသည့္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာကုိ ေျပာဆုိ ရည္ညႊန္းၾကေသာအခါ ဟီနယာနဟူေသာ အသုံးအႏႈံးကုိ မသုံးၾကရန္ ကုိလံဘုိၿမိဳ႕တြင္ ၁၉၅၀-ခုႏွစ္က က်င္းပခဲ့သည့္ ကမၻာ့ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားညီလာခံက တညီတညႊတ္တည္း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသည္ပင္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ၊ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟီနယာနဗုဒၶဘာသာတုိ႔၏ သမုိင္းအက်ဥ္း ျဖစ္သည္။

ေထရဝါဒႏွင့္မဟာယာန

ေထရဝါဒႏွင့္ မဟာယာနတုိ႔၏ ကြဲျပားျခားနားခ်က္တုိ႔ကုိ ၾကည့္ၾကစုိ႔။ ကြ်ႏု္ပ္အေနႏွင့္ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေလ့လာခဲ့သည္။ ေလ့လာေလေလ ဗုဒၶဘာသာ၏ အဓိကတရားေတာ္တုိ႔ႏွင့္ ပက္သက္၍ ေထရဝါဒႏွင့္ မဟာယာနတုိ႔အၾကား ကြဲျပားျခားနားခ်က္ကုိ ရွာရန္ ခက္ေလေလ ျဖစ္သည္။

၁။ ဗုဒၶဘာသာႏွစ္ခုလုံးက ျမတ္စြာဘုရားကုိ သူတုိ႔၏ ဆရာအျဖစ္ လက္ခံၾကသည္။
၂။ သစၥာေလးပါးတရားေတာ္မွာလည္း တစ္လုံးမက်န္ အားလုံး အတူတူပင္။
၃။ မဂၢင္ရွစ္ပါးမွာလည္း ခြ်တ္ဆြတ္တူသည္။
၄။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္တရားေတာ္မွာလည္း တူသည္။
၅။ ကမၻာေလာကႀကီးကုိ တစ္စုံတစ္ေယာက္က ဖန္ဆင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေနသည္ဟူေသာ အယူအဆကုိလည္း ႏွစ္ဂုိဏ္းလုံးက ပယ္ၾကသည္။
၆။ ဗုဒၶဘာသာႏွစ္ခုလုံးက အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱႏွင့္ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာတုိ႔ကုိ ကြဲျပားမႈမရွိဘဲ လက္ခံၾကသည္။

အထက္ပါ တရားေတာ္တုိ႔မွာ ဗုဒၶဘာသာ၏ အေျခခံအက်ဆုံး၊ အေရးႀကီးဆုံး တရားေတာ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ထုိတရားေတာ္အားလုံးကုိပင္ ႏွစ္ဂုိဏ္းလုံးက ယုံမွားသံသယမရွိဘဲ လက္ခံထားၾကသည္။

ကြဲျပားသည့္ အခ်က္အခ်ိဳ႕လည္း ရွိပါေသးသည္။ သိသာထင္ရွားသည့္ အခ်က္မွာ ဘုရားေလာင္း အယူအဆ ျဖစ္သည္။ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာသည္ ေနာက္ဆုံး ဘုရားအျဖစ္ကုိ ဦးတည္သည့္ ဘုရားေလာင္းဝါဒကုိ လက္ခံၿပီး ေထရဝါဒက ရဟႏၲာျဖစ္ေရးကုိသာ အဓိကထားသည္ဟု လူအမ်ားက ေျပာဆုိၾကသည္။ ကြ်ႏု္ပ္အေနႏွင့္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ပင္ ရဟႏၲာတစ္ပါး ျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပလုိပါသည္။ ပေစၥကဗုဒၶါႏွင့္ ဘုရားရွင္၏ တပည့္ သာဝကတစ္ဦးသည္လည္း ရဟႏၲာမ်ားပင္ ျဖစ္ၾကသည္။ မဟာယာန က်မ္းစာမ်ားက ဟီနယာနဟူေသာ အသုံးအႏႈံးကုိ အသုံးျပဳေလ့ မရွိၾကပါ။ ၎တုိ႔က ေဗာဓိသတၱယာန၊ ပေစၥကဗုဒၶယာန၊ သာဝကယာနဟူေသာ သုံးမ်ိဳးသာ အသုံးျပဳၾကသည္။ ေထရဝါဒမွာေတာ့ ထုိသုံးမ်ိဳးကုိ (ယာနအစား) ေဗာဓိ-ဟု ေခၚေဝၚသုံးႏႈံးပါသည္။

အခ်ိဳ႕သူမ်ားက ေထရဝါဒမွာ တစ္ကုိယ္ေကာင္းဆန္သည္ဟု ေတြးေတာေလ့ ရွိၾကသည္။ သူတုိ႔က ေထရဝါဒမွာ ကုိယ့္ဘဝလြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ အားထုတ္ေရးသည္သာ အဓိကက်ေၾကာင္း သင္ၾကားေလ့ရွိသည္ကုိ အေၾကာင္းျပၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၎တုိ႔ စဥ္းစားရမည္မွာ တစ္ကုိယ္ေကာင္းဆန္သူ တစ္ေယာက္အေနႏွင့္ နိဗၺာန္ကုိ မည္သုိ႔ ရရွိႏုိင္ပါမည္နည္း။ ႏွစ္ဂုိဏ္းလုံးက ယာနသုံးမ်ိဳး (သုိ႔မဟုတ္) ေဗာဓိသုံးမ်ိဳးကုိ လက္ခံၾကသည္။ ဘုရားေလာင္းလမ္းစဥ္ကုိ အျမင့္ဆုံးအျဖစ္ သက္မွတ္ၾကသည္။ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာသည္ ပုံျပင္ ဒ႑ာရီဆန္သည့္ ဘုရားေလာင္းမ်ားစြာ တီထြင္ခဲ့သည္။ ေထရဝါဒက ဘုရားေလာင္းကုိ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္သည့္ ဘုရားအျဖစ္သ႔ုိ ေရာက္ရွိရန္ ပါရမီျဖည့္ရင္း လူသားအားလုံးတုိ႔၏ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ဘဝတစ္ခုလုံး ျမွဳပ္ႏွံထားသူ လူသားတစ္ဦးအျဖစ္သာ ႐ႈ႕ျမင္သည္။

ဗုဒၶအမ်ိဳးအစား

ကုိယ္ပုိင္အားထုတ္မႈႏွင့္ ကုိယ္ပုိင္အသိဉာဏ္ျဖင့္ နိဗၺာန္ကုိ သိျမင္သူ သမၼာသမၺဳဒၶ၊ နိဗၺာန္ကုိ ကုိယ္တုိင္ သိျမင္ေသာ္လည္း ျမတ္စြာဘုရားထက္ အရည္အခ်င္းနိမ့္သူ ပေစၥကဗုဒၶါႏွင့္ ဘုရားရွင္၏ တပည့္သားေတာ္ ရဟႏၲာျဖစ္သူ သာဝကဗုဒၶဟူ၍ ဗုဒၶသုံးမ်ိဳးရွိပါသည္။ ထုိဗုဒၶသုံးမ်ိဳးလုံး ရရွိခံစားရသည့္ နိဗၺာန္မွာ အတူတူပင္ ျဖစ္သည္။ ကြဲျပားျခားနားသည္မွာ သမၼာသမၺဳဒၶ ဘုရားရွင္သည္ အျခားဗုဒၶႏွစ္ပါးထက္ အရည္အခ်င္းႏွင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ သာလြန္ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။

အခ်ိဳ႕သူမ်ားက နာဂဇုနမေထရ္ ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့သည္ သုညတတရားေတာ္မွာ မဟာယာန သင္ၾကားခ်က္ စစ္စစ္ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ျမင္ယူဆၾကသည္။ အမွန္တကယ္ေတာ့ မူရင္း ေထရဝါဒက်မ္းစာတုိ႔တြင္ ေတြ႔ႏုိင္သည့္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကုိ အေျခခံေသာ အနတၱတရားေတာ္ကုိ မွီးကာ ထုိသုညတအယူအဆကုိ ေရးသားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

တစ္ခါကေသာ္ အရွင္အာနႏၵာက ျမတ္စြာဘုရားကုိ ေမးေလ်ာက္ခဲ့သည္။ “သုညတဟူေသာ စကားကုိ လူအမ်ား ေျပာဆုိၾကပါသည္။ သုညတဆုိတာ ဘာကုိ ေခၚတာပါလဲဘုရား” “အာနႏၵာ, ပုဂၢဳိလ္၊ သတၱဝါဆုိတာ မရွိဘူး။ ေလာကမွာ ငါ့ဥစၥာဆုိတဲ့ သေဘာတရားလဲ မရွိ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေလာကႀကီးက အႏွစ္သာရမဲ့ေနတယ္” ဟု ျမတ္စြာဘုရားက ျပန္လည္ ေျဖၾကားခဲ့သည္။ နာဂဇုနမေထရ္သည္ ထုိအယူအဆကုိ ေက်ာ႐ုိးျပဳကာ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသည့္ မဓ်ာမိကကာရိကာဟူေသာ က်မ္းစာကုိ ေရးသားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔အျပင္ သုညတဝါဒမွာ ေထရဝါဒက်မ္းစာတုိ႔ကုိ အေျခခံသည့္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ၏ အာလယ၀ိညာဏ အယူအဆသာ ျဖစ္ေပသည္။ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာက ထုိအယူအဆကုိ နက္နဲသည့္ ဒႆနိကႏွင့္ စိတ္ပညာအျဖစ္ တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။

ေအာက္ပါ အဂၤလိပ္ေဆာင္းပါးကုိ တုိက္႐ုိက္ဘာသာျပန္ဆုိပါသည္။

Theravada - Mahayana Buddhism
Ven. Dr. W. Rahula

(From: "Gems of Buddhist Wisdom",
Buddhist Missionary Society, Kuala Lumpur, Malaysia, 1996)



Let us discuss a question often asked by many people: What is the difference between Mahayana and Theravada Buddhism? To see things in their proper perspective, let us turn to the history of Buddhism and trace the emergence and development of Mahayana and Theravada Buddhism.

The Buddha was born in the 6th Century B.C. After attaining Enlightenment at the age of 35 until his Mahaparinibbana at the age of 80, he spent his life preaching and teaching. He was certainly one of the most energetic man who ever lived: for forty-five years he taught and preached day and night, sleeping for only about 2 hours a day.

The Buddha spoke to all kinds of people: kings and princes, Brahmins, farmers, beggars, learned men and ordinary people. His teachings were tailored to the experiences, levels of understanding and mental capacity of his audience. What he taught was called Buddha Vacana, i.e. word of the Buddha. There was nothing called Theravada or Mahayana at that time.

After establishing the Order of monks and nuns, the Buddha laid down certain disciplinary rules called the Vinaya for the guidance of the Order. The rest of his teachings were called the Dhamma which included his discourses, sermons to monks, nuns and lay people.

The First Council

Three months after the Buddha's Mahaparinibbana, his immediate disciples convened a council at Rajagaha. Maha Kassapa, the most respected and elderly monk, presided at the Council. Two very important personalities who specialised in the two different areas - the Dhamma and the Vinaya - were present. One was Ananda, the closest constant companion and disciple of the Buddha for 25 years. Endowed with a remarkable memory, Ananda was able to recite what was spoken by the Buddha. The other personality was Upali who remembered all the Vinaya rules.

Only these two sections - the Dhamma and the Vinaya - were recited at the First Council. Though there were no differences of opinion on the Dhamma (no mention of the Abhidhamma) there was some discussion about the Vinaya rules. Before the Buddha's Parinibbana, he had told Ananda that if the Sangha wished to amend or modify some minor rules, they could do so. But on that occasion Ananda was so overpowered with grief because the Buddha was about to die that it did not occur to him to ask the Master what the minor rules were. As the members of the Council were unable to agree as to what constituted the minor rules, Maha Kassapa finally ruled that no disciplinary rule laid down by the Buddha should be changed, and no new ones should be introduced. No intrinsic reason was given. Maha Kassapa did say one thing, however: "If we changed the rules, people will say that Ven. Gotama's disciples changed the rules even before his funeral fire has ceased burning."

At the Council, the Dhamma was divided into various parts and each part was assigned to an Elder and his pupils to commit to memory. The Dhamma was then passed on from teacher to pupil orally. The Dhamma was recited daily by groups of people who often cross check with each other to ensure that no omissions or additions were made. Historians agree that the oral tradition is more reliable than a report written by one person from his memory several years after the event.

The Second Council

One hundred years later, the Second Council was held to discuss some Vinaya rules. There was no need to change the rules three months after the Parinibbana of the Buddha because little or no political, economic or social changes took place during that short interval. But 100 years later, some monks saw the need to change certain minor rules. The orthodox monks said that nothing should be changed while the others insisted on modifying some rules, Finally, a group of monks left the Council and formed the Mahasanghika - the Great Community. Even though it was called the Mahasanghika, it was not known as Mahayana, And in the Second Council, only matters pertaining to the Vinaya were discussed and no controversy about the Dhamma is reported,

The Third Council

In the 3rd Century B.C. during the time of Emperor Asoka, the Third Council was held to discuss the differences of opinion among the bhikkhus of different sects. At this Council the differences were not confined to the Vinaya but were also connected with the Dhamma. At the end of this Council, the President of the Council, Moggaliputta Tissa, compiled a book called the Kathavatthu refuting the heretical, false views and theories held by some sects. The teaching approved and accepted by this Council was known as Theravada. The Abhidhamma Pitaka was included at this Council.

After the Third Council, Asoka's son, Ven. Mahinda, brought the Tripitaka to Sri Lanka, along with the commentaries that were recited at the Third Council. The texts brought to Sri Lanka were preserved until today without losing a page. The texts were written in Pali which was based on the Magadhi language spoken by the Buddha. There was nothing known as Mahayana at that time.

Coming of Mahayana

Between the 1st Century B.C. to the 1st Century A.D., the two terms Mahayana and Hinayana appeared in the Saddharma Pundarika Sutra or the Sutra of the Lotus of the Good Law.

About the 2nd Century A.D. Mahayana became clearly defined. Nagarjuna developed the Mahayana philosophy of Sunyata and proved that everything is Void in a small text called Madhyamika-karika. About the 4th Century, there were Asanga and Vasubandhu who wrote enormous amount of works on Mahayana. After the 1st Century AD., the Mahayanists took a definite stand and only then the terms of Mahayana and Hinayana were introduced.

We must not confuse Hinayana with Theravada because the terms are not synonymous. Theravada Buddhism went to Sri Lanka during the 3rd Century B.C. when there was no Mahayana at all. Hinayana sects developed in India and had an existence independent from the form of Buddhism existing in Sri Lanka. Today there is no Hinayana sect in existence anywhere in the world. Therefore, in 1950 the World Fellowship of Buddhists inaugurated in Colombo unanimously decided that the term Hinayana should be dropped when referring to Buddhism existing today in Sri Lanka, Thailand, Burma, Cambodia, Laos, etc. This is the brief history of Theravada, Mahayana and Hinayana.

Mahayana and Theravada

Now, what is the difference between Mahayana and Theravada?

I have studied Mahayana for many years and the more I study it, the more I find there is hardly any difference between Theravada and Mahayana with regard to the fundamental teachings.

- Both accept Sakyamuni Buddha as the Teacher.
- The Four Noble Truths are exactly the same in both schools.
- The Eightfold Path is exactly the same in both schools.
- The Paticca-samuppada or the Dependent Origination is the same in both schools.
- Both rejected the idea of a supreme being who created and governed this world.
- Both accept Anicca, Dukkha, Anatta and Sila, Samadhi, Panna without any difference.

These are the most important teachings of the Buddha and they are all accepted by both schools without question.

There are also some points where they differ. An obvious one is the Bodhisattva ideal. Many people say that Mahayana is for the Bodhisattvahood which leads to Buddhahood while Theravada is for Arahantship. I must point out that the Buddha was also an Arahant. Pacceka Buddha is also an Arahant. A disciple can also be an Arahant. The Mahayana texts never use the term Arahant-yana, Arahant Vehicle. They used three terms: Bodhisattvayana, Prateka-Buddhayana, and Sravakayana. In the Theravada tradition these three are called Bodhis.

Some people imagine that Theravada is selfish because it teaches that people should seek their own salvation. But how can a selfish person gain Enlightenment? Both schools accept the three Yanas or Bodhis but consider the Bodhisattva ideal as the highest. The Mahayana has created many mystical Bodhisattvas while the Theravada considers a Bodhisattva as a man amongst us who devotes his entire life for the attainment of perfection, ultimately becoming a fully Enlightened Buddha for the welfare of the world, for the happiness of the world.

Three Types of Buddhahood

There are three types of Buddhahood: the Samma Sambuddha who gains full Enlightenment by his own effort, the Pacceka Buddha who has lesser qualities than the Samma Sambuddha, and the Savaka Buddha who is an Arahant disciple. The attainment of Nibbana between the three types of Buddhahood is exactly the same. The only difference is that the Samma Sambuddha has many more qualities and capacities than the other two.

Some people think that Voidness or Sunyata discussed by Nagarjuna is purely a Mahayana teaching. It is based on the idea of Anatta or non-self, on the Paticcasamuppada or the Dependent Origination, found in the original Theravada Pali texts. Once Ananda asked the Buddha, "People say the word Sunya. What is Sunya?" The Buddha replied, "Ananda, there is no self, nor anything pertaining to self in this world. Therefore, the world is empty." This idea was taken by Nagarjuna when he wrote his remarkable book, "Madhyamika Karika". Besides the idea of Sunyata is the concept of the store-consciousness in Mahayana Buddhism which has its seed in the Theravada texts. The Mahayanists have developed it into a deep psychology and philosophy.



Ven. Dr. W. Rahula

ၾကိဳးစင္ေပၚမွ စကားမ်ား

ၾကိဳးစင္ေပၚမွ စကားမ်ား


ၾကိဳးစင္။

ဒီစကားလံုးကို ၾကားရသည့္အခါတိုင္း ရုရွားသူရဲေကာင္းမေလး ဇိုယာက ကၽြန္မရဲ႕ အေတြးအိမ္ထဲသို႕ ၀င္ေရာက္လာတတ္သည္။ ခုနစ္တန္း ေက်ာင္းသူဘ၀၊ ျပင္ပ စာေပမ်ား၊ ဗဟုသုတမ်ားကို သဲသဲမတ္မတ္ လိုက္ရွာေနခ်ိန္မွာ ဇိုယာက ကၽြန္မႏွလံုးသားထဲသို႕ ရုတ္ျခည္း ၀င္ေရာက္လာခဲ့တာျဖစ္သည္။ လည္ပင္းမွာ ၾကိဳးကြင္းစြပ္ခံထားရခ်ိန္တြင္ ဇိုယာ ေျပာၾကားလိုက္ေသာ စကားလံုးမ်ားက ကၽြန္မ ေသြးေၾကာမ်ား အတြင္းသို႕ တစံုတရာ အင္အားတို႕ကို စီး၀င္သြားေစခဲ့သည္။

ရဲေဘာ္တို႕။ ေသရမွာကို ငါမေၾကာက္ဘူး။ ဖက္ဆစ္ေတြကို သတိၱရွိရိွနဲ႕ တိုက္ပြဲ၀င္ၾက

ၾကိဳးေပးသတ္တာကို ၀ိုင္းၾကည့္ေနၾကတဲ့ ပရိသတ္အေပါင္းကို ၾကိဳးစင္ေပၚကေန ျပန္အားေပးသြားခဲ့တဲ့ သူရဲေကာင္းမေလး ဇိုယာအေၾကာင္းကို သိရျပီး မ်ားမၾကာမီေသာ အခ်ိန္ကာလတခုမွာပင္ ဂ်ဴးလီးယက္ ဖူးခ်စ္ကိုလဲ ကၽြန္မ ရင္းႏီွးခြင့္ ရသြားခဲ့ျပန္သည္။ ကားေမာင္းသမားကို ျမိဳ႕ပတ္ေမာင္းခိုင္းျပီး၊ ေခ်ာင္ၾကိဳေခ်ာင္ၾကား စာအုပ္အငွားဆိုင္ မ်ားကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိရင္း မည္သူမည္၀ါဟု မမွတ္မိေတာ့သည့္ ဦးေလးၾကီးမ်ား၊ အစ္ကိုၾကီးမ်ား၏ ဖတ္သင့္ေသာ စာအုပ္မ်ားကို လမ္းညႊန္ေပးတာေတြ ၾကံဳခဲ့ရသည္။ ဦးေလးၾကီးတေယာက္က ငွားဖို႕ ထားတာ မဟုတ္ပဲ သိမ္းထားတဲ့ စာအုပ္ ဆိုျပီး စာအုပ္တအုပ္ ေပးဖတ္ဖူးသည္။ စာအုပ္ငွားခလဲ မယူပဲ ေပးဖတ္ခဲ့သည္။ ထိုစာအုပ္ကား ဂ်ဴးလီယက္ဖူးခ်စ္၏ ၾကိဳးစင္ေပၚမွ မွတ္တမ္းမ်ား။

က်ေနာ္၏ ျပဇာတ္သည္လဲ အဆံုးသို႕ တိုင္လွေပျပီ။ ထိုဇာတ္သိမ္းခဏ္းကိုကား က်ေနာ္မေရးခဲ့ေတာ့။ သိလဲ မသိေတာ့။ ထိုဇာတ္သိမ္းခဏ္းကား ျပဇာတ္မဟုတ္ေတာ့။ ဘ၀ ပင္ ျဖစ္ေလသည္။
ဘ၀တြင္ကား ပြဲၾကည့္သူ ဟူ၍ မရွိ။
ကားလိပ္လဲ ပြင့္ေလျပီ။
လူအေပါင္းတို႕
ခင္ဗ်ားတို႕အား က်ေနာ္ ခ်စ္ခဲ့သည္။
ႏိုးႏိုးၾကားၾကား ရွိၾကေလာ့"

ဂ်ဴးလီးယက္ဖူးခ်စ္၏ ေနာက္ဆံုးစကားလံုးမ်ားက ကၽြန္မအား ဘ၀ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ားကို ေပးအပ္လာခဲ့သည္။

"ဘ၀တြင္ကား ပြဲၾကည့္သူ ဟူ၍မရွိ" “ ႏိုးႏိုးၾကားၾကား ရွိၾကေလာ့"

ဒီစကားလံုးေလးကို ကၽြန္မ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျပန္လည္ေရရြတ္မိဘူးသည္။ နီးစပ္ရာ လူၾကီးမ်ားကို လိုက္ေမးၾကည့္မိသည္။ ဒႆန အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အေျဖထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ေတြးစရာမ်ားက အမ်ားအျပား။ ၾကိဳးစင္မ်ား၊ ေထာင္နံရံမ်ားကို ကၽြန္မ စိတ္၀င္စားလာသည္။ ႏိုင္ငံတကာ ေတာ္လွန္ေရး ရုပ္ရွင္ကားမ်ားကို လိုက္ၾကည့္မိသည္။ ဆရာစံကို ၾကိဳးေပးသတ္ခဲ့ေသာ သာယာ၀တီေထာင္ကို ျမင္ဖူးခ်င္လာသည္။ ေထာင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာမ်ားကို လိုက္ရွာဖတ္ျဖစ္သည္။ ၾကိဳးမိန္႕ေပး ခံထားရေသာ အက်ဥ္းသားတေယာက္ရဲ႕ စိတ္အေျခအေန၊ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ သြားရာ ေျခလွမ္းမ်ား၊ ေသျခင္းတရားကို ရင္ဆိုင္ပံုရင္ဆိုင္နည္းမ်ား စသည္မ်ားပါေသာ ေထာင္၊ ၾကိဳးတိုက္၊ ၾကိဳးစင္ စာမ်ားကို လိုက္ရွာ ျဖစ္ခဲ့သည္။

ေနာင္သံုးႏွစ္ေလာက္အၾကာမွာ ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့ ေမြးရပ္ဇာတိကို ေခတၱခြာ၍ ရန္ကုန္မွာ ခဏတာ သြားေနျဖစ္ခ်ိန္မွာ စာအုပ္အေဟာင္းဆိုင္မ်ားမွ ဦးၾကီးမ်ားႏွင့္ ခင္မင္သြားခဲ့သည္။ စာအုပ္အေဟာင္းမ်ားေရြးရင္း ဆိုင္ရွင္ႏွင့္ စကားအျပန္အလွန္ ေျပာရင္းမွ ေဘးမွ နားေထာင္ေနတဲ့ ဦးေလးၾကီးတေယာက္ႏွင့္လဲ မိတ္ေဆြ ျဖစ္ခဲ့ဘူးသည္။ သူက ကၽြန္မကို ကေလးမလို႕ ေခၚသည္။ ကၽြန္မနာမည္ကို မေမးခဲ့။ သူ႕နာမည္ကိုလဲ ဦး....လို႕သာ မွတ္ထားလိုက္လို႕ ဆိုသည္။ ထိုေန႕က ကၽြန္မ ရွာေနေသာ စာအုပ္ကို သူ႕ဆီမွာ လာယူဖို႕ ေျပာသည္။ ေျမနီကုန္းမွ လက္ဖရည္ဆိုင္ တဆိုင္မွာ ခ်ိန္းသည္။ မျမင္ဖူး၊ မေတြ႕ဖူးသည့္ သူစိမ္းတေယာက္ကို လက္ဖရည္ဆိုင္မွာ သြားေတြ႕ရေလာက္ေအာင္ အသက္ ဆယ့္ခုနစ္ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးတေယာက္မွာ ဘယ္လို အင္အားရွိခဲ့ေလသည္မသိ။ ေသခ်ာသည္ကေတာ့ ကၽြန္မ သြားျဖစ္ခဲ့ပါသည္။

ေနာက္ပိုင္းမွာလဲ ဦးေလးၾကီးႏွင့္တခါတရံ ေတြ႕ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဆူးေလဘုရားအနီးမွာ၊ ေျမနီကုန္းမွာ၊ လွည္းတန္းမွာ ကၽြန္မတို႕ ဆံုျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ဦးေလးၾကီးက တကၠစီစီးလာေသာ ကၽြန္မကို သကၤန္းကၽြန္း၊ ေရႊေပါက္ကံ၊ သာေကတသို႕ သြားေသာ ဘတ္စ္ကားမ်ားစီးၾကည့္ရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ ကမ္းနားမွ အလုပ္သမားမ်ား၊ ကုန္စိမ္းေစ်းမ်ားသို႕ သြားၾကည့္ခိုင္းခဲ့သည္။ ပဲခူးအေရွ႕ျခမ္း၊ အေနာက္ျခမ္း ေဒသမ်ား၊ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသမ်ားဘက္သို႕ ခရီးထြက္ရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ ရွမ္းျပည္ဘက္အသြားအျပန္မွာ ရထားကို ရိုးရိုးတန္းမွ စီးၾကည့္ရန္ ဆိုခဲ့သည္။

အခါအခြင့္သင့္တဲ့ အခါမ်ားမွာ သူေျပာသည္မ်ားကို ကၽြန္မလိုက္လုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ဦးေလးၾကီးက ထိုအေတြ႕အၾကံဳမ်ားကို ေပးခဲ့သည္မကပဲ၊ ဗဟုသုတ ျဖစ္ဖြယ္အေၾကာင္းအရာမ်ားကိုလဲ ေျပာျပခဲ့ျပန္သည္။ ကၽြန္မ ေမးေသာ ဖူးခ်စ္၏ စကားလံုးမ်ားကိုလဲ ကၽြန္မလက္ခံႏိုင္ေသာ အေတြးအေခၚ မ်ားျဖင့္ ရွင္းျပခဲ့သည္။ ေထာင္၊ ၾကိဳးတိုက္၊ ၾကိဳးစင္ အေၾကာင္းမ်ားကလဲ တစြန္းတစ။ ျပီးေတာ့ ဗိုလ္ၾကီးအုန္းေက်ာ္ျမင့္၊ ဆလိုင္းတင္ေမာင္ဦး စေသာ အမည္မ်ား။

ဦးေလးၾကီးေျပာျပလို႕ အမည္မ်ားကို ၾကားဖူးခဲ့ေပမယ့္ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို အေသးစိတ္ မသိခဲ့ရ။ နယ္မွ အဖြားက လြမ္းသည္ဆိုျပီး အတင္း ျပန္ေခၚတာမို႕ သတ္မွတ္ခ်ိန္ထက္ ေစာျပန္ခဲ့ရသည္။ ဦးေလးၾကီးကို ႏွုတ္မဆက္ျဖစ္ခဲ့။ အဆက္အသြယ္ ျပတ္သြားခဲ့တာမို႕ အေသးစိတ္ ထပ္မေမးျဖစ္ခဲ့တာလဲ ပါမည္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ၾကိဳးစင္၊ ဦးေန၀င္းကို လုပ္ၾကံရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ေသာ ဗိုလ္ၾကီးအုန္းေက်ာ္ျမင့္၊ ဦးသန္႕ အေရးအခင္းႏွင့္ ဆလိုင္းတင္ေမာင္ဦး စေသာ အမည္မ်ားကေတာ့ ကၽြန္မရဲ႕ အေတြးအိမ္ထဲမွာ တြဲခိုေနခဲ့သည္။

ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အေတြးရိပ္မ်ားတြင္ အမည္နာမတခုအျဖစ္ ရွိေနခဲ့ဖူးေသာ ဆလိုင္းကိုတင္ေမာင္ဦး၏ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့သြားခဲ့ေသာ ေျခလွမ္းမ်ား၊ ေျပာဆိုခဲ့ေသာ စကားလံုးမ်ားကို အေသးစိတ္ သိခြင့္ ရလာခဲ့ပါေတာ့သည္။ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ဦးတည္ေသာ ေျခလွမ္းမ်ားမွာ ဆလိုင္းကိုတင္ေမာင္ဦး ေျပာၾကားခဲ့သည္က

မင္းတို႕ ငါ့ကို သတ္လို႕ ရေပမယ့္၊ ငါ့ရဲ႕ ခံယူခ်က္နဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကိုေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ သတ္လို႕ မရဘူး။
မင္းတို႕ စစ္ဖိနပ္ေအာက္မွာ ငါဘယ္ေတာ့မွ ဒူးမေထာက္ဘူး။

ေတာ္လွန္ေရးသူရဲေကာင္းတို႕၏ ၾကိဳးစင္ေပၚမွ စကားမ်ားသည္ ေတာ္လွန္ေရး စိတ္ဓာတ္၊ ေတာ္လွန္ေရး၀ိဥာဥ္တို႕ကို ေနာင္မ်ိဳးဆက္မ်ား၏ ေသြးေၾကာမ်ားတြင္းသို႕ စီး၀င္ေစ စျမဲ။ ႏွလံုးအိမ္တို႕ကို ကိုင္လွဳပ္ႏိုင္စြမ္း ရွိစျမဲ။

ကၽြန္မ ယံုၾကည္သည္။

ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ေလွ်ာက္လွမ္းရဲေသာ ေျခလွမ္းမ်ား၊ ေသျခင္းတရားကို မတုပ္မလွဳပ္ ရင္ဆိုင္ရဲေသာ တည္ၾကည္ခိုင္မာမွဳမ်ားႏွင့္ စစ္ဖိနပ္ေအာက္မွာ ဒူးမေထာက္ေသာ စိတ္ဓာတ္မ်ား၏ အရွိန္အဟုန္မ်ား ေပါင္းဆံုသြားေသာ တေန႕မွာ ….........................................

ခင္မမမ်ိဳး (၂၆၊ ၆၊ ၂၀၁၁)


(ဆလိုင္းကိုတင္ေမာင္ဦးကဲ့သို႕ ဒူးမေထာက္၊ လက္မေျမွာက္ပဲ ၾကိဳးစင္ေပၚသို႕ ရဲ၀ံ့စြာ တက္ခဲ့ၾကသည့္
ကမၻာ့ေတာ္လွန္ေရး၊ ျမန္မာ့ေတာ္လွန္ေရး သူရဲေကာင္းမ်ားအား ေလးစားဦးညြတ္လ်က္)

Thursday, June 23, 2011

အာဏာရွင္စနစ္၊ ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါးႏွင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႕တာ၀န္


အာဏာရွင္စနစ္၊ ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါးႏွင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႕တာ၀န္ (အပိုင္း - ၁)


နိဒါန္း

ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး.............................................................ဒို႕အေရး
တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္မွဳ မျပိဳကြဲေရး.....................................ဒို႕အေရး
အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္တံ့ ခိုင္ျမဲေရး …........................................ဒို႕အေရး

ဆိုတဲ့ စာတမ္းေတြကို ျမိဳ႕အႏွံ႕၊ နယ္အႏွံ႕မွာ ဆိုင္းဘုတ္တင္ထားတာေတြ၊ တိုင္း၊ တပ္မ၊ တပ္ရင္းနဲ႕ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ အသီးသီးမွာ ဆိုင္းဘုတ္တင္ ခ်ိတ္ဆြဲထားတာေတြ၊ ရုပ္ျမင္သံၾကား၊ ေရဒီယိုနဲ႕ ေဖ်ာ္ေျဖေရး မီဒီယာေတြမွာ ထည့္သြင္းထားတာေတြကို ကၽြႏု္ပ္တို႕ အားလံုး ေတြ႕ျမင္ေနၾကရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္မူ၀ါဒျဖစ္တဲ့ ဒီစကားလံုးေတြဟာ အႏွစ္သာရ အေနနဲ႕ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေကာင္းမြန္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဒီမူ၀ါဒေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာ သံုးရပ္ျဖစ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရး အာဏာတို႕မွာ အမွန္တကယ္ က်င့္သံုးေနတဲ့ မူ၀ါဒေတြ ျဖစ္ပါရဲ႕လား။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရယူထားတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕နဲ႕ တပ္မေတာ္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ေတြဟာ ဒို႕တာ၀န္အေရးသံုးပါး ဆိုတာကို ဦးထိပ္ထားျပီး အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ေနတာ ျဖစ္ပါရဲ႕လား။

ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္

ဒီမိုကေရစီ သေဘာတရားမ်ားအရ အာဏာဟာ ျပည္သူထံမွ သက္ဆင္းရပါတယ္။ ျပည္သူထံမွ မသက္ဆင္းတဲ့ အာဏာဟာ သက္ဆင္းလာတဲ့ အရင္းခံေနရာကိုပဲ အက်ိဳးျပဳျပီး၊ ျပည္သူကို အက်ိဳး မျပဳႏိုင္ပါဘူး။ စစ္အာဏာဟာ အာဏာသိမ္းယူထားတဲ့ စစ္အုပ္စုကိုပဲ အက်ိဳးျပဳပါတယ္။ လူတစုကေန ဆင္းသက္လာတဲ့ အာဏာဟာ လူတစုကိုပဲ အက်ိဳးျပဳပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္၊ စစ္အာဏာရွင္စနစ္နဲ႕ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ ( လြတ္လပ္မွဳႏွင့္ တရားမွ်တမွဳ မရွိေသာ အာဏာရွင္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပျပီး အာဏာယူထားေသာ စနစ္) စတဲ့ စနစ္ဆိုးေတြကို ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာသံုးရပ္ျဖစ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳ အာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရး အာဏာတို႕မွာ သိသာထင္ရွားေသာ အာဏာအပိုင္းအျခား (separation of powers) ရွိျခင္းဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ကြန္စတီးက်ဴးရွင္းဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္း တရပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို တဦးတေယာက္၊ တစု၊ တဖြဲ႕က ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္း မရွိေစေရးအတြက္ အာဏာအပိုင္းအျခား ဆိုတဲ့ စည္းမ်ဥ္း ေပၚထြက္လာခဲ့တာ ျဖစ္ျပီး၊ ကမၻာ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမ်ား က်င့္သံုးေနၾကပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာဟာ အစိုးရအဖြဲ႕နဲ႕ တပ္မေတာ္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ စတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရတဲ့ ပါတီဟာ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္း ရမွာ ျဖစ္ျပီး၊ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ အစိုးရမူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရပါတယ္။ တပ္မေတာ္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးတာ၀န္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကေတာ့ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရး တာ၀န္ေတြကို ထမ္းေဆာင္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ အမတ္မ်ား ပါ၀င္တဲ့ ပါလီမန္ (လႊတ္ေတာ္) ကို တာ၀န္ခံမွဳ ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒေပၚမွာ မူတည္ျပီး ပါလီမန္ ပါ၀င္မွဳႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းမွဳ သ႑ာန္ေတြ ကြဲျပားပါတယ္။ ဥပေဒျပဳအာဏာဟာ ပါလီမန္အမတ္မ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပါလီမန္ အမတ္မ်ားကို တရားဥပေဒျပဳသူမ်ား (law-makers) ေတြလို႕ သတ္မွတ္ၾက ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးအာဏာကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံရဲ႕ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္က တရားသူၾကီးမ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ တရားသူၾကီးမ်ားဟာ ပါလီမန္က ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ အက္ဥပေဒမ်ားအတိုင္း တရားစီရင္ေရးမွာ က်င့္သံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးအာဏာဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာနဲ႕ ေရာေထြးျခင္း မရွိရပါဘူး။ တရားသူၾကီးမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဂတိ လိုက္စားမွဳေတြက ကင္းေ၀းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ရယူထားတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕က တရားသူၾကီးမ်ားကို အသံုးျပဳျပီး ႏိုင္ငံေရးယံုၾကည္ခ်က္၊ အေတြးအေခၚ မတူသူမ်ားကို ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႕ အသံုးခ်ခြင့္ မရွိပါဘူး။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တိုင္းတပါးသားေတြ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တဲ့ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ့စနစ္နဲ႕ ဖက္ဆစ္ စနစ္ေတြကို ဖယ္ရွားလိုက္ရင္ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္ နဲ႕ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ေတြကသာ ကာလအတန္ၾကာ ၾကီးစိုးခဲ့တယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးရျပီးစ ပါလီမန္စနစ္က်င့္သံုးတဲ့ ကာလမွာကလဲ အာဏာ လုပြဲေတြနဲ႕ စစ္မက္ေတြ ျဖစ္ေနခဲ့တာေၾကာင့္ အာဏာအပိုင္းအျခား တိတိပပ မရွိခဲ့ပါဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာနဲ႕ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာ တို႕အၾကားမွာ ေရာေထြးမွဳေတြ၊ တရားစီရင္ေရးမွာ ႏိုင္ငံေရးအရ ဘက္လိုက္မွဳေတြ၊ အဂတိလိုက္စားမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။

သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္မွာ အာဏာက ျပည္သူက သက္ဆင္းတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာဟာ မင္းရိုးမင္းႏြယ္က ဆင္းသက္မွဳ၊ စစ္ပြဲမွာ အႏိုင္ရသူ စစ္ဘုရင္က တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္မွဳ စတာေတြကေန သက္ဆင္းလာပါတယ္။ ဥပေဒျပဳ အာဏာကလဲ ဘုရင္က ခန္႕အပ္မွဳေပၚမွာပဲ မူတည္ျပီး၊ ျပည္သူကို ကိုယ္စားျပဳျခင္း မရွိခဲ့ပါ။ တရားစီရင္ေရး အာဏာကလဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကေန ထပ္မံသက္ဆင္းလာပါတယ္။

(၁၉၆၂) ခုႏွစ္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အာဏာသိမ္းျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရး အာဏာ သံုးရပ္စလံုးဟာ ဗိုလ္ေန၀င္းနဲ႕ အေပါင္းအပါ စစ္အုပ္စုကေနပဲ သက္ဆင္းလာပါေတာ့တယ္။ မဆလ ပါတီ လက္ထက္မွာလဲ အာဏာ သံုးရပ္စလံုးဟာ ဗိုလ္ေန၀င္း စစ္အုပ္စုက ဦးစီးတဲ့ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္ ကေနပဲ သက္ဆင္းလာခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၈) စစ္အာဏာသိမ္းပြဲ အျပီးမွာလဲ အာဏာသံုးရပ္ဟာ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ န၀တ၊ နအဖ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ကေနပဲ သက္ဆင္းလာပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ နအဖက အမ်ိဳးသားညီလာခံ ေခၚယူျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ မူၾကမ္းကို ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ဒီမူၾကမ္းကို (၂၀၀၈) ခုႏွစ္မွာ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပျပီး၊ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၁၀) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပျပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရတဲ့ ၾကံ့ဖြတ္ပါတီက အစိုးရ ဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီအစိုးရအဖြဲ႕ကို နအဖ စစ္အာဏာရွင္ ေဟာင္း ဗိုလ္သိန္းစိန္ကဦးေဆာင္ျပီး အရပ္သား အစိုးရလို႕ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ဒီၤမိုကေရစီ စနစ္ အသြင္ကူးေျပာင္းမွဳလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္ ဒီမိုကေရစနစ္မွာ အေရးပါတဲ့ အာဏာအပိုင္းအျခား (separation of powers) ကေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒရဲ႕ constitutional principle မျဖစ္ခဲ့သလို၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္မွာလဲ အာဏာအပိုင္းအျခား အသြင္သ႑ာန္ေတြ မရွိေနပါဘူး။ ဗိုလ္သိန္းစိန္ ဦးေဆာင္ ၾကံ့ဖြတ္ပါတီကို အႏိုင္ရရွိေစခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကလဲ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။

လူထုကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ဒီမိုကေရစီ (Representative Democracy) စနစ္ အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ လုံေလာက္တ့ဲ အေျခအေန (sufficient condition) မဟုတ္ရင္ေတာင္ လိုအပ္တ့ဲအေျခအေန (necessary condition) တခုျဖစ္ပါတယ္။ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ စစ္မွန္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲတခုရဲ႕ စစ္မွန္ျခင္း၊ အတုအေယာင္ ျဖစ္ျခင္းေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျပဳလုပ္ပံု ေပၚမွာ မူတည္ေနတာေၾကာင့္ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတဲ့ စကားလံုးကို အသံုးျပဳျပီး သတ္မွတ္ တိုင္းတာၾကပါတယ္။

လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာမွာ electoral process ကို တန္းတူညီမွ် အားလံုးပါ၀င္ခြင့္ ရွိမွဳ၊ မဲလံုျခံဳမွဳ နဲ႕ လြတ္လပ္စြာ မဲေပးခြင့္ စတာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ မဲခိုးမွဳေတြ၊ မဲလိမ္မွဳေတြ၊ လြတ္လပ္စြာ မဲေပးခြင့္ မရွိေအာင္ အာဏာရွင္ ဘက္ေတာ္သားေတြက ျခိမ္းေခ်ာက္ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကေန ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကို လြတ္လြပ္ လပ္လပ္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ခြင့္ မရွိေအာင္ ပိတ္ပင္တားျမစ္မွဳေတြ ရိွေနတ့ဲ ေရြးေကာက္ပဲြကို စစ္မွန္တ့ဲ ေရြးေကာက္ပြဲလို႕ မေခၚဆိုႏိုင္ပါဘူး။ (၂၀၁၀) ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဒီလို အတုအေယာင္ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ သြင္ျပင္၊ လကၡဏာေတြ ရွိေနခဲ့တယ္ဆိုတာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေရးေကာ္မရွင္၊ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား အားလံုးက သိျပီး၊ ျမင္ျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ရာထူး၊ အာဏာ၊ အေၾကာက္တရား၊ ရွင္သန္ရပ္တည္မွဳ၊ အခ်ိန္အခါ စတာေတြကို ေထာက္ထားျပီး ႏွဳတ္ဆိတ္ေနၾကျခင္းသာ ျဖစ္ပါမယ္။

ဒီအခ်က္ေတြကို ေထာက္မယ္ဆိုရင္ အာဏာဆိုတာ ျပည္သူဆီက အျပည့္အ၀ သက္ဆင္းခဲ့ျခင္း မရွိဘူးဆိုတာ အေသအခ်ာပါပဲ။ တရားဥပေဒျပဳေရး အာဏာ ရရွိထားတဲ့ ပါလီမန္ရဲ႕ ၇၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းမွာ ျပည္သူဆီက အာဏာသက္ဆင္းမွဳ အျပည့္အ၀ မရွိခဲ့သလို၊ ၂၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာကို ေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ တပ္မေတာ္ကေန ေအာ္တိုမက္တစ္ သက္ဆင္းလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ရရွိထားတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕မွာကလဲ ျပည္သူဆီက အာဏာသက္ဆင္းမွဳ အျပည့္အ၀ မရွိခဲ့ပါဘူး။

တရားစီရင္ေရးအာဏာမွာလဲ ႏိုင္ငံေရးအရ ဘက္လိုက္မွဳေတြ ျဖစ္ေစတဲ့ ဥပေဒပုဒ္မေတြကို ျပင္ဆင္သတ္မွတ္ျခင္း၊ ပယ္ဖ်က္ျခင္း မျပဳလုပ္ထားပါဘူး။ စစ္အာဏာသိမ္း အစိုးရ လက္ထက္မွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ ဥပေဒေတြကို ဆက္လက္ က်င့္သံုးဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ ဒီအာဏာ သံုးရပ္လံုးကို ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးေကာင္စီက ျပန္လည္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ဒီလို သြင္ျပင္လကၡဏာ ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြမဟုတ္ပဲ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ (Electoral authoritarianism) ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ဟာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ မဟုတ္ပဲ အာဏာရွင္စနစ္ အမ်ိဳးအစား တမ်ိဳး ျဖစ္တဲ့ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္ စနစ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အာဏာရွင္စနစ္၊ ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါးႏွင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႕တာ၀န္ (အပိုင္း - ၂)

ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါး

စစ္အာဏာရွင္စနစ္နဲ႕ ယေန႕ လက္ရွိ ေရြးေကာက္ခံ အာဏာရွင္စနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေနၾကသူမ်ားဟာ ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါးကို ဦးထိပ္ထားတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာ အမွန္တကယ္ ဒီ မူ၀ါဒေတြကို က်င့္သံုးပါရဲ႕လားဆိုတာ ဆန္းစစ္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။

() ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး
ျပည္ေထာင္စု ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္မွဳ (state - formation) ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံမ်ား (political arrangements) ေတြနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ပါတယ္။ လူတဦးခ်င္းဆီမွာ ႏိုင္ငံေရးတန္ဖိုး (political values) ေတြ တူတိုင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံ (political arrangements) ေတြ မတူညီပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရး တန္ဖိုးေတြ မတူေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံမွာ က်ေတာ့ တူသြားတတ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာ အျမဲတမ္းရန္သူ၊ အျမဲတမ္း မိတ္ေဆြ ဆိုတာ မရွိဘူး ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚဟာ ဒီအခ်က္ေတြကေန ျမစ္ဖ်ားခံလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္မွဳ မွာ ျပည္ေထာင္စု အသြင္သ႑ာန္နဲ႕ တည္ေထာင္မွဳ ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအရ တန္းတူညီမွ်မွဳ (political equality) နဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ (self- determination) ေတြက အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒါေတြ မရွိရင္ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္မွဳ ဆိုင္ရာ ပဋိပကၡ (state – formation conflicts) ျဖစ္ျပီး ျပည္တြင္းစစ္ ေသခ်ာေပါက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္မွဳမွာ တျပည္ေထာင္စနစ္ (unitary state system)၊ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ (federal state system)၊ သီးျခားခြဲထြက္၍ တိုင္းျပည္တည္ေထာင္ေရးစနစ္ (separate state system) စသည္ျဖင့္ ကြဲျပားပါတယ္။ အျခားသ႑ာန္မူကြဲေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။

unitary state system မွာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံေတြအားလံုးဟာ ဗဟိုမွာပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားပါတယ္။ separation of powers က အလ်ားလိုက္ သ႑ာန္အေနနဲ႕ ရွိျပီး၊ ေဒါင္လိုက္ သ႑ာန္ မရွိပါဘူး။ အစိုးရတရပ္ပဲ ရွိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ တရပ္ပဲ ရွိျပီး၊ တရားစီရင္ေရး စနစ္ ကြဲျပားမွဳေတြ မရွိပါဘူး။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ထားမွဳ စနစ္က unitary state system ျဖစ္ပါတယ္။ federal state system မွာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံေတြက ဗဟိုမွာပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားျခင္း မရွိပါဘူး။ separation of powers က အလ်ားလိုက္ သ႑ာန္အေနနဲ႕ေရာ၊ ေဒါင္လိုက္ သ႑ာန္ပါ ရွိပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ အစိုးရနဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္အစိုးရေတြ ရွိပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္နဲ႕ လူမ်ိဳးစု လႊတ္ေတာ္မ်ား ရွိပါတယ္။ တရားစီရင္ေရး စနစ္ေတြ ကြဲျပားမွဳ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဖဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံမ်ားမွာ အိႏိၵယႏိုင္ငံကဲ့သို႕ quasi- federal arrangements၊ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံကဲ့သို႕ေသာ unitarian federal arrangements စတာေတြကေန အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ constitutional federal arrangements ေတြအထိ သ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အာဏာ ခြဲေ၀မွဳ (division of powers) အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားၾကပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အာဏာခြဲေ၀မွဳမွာေတာ့ ဖဒရယ္ အစိုးရအတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ delegated powers (ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရးကို regulate လုပ္ရန္၊ ေငြ စကၠဴ ထုတ္လုပ္မွဳ စစ္ေၾကျငာမွဳ၊ လက္နက္ကိုင္တပ္မ်ား ထားရွိမွဳ၊ စာပို႕စနစ္၊ စာခ်ဳပ္စာတမ္းမ်ား လက္မွတ္ေရးထိုးမွဳ)၊ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားအတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ reserved powers (ျပည္တြင္းကုန္သြယ္ေရးကို regulate လုပ္ေရး၊ ေက်ာင္းမ်ား တည္ေထာင္ေရး၊ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္အလိုက္ ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းေရးနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပေရး)၊ ဖဒရယ္အစိုးရနဲ႕ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားက ရွယ္ယာလုပ္ရန္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ concurrent powers (အခြန္ေကာက္ေရး၊ တရားရံုးမ်ား တည္ေထာင္ေရးနဲ႕ ေခ်းေငြ ရယူေရး) စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

separate state system ဆိုတာကေတာ့ လူမ်ိဳးေရး၊ ၀ါဒေရး၊ ဘာသာေရး စတာေပၚမွာ အေျခခံျပီး သီးျခားႏိုင္ငံအျဖစ္ ခြဲျခားတည္ေထာင္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အိႏိၵယ ႏိုင္ငံမွ လြတ္လပ္ေသာ သီးျခား ႏိုင္ငံအျဖစ္ ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ခြဲျခားတည္ေထာင္ျခင္း စတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ကြဲျပားသြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြဟာ နယ္နိမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနတဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႕ ခြဲထြက္ျပီး ႏိုင္ငံ တည္ေထာင္မွဳ သ႑ာန္ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလေတြ ျဖစ္တဲ့ တိုင္းတပါး လက္ေအာက္ခံကေန လြတ္လပ္ေရးရစ ကာလ (ဥပမာ- ကိုလိုနီ ႏိုင္ငံမ်ား) ေတြနဲ႕ အင္အားၾကီး အာဏာထိန္းခ်ဳပ္မွဳ တစံုတရာ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေသာ ကာလ (ဥပမာ- ဆိုဗီယက္ယူနီယံ၊ ယူဂိုစလားဗီးလား) စတာေတြမွာ ဒီလို separate state ဆိုင္ရာ အေရးေတြ ေပၚထြက္တတ္ပါတယ္။

သမိုင္းေၾကာင္းအရ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာအရ၊ ဘာသာေရးအရ၊ လူမ်ိဳးေရးအရ ကြဲျပားမွဳေတြ ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလ ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္မွဳ (state- formation) လို႕ သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾက ပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါေတြမွာ တန္းတူညီမွ်မွဳ ဆိုင္ရာ၊ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ဆိုင္ရာ အေရးေတြကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖရွာႏိုင္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳ၊ ကတိတည္မွဳ၊ အျပန္အလွန္ ေလးစားမွဳ၊ ပဋိပကၡေရးရာ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားရွိမွဳ၊ confidence-building measures မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ထားမွဳ စတာေတြကို ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ကံၾကမၼာကို တဦး၊ တဖြဲ႕၊ တပါတီ တည္းေပၚမွာ အလံုးစံု ပံုအပ္ျပီး၊ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလအတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္ထားမွဳေတြ အားနည္းခဲ့ရင္၊ အာဏာရ အစိုးရဘက္က တန္းတူညီမွ်မွဳနဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္ေတြကို မေလးစားပဲ အာဏာအလြဲသံုးစားလုပ္ျပီး ဖိအားေပးမွဳေတြ ျဖစ္ရင္ ျပည္တြင္းစစ္ ေသခ်ာေပါက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြႏ္ုပ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးရကာစ အေျခအေနဟာ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလအတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္ထားမွဳ အားနည္းခ်က္ေတြရဲ႕ ရလဒ္ေတြပါပဲ။ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႕က်င္ေရး၊ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး၊ လြတ္လပ္ေရး ရရွိေရးအတြက္ တႏိုင္ငံလံုးမွာ ရွိတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေပါင္းစံု၊ ႏိုင္ငံေရး ၀ါဒေပါင္းစံုရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံုက လက္တြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လြတ္လပ္ေရးရရွိေရး ဆိုတဲ့ political values ေတြ တူညီခဲ့ၾကပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္ မေရာက္ခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအစီအမံေတြမွာ စစ္အႏိုင္တိုက္ျပီး စုစည္းသိမ္းသြင္းမွဳေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ state formation သ႑ာန္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုေတြအၾကားမွာ political values တူေပမယ့္၊ political arrangements စဥ္းစားထားပံုေတြ မတူညီပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရး၀ါဒေပါင္းစံု လက္ကိုင္စြဲထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္းစံုမွာလဲ လြတ္လပ္ေရးရရွိေရး ဆိုတဲ့ political values တူေပမယ့္၊ political arrangements စဥ္းစားထားပံုေတြ မတူညီပါဘူး။ အခ်ိဳ႕က unitary state၊ အခ်ိဳ႕က federal state၊ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ separate state အထိ စဥ္းစားထားမွဳေတြ ရွိၾကပါတယ္။

ဒီလို မတူညီမွဳေတြကို ပင္လံုစာခ်ဳပ္နဲ႕ ညွိႏွိဳင္းယူခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ဟာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ နိဒါန္းမွာ "ၾကားျဖတ္ျမန္မာ အစိုးရႏွင့္ ခ်က္ျခင္း ပူးေပါင္းျခင္းအားျဖင့္ ရွမ္း၊ ကခ်င္ႏွင့္ ခ်င္းတို႔သည္ လြတ္လပ္ေရးကို ပိုမို လ်င္ျမန္စြာ ရလိမ့္မည္ဟု အစည္းအေ၀း တက္ေရာက္သူ အဖြဲ႕၀င္တို႔က ကန္႔ကြက္သူမရွိဘဲ - - - သေဘာတူညီ ၾကေလသည္˝ လို႕ ပါရွိပါတယ္။ ဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ပင္လံုညီလာခံဟာ all inclusive dialogue လုပ္ေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ညီလာခံ မဟုတ္ပါဘူး။ ကရင္နီ၊ မြန္၊ ကရင္၊ ရခိုင္ အပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ လူမ်ိဳးစုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳျခင္း မရွိႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။

အဆိုးဆံုးကေတာ့ ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္ထားမွဳ အေျခအေနပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း အစမွာကတည္းက အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳဟာ အင္စတီက်ဴးရွင္းေပၚမွာ အေျခခံ တာထက္ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ၾကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအေပၚမွာ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ မ်ားရဲ႕ ယံုၾကည္ေလးစားမွဳ အေပၚမွာ အေျခခံထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းနဲ႕ အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ား လုပ္ၾကံခံရမွဳဟာ တိုင္းျပည္အတြက္ အစားထိုးလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ဆံုးရွံဳးမွဳၾကီး တခုျဖစ္ျပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပဋိပကၡမ်ား ၾကီးထြားလာေစခဲ့တဲ့ ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်ေစေသာ အေၾကာင္း တရားၾကီး တခုဆိုရင္လဲ မမွားပါဘူး။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တို႕သာ ရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ လြတ္လပ္ေရး မရခင္ အခ်ိန္ကာလတိုေလး အတြင္းမွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအားလံုးနဲ႕ ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့မွာ ျဖစ္သလို၊ ျပည္တြင္းစစ္ကို တားဆီးႏိုင္မယ့္ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလဆိုင္ရာ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္မွဳေတြလဲ လုပ္ထားႏိုင္ခဲ့မွာပါ။

သို႕ေပမယ့္ ျမန္မာတို႕ရဲ႕ ကံဆိုးမိုးေမွာင္က်မွဳလို႕ပဲ ဆိုရေလမလား၊ ေခါင္းေဆာင္တဦးတည္းကိုပဲ အားကိုးၾကျပီး၊ အင္စတီက်ဴးရွင္း တည္ေဆာက္မွဳ အားနည္းျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးဆက္လို႕ပဲ ဆိုရေလမလား မသိ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း က်ဆံုးျပီးသည္ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုပံုသ႑ာန္ အစိုးရႏွင့္ အာဏာခြဲေ၀မွဳ၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားရဲ႕ တန္းတူညီမွ်ခြင့္၊ ပင္လံုစိတ္ဓာတ္ စတာေတြက တစထက္တစ ေလ်ာ့ပါးေပ်ာက္ကြယ္လာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ပင္လံုစာခ်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးစဥ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကိုယ္စားျပဳခဲ့တဲ့ ဖဆပလ အစိုးရမွာလဲ တျပည္ေထာင္စနစ္ (unitary system) ကို ႏိုင္ငံတည္ေထာင္မွဳဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးအစီအမံအျဖစ္ လက္ခံယံုၾကည္သူမ်ားက ၾကီးစိုးခဲ့ပါတယ္။

အသြင္ကူးေျပာင္းကာလတိုင္းမွာ အာဏာရအစိုးရရဲ႕ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆေတြဟာ အခရာက်ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းစြာႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးကို ဦးတည္ေဖာ္ေဆာင္မွဳ၊ အာဏာကို အသံုးျပဳ၍ အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳ ဆိုတဲ့ နည္းလမ္းေတြအနက္ လြတ္လပ္ေရးရကာစ ဖဆပလ အစိုးရက အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳခဲ့တဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာနဲ႕ စစ္တပ္ကို အသံုးျပဳျပီး အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မွဳ တည္ေဆာက္ထားတာ အားနည္းေနတဲ့ အခ်ိန္ကာလ၊ သံသယမ်ား ၾကီးထြားေနေသာကာလ၊ ညီညြတ္ေရးဆိုရာမွာလဲ လူမ်ိဳးစုအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳထားျခင္း မရွိေသးေသာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္တခုသာ ရွိေနေသာ ကာလ၊ တနည္းဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအရ political sensitivity အျမင့္မားဆံုး ျဖစ္ေနေသာ ကာလေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ တိုင္းရင္းသားေတြကို လက္နက္နဲ႕ ဖိအားေပးမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ အတင္းအၾကပ္ လက္နက္သိမ္းမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။

လက္နက္နဲ႕အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳဆိုတာ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါေပၚမွာ မူတည္ျပီးမွ ထိေရာက္မွဳ ရွိပါတယ္။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ မေလ်ာ္ညီရင္ ပိုမိုဆိုးရြားတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္သြားေစ တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- လူႏွစ္ဦးမွာ တဦးနဲ႕ တဦး မယံုၾကည္မွဳေတြ၊ သံသယေတြ ရွိေနခ်ိန္မွာ တဦးက လူသူစုေဆာင္းျပီး တုတ္၊ ဓား ေတြနဲ႕ အျခားလူတဦးထံကို ေရွ႕ရွဳသြားမယ္ဆိုရင္ သြားသူမ်ားက တိုက္ခိုက္ဖို႕ ရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ တဘက္နဲ႕ တဘက္ တိုက္ခိုက္မွဳ ျဖစ္ကို ျဖစ္ပါတယ္။

ဖဆပလ အစိုးရ လက္ထက္မွာ ျပည္တြင္းစစ္မီးေတြ ေတာက္ေလာက္လာျခင္းဟာ နဂိုရွိရင္းစြဲ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေထာင္မွဳ (state formation) ဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္ေတြေပၚမွာ လက္နက္နဲ႕ ဖိအားေပးမွဳေတြ၊ လက္နက္အတင္းအၾကပ္ လိုက္လံ သိမ္းဆည္းမွဳေတြက ထပ္ေဆာင္းသြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ confidence-building measures ေတြ အားနည္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀ါဒေရးရာ ပဋိပကၡေတြအျပင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိေသးတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြနဲ႕ ပဋိပကၡေတြကလဲ စတင္ေပၚထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါက ပင္လံုစာခ်ဳပ္တခုတည္းဟာ ျပည္ေထာင္စုအေရးအတြက္ လံုေလာက္ေသာ ျပင္ဆင္မွဳ မဟုတ္ခဲ့ဘူးဆိုတာ ျပသတဲ့ လကၡဏာ တရပ္ပါပဲ။

ဖဆပလ အစိုးရလက္ထက္မွာ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ရျခင္းရဲ႕ အေျခခံ အေၾကာင္းတရားျဖစ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုအေရးကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းဖို႕ ၾကိဳးပမ္းမွဳထက္ တျပည္ေထာင္စနစ္နဲ႕ လက္နက္အင္အားသံုး ေျဖရွင္းမွဳကို ပိုျပီး ေဇာင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးထက္ စစ္ဆင္ေရးၾကီးမ်ားနဲ႕ ေခ်မွဳန္းႏိုင္ေရးကို ဦးစားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ လက္ခုပ္ ႏွစ္ဘက္တီးမွ ျမည္တဲ့ အရာ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရသူမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအရျဖစ္ေစ၊ စစ္ေရးအရ ျဖစ္ေစ အတိုက္အခံ ျပဳေနသူမ်ားဘက္က ျငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႕ မည္မွ်ပဲ ျပင္ဆင္ေနသည္ျဖစ္ေစ၊ ေတာင္းဆိုေနသည္ ျဖစ္ေစ၊ အာဏာလက္၀ယ္ ရထားတဲ့ အစိုးရဘက္က ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာကို လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းျပီးမွ တည္ေဆာက္လို႕ ရမည့္အရာ၊ ႏိုင္ငံေရးအရ အျပီးတိုင္ ေခ်မွဳန္းျပီးမွ တည္ေဆာက္လို႕ ရမည့္အရာ၊ အာဏာရသူမ်ားရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားအတိုင္း အတိုက္အခံမ်ားဘက္မွ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရမည့္ အရာလို႕ သတ္မွတ္ေနသမွ် ကာလပတ္လံုး စစ္မွန္တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဘယ္ေတာ့မွ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါ။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာ ဒူးေထာက္အညံ့ခံေရး မဟုတ္ပါ။

ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ဖဆပလရဲ႕ တျပည္ေထာင္စနစ္ကို တိုင္းရင္းသားမ်ားက ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ ေတာင္းဆိုမွဳေတြ ေပၚထြက္လာပါေတာ့တယ္။ ဒီအခါမွာ ဖဆပလ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္က ျပည္ေထာင္စုအေရးကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းျခင္း မျပဳပဲ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ဗိုလ္ေန၀င္းဆီ ထိုးအပ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ဗိုလ္ေန၀င္းက အရပ္သားအစိုးရကို အာဏာျပန္လႊဲ ေပးထားစဥ္ကာလမွလဲ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အေျမာ္အျမင္ၾကီးစြာနဲ႕ (၁၉၆၁) ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕မွာ ညီလာခံတရပ္ က်င္းပျပီး၊ စစ္မွန္ေသာ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု ကိုေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္စဥ္က ကတိအတိုင္း အမ်ိဳးသားႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲ က်င္းပ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ေက်ာ္ ကာလတေလွ်ာက္ ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ အေကာင္အထည္ဖို႕ အားနည္းခဲ့ရာက ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ အခင္းအက်င္းအတြက္ ပထမဆံုး ေျခလွမ္းလို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ federal arrangements မျဖစ္သြားရင္ေတာင္ အနည္းဆံုး quasi- federal arrangements ျဖစ္သြားေစႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ Unitary state ကေန Federal State အေနနဲ႕ တစတစ အသြင္ကူးသြားေစႏိုင္တဲ့ local autonomy, provincial autonomy စနစ္ေတြကိုလဲ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲေတြက တဆင့္ အျမင္ေတြ ခ်ျပေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ၾကမွာပါ။ (၁၉၆၂) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးက ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ကို ပထမဆံုးေျခလွမ္း စလွမ္းစ ကာလပါ။

သို႕ေပမယ့္ ဗိုလ္ေန၀င္းေခါင္းေဆာင္တဲ့ စစ္အုပ္စုက (၁၉၆၂) ခုႏွစ္၊ မတ္လ () ရက္ေန႕မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို သိမ္းယူလိုက္ပါေတာ့တယ္။ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးလို႕ ဆိုပါတယ္။ လက္ေတြ႕မွာက်ေတာ့ တျပည္ေထာင္စနစ္ မျပိဳကြဲေရး၊ ဗဟိုအစိုးရမွ အာဏာကို အျပည့္အ၀ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္ေရး ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ ေဖာ္ေဆာင္ေရး ေျခလွမ္းကို ရိုက္ခ်ိဳးျခင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရးပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။

ဒီလို ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး လို႕ အမည္ခံတဲ့ ျပည္ေထာင္စုျပိဳကြဲေရး လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီေခတ္၊ မဆလေခတ္၊ န၀တေခတ္၊ နအဖ ေခတ္ ကာလတေလွ်ာက္လံုးမွာ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္က အေမြခံ က်င့္သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ ဖယ္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စု စနစ္ ဆိုတာကို ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေစတဲ့ စနစ္လို႕ သတ္မွတ္ ေျပာဆိုပါတယ္။ စစ္အာဏာသိမ္းယူမွဳေတြကို ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးအတြက္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္း၊ တိုင္းျပည္ ေခ်ာက္ထဲက်မည့္ အေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရျခင္း လို႕ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရးေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာမ်ား၊ ေရဒီယို၊ ရုပ္ျမင္သံၾကားမ်ားမွာ ထည့္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အေတြးအျမင္၊ အသိဥာဏ္ ပိတ္ပင္မွဳေတြ လုပ္ပါတယ္။

ဦးေႏွာက္ေဆးျခင္း၊ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိျခင္းနဲ႕ စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္ေရး လက္နက္ေတြ ဆိုတာက စစ္ေျမျပင္မွာ လက္နက္ၾကီး မိုးရြာခံရတာထက္ ပိုျပီး ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ လက္နက္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ လူတေယာက္ကို ေျခာက္လခန္႕ စနစ္တက် ဦးေႏွာက္ေဆးျပီး၊ အယူအဆအမွားေတြကို ရိုက္သြင္းလို႕ ရပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္ေရးနဲ႕ စုစည္းခိုင္မာေနတဲ့ အင္အားစုၾကီးကို ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း ဖရိုဖရဲ တစစီ ျပန္႕က်ဲေအာင္ လုပ္ေဆာင္လို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။ ၀ါဒျဖန္႕ခ်ိေရး လက္နက္နဲ႕ အမွန္ေတြအမွားျဖစ္၊ အမွားေတြ အမွန္ျဖစ္ျပီး၊ အမွန္နဲ႕ အမွား မသဲကြဲေတာ့တာေတြ ျပဳလုပ္လို႕ ရပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္ဟာ ဒီလက္နက္ေတြကို စနစ္တက် အသံုးခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။

သူရဲေကာင္း၀ါဒ၊ စစ္ဘုရင္၀ါဒ၊ ဗမာဘုရင္မ်ားက အစိတ္စိတ္အျမြာျမြာ ကြဲျပားေနတဲ့ ႏိုင္ငံကို စစ္ေရး အင္အားသံုးျပီး ျပန္လည္စုစည္းယူထားတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္း၊ နယ္ခ်ဲ႕ ဆန္႕က်င္ေရး၊ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႕ တပ္မေတာ္ရဲ႕ အခန္းက႑၊ ရန္ကုန္အစိုးရလို႕ အေခၚခံခဲ့ရရာကေန ခဲရာခဲဆစ္ အသက္၊ ေသြး၊ ေခၽြး စေတးျပီး ႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးကို ကာကြယ္ထားရတဲ့ သမိုင္း၊ တိုင္းရင္းသားေတြက ဖယ္ဒရယ္စနစ္ကို ေတာင္းဆိုျပီး ျပည္ေထာင္စုျပိဳကြဲေရး ျပဳလုပ္လာတဲ့ အႏၱရာယ္ကို တပ္မေတာ္မွ ကာကြယ္လိုက္ရျခင္း၊ လူသတ္ေခါင္းျဖတ္ျပီး မင္းမဲ့စရိုက္မ်ား စိုးမိုးေနခ်ိန္မွာ ေခ်ာက္ထဲက်မည့္ အေရးမွ တိုင္းျပည္ကို ကယ္တင္ထားရျခင္း စတဲ့ အေျခခံပညာေရး သင္ရိုးညႊန္းတမ္းမ်ားကို အာဂံုေဆာင္က်က္မွတ္ျပီး ၾကီးျပင္းလာရတဲ့ လူငယ္မ်ားကို တပ္သားသစ္သင္တန္းမ်ားမွာ ေျခာက္လခန္႕၊ ဗိုလ္သင္တန္းမ်ားမွာ သံုးႏွစ္ခန္႕ သင္တန္းေပးမွဳ၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သင္တန္းေပးမွဳ၊ အရပ္သားမ်ားကို ၀န္ထမ္း သင္တန္းမ်ားမွာ သင္တန္းေပးမွဳ၊ ၾကံ့ဖြတ္အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို စီမံခန္႕ခြဲေရးသင္တန္းေတြမွာ သင္တန္းေပးမွဳ စတဲ့ အခ်ိန္ကာလေတြဟာ လူတေယာက္ကို ဦးေႏွာက္ေဆးဖို႕ လံုေလာက္တဲ့ အခ်ိန္ကာလ တခု ျဖစ္ပါတယ္။

ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေနျပီျဖစ္တဲ့ လက္ဆင့္ကမ္းအေမြေတြကို ထိန္းသိမ္းၾကရင္း ဖယ္ဒရယ္မူ ဆိုတာကို ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရး မူလို႕ လက္ခံထားၾကသူ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႕ အရပ္သားမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ လက္နက္ကိုင္ အင္အားစုမ်ားကို ေသာင္းက်န္းသူမ်ားဟု အမွန္တကယ္ ယံုၾကည္လက္ခံေနသူ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႕ အရပ္သားမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုမွ ခြဲထြက္ေရး ၾကိဳးပမ္းေနၾကတယ္လို႕ ထင္မွတ္ေနသူ တပ္မေတာ္သားမ်ားနဲ႕ အရပ္သားမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူတို႕ရဲ႕ တိတ္တဆိတ္ ရင္ထဲက ငိုေၾကြးသံေတြ စုျပံဳထြက္လာတဲ့ လူထုအေရးေတာ္ပံုမ်ားကို သူပုန္မ်ား ျမိဳ႕ထဲ ၀င္စီးေနျပီဟု အမိန္႕ေပးခံရ၍ ေမာင္းျပန္ ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့သူ တပ္မေတာ္သားမ်ား မည္၍မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။ သံဃာေတာ္မ်ား ေမတၱာပို႕ ဆုေတာင္းျခင္းကို သံဃာတုမ်ားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရး လာလုပ္ေနျပီဟု တပ္လွန္႕ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳမ်ား မည္၍ မည္မွ် ရွိခဲ့ပါသလဲ။

မည္သို႕ဆိုေစ၊ ေသခ်ာသည္ကေတာ့ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးဆိုေသာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ ျပည္ေထာင္စုျပိဳကြဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တပ္မေတာ္သားမ်ား၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ အရပ္သားမ်ားမွ မိမိတို႕လုပ္လိုက္တဲ့ အလုပ္ရဲ႕ အတိုင္းအဆ ပမာဏကို မသိပဲ စစ္အာဏာရွင္တို႕ အလိုက် လိုက္လံလုပ္ေဆာင္ေပးေနၾကျပီး၊ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲရန္ ကာကြယ္ေနတယ္လို႕ ထင္မွတ္မွားမွဳေတြ ရွိေနခဲ့ၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ယေန႕ လက္ရွိ ဗိုလ္သိန္းစိန္ အစိုးရ လက္ထက္မွာလဲ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္တို႕ရဲ႕ လက္ဆင့္ကမ္းအေမြေတြကို ဆက္လက္ ေစာင့္ထိန္းေနၾကဆဲပါ။ လူမ်ိဳးစုေဒသေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္ေတြ ရွိျပီး၊ ျပည္နယ္ အစိုးရအဖြဲ႕ေတြ ဖြဲ႕စည္းထားေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ ဥပေဒျပဳအာဏာနဲ႕ တရားစီရင္ေရးအာဏာ က်င့္သံုးမွဳဆိုင္ရာ အာဏာအပိုင္းအျခားေတြကလဲ စာရြက္ေပၚမွာသာ ရွိျပီး၊ ဗဟို အစိုးရရဲ႕ ခ်ဳပ္ကိုင္မွဳေအာက္မွာပဲ ရွိေနပါတယ္။ အာဏာခြဲေ၀မွဳ (Division of Power) ကိုလဲ က်င့္သံုးႏိုင္မွဳ မရွိပါ။

ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္ ျပည္နယ္တို႕မွာ အစိုးရစစ္တပ္ ထိုးစစ္ဆင္ေနမွဳမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ခုခံေနရမွဳမ်ား၊ ေဒသတြင္း စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ားရဲ႕ အေျခအေန စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ လႊတ္ေတာ္တြင္းမွာ ေဆြးေႏြးျပီး၊ ထိုးစစ္ေတြ ရပ္ဆိုင္းဖို႕ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္ရွိသူေတြက စစ္တပ္အၾကီးအကဲေတြထံ ေတာင္းဆိုရမယ့္ တာ၀န္ေတြကိုလဲ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိၾကေသးပါဘူး။ ေသနတ္ေျပာင္းေတြနဲ႕ ဓားမိုးထားမွုေတြ ေအာက္မွာ ႏွုတ္ဆိတ္ေနၾကရပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဆိုတာ လႊတ္ေတာ္ကို တာ၀န္ခံရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား စုစည္းျပီး ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးကို ျပည္တြင္းစစ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းထုတ္မွဳ၊ ထိုးစစ္မ်ား ရပ္ဆိုင္းရန္ ေတာင္းဆိုမွဳေတြကိုလဲ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း မရွိၾကေသးပါဘူး။ ႏွဳတ္ဆိတ္ေနၾကရပါတယ္။

ျငိမ္းအဖြဲ႕မ်ားလို႕ အမ်ားေခၚေ၀ၚ သံုးစြဲထားတဲ့ လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ စစ္အာဏာရွင္တို႕ အၾကားမွာ ၁၉၉၀ အလြန္ကာလေတြက ျဖစ္တည္ခဲ့တဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဟာလဲ စစ္မွန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အသြင္မေဆာင္ခဲ့ပါဘူး။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ နယ္ေျမဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ စီးပြားေရး လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မွဳ အတိုင္းအတာ အထိသာ ရွိခဲ့ျပီး၊ စစ္အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ နယ္ေျမ စိုးမိုးေရး၊ ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၊ ဖိအားေပးေရး၊ သပ္လွ်ိဳျဖိဳခြဲေရး စတာေတြကို ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

၁၉၉၀ အလြန္ကာလေတြနဲ႕ ၂၁ ရာစု ကနဦးပိုင္းေတြမွာ ဖိအားေပးမွဳမ်ား အသြင္သ႑ာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ရွိခဲ့ရာက ၂၀၀၈ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြဲ ျပီးခ်ိန္ေနာက္ပိုင္းမွာ အာဏာရွင္တို႕ဘက္မွ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ အသြင္ေျပာင္းေရးကို အစဥ္တစိုက္ ဖိအားေပးျပီး၊ ေျခကုပ္ယူတပ္စြဲမွဳေတြ၊ ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြ၊ ၾကိဳၾကား ထိေတြ႕မွဳေတြ၊ အင္အားအလံုးအရင္းျဖင့္ နယ္ေျမအနီးသို႕ ခ်ဥ္းကပ္၀န္းရံမွဳေတြ၊ အင္အားျပျခိမ္းေခ်ာက္မွဳေတြ၊ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ေမာက္ေမာက္ မာမာ ဆက္ဆံမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တပ္မေတာ္ဘက္က အလံုးစံုေခ်မွဳန္းေရးနဲ႕ စစ္ဆင္ေရးၾကီးမ်ား ဆင္ႏႊဲျခင္း မရွိလာရင္ေတာင္ တပ္မေတာ္နဲ႕ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အင္အားစုမ်ား အၾကားမွာ နယ္ျခားေစာင့္တပ္လုပ္ဖို႕၊ လက္နက္ခ်ဖို႕ ဖိအားေပးလိုက္၊ စစ္ေရးအင္အားျပလိုက္၊ ထိေတြ႕မွဳျဖစ္လိုက္၊ mediator မ်ားက ၾကား၀င္လာျပီး အပစ္အခတ္ ရပ္စဲလိုက္နဲ႕ သံသရာလည္ေနမွဳဟာ ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္ တည္ေဆာက္မွဳ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းေတြ မျဖစ္ေပၚလာေသးသမွ် ကာလပတ္လံုး ျဖစ္ေနမွာေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။ စစ္မွန္ေသာ ေရရွည္ခံ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကေတာ့ ေပၚထြက္လာျခင္း ရွိမွာ မဟုတ္ပါ။

ဗိုလ္သိန္းစိန္ အစိုးရရဲ႕ အခုလို ျပည္ေထာင္စုသ႑ာန္၊ ဒီမိုကေရစီ အသြင္သ႑ာန္ မရွိတဲ့ လက္နက္အင္အားသံုး ေျဖရွင္းမွဳမ်ားဟာ ျပည္တြင္းစစ္မီးကို ေမႊးေနတာနဲ႕ အတူတူပါပဲ။ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျပည္တြင္းစစ္မီးေတာက္ၾကီး အခ်ိန္မေရြး ထေတာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုၾကီး အစိတ္စိတ္အျမြာျမြာ ျပိဳကြဲေရးကို ဦးတည္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးကို ဦးထိပ္ထားသည္ဟု အမည္ခံျပီး၊ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကို ေတာင္းဆိုေနၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို တိုက္ခိုက္ေနျခင္းဟာ ျပည္ေထာင္စုကို ျဖိဳခြဲေနတာနဲ႕ အတူတူပါပဲ။ ျပည္ေထာင္စု သ႑ာန္ တည္ေဆာက္ေရး ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးေႏွာင့္ယွက္ျခင္းဟာ ျပည္ေထာင္စု ျပိဳကြဲေရးလုပ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(ေရးသား တင္ျပသူ -  ခင္မမမ်ိဳး)


အာဏာရွင္စနစ္၊ ဒို႕တာ၀န္ အေရးသံုးပါးႏွင့္ ကၽြႏ္ုပ္တို႕တာ၀န္ (အပိုင္း - ၃)

() တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ မျပိဳကြဲေရး
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြ စုေ၀းေနထိုင္တဲ့ တိုင္းျပည္တခုမွာ စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ ရွိေရးက အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသူေတြက တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး က႑ႏွစ္ခု ခြဲျခားေလ့လာၾကပါတယ္။ ပထမက႑ကေတာ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေရးရာ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ားနဲ႕ ပဋိပကၡေျဖရွင္းနည္းမ်ားကို ေလ့လာျခင္းျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယက႑ကေတာ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေရးရာ ပဋိပကၡေတြ ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ တရားမွ်တတဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြကို ေဖာ္ေဆာင္မွဳေတြကို ေလ့လာျဖင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပထမက႑ဟာ ႏိုင္ငံေရးအေဆာက္အံု (political institutions) ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာက ျမစ္ဖ်ားခံလာျပီး၊ ဒုတိယက႑ကေတာ့ လူမ်ိဳးစု၊ တရားမွ်တမွဳႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ေရးရာ ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးဒႆနိက အေတြးအေခၚမ်ားကေန ျမစ္ဖ်ားခံလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေရးရာ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ားမွာ ေရွးပေ၀သဏီ အစဥ္အဆက္ကေန အျမစ္တြယ္ ေနခဲ့တဲ့ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္အမုန္းတရားေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ျဗိတိသွ်၊ ျပင္သစ္၊ ေပၚတူဂီ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕ ၀ါဒေတြ မၾကီးစိုးခဲ့စဥ္က အင္အားၾကီး စစ္ဘုရင္မ်ားရဲ႕ စစ္အင္အားသံုးျပီး နယ္ေျမေဒသ သိမ္းသြင္းမွဳေတြ၊ တိုင္းႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ နယ္ေျမေဒသ နီးစပ္ရာမွာ အေျခခ်ေနထိုင္ၾကတဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကား စစ္ပြဲေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီစစ္ပြဲေတြကေန အမုန္းတရားေတြ၊ မယံုၾကည္မွဳေတြနဲ႕ အာဃာတ တရားေတြ ေပၚထြက္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ အမုန္းတရားေတြဟာ ဖိႏွိပ္မွဳ တစံုတရာေအာက္မွာ ေခတၱေပ်ာက္ကြယ္ေနျပီး၊ ဖိႏွိပ္မွဳကေန လြတ္လပ္လာစဥ္မွာ အသြင္တမ်ိဳးနဲ႕ ျပန္လည္ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို အသြင္ကူးေျပာင္းကာလေတြမွာ တာ၀န္ယူရတဲ့ အစိုးရေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ပဋိပကၡေရးရာ ေလ့လာသူေတြက ေသခ်ာ နားလည္သိရွိထားဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုနားလည္သိရွိမွလဲ ျငိမ္းခ်မ္းစြာေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျပီး အေျဖရွာႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကို အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳ နည္းလမ္းေတြထက္ ပိုျပီး အေလးထားစဥ္းစားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားအၾကား ေသြးစည္းမွဳမွာ သယံဇာတအရင္းအျမစ္မ်ား၊ လူ႕စြမ္းအား အရင္းအျမစ္မ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ရိုးသားပြင့္လင္းစြာ သတင္းအခ်က္အလက္ ဖလွယ္မွဳ၊ စီးပြားေရးျပိဳင္ဆိုင္မွဳမ်ား အၾကားမွာ တရားမွ်တစြာ ျပိဳင္ဆိုင္မွဳ စတာေတြကလဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ လူမ်ိဳးစုပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကား ဆက္ဆံေရး အားနည္းမွဳနဲ႕ စီးပြားေရးျပိဳင္ဆိုင္မွဳေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးအရ အင္အားၾကီးျပီး၊ သယံဇာတ အေျမာက္အျမားကို နယ္ေျမထဲမွာ ပိုင္ဆိုင္ထားတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြက စီးပြားေရးအရ အင္အားနည္းျပီး၊ သယံဇာတ ပိုင္ဆိုင္မွဳနည္းတဲ့ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုေတြနဲ႕ အတူတကြ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ျခင္းျဖင့္ ဘ႑ာေရးအရ ခြဲေ၀သံုးစြဲရတာေၾကာင့္ နစ္နာတယ္လို႕ ယူဆတာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးအရ ေစ်းကြက္ကို အျပိဳင္အဆိုင္လုၾကရင္း၊ သယံဇာတေတြ ရွိတဲ့ နယ္ေျမေတြကို လုၾကရင္း ျဖစ္လာတဲ့ ပဋိပကၡေတြလဲ ရွိပါတယ္။

ဒီလို စီးပြားေရးအေၾကာင္းအရာေတြအျပင္ လံုျခံဳေရးအေၾကာင္းအရာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစိုးရဟာ တိုင္းရင္းသားျပည္သူတရပ္လံုးရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္ျခင္း မရွိတဲ့အခါ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕က သူတို႕ရဲ႕ေဒသ လံုျခံဳေရးအတြက္ လက္နက္ကိုင္ထားဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ယူဆလာျပီး လက္ကိုင္ကိုင္အင္အားစုေတြ ဖြဲ႕စည္းလာၾကပါတယ္။ ဒီအခါမွာ လက္နက္ကိုင္အင္အားစု မရွိတဲ့ တျခားလူမ်ိဳးစုေတြကလဲ လက္နက္ကိုင္အင္အားစုေတြ ထပ္မံ ဖြဲ႕စည္းလာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအစိုးရကလဲ ဒီလို လက္နက္ကိုင္အင္အားစုေတြ စုဖြဲ႕လာမွဳအေပၚေတြမွာ ပုန္ကန္ထၾကြဖို႕ ျပင္ဆင္တယ္လို႕ ယူဆျပီး စစ္အင္အားသံုး ႏွိမ္နင္းဖို႕ ၾကိဳးပမ္းျပန္ပါတယ္။

ဒီလိုအေျခအေနကို ႏိုင္ငံေရးေလ့လာသူေတြကေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ security dilemma လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ တခါတရံမွာ တိုင္းရင္းသားျပည္သူတရပ္လံုးရဲ႕ အသက္၊ အိုးအိမ္၊ စည္းစိမ္ကို ကာကြယ္ဖို႕ တာ၀န္ရွိတဲ့ တပ္မေတာ္ကိုယ္တိုင္က လူတစုရဲ႕ ျခယ္လွယ္မွဳကို ခံေနရျပီး တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားရဲ႕ အသက္၊ အိုးအိမ္၊ စည္းစိမ္ လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္ေနသလို ျပန္ျဖစ္ေနတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုတိုင္းျပည္ေတြဟာ ျပည္တြင္းစစ္ျပႆနာ၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ျပႆနာနဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳ ျပႆနာေတြအၾကားမွာ ႏြံနစ္ေနတတ္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းရင္းတခုကေတာ့ multi-ethnic societies ေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ပဋိပကၡကေတာ့ ဘိုးဘြားအေမြ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မွဳ ဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြမွာ သူတို႕ရဲ႕ ethno-symbolism ကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕အတြက္ ေရွးအစဥ္အဆက္ကေန သူတို႕ရဲ႕ နယ္ေျမလို႕ သတ္မွတ္ထားတဲ့ နယ္ေျမေဒသေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ဘိုးဘြားအေမြ နယ္ေျမေတြလို႕ သတ္မွတ္ယူဆၾကပါတယ္။ ဒီနယ္ေျမေတြဟာ တခါတရံမွာ အျခားလူမ်ိဳးစုေတြက ပိုင္ဆိုင္တယ္လို႕ သတ္မွတ္ထားၾကတဲ့ နယ္ေျမေတြလဲ ျဖစ္ေနတတ္ျပန္ပါတယ္။ ဒီလို နယ္ေျမေတြ သီးျခားသတ္မွတ္ ထားႏိုင္ျခင္း မရွိတဲ့အခါ နယ္ေျမလုရာကေန ျဖစ္ပြားလာတတ္တဲ့ လူမ်ိဳးစုပဋိပကၡေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ေသာ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြကေတာ့ လူမ်ိဳးစုပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆေတြကလဲ အေၾကာင္းရင္းတရပ္အေနနဲက ပါ၀င္တယ္လို႕ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕အယူအဆ အရ ethnic identity ေတြဟာ သူ႕ဘာသာသူ ရွိေနျပီးသား ျဖစ္ေနတဲ့ အေပၚမွာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ သမိုင္းဆရာေတြက အမ်ိဳးသားေရးအျမင္ေတြနဲ႕ ထပ္ေလာင္းပံုေဖာ္ျပီး မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္စိတ္ေတြ၊ လူမ်ိဳးၾကီး၀ါဒေတြ၊ လူနည္းစု သိမ္ငယ္စိတ္ ေတြကို ရိုက္သြင္းရာကေန လူမ်ိဳးစုပဋိပကၡေတြ ေပၚထြက္လာတာလို႕ ရွဳျမင္ၾကပါတယ္။

ethnic identity ေတြကို လိုသလို ျဖည့္ဆည္းထည့္သြင္းသတ္မွတ္လို႕ေတာ့ မရႏိုင္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံသား (citizenship) နဲ႕ လူမ်ိဳးဆိုတာ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ရွိျပီးသား ethnic identity ကို ထပ္ေလာင္းပံုေဖာ္ျပီး ႏိုင္ငံေရးအရ manipulate လုပ္တာမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အသြင္ကူးေျပာင္းကာလေတြမွာ တာ၀န္ယူရတဲ့ အစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြက သူတို႕ရဲ႕ အာဏာ တည္ျမဲေရးအတြက္ လူမ်ိဳးစုတခုရဲ႕ အတိတ္သမိုင္းေတြကို အသံုးခ်ျပီး လူမ်ိဳးၾကီး၀ါဒကို ရိုက္သြင္းလာတဲ့အခါ၊ အျခားလူမ်ိဳးစုေတြကို အႏွိမ္ခံရတယ္ဆိုတဲ့ သိမ္ငယ္စိတ္ေတြ ၀င္လာေအာင္ ျပဳလုပ္လိုက္သလို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

လူမ်ိဳးေရးမွာမွ ဘာသာေရးအရပါ ကြဲျပားမွဳေတြ ျဖစ္ေနရင္ အေျခအေနေတြက ပိုျပီး ဆိုး၀ါးသြားတတ္ပါတယ္။ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဟာ ေကာင္းမြန္ပါတယ္။ ဘာသာ၊ သာသနာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တာကလဲ ေကာင္းမြန္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ လြန္ကဲသြားျပီး မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ကေန မ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္၀ါဒကို ကိုင္စြဲလာတဲ့ အခါ၊ ဒါမွ မဟုတ္ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ၊ သာသနာကိုပဲ ဦးထိပ္တင္ျပီး အျခား ဘာသာ၊ သာသနာကို ခြဲျခားမွဳ ရွိလာတဲ့အခါ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု အမ်ားအျပား ေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္တခုမွာ ပဋိပကၡနဲ႕ စစ္ပြဲေတြကို ဦးတည္သြားေစေတာ့တာပါပဲ။ ဒီအခ်က္ဟာ အသြင္ကူးေျပာင္းကာလေတြမွာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာရယူထားသူမ်ားရဲ႕ အေျမာ္အျမင္နဲ႕ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ေပၚမွာ မူတည္တတ္ပါတယ္။

ဒီလို အေၾကာင္းရင္းေတြေၾကာင့္ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းပံုေတြေပၚ မူတည္ျပီး ျပည္တြင္းစစ္မီးေတာက္ေတြ ၾကီးထြားလာျခင္း၊ စစ္မွန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ႏိုင္ျခင္းဆိုတဲ့ ရလဒ္ေတြ ထြက္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါ Hegemonic Control နည္းလမ္းကို သံုးျပီး၊လူမ်ိဳးစုမ်ား ေနထိုင္ရာ ေဒသေတြကို အစိုးရက ထိုးစစ္ဆင္ တိုက္ခိုက္ျခင္း၊ လူသားခ်င္း စာနာမွဳကင္းေသာ လုပ္ရပ္မ်ားျဖင့္ ျခိမ္းေခ်ာက္ျခင္း၊ ဗိုလ္က်စိုးမိုးျခင္း၊နယ္ေျမသိမ္းပိုက္ျခင္း၊ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ေက်းရြာမ်ားနဲ႕ ျမိဳ႕မ်ားကို ေျပာင္းေရႊ႕ ေနရာခ်ထားျခင္း၊ အတင္းအဓမၼ လက္နက္ခ်ခိုင္းျခင္း၊ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းျခင္း စတာေတြကို အခ်ိဳ႕အစိုးရေတြက က်င့္သံုးေလ့ရွိၾကပါတယ္။

ဒီနည္းလမ္းဟာ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡေတြကို မေျဖရွင္းႏိုင္ပဲ လူမ်ိဳးစုမ်ားအၾကား အာဃာတ တရားေတြ၊ အမုန္းတရားေတြ ကိုသာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လူမ်ိဳးၾကီး၀ါဒကို က်င့္သံုးသူမ်ားက စစ္တပ္ကို ၾကိဳးကိုင္ျခယ္လွယ္ထားခဲ့ရင္ စစ္တပ္ထဲမွာ ပါ၀င္တာကလဲ လူမ်ိဳးစု မ်ိဳးစံု ျဖစ္ေပမယ့္ လူမ်ိဳးၾကီး တခုရဲ႕ လုပ္ရပ္လို႕ပဲ ထင္သြားတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ကၽြႏ္ုပ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တပ္မေတာ္မွာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ပါ၀င္ပါတယ္။ ကရင္ေဒသကို ထိုးစစ္ဆင္ေနတဲ့ တပ္ရင္းရဲ႕ တပ္ရင္းမွဴးဟာလဲ ခ်င္းအမ်ိဳးသား ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။

ကခ်င္ေဒသကို ထိုးစစ္ဆင္တဲ့ တပ္မ်ားရဲ႕ အၾကီးအကဲဟာလဲ မြန္အမ်ိဳးသား ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ရွမ္းေဒသကို ထိုးစစ္ဆင္တဲ့ တပ္မ်ားရဲ႕ အၾကီးအကဲဟာလဲ ရခိုင္အမ်ိဳးသား ျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဗဟိုအစိုးရထဲမွာလဲ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ပါ၀င္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ ပဋိပကၡေတြကို စစ္အင္အားသံုး ေျဖရွင္းေနတဲ့ ဗဟိုအစိုးရဟာ ဗမာနယ္ေျမထဲမွာ အေျခစိုက္ထားတာေၾကာင့္ ဗမာစစ္တပ္၊ ဗမာနဲ႕ တိုင္းရင္းသားမ်ား အၾကားက ပဋိပကၡ အေနနဲ႕ ထင္ျမင္ယူဆသြားမွဳ ဆိုတဲ့ အထင္အျမင္ လြဲမွဳေတြ၊ သံသယျဖစ္ထြန္းမွဳေတြ၊ မုန္းတီးမွဳေတြ ျဖစ္သြားေစတတ္ပါတယ္။

အင္အားသံုး ေျဖရွင္းမွဳနဲ႕ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို မည္သည့္အခါမွ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ညီအစ္ကိုခ်င္းမွာေတာင္ အင္အားသံုးျပီး ျပႆနာေျဖရွင္းမွဳေတြ ရွိလာတဲ့အခါ ေသြးကြဲမွဳေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တဘက္ကို ေခါင္းမေထာင္ႏိုင္ေအာင္ ဖိႏွိပ္ထားမွဳေၾကာင့္ ျပႆနာေျဖရွင္းႏိုင္မယ္လို႕ ယူဆမွဳေတြဟာ မွားယြင္းတဲ့ အယူအဆေတြပါပဲ။ ဖိႏွိပ္ေလ၊ ျပႆနာ ပိုျပီး ၾကီးထြားေလ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ (၁၉၉၄) ခုႏွစ္တုန္းက ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးကို တုန္လွဳပ္ေခ်ာက္ခ်ား ေစခဲ့တဲ့ ရ၀မ္ဒါ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွဳၾကီး ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။

လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာ အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္းမွာလဲ တဦးနဲ႕ တဦးသတ္ျဖတ္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားေစေအာင္ ဘာေတြက လွံဳ႕ေဆာ္ေပးခဲ့ပါသလဲ။ အဓိကကေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အျမစ္တြယ္ခဲ့တဲ့ ဖိႏွိပ္မွဳပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ Tutsi ဆိုရင္ ပါ၀ါပိုရွိျပီး၊ Hutu ဆိုျပီး ဖိႏွိပ္ခံ လို႕ သတ္မွတ္ျပီး အျမစ္တြယ္ခဲ့တဲ့ ဖိႏွိပ္မွဳဟာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ လူသတ္ပြဲၾကီးကို ျဖစ္ပြားေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ကို ျပန္ေျပာင္းေျပာမိၾကတဲ့အခါတိုင္း အခ်ိဳ႕ပညာရွင္ေတြက When Victims become Killers လို႕ စိတ္မေကာင္စြာ မွတ္ခ်က္ျပဳၾကပါတယ္။ အင္အားသံုးမွဳ၊ အေၾကာက္တရားနဲ႕ ဖိႏွိပ္မွဳေတြဟာ ပဋိပကၡေတြကို မေျဖရွင္းႏိုင္ပါဘူး။ ပဋိပကၡေတြကိုသာ ပိုျပီး ၾကီးထြားေစတတ္ပါတယ္။ Hegemonic Control ဟာ ေရရွည္ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳကို ဘယ္လိုမွ ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

ေနာက္ထပ္ အင္အားသံုး ေျဖရွင္းမွဳတခုကေတာ့ တိုင္းရင္းသားျပည္သူတရပ္လံုးဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ နယ္နိမိတ္အတြင္းမွာ လြတ္လပ္စြာ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာခြင့္ေတြကို ပိတ္ပင္တားဆီးတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ိဳးစုေတြကို သူတို႕ရဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ နယ္ေျမေဒသေတြမွာ ေနထိုင္ဖို႕ အတင္းအၾကပ္ ေရႊ႕ေျပာင္းခိုင္းတာေတြ၊ အျခားေဒသမွာ ေရာက္ရွိေနထိုင္သူေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ေဒသေတြကို အတင္းအၾကပ္ ျပန္ခိုင္းတာေတြ၊ သက္ဆိုင္ရာ ေဒသမဟုတ္ပဲ ေရာက္ေနတဲ့ လူမ်ိဳးေတြ အခ်င္းအခ်င္း အလဲအလွယ္ျပဳျပီး ေရႊ႕ေျပာင္းေနရာခ်ထားတာေတြဟာ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို ျပိဳကြဲေစတဲ့ အင္အားသံုးမွဳေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡေတြကို transcendent identity တခုကို သတ္မွတ္ျပီး ေျဖရွင္းၾကတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီလို သတ္မွတ္ရာမွာ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ ရွိတဲ့ လူမ်ိဳးစုမ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျပီး၊ အားလံုးရဲ႕ ethnic identity ကို ေရွ႕တန္းမတင္ေတာ့ပဲ ႏိုင္ငံမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ ျပည္သူတရပ္လံုးဟာ လူမ်ိဳး တခုတည္းအျဖစ္ လက္ခံ သတ္မွတ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ျပဳလုပ္ရာမွာ လူမ်ိဳးစုမ်ား အားလံုးက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျပီးမွ ညီညီညြတ္ညြတ္ စုေပါင္းသတ္မွတ္ၾကဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အစိုးရတရပ္တည္းကပဲ အတင္းအၾကပ္ အမည္နာမေပး သတ္မွတ္လို႕ မရႏိုင္ပါဘူး။

ဒီနည္းလမ္းဟာ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ဓေလ့ထံုးစံ ဆင္တူတဲ့ လူမ်ိဳးစုမ်ား ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံ (သို႕မဟုတ္) ေနရာေဒသတခုမွာ ႏိုင္ငံေပါင္းစံုက လူမ်ား အေျခခ်ေနထိုင္လာၾကျပီး ႏိုင္ငံတည္ေထာင္မွဳ ျပဳလုပ္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးေတြ အတြက္သာ ပိုမိုသင့္ေလ်ာ္ျပီး စာေပ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္စာ ကြဲျပားတဲ့ လူမ်ိဳးစုမ်ား ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ အလြန္သတိထားျပီး စဥ္းစားျပဳလုပ္ၾကရမယ့္ နည္းလမ္းတခု ျဖစ္ပါတယ္။ အတင္းအၾကပ္ျပဳလုပ္မွဳေတြ ရွိလာခဲ့ရင္ ပဋိပကၡကို ပိုမိုၾကီးသြားေစတတ္ပါတယ္။

လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡေတြကို ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား (သို႕မဟုတ္) အင္အားၾကီးႏိုင္ငံမ်ားက ၀င္ေရာက္ျပီး ထိန္းခ်ဳပ္ေျဖရွင္းရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီလို ထိန္းခ်ဳပ္ေျဖရွင္းရန္ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြမွာ third party ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္း (သို႕မဟုတ္) ေဒသတြင္းအင္အားၾကီးႏိုင္ငံမ်ားဟာ လူမ်ိဳးစုအားလံုးက ယံုၾကည္လက္ခံေပးႏိုင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္း (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံ ျဖစ္ဖို႕ အေရးၾကီးသလို သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္း (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံကလဲ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကားမွာ neutral ျဖစ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ အက်ိဳးစီးပြားေတြပါ ပါ၀င္လာျပီး ပါ၀ါဂိမ္းေတြ ကစားလာခဲ့ရင္ လူမ်ိဳးစုပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံအတြက္ ပိုျပီး ထိခိုက္မွဳေတြ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။

လူမ်ိဳးစုပဋိပကၡနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေနာက္ထပ္ေျဖရွင္းနည္းတခုကေတာ့ federal arrangements ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ federal arrangements ဆိုရာမွာ quasi-federal arrangements, constitutional federal arrangements စတာေတြအျပင္ autonomy နဲ႕ cantonisation စတာေတြပါ ပါ၀င္ပါတယ္။ cantonisation ဆိုတာကေတာ့ အာဏာခြဲေ၀မွဳကို လူမ်ိဳးစု၊ လူမ်ိဳးစုကေန မ်ိဳးႏြယ္စုေလးေတြအထိ အဆင့္ဆင့္ ခြဲျခားျပီး homogeneous units ေလးေတြအထိ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျပီးမွာ အာဏာခြဲေ၀တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပညာရွင္အမ်ားစုကေတာ့ ဒါဟာ လက္ေတြ႕မွာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းပါးတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အစီအမံလို႕ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။

constitutional federal arrangements မွာ ဖယ္ဒရယ္ ယူနစ္ေတြ အားလံုးဆီမွာ တူညီတဲ့ အာဏာေတြ ရွိျပီး၊ ဖယ္ဒရယ္အစိုးရနဲ႕ ျပည္နယ္အစိုးရၾကားမွာ အာဏာခြဲေ၀မွဳသ႑န္ေတြ စနစ္တက် ရွိပါတယ္။ အာဏာကို အလြဲသံုးစား ျပဳလို႕ မရပါဘူး။ သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ေတြမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြမွာ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ (self- determination) နဲ႕ တန္းတူညီမွ်ခြင့္ ရွိတဲ့အတြက္ ေရရွည္ႏိုင္ငံေရး တည္ျငိမ္မွဳအတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအစီအမံ တခုအျဖစ္ ပညာရွင္မ်ားက သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ (autonomy) ဆိုတာမွာက်ေတာ့ ေဒသဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ (territorial autonomy)နဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ (cultural autonomy) ဆိုျပီး ရွိပါတယ္။ ေဒသဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကေတာ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြကို သူ႕သက္ဆိုင္ရာ ေဒသအလိုက္ နယ္ေျမခြဲေ၀ျပီး ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္ျပီး၊ ယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ဆိုတာကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ေဒသအလိုက္ cultural institutions မ်ားကို ကိုယ္ပိုင္ဖန္တီးစီမံခြင့္ေပးအပ္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္နဲ႕ လူနည္းစု အခြင့္အေရးေပးတာနဲ႕ မတူပါဘူး။ ယဥ္ေက်းမွဳဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ဆိုတာကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ားက သူတို႕ဘာသာ cultural institutions မ်ားကို တည္ေဆာက္ယူျခင္းျဖစ္ျပီး၊ လူနည္းစုအခြင့္အေရး (minority rights) ကို ေပးတာမွာက်ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္က cultural institutions မ်ားကို တည္ေဆာက္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡမ်ားကို ေျဖရွင္းတဲ့ ေနာက္ထပ္ နည္းလမ္းတခုကေတာ့ consociationalism ျဖစ္ပါတယ္။ consociationalism ဆိုတာကို ပါ၀ါရွယ္ယာျပဳလုပ္ျခင္းလို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ consociationalism နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳျပီး ပဋိပကၡေတြကို ေျဖရွင္းျခင္းမွာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု ေခါင္းေဆာင္မ်ားအားလံုး ပူးေပါင္းျပီး အာဏာခြဲေ၀ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ federalism မွာ အာဏာခြဲေ၀မွဳက (vertical division between different levels) ျဖစ္ျပီး၊ consociationalism မွာ အာဏာခြဲေ၀မွဳက (horizontal division between different pillars) ျဖစ္ပါတယ္။

consociationalism ႏိုင္ငံေရး အစီအမံမွာ ထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံေရး သြင္ျပင္လကၡဏာ ေလးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ပထမသြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ားရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အားလံုးဟာ အစိုးရအဖြဲ႕မွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ညြန္႕ေပါင္းအစိုးရျဖစ္ျပီး၊ လူမ်ိဳးစု ေခါင္းေဆာင္မ်ား (သို႕မဟုတ္) ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအားလံုးက အစိုးရအဖြဲ႕မွာ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒုတိယ သြင္ျပင္လကၡဏာ ကေတာ့ လူမ်ိဳးစုအားလံုးမွာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရွိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တတိယ သြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးကိုယ္စားျပဳမွဳဟာ proportionality ေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ စတုတၳ သြင္ျပင္လကၡဏာကေတာ့ လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားေတြအေနနဲ႕ သူတို႕ရဲ႕ အေျခခံ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို ထိခိုက္လာခဲ့ရင္ ဗီတိုအာဏာ အသံုးျပဳခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒီ နည္းလမ္းဟာ လူမ်ိဳးစုအေရအတြက္ နည္းပါးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအတြက္ ပိုျပီး သင့္ေလ်ာ္ပါတယ္။

တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ မျပိဳကြဲေရးဆိုတာမွာ လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး၊ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ ရွာေဖြဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလို ရွာေဖြရာမွာလဲ ပိုမိုဆိုး၀ါးသြားေစႏိုင္တဲ့ Hegemonic Control လို နည္းလမ္းေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႕ လိုအပ္ျပီး၊ transcendent identity, federal arrangements (including autonomy), consociationalism နည္းလမ္းေတြထဲက အသင့္ေလ်ာ္ဆံုး ျဖစ္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကို ျငင္းခုန္မွဳ၊ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲမွဳ မဟုတ္ေသာ အေျဖရွာျခင္း အသြင္နဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ၀ိုင္း၀န္းေဆြးေႏြး အေျဖရွာၾကဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွလဲ စစ္မွန္တဲ့ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡမ်ား ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အျမစ္တြယ္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ျဖစ္စဥ္ (National Reconciliation Process) ဆိုတာ မလြဲမေသြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရမယ့္ ျဖစ္စဥ္တခုပါ။

ဒီလို တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရး တည္ေဆာက္ရာမွာ တရားမွ်တမွဳ ရွိေရးဟာ စံထားၾကရမယ့္ တန္ဖိုးတခု ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ၾကီးထြားလာခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးေရး အေျခခံ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ethno-cultural justice ဆိုတဲ့ သေဘာတရား ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ Kymlicka ဆိုသူက စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ဟာ လူမ်ိဳးနဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳေရးရာ ကြဲျပားမွဳေတြကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားလို႕ မရႏိုင္ေၾကာင္း၊ ယဥ္ေက်းမွုဆိုတာ လူတဦးခ်င္းစီ ရွင္သန္ေနထိုင္တဲ့ လူမွဳဘ၀ (social life) ေတြေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳရွိတဲ့ framework တခု ျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး civic republicanism နဲ႕ liberal multi-culturalism ကို လက္ခံသူ တို႕အၾကားမွာ အျငင္းပြားမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ civic republicanism ကို လက္ခံသူမ်ားက ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေရးရာ အကန္႕အသတ္ေတြကို အဆံုးအျဖတ္ေပးႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုၾကျပီး၊ liberal multi-culturalism ကို လက္ခံသူမ်ားကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဟာ ရွိေနျပီးသား လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အေပၚမွာ အေျခခံတယ္လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ တည္ေဆာက္ေရးမွာ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးအေရးမ်ား (language rights) ကိုလဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ျပည္သူ႕၀န္ေဆာင္မွဳေတြကို ျပည္သူေတြက အျပည့္အ၀ အသံုးျပဳႏိုင္ေရးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္တဲ့ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြ ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြမွာ linguistic affairs နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေတာ္က လံုး၀ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း မရွိတဲ့ benign- neglect policy၊ လူအမ်ားသံုးတဲ့ ဘာသာစကားကို official language အျဖစ္သတ္မွတ္တဲ့ nation-building policy စသည္ျဖင့္ မူ၀ါဒမ်ားစြာ ရွိျပီး၊ ဒီအေရးဟာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွာ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အေရးတခု ျဖစ္ပါတယ္။ multi-bilingualism ကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ မည္သည့္အခ်ိန္၊ မည္သည့္ေနရာမွာ မည္သို႕ အသံုးျပဳမည္နည္း စတဲ့ procedures ေတြဟာ ညီညြတ္မွဳ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။

ကၽြႏ္ုပ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစိုးရေတြက တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ မျပိဳကြဲေရးလို႕ အစဥ္အဆက္ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ ျဖစ္တဲ့ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ အမုန္းတရား၊ အာဃာတ တရားေတြကို မရွိရင္ေတာင္ ရွိလာေအာင္ လုပ္ျပီး ေသြးခြဲမွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သမိုင္းထဲက ဗမာသူရဲေကာင္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑ေတြကို အလြန္အမင္း ျမွင့္တင္မွဳဟာ ေရွးက ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အျခားလူမ်ိဳးစုမ်ားနဲ႕ စစ္ပြဲေတြကို ျပန္ေျပာင္းသတိရစရာေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။ အစိုးရတရပ္အေနနဲ႕ conflict accommodation လုပ္ႏိုင္ပါရက္ ၾကီးထြားလာေအာင္ လုပ္ေနတာေတြနဲ႕ အတူတူပါပဲ။ ဥပမာ- မြန္-ျမန္မာ စစ္ပြဲ စတာေတြဟာ သမိုင္းသင္ရိုးညႊန္းတန္းမွာ အေသးစိတ္ ထည့္သြင္းေရးဆြဲဖို႕ မသင့္ေလ်ာ္တဲ့အရာ ေတြျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အစိုးရအဆက္ဆက္ရဲ႕ လူမ်ိဳးၾကီး၀ါဒ ဆန္ဆန္ ျပဳမူမွဳေတြဟာလဲ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး စစ္မ်က္ႏွာေတြမွာ လူမ်ိဳးစုေတြ ေနထိုင္တဲ့ ရြာေတြကို မီးရွိဳ႕ျပီး " ဒါ- ဗမာကြ” လို႕ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့မွဳေတြ အေျမာက္အျမား ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ တပ္မေတာ္မွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစံု ပါ၀င္ေနပါရက္နဲ႕ ဗမာစစ္တပ္လာျပီ ဆိုတာနဲ႕ ရြာသားေတြ ပုန္းၾကေရွာင္ၾက ျဖစ္ရတဲ့ အေျခအေနေတြ၊ ဗမာစစ္သားဆိုတာနဲ႕ ကေလးအငိုတိတ္သြားတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ျမန္မာျပည္က စစ္မ်က္ႏွာေတြမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ စစ္တပ္တြင္းနဲ႕ ၀န္ထမ္းတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္မွဳေတြမွာ ဗမာ မဟုတ္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြကို ရာထူးတိုးတက္ခြင့္ ေႏွာင့္ေႏွးေစတာေတြ၊ ႏွိမ့္ခ်ဆက္ဆံတာေတြ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ၀န္ထမ္းေလာကမွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဘာသာတရား ကိုးကြယ္မွဳေပၚမွာ မူတည္ျပီး ခြဲျခား ဆက္ဆံမွဳေတြဟာလဲ ျမန္မာျပည္မွာ ျဖစ္ပြားေနခဲ့ပါတယ္။

လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားမွဳေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ရာမွာလဲ Hegemonic Control ကို အသံုးျပဳျပီး စစ္အင္အားနဲ႕ ထိုးစစ္ဆင္ တိုက္ခိုက္ျခင္း၊ လူသားခ်င္း စာနာမွဳကင္းေသာ လုပ္ရပ္မ်ားျဖင့္ ျခိမ္းေခ်ာက္ျခင္း၊ ဗိုလ္က်စိုးမိုးျခင္း၊နယ္ေျမသိမ္းပိုက္ျခင္း၊ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ေက်းရြာမ်ားနဲ႕ ျမိဳ႕မ်ားကို ေျပာင္းေရႊ႕ ေနရာခ်ထားျခင္း၊ အတင္းအဓမၼ လက္နက္ခ်ခိုင္းျခင္း၊ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းျခင္း၊ လူမ်ိဳးစု ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျပိဳကြဲေစရန္ ေသြးထိုးလွံဳေဆာ္ျခင္း စတဲ့ ဖိႏွိပ္မွဳ နည္းေပါင္းစံုကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ယေန႕လက္ရွိ အရပ္သားအစိုးရလို႕ ေၾကညာတဲ့ ဗိုလ္သိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္မွာ အစိုးရအာဏာလႊဲေျပာင္းရယူထားတဲ့ လ အနည္းငယ္အတြင္းမွာတင္ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္ စတဲ့ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို ထိုးစစ္ဆင္ တိုက္ခိုက္ပါေတာ့တယ္။

တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ား အတူတကြ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ႏိုင္ေရး၊ တန္းတူညီမွ်ေရးနဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ ရရွိေရးေတြအတြက္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းေတြကို အသိအမွတ္မျပဳပဲ ဖ်က္ဆီးေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြကို ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ကတည္းက တစိုက္မိုက္မိုက္ ျပဳလုပ္လာခဲ့တာဟာ ေနာက္ဆံုး သမိုင္းက ေတာင္းဆိုထားတဲ့ ၂၁ ရာစု ပင္လံု ႏိုင္ငံေရး ပလက္ေဖာင္း အထိ အသိအမွတ္ျပဳျပီး ပူးေပါင္းပါ၀င္မွဳ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၉၀ အလြန္ကာလေတြမွာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ရယူထားေသာ္လည္း ေရရွည္ခံ ျငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ရန္ အားထုတ္ၾကိဳးပမ္းမွဳ မရွိပဲ နယ္ေျမစိုးမိုးေရး၊ ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး၊ နယ္ျခားေစာင့္တပ္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းေရး၊ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းေရး၊ တပ္မ်ားျဖင့္ ပိတ္ဆို႕၀န္းရံျခိမ္းေခ်ာက္ေရး၊ ထိုးစစ္ဆင္ေရး စတာေတြကိုပဲ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။

ဒီလို Hegemonic Control နဲ႕ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို မတည္ေဆာက္ႏိုင္ပါဘူး။ အျပန္အလွန္ ေလးစားမွဳ၊ ယံုၾကည္မွဳေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ စစ္မွန္ေသာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖရွာေရး၊ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ပါ၀င္ေသာ ညီလာခံၾကီး က်င္းပေရး၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးျဖစ္စဥ္အတြက္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား က်င္းပေရး စတာေတြနဲ႕သာ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ၊ မလဆ၊ န၀တ၊ နအဖ၊ ဗိုလ္သိန္းစိန္ ၾကံ့ဖြတ္ အစိုးရ လက္ထက္ေတြမွာ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီညြတ္ေရး မျပိဳကြဲေရးကို ဦးထိပ္ထားတယ္လို႕ ဘယ္လိုပဲ ဆိုဆို လက္ေတြ႕လုပ္ရပ္မ်ားကေတာ့ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီညြတ္ေရး ျပိဳကြဲေစမယ့္ လုပ္ရပ္မ်ားသာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ျပႆနာေတြဟာ ေရရွည္ျဖစ္ပြားေနျခင္းဟာ ေနာင္မ်ိဳးဆက္ေတြ လက္ထက္မွာ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးတည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးအတြက္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာ ေပၚထြန္း ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေရရွည္ျပည္တြင္းစစ္ ျပႆနာဟာ တိုင္းျပည္အနာဂတ္အတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာ လကၡဏာ မဟုတ္ပါ။

ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။

ခင္မမမ်ိဳး