ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲမ်ား
တိုက္ပြဲ(၁)- ျပကၡဒိန္ ပိုစတာ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- မႏၱေလးတိုင္း
"ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ကြာ။ ငါတို႕ ဒီအတိုင္း ျငိမ္ခံေနလို႕ မျဖစ္ေတာ့ဘူး။ တခုခုေတာ့ လုပ္ရမယ္"
"ငါလဲ မင္းလိုပဲ စဥ္းစားမိတယ္။ ဘယ္နဲ႕ကြာ။ စစ္မတိုက္ခ်င္လို႕ စစ္တကၠသိုလ္မတက္ပဲ ရိုးရိုးတကၠသိုလ္တက္တာေပါ့။ ဘြဲ႕ရျပီးကာမွ ငါတို႕က စစ္သား၀င္လုပ္ရမွာလား"
"ေအးကြာ။ တတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ေနတာလဲ မဟုတ္ဘူး"
"တတိယကမၻာစစ္ျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ဘူးေဟ့။ လူသတ္ပြဲျဖစ္ေနတာ။ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးတုန္းက ဘုန္းၾကီးေတြ၊သီလရွင္ေတြကို ပစ္သတ္တာ၊ ရိုက္သတ္တာ မေတြ႕ဘူးလား။ ငါတို႕ကို စစ္မိန္႕နဲ႕ အဲလို သတ္ခိုင္းဖို႕ ၾကံစည္ေနတာ"
"မိုက္ရိုင္းတယ္ကြာ။ ငါကေတာ့ စစ္မိန္႕ေတြ၊ဘာေတြ ဂရုမစိုက္ဘူး။ ဦးေႏွာက္ရွိတဲ့ လူကြ။ ငါ့ကိုလာျပီး ဘုန္းၾကီးသတ္ခိုင္းလို႕ကေတာ့ ငါ့ေသနတ္ေျပာင္း၀မွာ ဘုန္းၾကီးေတြ မရွိေစရဘူး။ ေသနတ္ေျပာင္းျပန္လွည့္မွာပဲ"
"ေသနတ္ေျပာင္းျပန္လွည့္တာက ေနာက္မွကြ။ ျပန္မလွည့္ခင္ ငါတို႕ကို တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ေတြနဲ႕ တိုက္ခိုင္းမယ္၊ ရြာေတြ မီးရွိဳ႕ခိုင္းမယ္၊ မိုင္းကြင္းျဖတ္ခိုင္းမယ္၊ လူသတ္ခိုင္းမယ္။ ဒါေတြ လုပ္ဖို႕ စစ္တပ္မွာ အင္အားအျပည့္ မရွိေတာ့ဘူးကြ။ သူတို႕တပ္ေတြမွာ ဗိုလ္ေတြပဲ ရွိျပီး၊ အရာခံ၊ အၾကပ္၊ တပ္သားဖြဲ႕စည္းပံုေတြ မျပည့္ဘူးလို႕ ၾကားတယ္။ အဲဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းတာ"
"ဒါတခုတည္းတင္ မဟုတ္ဘူးကြ။ ငါတို႕တိုင္းျပည္က ေနာင္တေခတ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ လူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြကို စစ္ဗိုလ္ေတြရဲ႕ အမိန္႕ေအာက္မွာ ျပားျပား၀ပ္နာခံရျပီး၊ ဦးက်ိဳးသြားေအာင္ လုပ္တာ။ ဒါမွလဲ သူတို႕ရဲ႕ စစ္ေသြးၾကြႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရး စီမံခ်က္ၾကီး ေအာင္ျမင္သြားမွာေပါ့"
"ေအး၊ ဟုတ္တယ္ကြ။ ခုဆို ေရြးေကာက္ပြဲမွာလဲ အရပ္၀တ္ဗိုလ္ေတြနဲ႕ ၾကံ့ဖြတ္ေတြပဲ အႏိုင္ရၾကတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာလဲ ေရြးေကာက္ပြဲမ၀င္ပဲ အေခ်ာင္ပါလာတဲ့ ဖားတပိုင္း၊ ငါးတပိုင္းေတြကလဲ ရွိေသးတယ္ကြာ။ ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရးမွာ သူတို႕ပဲ ၾကီးစိုးထားတာ။ ဒါေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပ ႏိုင္ငံေရးကိုေတာ့ သူတို႕ ေၾကာက္တယ္ကြ။ ဒါေၾကာင့္ လူငယ္ေတြ ဦးက်ိဳးသြားေအာင္ ခ်ိဳးဖို႕ လုပ္တာ"
"အဲလိုဆိုရင္ ငါတို႕ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္မ်ိဳးဆက္ေတြအားလံုး စစ္ကၽြန္ဘ၀ေရာက္ျပီေပါ့ကြ။ လႊတ္ေတာ္တြင္းမွလဲ ဖားတပိုင္း၊ ငါးတပိုင္းေတြ၊ လႊတ္ေတာ္ျပင္ပမွာလဲ စစ္မွဳထမ္းေဟာင္းေတြပဲ ျဖစ္ကုန္ျပီေပါ့။ အရပ္ဘက္- စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးကို ဘယ္လို တည္ေဆာက္ၾကမွာလဲ"
"ေတာက္၊ ခံျပင္းတယ္ကြာ"
"ခံျပင္းေနလို႕ မျပီးဘူးကြ။ ဒါကို ငါတို႕က ျငိမ္ခံေနၾကမွာလား။ ငါေတာ့ကြာ။ စစ္မွဳထမ္းျပီး ဦးခ်ိဳးခံရ၊ စစ္ေျမျပင္မွာ ေခြးေသ၊ ၀က္ေသ အေသခံရတာထက္စာရင္ မတရားတဲ့ ဒီအမိန္႕အာဏာေတြကို ဖီဆန္ျပီး ေသရတာကမွ ေတာ္ေသးတယ္လို႕ ျမင္တယ္"
"ဟုတ္တယ္ကြ။ ငါတို႕ တိုင္းျပည္မွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္ေနရတာ။ ဒီစနစ္ကို မဖယ္ရွားမခ်င္း ငါတို႕ ဘ၀အနာဂတ္ေတြ မေရမရာျဖစ္ေနဦးမွာပဲ"
"ငါတို႕ ဘာလုပ္ၾကမလဲ"
"ေအး၊ ဟုတ္တယ္။ ငါတို႕ တခုခုလုပ္ရမယ္။ ဒါေပမယ့္ ငါတို႕မွာ အဆက္အသြယ္ မရွိဘူးကြ"
"မႏၱေလးဘက္မွာေတာ့ ေက်ာင္းတုန္းက သူငယ္ခ်င္းတခ်ိဳ႕ရွိတယ္။ သူတို႕ကေတာ့ အင္တာနက္ေပၚကေန ပိုစတာေလးေတြ ရတယ္။ အဲဒါေလးေတြ ပရင့္ထုတ္ျပီး၊ ပိုစတာကင္ပိန္း လုပ္တယ္ကြ"
"မင္းကလဲကြာ။ ပိုစတာကပ္ရံုနဲ႕ ဒီအစိုးရက ျပဳတ္က်မွာတဲ့လား"
"အဲလိုေတာ့ မဟုတ္ဘူးေလကြာ။ တဘက္ရန္သူက အင္အားၾကီးတယ္။ ငါတို႕ အုပ္စုေလးမွာက လူ ၅ေယာက္ပဲ ရွိတာ။ ဒီအတိုင္းပဲ ထြက္တိုက္လိုက္ရင္ အင္အားခ်င္းမမွ်ဘူးေလ။ ဒီေတာ့ ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲ လုပ္ရမယ္။ ဒီလို လုပ္တာမွာလဲ ငါတို႕လိုမ်ိဳး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို တိုက္ခ်င္တဲ့ လူေတြအားလံုး ပါ၀င္လာေအာင္ လွံဳ႕ေဆာ္ဖို႕ ပိုစတာကင္ပိန္း လုပ္ဖို႕လိုတယ္"
"ဒါေပမယ့္ ငါတို႕ဆီမွာ ပိုစတာမွ မရွိတာ"
"သားတို႕ ဘာေတြ ေျပာေနၾကတာလဲ"
အေဖ ၀င္လာသျဖင့္ လူငယ္တစု ေျပာေနေသာ စကား၀ိုင္း ရပ္သြားသည္။ သူတို႕ လူငယ္မ်ား အခ်င္းခ်င္းေဆြးေႏြးေနေသာ စကားလံုးမ်ားကို အေဖမ်ား ၾကားသြားေလသလားဟူေသာ စူးစမ္းၾကည့္ျဖင့္ မိုးေအးက လွမ္းၾကည့္သည္။ အေဖက ခပ္ေအးေအးပင္။
"သားတို႕ေတြ၊ ပိုစတာလုပ္ခ်င္လို႕လား။ လူငယ္ဆိုတာ မရွိတာကို အေၾကာင္းျပတာထက္၊ ရွိေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားရတယ္။ လိုရင္ၾကံဆ၊ နည္းလမ္းရေပါ့ကြာ။ ေၾသာ္-သား၊ မင္းအေမ သိမ္းထားတဲ့ ျပကၡဒိန္ေဟာင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္ေလ။ ျပကၡဒိန္ စာမ်က္ႏွာ အလြတ္တဘက္မွာ မင္းတို႕ဆြဲခ်င္တဲ့ ပံုဆြဲျပီး၊ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြ ေရးလိုက္ရင္ ပိုစတာျဖစ္ျပီေပါ့ကြ။ ကြန္ပ်ဴတာေတြ၊ ဂရပ္ဖစ္ေတြ မေပၚတဲ့ ေခတ္တုန္းက အေဖတို႕ေတြ ဒီလိုပဲ လုပ္ခဲ့ၾကတာပဲ"
"အေဖ"
မိုးေအးက ၀မ္းသာအားရျဖင့္ လွမ္းေခၚေတာ့ အေဖက သားပခံုးကို လွမ္းဖက္လိုက္သည္။
"ပိုစတာသြားကပ္ရင္ေတာ့ သတိထားၾကကြာ။ သတိရွိရွိနဲ႕လုပ္။ တိုက္ပြဲေဖာ္တယ္ဆိုတာ သတိရွိရတယ္"
ထူးျခားေသာ အားအင္တခုက အေဖဆုပ္ကိုင္ထားေသာ လက္ေမာင္းမ်ားမွတဆင့္ မိုးေအးကိုယ္ထဲသို႕ စီး၀င္သြားသည္။ အခန္းထဲမွ မိုးေအးသူငယ္ခ်င္းမ်ားတြင္လဲ အျပံဳးကိုယ္စီျဖင့္။
မည္သို႕ဆိုေစ၊ ေသခ်ာသည္ကေတာ့ မၾကာမီရက္ပိုင္းအတြင္းတြင္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေရး ျပကၡဒိန္ ပိုစတာမ်ား မိုးေအးတို႕ ျမိဳ႕ေလးတြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားေပေတာ့မည္။ အျခားျမိဳ႕မ်ား၊ ရြာမ်ားသို႕လည္း အဆိုပါ ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲေလးမ်ား ဆက္လက္ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားပါက …...................................။
တိုက္ပြဲ (၂) – ဗလာစာရြက္၊ ျဖန္႕ေ၀စာ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ပဲခူးတိုင္း
"မမဆီမွာ ပိုက္ဆံ အပိုနည္းနည္းမ်ား ရွိလားဟင္"
"ဟဲ့၊ မိသူ။ နင္ငါ့ကို ဒီလိုတခါမွ မေမးဖူးပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လဲ။ အေမက မုန္႕ဖိုးမေပးဘူးလား"
"မုန္႕ဖိုးေတာ့ ေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေငြနည္းနည္းလိုေနလို႕ပါ"
"မဟုတ္ေသးပါဘူးဟယ္။ မိသူ၊ နင္မွန္မွန္ေျပာစမ္း။ ဘာလုပ္မလို႕လဲ။ နင့္မွာ ရည္းစားရွိေနျပီလား။ ဆယ္တန္းေက်ာင္းသူ ရည္းစားထားကို မမခြင့္မျပဳဘူးေနာ္"
"မဟုတ္ပါဘူး၊ မမရဲ႕။ ရည္းစားမထားပါဘူး။ ညီမေလးက ဒီစာရြက္ေလးေတြကို ေကာ္ပီကူးျပီး ျဖန္႕ခ်င္လို႕ပါ"
သူသူ႕လက္ထဲမွ စာရြက္ေလးေတြကို ၾကည့္ျပီး၊ မမမ်က္လံုးျပဴးသြားသည္။
"ဟဲ့၊ ဒါက စစ္အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးေၾကျငာခ်က္ေတြပဲ"
"ဟုတ္တယ္မမ။ ညီမေလး ဒါေတြကို ျဖန္႕ခ်င္လို႕။ အဲဒါ ေကာ္ပီဆြဲဖို႕ ေငြလိုေနတာ"
"ဘာလို႕ လုပ္ခ်င္ရတာလဲ မိသူရယ္။ နင္အဖမ္းခံရလိမ့္မယ္"
မမရယ္၊ အဖမ္းခံရမွာကို ညီမေလး မေၾကာက္ပါဘူး။ ညီမေလးတို႕ ဘ၀ေတြ ဘယ္ေလာက္ခက္ခဲေနတယ္ဆိုတာ မမအသိဆံုးေနမွာပါ။ မမဆိုရင္ အေ၀းသင္နဲ႕ ဘြဲ႕ရျပီးျပီ။ ဒီဘြဲ႕ေလးရေအာင္ စတိုးဆိုင္မွာ အလုပ္လုပ္ရင္း မမ ဘယ္ေလာက္ ၾကိဳးစားခဲ့ရလဲ။ မုဆိုးမအေမလဲ ဘယ္ေလာက္ရုန္းကန္ခဲ့ရလဲ။ ေဟာ- ခုဘြဲ႕ရေတာ့ေကာ မမဘ၀က တိုးတက္လာလား။ မမဘြဲ႕ရရင္ ရံုးတရံုးမွာ အရာရွိျဖစ္မွာပဲလို႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေလးနဲ႕ အေမ့မွာ ရုန္းကန္ခဲ့ရတာ။ ၀န္ထမ္းေရြးခ်ယ္ေရးက အေ၀းသင္ဘြဲ႕ရေတြကို အရာရွိအလုပ္ မေလွ်ာက္ရဘူးဆိုေတာ့ ခုမမ ဘာလုပ္ေနရလဲ။ မနက္မွာ စတိုးဆိုင္အေရာင္းစာေရး၊ ညေနမွာ စားေသာက္ဆိုင္ အဆိုေတာ္။ ခုညီမေလး ဆယ္တန္းေအာင္ျပီးရင္ေကာ၊ ဘာျဖစ္လာမွာလဲ။ ဘယ္မွာလဲ ညီမေလးတို႕ ေက်ာမြဲေက်ာင္းသူေတြရဲ႕ အနာဂတ္"
သူသူ႕ အေျပာေၾကာင့္ မမ ငိုင္သြားသည္။ ဘြဲ႕ရရင္ေတာ့ ဘ၀ အေျပာင္းအလဲေလး တစံုတရာျဖစ္မလားလို႕ မမ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ဖူးသည္။ သို႕ေပမယ့္ ဘ၀ေျပာင္းဖို႕ေနေနသာသာ၊ မယိုင္လဲေအာင္ေတာင္ မနည္းထိန္းေနရသည္။ အေမေမွ်ာ္လင့္ ခဲ့သလို၊ ရံုးအရာရွိျဖစ္ဖို႕ေ၀းစြ။ ရံုးစာေရးအလုပ္ပင္ အဆက္အသြယ္ေကာင္းရွိမွ ရသည္တဲ့။ ဖခင္ကလဲ မရွိ၊ ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္းလဲ မရွိေသာ မုဆိုးမအေမႏွင့္ ညီအစ္မႏွစ္ေယာက္ဘ၀မွာ ဘယ္လိုအဆက္အသြယ္ ရွိပါမည္တဲ့လဲ။ စားေသာက္ဆိုင္ အဆိုေတာ္ အလုပ္ေလး ရတာေတာင္ ကံေကာင္းေပလြန္းလို႕။
"မမရယ္။ ညီမေလးတို႕ဘ၀ေတြ ဒီလိုနဲ႕ပဲ အဆံုးသတ္ရေတာ့မွာလားဟင္။ ညီမေလးတို႕ မေရရာ၊ မေသခ်ာ ဘ၀နဲ႕ပဲ မဆံုးခ်င္ဘူး။ ေက်ာင္းမွာလဲ က်ဴရွင္ မတက္ႏိုင္ေတာ့ သိပ္မ်က္ႏွာငယ္တာပဲ။ ဒီၾကားထဲ ေရအိုးဖိုး၊ တံျမက္စည္းဖိုး၊ အခ်ိန္ပိုဖိုး၊ ဆရာကန္ေတာ့ပြဲအလွဴေငြဆိုျပီး တမ်ိဳးျပီးတမ်ိဳးေတာင္းၾကေသးတယ္။ ဟိုေန႕တုန္းကဆို ေအတန္းက ဗိုလ္မွဴးသမီး တေယာက္က ညီမေလးတို႕ကို မဆီမဆိုင္ခ်ိဳးခ်ိဳးဖဲ့ဖဲ့လာေျပာလို႕ ညီမေလးတို႕ ဘီတန္းက ေက်ာင္းသူေတြနဲ႕ စကားမ်ားၾကတယ္။ ဆရာမေတြက ဘာလုပ္လဲသိလား မမ။ အေကာင္သမီးနဲ႕ ရန္ျဖစ္လို႕တဲ့။ ညီမေလးတို႕ကို ရိုက္ျပီး သူ႕ကိုေတာင္းပန္ခိုင္းတယ္။ ညီမေလးတို႕ဘ၀ေတြက ဘာျဖစ္ေနျပီလဲဟင္။ ဘယ္မွာလဲ။ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရး။ ဘယ္မွာလဲ။ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ အနာဂတ္ပန္းတိုင္"
သူသူက ေျပာရင္း မ်က္ရည္မ်ားက်လာသည္။ မမလဲ မ်က္ရည္ကို မနည္းထိန္းထားရသည္။ ဆိုင္မွာ ေျပာေနၾကေသာ ဇိုင္းဂႏိုင္း လူသတ္ပြဲကို သတိရလာသည္။ စားေသာက္ဆိုင္ကအျပန္ လူငယ္ခ်င္းရန္ျဖစ္တာကို တဘက္စစ္ဗိုလ္က စစ္တပ္ေခၚလာျပီး လမ္းမေပၚမွာတင္ လူငယ္ေတြကို ပစ္သတ္သတဲ့။ မမတို႕ တိုင္းျပည္ၾကီး ဘာျဖစ္ေနျပီလဲ။ ေရာမေခတ္ကလို ကၽြန္ဇာတ္သြင္းခံေနရျပီလား။ ဒါဆို ဘယ္သူေတြက သခင္ေတြလဲ။ ဘယ္သူေတြက ကၽြန္ေတြလဲ။ ျပည္သူလူထုက စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ကၽြန္ေတြ ျဖစ္ေနျပီလား။
"ညီမေလးကို ပိုက္ဆံနည္းနည္းေပးပါ မမရယ္။ ေကာ္ပီဆြဲျပီး၊ ေၾကျငာခ်က္ေလးေတြ သြားျဖန္႕ခ်င္လို႕ပါ"
"မမဆီမွာလဲ ေငြပိုေငြလွ်ံ သိပ္မရွိဘူး သူသူ။ ျပီးေတာ့ ေကာ္ပီသြားဆြဲတုန္း ေကာ္ပီဆိုင္က အစိုးရလူေတြကို သတင္းေပးလိုက္ရင္ ဘယ္လို လုပ္မလဲ။ ဒီလိုလုပ္ပါလား။ မမတို႕ ရွိတဲ့ ပိုက္ဆံေလးေတြနဲ႕ ဗလာစာအုပ္ေလးေတြ ၀ယ္မယ္ေလ။ ျပီးရင္ အခ်ိန္အားေတြမွာ ဗလာစာရြက္ေတြေပၚမွာ ကူးေရးမယ္။ မမသူငယ္ခ်င္းေတြကိုလဲ ကူေရးခိုင္းမယ္၊ သူသူ႕သူငယ္ခ်င္းေတြကိုလဲ ကူေရးခိုင္း။ ျပီးရင္ စုျပီး ျဖန္႕မယ္ေလ"
"ေကာင္းတယ္မမ။ အဲဒါေကာင္းတယ္။ ညီမေလးက ေငြမရွိလို႕ စိတ္ဆင္းရဲေနတာ။ ခုလိုဆို ေငြကုန္ေၾကးက် သက္သက္သာသာနဲ႕ ေၾကျငာခ်က္ေတြ ျဖန္႕လို႕ ရျပီေပါ့ေနာ္ မမ"
သူသူက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်က္၀န္းေလးမ်ားျဖင့္ ၀မ္းသာအားရ ေျပာသည္။ မမလည္းေပ်ာ္ပါသည္။ အခ်ိန္အားရတာႏွင့္ ေၾကျငာခ်က္စာေလးမ်ားကို ဗလာစာအုပ္ထဲမွာ ကူးျပီး စာရြက္ေလးေတြ လိုက္ျဖန္႕မည္။ သူငယ္ခ်င္းမ်ားကိုလဲ ကူးျပီး ျဖန္႕ခိုင္းမည္။ ေငြမရွိလို႕ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို မတိုက္ႏိုင္တာ မျဖစ္ေစရ။ ဗလာစာရြက္၊ ျဖန္႕ေ၀စာမ်ားျဖင့္ စစ္အစိုးရကို တိုက္မည္။ ဗလာစာရြက္၊ ျဖန္႕ေ၀စာေလးမ်ား တျပည္လံုးအႏွံ႕၊ ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားေသာ တေန႕မွာ …............................။
တိုက္ပြဲ (၃) - ႏွဳတ္ခမ္းနီ လွံဳ႕ေဆာ္စာ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ရွမ္းျပည္နယ္၊ ေတာင္ၾကီးတကၠသိုလ္
"ဟဲ့။ ေက်ာ္ေအာင္။ သား ဒါဘာလုပ္ေနတာလဲ"
ေက်ာင္းသို႕ အေစာၾကီးလာျပီး၊ ျပတင္းေပါက္မွန္တြင္ စစ္အာဏာရွင္ဆန္႕က်င္ေရး လွံဳ႕ေဆာ္စာမ်ား လိုက္ကပ္ေနေသာ ေက်ာ္ေအာင္တေယာက္၊ ေနာက္မွ အသံေၾကာင့္ ရုတ္တရက္လန္႕သြားရသည္။ လွည့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေက်ာ္ေအာင္တို႕ ဌာနမွ ကထိက ဆရာမ။
"ကၽြန္ေတာ္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာကို လုပ္ေနတာပါ ဆရာမ"
"ကဲလာလာ၊ ဆရာမတို႕ ကင္တင္းဘက္သြားရေအာင္၊ ဒီနားမွာ ရပ္ေနလို႕ သိပ္မေကာင္းဘူး"
ေျပာေျပာဆိုဆိုျဖင့္ ဆရာမက ကင္တင္းဘက္ထြက္သြားတာေၾကာင့္ ေက်ာ္ေအာင္လဲ ဆရာမေနာက္သို႕ လိုက္သြားရသည္။
"ဘာလို႕ ဒီလို လုပ္ရတာလဲ သားရယ္။ သားက စာလဲေတာ္တယ္။ မိဘေတြ မရွိေတာ့ေပမယ့္ ကိုယ့္ထူးကိုယ္ခၽြန္ၾကိဳးစားရင္း အလုပ္လုပ္ေနရတာ။ ဆရာမနဲ႕ ေတြ႕တာမဟုတ္ပဲ တျခားလူေတြနဲ႕ ေတြ႕သြားရင္ သားဘ၀ပ်က္သြားမွာေပါ့"
"ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူငယ္ေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြက ပ်က္ျပီးသားပါ ဆရာမရယ္။ ဒီလိုေက်ာင္းတက္ႏိုင္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္ ဘာလုပ္ေနရတယ္လို႕ ဆရာမထင္လဲ"
"သားေျပာမွ ဆရာမသိမွာေပါ့"
"ကၽြန္ေတာ္ဆယ္တန္းေအာင္ျပီးေတာ့ တကၠသိုလ္ မတက္ခင္ အလုပ္ရွာတယ္ဆရာမ။ အလုပ္က လြယ္လြယ္ကူကူ မရဘူး။ ေနာက္ေတာ့ အသိတေယာက္အဆက္အသြယ္နဲ႕ လိုင္စင္မဲ့ဆိုင္ကယ္သြင္းတဲ့ အလုပ္ရတယ္။"
"လိုင္စင္မဲ့ဆိုင္ကယ္။ ဒါဆို ဥပေဒနဲ႕ ဘယ္ကင္းပါ့မလဲ"
ဆရာမက အံ့ၾသတၾကီးႏွင့္ ေက်ာ္ေအာင့္ကို ၾကည့္သည္။
"ဟုတ္တယ္ဆရာမ။ ယိုးဒယားဘက္ကေန ဆိုင္ကယ္ပစၥည္းေတြသြင္း၊ ျပန္ဆင္ထားတဲ့ ၀စ္ေဒါက္ ေတြေလ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕က ဆင္ျပီးသားဆိုင္ကယ္ေတြကို ေတာင္ၾကီးအထိ သြားေမာင္းယူေပးရတာ"
"အႏၱရာယ္မ်ားလိုက္တာဟယ္"
"ဟုတ္တယ္ဆရာမ။ အႏၱရာယ္မ်ားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေငြလြယ္လြယ္ရေတာ့ ဒီအလုပ္ေတြထဲမွာ လူငယ္ေတြ အမ်ားၾကီးပဲ။ ဆိုင္ကယ္တင္မဟုတ္ဘူး ဆရာမ။ ရာဘေဆးေတြ သြင္းတဲ့လိုင္းေတြ၊ ကားေတြသြင္းတဲ့လိုင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ဒါေတြကို ဘယ္သူေတြက လုပ္ေနတယ္ထင္လဲဟင္ ဆရာမ။ အက်င့္စာရိတၱျမင့္မားေရးဆိုတာကို လူမွဳေရးဦးတည္ခ်က္ထဲ ထည့္ထားတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ေတြ ကိုယ္တိုင္ လုပ္ေနၾကတာ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ကို အဲဒီပခံုးၾကယ္ပြင့္ပါ ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႕ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြက ခိုင္းေနၾကတာဗ်။ သူတို႕အခ်င္းခ်င္း စားက်က္လုျပီး သူ႕လူ၊ ကိုယ့္လူစားၾကရင္လဲ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူငယ္ေတြက မျဖစ္စေလာက္ေငြေလးေတြနဲ႕ ၾကားကေန ေထာင္က်ခံၾကရတာပါ"
ဆရာမက ဂရုဏာမ်က္လံုးျဖင့္ လွမ္းၾကည့္ေနရံုမွတပါး ဘာမွ ဆက္မေျပာႏိုင္ျဖစ္သြားသည္။
"ဒီစစ္အာဏာရွင္ေတြလက္ေအာက္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တိုင္းျပည္ၾကီးရဲ႕ စီးပြားေရးက႑ၾကီးတခုလံုး ျခြတ္ျခံဳက် ပ်က္စီးေနတာကို ပညာတတ္ကထိကၾကီးျဖစ္တဲ့ ဆရာမက ပိုျပီး သိမွာပါဗ်ာ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္သူေတြက လုပ္ေနၾကတာလဲ။ တရား၀င္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြမွာလဲ စစ္အာဏာရွင္ေတြနဲ႕ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြ၊ နီးစပ္ရာေတြက ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၾကတာပါ။ တရားမ၀င္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြမွာလဲ သူတို႕နဲ႕ ေ၀စားမွ်စား လုပ္ႏိုင္သူေတြကပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၾကတာပါ။ ျပည္သူေတြဆိုတာက လက္ေ၀ခံေတြပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တိုင္းျပည္ၾကီးတခုလံုး ႏြံနစ္ေနျပီ ဆရာမ။ အဲဒီႏြံထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူငယ္ေတြရဲ႕ အနာဂတ္ေတြပါ ျမွဳပ္ေနျပီ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဘယ္လို ရုန္းထြက္ရမလဲ။ ဒီစစ္အာဏာရွင္ေတြကို မျဖဳတ္ခ်ပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႕ တိုင္းျပည္ၾကီးကို ဘယ္လိုတည္ေဆာက္လို႕ ရမွာတဲ့လဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ ဘ၀ေတြကို ရိုးရိုးသားသား၊ ၾကိဳးၾကိဳးစားစားနဲ႕ ဘယ္လို ရုန္းကန္လို႕ ရမွာတဲ့လဲ။ တကၠသိုလ္ပရ၀ုဏ္ေတြအထဲထိ ေရာက္ေနတဲ့ ႏွစ္လံုးထီ၊ သံုးလံုးထီေတြ၊ ရာဘေဆးေတြ၊ စာကူးခ်ပညာေရးစနစ္ေတြ၊ အမွတ္၀ယ္စနစ္ေတြကို ေက်ာ္လႊားျပီး ဆရာမတို႕ကေကာ ဘယ္လို ပညာေရးအဆင့္အတန္းကုိ ျမွင့္တင္ႏိုင္မွာတဲ့လဲ"
တကၠသိုလ္ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးမွ သင္ၾကားထားေပးျခင္းမရွိေသာ ပကတိအရွိတရား ဘ၀ပညာမ်ားကို ရရွိထားေသာ တပည့္ငယ္ကို ၾကည့္ရင္း ဆရာမ ငိုင္သြားမိသည္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ တပည့္ေလးကို သတိၾကီးၾကီးႏွင့္ လုပ္စရာရွိတာမ်ားလုပ္ဖို႕ သတိေပးရသည္။ တပည့္ငယ္ႏွင့္ လမ္းခြဲျပီးခ်ိန္အထိ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား၊ ဆရာမမ်ားက ေက်ာင္းပရ၀ုဏ္တြင္းမွ သိပ္မရွိေသးၾက။
ျပတင္းေပါက္မွန္တခုေပၚမွာ ေၾကြးေၾကာ္သံမ်ားပါေသာ စာရြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း သူမ ျပံဳးမိသည္။ ျပီးေတာ့ သူမအိတ္ထဲမွ ႏွဳတ္ခမ္းနီေတာင့္ေလးကို ထုတ္ျပီး စာရြက္မကပ္ထားေသာ ျပတင္းမွန္မ်ားေပၚတြင္ စစ္အစိုးရျဖဳတ္ခ်ေရး- ဒို႕အေရး ဟု လိုက္ေရးလိုက္မိသည္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ စစ္ေဆးရန္အေျဖလႊာတခ်ိဳ႕ ရံုးခန္းထဲ က်န္ခဲ့တာမို႕ ေက်ာင္းေစာေစာလာခဲ့မိတာကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ေက်နပ္မိတာေတာ့အမွန္။ လွံဳ႕ေဆာ္စာ စာရြက္မ်ား လက္ထဲမွာ မရွိေပမယ့္ သူမတို႕ မိန္းကေလးမ်ားရဲ႕ ပိုက္ဆံအိတ္ေတြထဲမွာ ႏွဳတ္ခမ္းနီေတာင့္မ်ား ကိုယ္စီေဆာင္ထားေလ့ရွိပါသည္။ အဆိုပါ ႏွဳတ္ခမ္းနီေလးမ်ားျဖင့္ လူအမ်ားျမင္ႏိုင္ေသာ မွန္မ်ားေပၚတြင္ လွံဳ႕ေဆာ္စာမ်ား လိုက္ေရးထားပါက ႏွဳတ္ခမ္းနီ လွံဳ႕ေဆာ္စာမ်ားကလဲ တနည္းတဖံုျဖင့္ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳကို ေထာက္ကူျပဳမည္ မလြဲ............။
တိုက္ပြဲ (၄)- ၾကက္ေျခခတ္၊ ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ပြဲ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ဧရာ၀တီတိုင္း
"မမ၊ ေကာ္ဖီေသာက္ပါဦးရွင့္"
သူနာျပဳဆရာမ ေဖ်ာ္ေပးေသာ ေကာ္ဖီကို ဟန္ပင္မေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ပဲ အားရပါးရ ေမာ့ခ်လိုက္မိသည္။
"ၾသ၀ါဒခံယူပြဲ အဆင္ေျပရဲ႕လား မမ"
"ေနာ္ေဆးရယ္။ မသိတာလဲ မဟုတ္ပဲနဲ႕၊ ေမးေနေသးတယ္။ တို႕လဲ လူနာေတြ ေဆးကုခ်င္လို႕ ဆရာ၀န္လုပ္တာပါဟယ္။ သူတို႕နဲ႕က်မွပဲ ကိုယ့္ဘာသာကုိယ္ ဆရာ၀န္လား၊ မူလတန္းေက်ာင္းသူလားဆိုတာ မသိေတာ့ဘူး။"
"တိုးတိုးေျပာမမ။ ေတာ္ၾကာ ဟိုၾကံ့ဖြတ္သူနာျပဳမ ၾကားသြားလို႕ တိုင္ေနဦးမယ္"
"အမယ္ေလး။ တိုင္စမ္းပါေစဟယ္။ နယ္ေျပာင္းခံရရံုမကလို႕ အလုပ္ထုတ္ခံရရင္ေတာင္ တို႕မွာ နားေအးပါးေအး ေနရဦးမယ္။ ခုေတာ့ တခါလာ ၀န္ၾကီး၊ တခါလာ ဒု၀န္ၾကီး၊ တခါလာ တိုင္းမွဴးနဲ႕ တေယာက္ျပီးတေယာက္လာျပီး ၾသ၀ါဒေပးေနၾကတာ။ တို႕မွာ အလုပ္ပ်က္၊ အကိုင္ပ်က္နဲ႕။ ဒီၾကားထဲ သူတို႕အလာမွာ လက္အုပ္ေလးေတြ ခ်ီျပီ ၾကိဳရေသးတယ္။ ဘယ္နဲ႕ဟယ္။ လူ႕အသက္ကယ္တဲ့ လက္ဆိုျပီး ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ေက်နပ္ေနတာ။ ခုမွပဲ လူသိရွင္ၾကား လူသတ္သမားေတြကို လက္အုပ္ခ်ီေနရတယ္။ ကိုယ့္လက္ကိုေတာင္ ကိုယ္ မသတီေတာ့ဘူး"
"မမ။ ဒီေန႕ တခုခုျဖစ္လာတယ္ထင္တယ္။ ဒီလိုေျပာတာ တခါမွ မၾကားဖူးဘူး"
"ဘာမွမျဖစ္လာပါဘူးေနာ္ေဆးရယ္။ တို႕စိတ္ကုန္ေနတာၾကာျပီ။ ေျပာမထြက္ေပမယ့္ ရင္ထဲမွာ မခံခ်င္စိတ္ေတြ အျပည့္ပဲ။ ရွစ္ေလးလံုးတုန္းက ေဆးရံုထဲ ၀င္ပစ္တာေတြ သိျပီးကတည္းက သူတို႕ မ်က္ႏွာေတြကို ျမင္ရရင္ မ်က္စိထဲ ဆံပင္ေမႊးစူးသလို ခံစားေနရတာ"
"မမေတာင္ ဒီလိုခံစားရရင္ ေနာ္ေဆးတို႕ဆို ပိုဆိုးတာေပါ့ မမရယ္။ ရြာမွာတုန္းကဆိုရင္ေလ သူတို႕၀င္လာျပီဆိုရင္ ဘယ္သူအသတ္ခံရမလဲ၊ ဘယ္သူ မုဒိမ္းက်င့္ခံရမလဲဆိုျပီး တထိတ္ထိတ္နဲ႕ ေနၾကရတာ။ ကေလးေတာင္ သူတို႕လာျပီေျပာရင္ အငိုတိတ္တယ္။ အဲေလာက္ထိ ရမ္းကားၾကတာ။ အျပစ္မဲ့ လူေတြကို အျပစ္ရွာျပီး သတ္ျဖတ္တာ၊ ရြာမီးရွိဳ႕တာေတြ ျမင္ရ၊ ၾကားရဖူးေတာ့ သိပ္မုန္းတာပဲ မမရယ္။ အမွန္ေျပာရရင္ ျမိဳ႕ေပၚမွာ ဗမာဆို မုန္းေနတာ"
"မမလဲ ဗမာပါပဲ ေနာ္ေဆးရယ္။ မမတို႕ ဗမာေတြက ေနာ္ေဆးတို႕ေတြကို ဒီလိုလုပ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္အာဏာရွင္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံု ပါ၀င္ေနတဲ့ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ျပီး လုပ္ေနၾကတာပါ။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ဗမာလူမ်ိဳးေတြအပါအ၀င္ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူေတြအားလံုးက စစ္အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္မွာ ဖိႏွိပ္ခံေနၾကရတာပါ"
"ဟုတ္ပါမယ္ မမ။ မမတို႕နဲ႕ နာဂစ္ကယ္ဆယ္ေရး လိုက္မိေတာ့မွ ေနာ္ေဆး သေဘာေပါက္သြားတာပါ။ ေနာ္ေဆးတို႕ တိုင္းရင္းသားေတြကိုတင္ သတ္ျဖတ္ႏွိပ္စက္ေနတာမွ မဟုတ္ပဲ။ ဗမာလူမ်ိဳးေတြကိုလဲ ဖိႏွိပ္လိုက္ၾကတာေနာ္။ ကူညီကယ္တင္မယ့္ လူေတြကိုလဲ တိုင္းျပည္ထဲ အ၀င္မခံဘူး။ ဒုကၡဆင္းရဲ ေရာက္ေနၾကသူေတြကိုလဲ မေစာင့္ေရွာက္ဘူး။ ဒီၾကားထဲ မေနႏိုင္လို႕ အေလာင္းေတြစုျပီး သျဂိဳလ္ေပးသူေတြကိုလဲ ဖမ္းလားဆီးလားနဲ႕"
"က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္သူတေယာက္အေနနဲ႕ ဒီအေၾကာင္းေတြကို ျပန္ၾကားရတိုင္း၊ ျပန္ေတြးမိတိုင္း ေအာ့ႏွလံုးနာမိတယ္ ေနာ္ေဆးရယ္။ အေရးထဲ ေသစာရင္းလူနာမည္ေတြကို သူတို႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေထာက္ခံမဲထည့္တဲ့ စာရင္းထဲ လိုက္ထည့္ေနတာက တမ်ိဳး"
"ဟုတ္တယ္မမရယ္။ ဒါလား လူထုဆႏၵ။ မုန္တိုင္းေရာက္ တမလြန္ေရာက္သြားသူေတြရဲ႕ အေလာင္းေတြကိုက်ေတာ့ ပုပ္ပြေနမွ သျဂိဳလ္ၾကျပီး၊ ဒီလူေတြရဲ႕ နာမည္ေတြကိုက်ေတာ့ ေထာက္ခံမဲထည့္တဲ့ စာရင္းထဲ ထည့္ထားတာကို လူထုဆႏၵ အျပည့္အ၀ ရထားတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒလို႕ ေျပာေနတာမ်ား၊ သူတို႕မို႕ မရွက္မေၾကာက္"
"ဟိုတေလာက ေရြးေကာက္ပြဲကေကာ ဘာထူးလို႕လဲ ေနာ္ေဆးရယ္။ ၾကိဳတင္မဲေတြ လိုက္ေကာက္ၾကတာပဲေလ။ တို႕ေတြအားလံုး ဆႏၵအစစ္အမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္ခြင့္မွ မရခဲ့ၾကတာ"
"အဲဒီတုန္းက ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ မရေပမယ့္ အခ်ိန္ေတာ့ မေႏွာင္းေသးဘူး မမ။ ေနာ္ေဆးတို႕ေတြ သူတို႕လုပ္ရပ္ေတြကို လက္မခံဘူးဆိုတဲ့ ဆႏၵအစစ္အမွန္ကိုေတာ့ တနည္းနည္းနဲ႕ ေဖာ္ထုတ္ၾကရမယ္"
"ေျပာပါဦးေနာ္ေဆး။ ေနာ္ေဆးက ဘယ္လိုနည္းေတြ ေတြ႕ထားလို႕လဲ"
"အေထြေထြ သပိတ္မေပၚေသးေပမယ့္ ေျပာက္က်ားတိုက္ပြဲလွဳပ္ရွားမွဳေတာ့ လုပ္လို႕ရမယ္ထင္တယ္ မမ"
"ေျပာက္က်ားနည္းဆိုလို႕ လူတိုင္းအလြယ္တကူ ပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ နည္းေတြနဲ႕ စသင့္တယ္ထင္တယ္"
"ဟုတ္တယ္ မမ။ ဥပမာ- သတင္းစာေတြ၊ ဂ်ာနယ္ေတြထဲက အစိုးရဦးတည္ခ်က္ဆိုတာေတြ၊ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြကို ၾကက္ေျခခတ္ျပီး ဆႏၵေဖာ္ထုတ္တာကေတာ့ လူတိုင္းအလြယ္တကူ လုပ္လို႕ရတယ္။ အဲဒီၾကက္ေျခခတ္ထားတဲ့ သတင္းစာျဖတ္ပိုင္းေတြကို သစ္ပင္ေတြ၊ အုတ္နံရံေတြမွာ လိုက္ကပ္ထားလို႕လဲ ရတယ္။ ရံုးေတြ၊ ဆိုင္ေတြမွာလဲ ဖတ္ျပီးရင္ မသိမသာ ၾကက္ေျခခတ္ထားလိုက္ရင္ ေနာက္လူက ျမင္သြားမွာပဲ"
"ဟုတ္တယ္။ ဒါလဲ လွဳပ္ရွားမွဳတခုပဲ။ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါၾကည့္ျပီး လူတိုင္းပါလို႕ရတယ္။ ဆႏၵအစစ္အမွန္ကို ၾကက္ေျခခတ္သေကၤတနဲ႕ ေဖာ္ထုတ္ျပလို႕ရတယ္"
ေဒါက္တာၾကဴၾကဴက ေျပာရင္းဆိုရင္း၊ သူမေရွ႕မွာရွိေသာ က်န္းမာေရးစာေစာင္၊ မဂၢဇင္းမ်ားမွ ဦးတည္ခ်က္စာမ်က္ႏွာမ်ားကို ၾကက္ေျခခတ္ စလုပ္ခ်ိန္တြင္ ေနာ္ေဆးကလဲ ေဆးရံုထဲမွ သတင္းစာမ်ားကို သြားယူေလေတာ့သည္။ ၾကက္ေျခခတ္ သေကၤတမ်ားပါေသာ သတင္းစာမ်ား၊ စာေစာင္မ်ား၊ ဂ်ာနယ္မ်ား၊ မဂၢဇင္းမ်ားျဖင့္ စစ္မွန္ေသာ ဆႏၵကို ေဖာ္ထုတ္ၾကသည့္ တိုက္ပြဲမ်ား လူထုၾကားသို႕ ပ်ံ႕ႏွံ႕လာျခင္းျဖင့္................................။
တိုက္ပြဲ (၅)- အေမွာင္တိုက္ပဲြ
အခ်ိန္ကား- ၂၀၁၁ ခုႏွစ္
ေနရာကား- ရန္ကုန္တိုင္း
"ေတာက္။ မီးကပ်က္ျပန္ျပီကြာ"
ဦးစိတ္တို၏ ေတာက္ေခါက္သံက အေမွာင္ႏွင့္ အတူ ထြက္ေပၚလာသည္။ အေၾကာင္းသိေသာ သားႏွင့္ သမီးကလဲ အခန္းထဲက ထြက္လာၾကသည္။ မီးပ်က္လွ်င္ ဖေယာင္းတိုင္ေျခြတာသည့္အေနျဖင့္ မိသားစုအားလံုး အခန္းတခန္းထဲမွာပဲ စုေနၾကသည္။ စာက်က္သူကလဲ ၀ါက်င့္က်င့္ ဖေယာင္းတိုင္မီးေရာင္ေလးျဖင့္ စာက်က္ၾကရသည္။ ဖခင္၏ လုပ္စာေလးတခုတည္းႏွင့္ တအိမ္လံုးစားေနၾကရေသာ မိသားစုေလးအတြက္ သူမ်ားေတြလို အက္ဗာတာ အိပ္မက္ေတြလဲ မမက္ႏိုင္ပါ။
"အမယ္ေလး၊ လာၾကပါဦးေတာ္"
အိမ္ေနာက္ေဖးဘက္မွ အသံၾကားေတာ့ သားသမီးႏွစ္ေယာက္က ျပံဳးၾကသည္။ ဦးစိတ္တိုက ပုဆိုးကို ခပ္တိုတုိျပင္၀တ္ရင္း ပါးစပ္က တတြတ္တြတ္ ေရရြတ္သည္။
"ဒီမိန္းမကြာ။ ကေလးပဲ ႏွစ္ေယာက္ရေနျပီ။ ခုထိ သရဲေၾကာက္တုန္း"
မေက်မနပ္ျဖင့္ ေရရြတ္မိေပမယ့္ ထံုးစံအတိုင္း ေနာက္ေဖးအိမ္သာမွ ျပန္ထြက္လာေသာ မိန္းမျဖစ္သူကို ဖေယာင္းတိုင္ေလးျဖင့္ သြားၾကိဳရျပန္သည္။
"ရွင္ကလဲေတာ္။ ေမွာင္ေမွာင္မည္းမည္းၾကီးကို။ က်ဳပ္ေၾကာက္တာေပါ့"
အိမ္ထဲျပန္ေရာက္လာေတာ့ ေဒၚပိစိကလဲ ထံုးစံအတိုင္း အရွက္ေျပေျပာသည္။ ၾကားေနၾက စကားမို႕ ဘယ္သူမွ ဘာမွ ျပန္မေျပာၾက။
"ငါတို႕ဘ၀ေတြလဲ ဘယ္ေတာ့မ်ားက်မွ အေမွာင္ထဲက လြတ္မလဲ မသိပါဘူးကြာ"
"ရွင္က ဘယ္အေမွာင္ကို ေျပာေနတာတုန္း"
"ေၾသာ္- ဒီမိန္းမ။ မီးေမွာင္တာကို ေျပာတာေပါ့။ ငါ့မွာ တေန႕လံုး အလုပ္က ပင္ပန္းလာျပီး အပ်င္းေျပစာအုပ္ေလး ဖတ္ခ်င္တာေတာင္ မဖတ္ရဘူး။ မီးက ပ်က္ျပီ"
"သိပါဘူးေတာ္။ ေစ်းမွာ ဟိုေကာင္မေတြ ေျပာသံၾကားတာေတာ့ အေမွာင္က ႏွစ္မ်ိဳး ရွိတယ္တဲ့။ မီးမလာတဲ့ အေမွာင္က တမ်ိဳး။ ေနာက္တမ်ိဳးက စစ္အစိုးရရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ တိုင္းျပည္တခုလံုးက်ေနတာကလဲ အေမွာင္ထဲ ေရာက္ေနတာပဲတဲ့"
"ဟ။ မင္းတို႕က ႏိုင္ငံေရးေျပာေနၾကတာလား"
"ႏိုင္ငံေရးဆိုတာလဲ က်ဳပ္တို႕အေရးပါပဲ ေတာ္ရယ္။ က်ဳပ္တို႕ႏိုင္ငံၾကီးတိုးတက္မွ က်ဳပ္တို႕ရဲ႕ ဘ၀ေတြလဲ တိုးတက္မွာေပါ့ေတာ္။ ခုေတာ့ က်ဳပ္မွာေလ၊ ေစ်းေရာင္းတာေတာင္ ေအးေအးေဆးေဆး မေရာင္းရဘူး။ ေစ်းေခါင္းေတြ ေၾကာက္ရ၊ စည္ပင္ေတြ ေၾကာက္ရနဲ႕။ ဒီၾကားထဲ ေစ်းေတြက တက္ေတာ့ အျမတ္မရပဲ အရင္းထဲက မပါသြားေအာင္ေတာင္ မနည္းေျပာေရာင္းေနရတာ။ ခုဆို က်ဳပ္ဘုရားရွိခိုးရတာေတာင္ စိတ္မေျဖာင့္ဘူးေတာ္။ ငါးပါးသီလခံျပီး အေလးခိုးေနရတာ မေကာင္းပါဘူးရွင္"
"ငါတို႕လဲ မထူးပါဘူးကြာ။ ဒီေခတ္ၾကီးမွာ ရံုးကားေမာင္းတယ္ဆိုတာနဲ႕ ဆီခိုးတာနဲ႕က ဒြန္တြဲေနတာပဲ။ ဒီလိုမွ မလုပ္ရင္လဲ လခက ေလာက္မွ မေလာက္တာ"
"တခါတေလ၊ က်ဳပ္စဥ္းစားမိတယ္။ ကေလးေတြၾကီးလာရင္ စာရိတၱေကာင္းဖို႕ သင္ေပးရမွာလား၊ အေနအစားေခ်ာင္ေအာင္ ဘာမဆိုလုပ္ဖို႕ သင္ေပးရမွာလားလို႕"
"ေဟ"
ဦးစိတ္တို ငိုင္သြားသည္။ အလင္းေရာင္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ၾကားမွ သူ႕မိန္းမမ်က္ႏွာကို ျပန္ၾကည့္မိသည္။
"က်ဳပ္တကယ္ေျပာေနတာ။ က်ဳပ္ေလ၊ စိတ္မေကာင္းဘူး သိလား။ ေစ်းထဲမွာ ေျပာေနၾကတာေတာ့ ဒါေတြဟာ စစ္အစိုးရေၾကာင့္တဲ့။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကိုယ္တိုင္က စာရိတၱေတြ ခ်ိဳ႕ယြင္းျပီး တိုင္းျပည္ဘ႑ာခိုးစားေနၾကမွေတာ့ တတိုင္းျပည္လံုးမွာလဲ သူခိုးၾကီး၊ သူခိုးေလးေတြ ျပည့္ေနေတာ့မွာေပါ့တဲ့"
စကား၀ိုင္းက အတန္ၾကာတိတ္ဆိတ္သြားသည္။ ကေလးမ်ားလဲ စာဖတ္ရင္း စားပြဲေပၚမွာ ေမွာက္အိပ္ေနၾကသည္။ ဦးစိတ္တိုက ငုတ္တုတ္ထိုင္ေနသည္။ ေဒၚပိစိကလဲ နံရံမွီျပီး ငိုက္ေနသည္။
"ေဟာ- မီးလာျပီေတာ့"
မီးျပန္လာသျဖင့္ ေဒၚပိစိက ၀မ္းသာအားရ ျဖစ္သြားသည္။
"မီးခလုတ္ေတြ သြားပိတ္လိုက္စမ္း"
"ရွင္ဘာေျပာတယ္"
"ဟုတ္တယ္။ မီးခလုတ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္။ ဒီနည္းနဲ႕ ငါတို႕တိုင္းျပည္ကို ကယ္တင္ရမယ္"
ေဒၚပိစိက အလန္႕တၾကားျဖင့္ ဦးစိတ္တိုကို ၾကည့္သည္။
"ငါတို႕ေတြက သူတို႕မီးျဖတ္ရင္ မီးမလာဘူးဆိုျပီး စိတ္ညစ္၊ သူတို႕မီးေပးရင္ မီးလာျပီဆိုျပီး ေပ်ာ္နဲ႕ သူတို႕ျခယ္လွယ္သမွ် ငံု႕ခံေနမွေတာ့ တတိုင္းျပည္လံုး သူတို႕လက္ထဲ ေရာက္ေနတာ ဆန္းသလားကြ။ ဒီေတာ့ အာဏာဖီဆန္ရမယ္။ သူတို႕မီးေပးတဲ႕ ေန႕ေတြမွာလဲ တတ္ႏိုင္သမွ် အေမွာင္ခ်ျပီး အာဏာဖီဆန္ရမယ္။ မီးမေပးတဲ႕ ေန႕ေတြမွာလဲ မီးေပးဖို႕ လွ်ပ္စစ္ရံုးေတြကို သြား၀ိုင္းျပီး ေတာင္းဆိုရမယ္။ မင္းလဲဒါကို ေစ်းထဲမွာေျပာ။ ငါလဲ လူေတြကို ေျပာမယ္။ ဒီလိုအာဏာဖီဆန္တဲ့ တိုက္ပြဲေတြနဲ႕မွ ငါတို႕ တိုင္းျပည္တခုလံုး အေမွာင္က်ေနတာကို ကယ္ႏိုင္မွာေပါ့ကြ"
ဦးစိတ္တိုစကားဆံုးေတာ့ ေဒၚပိစိက မီးခလုတ္ကို အျမန္သြားပိတ္လိုက္သည္။ အာဏာဖီ
See more detail at pdf file.
| | | | | | | | Dear Friends of Burma,
There are two opportunities at New York City to participate in the book launch and discussion of Voice of Witness' Nowhere To Be Home: Narratives from Survivors of Burma's Military Regime.
Nowhere To Be Home is an eye-opening collection of oral histories exposing the realities of life under military rule. In their own words, men and women from Burma describe their lives in the country that Human Rights Watch has called "the textbook example of a police state."
Meet editors Maggie Lemere and Zoe West for a reading and talk for an in-depth understanding about ordinary Burmese's daily life under Burma's military regime. Event Details:
Columbia University, Butler Library Room 523.
535 W 114th Street. New York, NY 10027. Click here for flyer.
Date: Tuesday, March 29, 2011.
Time: 6:00 pm.
Housing Wroks Bookstores Cafe
126 Crosby Street, New York, NY 10012. Click here for flyer.
Date: Wednesday, March 30, 2011.
Time: 7:00 pm.
For more information, please contact Juliana Sloane at juliana.sloane@voiceofwitness.com.
We look forward to seeing you there.
Best regards,
Myra
|
Let's see if any of you bright Burmese students can pass this exam. I am sure the US grads these days can't pass it either.
fw: 1895 8th grade final exam Take this test and pass it on to your more literate friends. What it took to get an 8th grade education in 1895... Remember when grandparents and great-grandparents stated that they only had an 8th grade education? Well, check this out. Could any of us have passed the 8th grade in 1895? This is the eighth-grade final exam from 1895 in Salina , Kansas , USA . It was taken from the original document on file at the Smokey Valley Genealogical Society and Library in Salina , and reprinted by the Salina Journal. 1. Give nine rules for the use of capital letters. 2. Name the parts of speech and define those that have no modifications 3. Define verse, stanza and paragraph. 4. What are the principal parts of a verb? Give principal parts of 'lie,' 'play,' and 'run'. 5. Define case; illustrate each case. 6 What is punctuation? Give rules for principal marks of punctuation. 7 - 10. Write a composition of about 150 words and show therein that you understand the practical use of the rules of grammar. Arithmetic (Time,1 hour 15 minutes) 1. Name and define the Fundamental Rules of Arithmetic. 2. A wagon box is 2 ft. Deep, 10 feet Long, and 3 ft. Wide. How many bushels of wheat will it hold? 3. If a load of wheat weighs 3,942 lbs, what is it worth at 50cts/bushel, deducting 1,050 lbs for tare? 4. District No 33 has a valuation of $35,000. What is the necessary levy to carry on a school seven months at $50 per month, and have $104 for incidentals? 5. Find the cost of 6,720 lbs. Coal at $6.00 per ton. 6. Find the interest of $512.60 for 8 months and 18 days at 7percent per annum. 7. What is the cost of 40 boards 12 inches wide and 16 ft long at $20 per meter? 8. Find bank discount on $300 for 90 days (no grace) at 10 percent. 9. What is the cost of a square farm at $15 per acre, the distance of which is 640 rods? 10. Write a Bank Check, a Promissory Note, and a Receipt. U.S. History (Time, 45 minutes) 1. Give the epochs into which U.S. History is divided. 2. Give an account of the discovery of America by Columbus. 3. Relate the causes and results of the Revolutionary War. 4. Show the territorial growth of the United States. 5. Tell what you can of the history of Kansas. 6. Describe three of the most prominent battles of the Rebellion. 7. Who were the following: Morse, Whitney, Fulton , Bell , Lincoln , Penn, and Howe? 8. Name events connected with the following dates: 1607, 1620, 1800, 1849, 1865. Orthography (Time, one hour) [Do we even know what this is??] 1. What is meant by the following: alphabet, phonetic, orthography, etymology, syllabication? 2. What are elementary sounds? How classified? 3. What are the following, and give examples of each: trigraph, subvocals, diphthong, cognate letters, linguals? 4. Give four substitutes for caret 'u'. 5. Give two rules for spelling words with final 'e.' Name two exceptions under each rule. 6. Give two uses of silent letters in spelling. Illustrate each. 7. Define the following prefixes and use in connection with a word: bi, dis, pre, semi, post, non, inter, mono, sup. 8. Mark diacritically and divide into syllables the following, and name the sign that indicates the sound: card, ball, mercy, sir, odd, cell, rise, blood, fare, last. 9.. Use the following correctly in sentences: cite, site, sight, fane, fain, feign, vane , vain, vein, raze, raise, rays. 10. Write 10 words frequently mispronounced and indicate pronunciation by use of diacritical marks and by syllabication. Geography (Time, one hour) 1 What is climate? Upon what does climate depend? 2. How do you account for the extremes of climate in Kansas? 3. Of what use are rivers? Of what use is the ocean? 4. Describe the mountains of North America. 5. Name and describe the following: Monrovia , Odessa , Denver , Manitoba , Hecla , Yukon , St. Helena, Juan Fernandez, Aspinwall and Orinoco. 6. Name and locate the principal trade centers of the U.S. Name all the republics of Europe and give the capital of each. 8. Why is the Atlantic Coast colder than the Pacific in the same latitude? 9.. Describe the process by which the water of the ocean returns to the sources of rivers. 10. Describe the movements of the earth. Give the inclination of the earth. HUH??? Are they kidding??? This is hard to believe.... Notice that the exam took FIVE HOURS to complete. Gives the saying 'he only had an 8th grade education' a whole new meaning, doesn't it?! Also shows you how poor our education system has become and, NO, I don't have the answers! |
|
Some pictures-Earthquake in Burma
 |
![empowered by Salsa]()
The Use of Force အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း
နိဒါန္း
၁၉၄၅ အလြန္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကမွာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ကစားပြဲ (Sovereignty Game) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားက ေခတ္စားလာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ရပ္တည္ႏိုင္မွဳ (survival) ဟာ စစ္အင္အားဆိုတာေပၚမွာ မူတည္ေနခဲ့တာေၾကာင့္ ကမၻာတလႊားမွာ စစ္ပြဲေတြ၊ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မွဳေတြ၊ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕စနစ္ က်င့္သံုးမွဳေတြ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ရပ္တည္မွဳဟာ က်ဴးေက်ာ္စစ္ေတြအေပၚ ခုခံစစ္စြမ္းပကား (defensive military capabilities) တခုတည္းေပၚမွာ မူတည္ျခင္း မရွိပဲ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ (sovereignty) ကို ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရ အကာအကြယ္ေပးမွဳေပၚမွာ မူတည္ရမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားေတြအရ ႏိုင္ငံတခုကို အျခားႏိုင္ငံတခုက စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) အား ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေတြကို Article 2 (4), Articles (39-51) of UN Charterနဲ႕ Article 53 of the Vienna Convention on the Law of Treaties 1969 တို႕မွာ ေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳအား ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း (prohibition of the Use of Force) ဟာ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံအသီးသီးက လက္ခံက်င့္သံုးေနတဲ့ acceptable norm တခု ျဖစ္ေနေပမယ့္လဲ အေၾကာင္းေၾကာင္းအရရ စစ္အင္အားအသံုးျပဳရတဲ့ အေျခအေနေတြလဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံတခု (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံအစုအဖြဲ႕ေတြကေန ႏိုင္ငံတခုကို စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳကို ဘယ္လိုအခ်ိန္အခါ၊ ဘယ္လိုအေျခအေနေတြမွာ ျပဳလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားမွဳေတြ၊ ေလ့လာသံုးသပ္မွဳေတြ ရွိလာပါတယ္။ အခုဒီေဆာင္းပါးမွာ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ Just War Doctrine နဲ႕ လူသားခ်င္းစာနာမွဳျဖင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (Humanitarian Intervention) ေတြကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။
Just War Doctrine
၂၀ရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႕ ၂၁ ရာစု စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳေတြမွာ Just War Doctrine ကို အသံုးျပဳျပီး ဒီစစ္ပြဲေတြရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို ေလ့လာဆန္းစစ္ၾကပါတယ္။ Just War Doctrine သေဘာတရားရဲ႕ အေျခခံက laws of armed conflict ရဲ႕ functions ႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ jus ad bellum (lit. the law towards war) နဲ႕ jus in bello (lit. the law in war) တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ jus ad bellum က ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးမွာ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ရွားရန္၊ အသံုးျပဳမွဳအား ကန္႕သတ္ႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ျပီး၊ jus in bello ကေတာ့ မလြဲမေရွာင္သာ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳရတဲ့အခါ စစ္ပြဲတြင္းမွာ မလိုလားအပ္တဲ့ ထိခိုက္မွဳေတြ ေလ်ာ့နည္းရန္ ရည္ရြယ္ပါတယ္။
Just War Doctrine အရ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို jus ad bellum နဲ႕ jus in bello ဆိုင္ရာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႕ တိုင္းတာပါတယ္။ Jus ad bellum criteria အရ ႏိုင္ငံတခုဟာ အျခားႏိုင္ငံတခုအေပၚ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ တရားမွ်တေၾကာင္း ေဖာ္ျပႏိုင္ဖို႕ တရား၀င္အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္း (legitimate authority), တရားမွ်တေသာ အေၾကာင္းရင္း (just cause), မွန္ကန္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ (right intention), ေအာင္ျမင္မွဳအလားအလာ (chance of success), အခ်ိဳးအစား (proportionality), ေနာက္ဆံုးနည္းလမ္း (last resort) ဆိုတဲ့ အခ်က္ အမ်ားစုနဲ႕ ျပည့္စံုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳဖို႕ တရား၀င္အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္း ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ ရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ရွိမွသာ ႏိုင္ငံတကာေရးရာမွာ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳလို႕ ရပါတယ္။ UN Charter Article 39 နဲ႕ Article 42 အရ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာ ႏိုင္ငံတကာျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္လာေၾကာင္း ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီက ဆံုးျဖတ္ခဲ့ရင္၊ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာလံုျခံဳေရးကို ထိန္းသိမ္းဖို႕အတြက္ လိုအပ္မယ့္ air, sea, land forces ေတြကို အသံုးျပဳရတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ လံုျခံဳေရးကို ထင္ထင္ရွားရွား ထိခိုက္မွဳ မရွိလို႕ပဲျဖစ္ေစ၊ ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ လံုျခံဳေရးေကာင္စီက စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ ခြင့္ျပဳခ်က္ မေပးႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။
အဲဒီအေျခအေနေတြမွာ ေဒသဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အစုိးရေတြအေနနဲ႕ စစ္ေရးအင္အားကို အသံုးျပဳရတဲ့ အေျခအေနေတြလဲ ရွိလာျပန္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို ကာကြယ္ေပးရမယ့္ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ရန္ရွာလာတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားျပိဳလဲသြားျပီး၊ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး ကြဲျပားမွဳအေပၚ အေျခခံတဲ့ အုပ္စုေတြ အခ်င္းခ်င္း သတ္ျဖတ္တိုက္ခိုက္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့ အေျခအေနေတြမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးကို စစ္ေရးအင္အားသံုး ၀င္ေရာက္ေျဖရွင္းႏိုင္ျခင္း ရွိမရွိနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားမွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာရာကေန The Right to Protect (R2P) သေဘာတရားေတြပါ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။
Jus ad bellum criteria အရ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ တရားမွ်တေသာ အေၾကာင္းရင္း (just cause) ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳကို ျဖစ္ပြားေစခဲ့တဲ့ တရားေသာ အေၾကာင္းရင္းေတြ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အထင္ရွားဆံုး အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ မိမိကိုယ္ကို ကာကြယ္ျခင္း (self-defence) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို အျခားႏိုင္ငံတခုက စစ္ေရးအရ တိုက္ခိုက္လာခဲ့ရင္ စစ္အင္အားအသံုးျပဳျပီး ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စစ္ေရးေလ့လာသူမ်ားအၾကား အျငင္းပြားစရာ အခ်က္တခုကလဲ ထပ္မံေပၚထြက္လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအေနနဲ႕ မိမိႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္လာႏိုင္ဖြယ္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို စစ္ေရးအင္အားသံုး တိုက္ခိုက္မွဳ (preemptive self-defence) ဟာ တရားမွ်တေသာ အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္ျခင္း၊ မျဖစ္ျခင္း ဆိုတာပါပဲ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အာဖဂန္နစ္စတန္ ႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္မွဳဟာ ဒီသေဘာတရားေပၚမွာ အေျခခံထားပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ အခ်က္တခုကေတာ့ မွန္ကန္ေသာရည္ရြယ္ခ်က္ (right intention) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ အာဏာလြန္ဆြဲဖို႕အတြက္ မဟုတ္ရပါဘူး။ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားရာ နယ္ေျမမွာ ေရရွည္ခံျငိမ္းခ်မ္းေရး (sustainable peace) နဲ႕ လူသားလံုျခံဳေရး (human security) ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ေရးအတြက္ ျဖစ္ရပါမယ္။ ဒီအခ်က္နဲ႕ စစ္အင္အား အသံုးျပဳမွဳရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို တိုင္းတာသံုးသပ္ၾကပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ထင္ရွားတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေသာ အလားအလာ (chance of success) ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၁ ရာစုမွာ သူရဲေကာင္း၀ါဒ (heroism) ကို အေျခခံတဲ့ suicide missions ေတြကို ျပည္တြင္းစစ္ေတြနဲ႕ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳေတြမွာပဲ အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။ စနစ္တက် ေလ့က်င့္ေပးထားတဲ့ ပေရာ္ဖယ္ရွင္နယ္ စစ္တပ္ေတြနဲ႕ စစ္ေရးနားလည္သူေတြက ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေသာ အလားအလာ မရွိတဲ့ စစ္ပြဲေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္း မရွိၾကပါဘူး။ တန္ဖိုးရွိျပီး ရွင္းလင္းျပတ္သားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ (valuable and clear goals) ေတြ မရွိပဲ စစ္အင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ တရားေသာ စစ္မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္ပြဲဆိုတာ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြနဲ႕ စစ္ပြဲျဖစ္ပြားရာနယ္ေျမေဒသက ျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို တိုက္ရိုက္ ျခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ အရာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ေသာ အလားအလာကို တြက္ခ်က္သံုးသပ္မွဳေတြနဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ သတ္မွတ္မွဳေတြကို စစ္ပြဲမစခင္ကတည္းက ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
ေနာက္ထပ္အခ်က္ကေတာ့ အခ်ိဳးအစား (proportionality) ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အင္အားအသံုးျပဳမွဳဟာ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳ၊ မတရားမွဳေတြ ခံစားရမွဳေတြအတြက္ မွန္ကန္ေသာ အခ်ိဳးအစားနဲ႕ အသံုးျပဳမွဳျဖစ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံၾကီးေတြက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို စစ္အင္အားအသံုးျပဳ တိုက္ခိုက္ျခင္း မျပဳလုပ္ခင္မွာ စစ္ပြဲ၏ ရလဒ္မ်ား (outcomes of war) ကို ခ်ိန္ဆတြက္ခ်က္ေလ့ရွိပါတယ္။ စစ္ပြဲရဲ႕ရလဒ္ေတြဟာ စစ္ပြဲမတိုင္မီ အေျခအေနထက္ ပိုျပီး ဆိုးက်ိဳးကို ဦးတည္ေစရင္ စစ္ေရးအင္အားကို အသံုးျပဳျခင္း ျပဳလုပ္ေလ့မရွိပါဘူး။
ေနာက္ထပ္အခ်က္တခုကေတာ့ ေနာက္ဆံုးနည္းလမ္း (last resort) ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ပြဲကို ေရွာင္ရွားႏိုင္မယ့္ အျခားနည္းလမ္းေတြျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳ၊ သံတမန္နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ေျဖရွင္းမွဳ၊ constructive engagement ျပဳလုပ္မွဳစတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႕ လံုး၀ေအာင္ျမင္မွဳ မရွိႏိုင္မွသာ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳကို ျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။
jus in bello function (lit. the law in war) ကေတာ့ စစ္ဥပေဒေတြျဖစ္တဲ့ Geneva law နဲ႕ Hague law ေတြကို အေျခတည္ထားပါတယ္။ Geneva law က စစ္ေရးပဋိပကၡရဲ႕ သားေကာင္ေတြကို ကာကြယ္ေရးအပိုင္းေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ျပီး၊ Hague law ကေတာ့ စစ္ပြဲမ်ား အသံုးျပဳတဲ့ နည္းလမ္းေတြ၊ ဗ်ဴဟာအခင္းအက်င္းေတြ၊ စစ္လက္နက္ အသံုးျပဳမွဳေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ပါတယ္။ စစ္ေရးပညာရွင္မ်ားက jus in bello နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳရဲ႕ တရားမွ်တမွဳကို တိုင္းတာဖို႕ criteria ႏွစ္ခုကို အသံုးျပဳပါတယ္။ ပထမတခုကေတာ့ အခ်ိဳးအစား (proportionality) ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယတခုကေတာ့ ခြဲျခားသတ္မွတ္မွဳ (discrimination) ျဖစ္ပါတယ္။
အခ်ိဳးအစား ဆိုရာမွာ စစ္ဆင္ေရးနည္းလမ္း အသံုးျပဳမွဳ အခ်ိဳးအစားဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရးရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႕ အခ်ိဳးအစားညီမွ်မွဳ ရွိျခင္းကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ မျပဳလုပ္ခင္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႕ ေသြဖည္ျပီး၊ collateral damage ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ စစ္ဆင္ေရးနည္းလမ္းေတြကို ေရွာင္က်ဥ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခြဲျခားသတ္မွတ္မွဳ ဆိုတာကေတာ့ အရပ္သားမ်ားနဲ႕ စစ္ေရးပစ္မွတ္မဟုတ္သည့္ အရာမ်ားကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရိွ တိုက္ခိုက္ျခင္း ရွိမရွိ ဆိုတာနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ဘယ္လိုစစ္ပြဲမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အရပ္သားမ်ားနဲ႕ စစ္ေရးပစ္မွတ္မဟုတ္သည့္ အရာမ်ားကို ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အၾကမ္းဖက္မွဳ (Terrorism) နဲ႕ တရားေသာစစ္ပြဲေတြကို ခြဲျခားထားတဲ့ စည္းေဘာင္တခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အခုဆက္လက္ျပီး စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ လူသားခ်င္းစာနာမွဳျဖင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (Humanitarian Intervention) အေၾကာင္းကို ေရးသားတင္ျပပါမယ္။
Humanitarian Intervention
ႏိုင္ငံတခု (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံအမ်ားစုကေန တျခားႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးကို လူသားခ်င္းစာနာမွဳျဖင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းဆိုတဲ့ မူလအေျခခံသေဘာတရားမွာ non-military means ေတြျဖစ္တဲ့ အေရးေပၚေငြေၾကး၊ စားနပ္ရိကၡာ၊ ေဆး၀ါးပစၥည္း၊ ကၽြမ္းက်င္မွဳ တို႕ျဖင့္ ေထာက္ပံ့ကူညီျခင္းနဲ႕ သံတမန္ေရးရာ နည္းလမ္းမ်ား၊ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ လူ႕အခြင့္အေရး ျမွင့္တင္ျခင္း စတာေတြနဲ႕ စစ္ေရးအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း (military intervention) တို႕ပါ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ စစ္ေအးတိုက္ပြဲအလြန္ ကာလေတြမွာ non-military means ေတြကို humanitarian aid အေနနဲ႕ပဲ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေခၚဆိုအသံုးျပဳလာၾကျပီး၊ humanitarian intervention ဆိုတာကို military intervention တမ်ိဳးအေနနဲ႕ပဲ သတ္မွတ္ အသံုးျပဳလာၾကတာေၾကာင့္ humanitarian intervention နဲ႕ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) တို႕ဟာ ဒြန္တြဲလာပါေတာ့တယ္။
စစ္ေရးေလ့လာသူေတြက ကမၻာ့ကုလသမဂၢ လံုျခံဳေရးေကာင္စီဆိုတာကို intervention ဆိုင္ရာ အဆိုးျမင္၀ါဒီေတြနဲ႕ အေကာင္းျမင္၀ါဒီေတြ အျပိဳင္အဆိုင္ကစားကြင္း အေနနဲ႕ သံုးသပ္ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ Intervention optimism (၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းဆိုင္ရာ အေကာင္းျမင္၀ါဒ) ဆိုတာက failed states ေတြကို ႏိုင္ငံတကာက ၀င္ေရာက္ကူညီျပီး ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ထူေထာင္ေပးႏိုင္မယ္ လို႕ ယူဆထင္ျမင္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ Intervention pessimism (၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း ဆိုင္ရာ အဆိုးျမင္၀ါဒ) ဆိုတာကေတာ့ humanitarian crisis ေတြကို ႏိုင္ငံတကာက consent မေပးရင္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ ထိန္းသိမ္းခြင့္ မရွိဘူးဆိုတဲ့ အယူအဆပါ။
ဒီလို အယူအဆကြဲျပားမွဳေတြ ေၾကာင့္ စစ္ေအးတိုက္ပြဲလြန္ကာလမွာ humanitarian intervention နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ယူအင္ရဲ႕ failures ေတြ အၾကိမ္ၾကိမ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းဆိုင္ရာ အဆိုးျမင္၀ါဒေၾကာင့္ ရ၀မ္ဒါမွာ ရက္ေပါင္း၁၀၀ ေက်ာ္အတြင္း လူရွစ္သိန္းေသေၾကပ်က္စီးမွဳကို ႏိုင္ငံတကာက ထိုင္ၾကည့္ေနခဲ့ၾကရပါတယ္။ ျဖစ္ပြားခ်ိန္မွာ UN Peacekeeping force ျဖစ္တဲ့ အင္အားႏွစ္ေထာင့္ငါးရာရွိ United Nations Assistance Mission for Rwanda (UNAMIR) က အစိုးရနဲ႕ အတိုက္အခံေတြအၾကားက အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႕ဆိုတဲ့ တာ၀န္နဲ႕ ရ၀မ္ဒါႏိုင္ငံတြင္းမွာ ေရာက္ရွိေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။
ျပင္သစ္၊ အီတလီနဲ႕ ဘယ္လ္ဂ်ီယံတပ္ေတြကလဲ ပဋိပကၡမွာ ပိတ္မိေနတဲ့ ဥေရာပတိုက္သားေတြကို ကယ္တင္ဖို႕ ႏိုင္ငံတြင္းကို ၀င္သြားခဲ့ၾကပါတယ္။ အရပ္သားျပည္သူေတြကို ကာကြယ္ဖို႕ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ မရွိတဲ့အတြက္ ဒီတပ္ေတြအေနနဲ႕ ရ၀မ္ဒါျပည္သူေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း မျပဳႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ လူရွစ္သိန္းေက်ာ္ေသျပီးေနာက္ပိုင္းမွသာ ျပင္သစ္တပ္ေတြက ရ၀မ္ဒါအေနာက္ပိုင္းမွာ Humanitarian Protection Zone သတ္မွတ္ဖို႕ စစ္အင္အားသံုး ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါက intervention pessimism ေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ failure တခု ျဖစ္ပါတယ္။
intervention optimism ေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ failure ေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ၁၉၉၃ ခုမွာ ဆိုမာလီးယားပဋိပကၡကို ၀င္ေရာက္ထိန္းသိမ္းဖို႕ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ UNOSOM II မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေရးအယူအဆ ပ႗ိပကၡေတြ၊ လူမ်ိဳးစုပ႗ိပကၡေတြနဲ႕ ျပည့္ႏွက္ေနျပီး၊ လက္နက္ကိုင္အင္အားစု အမ်ားအျပားရွိေနတဲ့ ဆိုမားလီးယားႏိုင္ငံမွာ နယ္ေျမေဒသ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားေတြဟာ စစ္ဘုရင္ေတြ (warlords) လက္ထဲမွာ က်ေရာက္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ျပည္တြင္းစစ္နဲ႕ famine ဒဏ္ေတြေၾကာင့္ ဆိုမာလီးယား ျပည္သူလူထုဟာ ၾကီးစြာေသာ ဒုကၡေတြ၊ လူမွဳဆင္းရဲေတြကို ခံစားေနၾကရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ဘုရင္ေတြက humanitarian aid ကို ကန္႕သတ္မွဳေတြ၊ တားဆီးမွဳေတြ ျပဳလုပ္တာေၾကာင့္ ယူအင္က ပါကစၥတန္ တပ္သား ငါးရာ အင္အားရွိတဲ့ Unite Nations Operations in Somalia (UNOSOM I) ကို peacekeeping တာ၀န္နဲ႕ ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။
သို႕ေပမယ့္ အေျခအေနကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ျခင္း မရွိတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ United Task Force (UNITAF) က အင္အားသံုးေသာင္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္နဲ႕ ၀င္ေရာက္ျပီး demilitarized zones around aid operations ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ေတြကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၉၃ ေရာက္ေတာ့ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ resolution အရ UNITAF က ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ေတြကို (UNOSOM II) ကို လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ရပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ UNOSOM II ကေတာ့ ပိုမိုၾကီးေလးတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္နဲ႕ ဆိုမားလီးယားေျမေပၚကို ၀င္ေရာက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ကြဲျပားျခားနားေနေသာ ဆိုမာလီ လက္နက္ကိုင္အင္အားစုမ်ားကို အင္အားသံုး လက္နက္ခ်ခိုင္း၍ ဆိုမာလီးယား ႏိုင္ငံေတာ္သစ္ တည္ေဆာက္ေရးတြင္ ကူညီအားျဖည့္ရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ဆိုမားလီးယားစစ္ေျမေပၚက ယူအင္တပ္ေတြနဲ႕ အေျခအေနက လအနည္းငယ္ အတြင္းမွာတင္ အင္အားျပဳန္းတီးမွဳေတြ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ မျပည့္မွီပဲ ဆုတ္ခြာခဲ့ရပါတယ္။ ကနဦး UNITAF က ျဖည့္ဆည္းထားတဲ့ demilitarized zones သတ္မွတ္ထားမွဳေတြကိုပါ ပ်က္ယြင္းေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါက intervention optimism ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ failure တခုပါ။
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရနဲ႕ ျပည္သူလူထုအၾကားမွာပဲ ပဋိပကၡေတြ ရွိေနခဲ့ရင္ intervention လုပ္တာနဲ႕ ထိေရာက္ေပမယ့္၊ နယ္ေျမေဒသ၊ လူမ်ိဳးစုအေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ လက္နက္ကိုင္အင္အားစုေတြ ရွိေနရင္ေတာ့ international intervention လုပ္ရံုနဲ႕ မထိေရာက္ႏိုင္ပါဘူး။ လူမ်ိဳးစုေတြအၾကားမွာ Reconciliation process ကို ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ အခန္႕မသင့္ရင္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္မွသာ ေရရွည္ခံျငိမ္းခ်မ္းေရးကို တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို ဆိုမားလီးယားႏိုင္ငံက သက္ေသထူထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ လူမ်ိဳးစုပ႗ိပကၡမ်ားရွိမွဳ၊ လက္နက္ကိုင္အင္အားစု အမ်ားအျပားရွိမွဳ စတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ယူအင္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွာ shadow of Somalia က ရိုက္ခတ္မွဳ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ Humanitarian crisis ေတြ ျဖစ္ေပၚေနခ်ိန္ေတြမွာေတာင္ စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ မပါ၀င္တဲ့ အျခားနည္းလမ္းေတြကိုပဲ အသံုးျပဳေလ့ရွိပါတယ္။
လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ Resolution ဆိုတာ ဒီလို ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳဆိုင္ရာ အေကာင္းျမင္၀ါဒ၊ အဆိုးျမင္၀ါဒ အားျပိဳင္မွဳေတြ၊ shadow of Somalia အက်ိဳးဆက္ေတြ၊ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဗြီအိုအာဏာအသံုးျပဳျပီး ပါ၀ါဂိမ္းကစားမွဳေတြ၊ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရး အေျခအေန၊ အေၾကာင္းတရားေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္ အားနည္းမွဳေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဒီလိုအားနည္းခ်က္ေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႕ The Right to Protect (R2P) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားက ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။
R2P ကို ေပၚထြက္လာေစခဲ့တဲ့ အဓိက တြန္းအားကေတာ့ ကိုဆိုဗို အေရးေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကုိဆိုဗိုအေရးမွာ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ အျမဲတမ္းအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံေတြက ဗြီတိုအာဏာကစားပြဲ ျပဳလုပ္ၾကတဲ့အတြက္ ယူအင္က ခြင့္ျပဳထားျခင္း မရွိတဲ့ unilateral intervention ေတြကို regional organizations ေတြနဲ႕ တႏိုင္ငံခ်င္းစီက ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုအျဖစ္မ်ိဳးေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ International Commission on Intervention and State Sovereignty (ICISS) က The Responsibility to Protect (R2P) ဆိုတဲ့ စာတမ္းကို ထုတ္ျပန္ျပီး၊ လူသားခ်င္းစာနာမွဳအရ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳေတြျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္တဲ့ သင့္ေလ်ာ္ေသာ အခ်ိန္ကာလတခုမွာ လံုျခံဳေရးေကာင္စီအေနနဲ႕ လုပ္သင့္တဲ့ အေရးယူေဆာင္ရြက္မွဳကို ျပဳလုပ္ဖုိ႕ ေႏွာင့္ေႏွးခဲ့ရင္ General Assembly in Emergency Special Sessions မွာ စဥ္းစားဖို႕နဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြက သင့္ေလ်ာ္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ကနဦးေဆာင္ရြက္ျပီးမွ ယူအင္လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္ရယူဖို႕ ဆိုတဲ့ alternative actions ေတြကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။
R2P ရဲ႕ သေဘာတရားက The Use of Force နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံ စည္းမ်ဥ္းေတြကို သတ္မွတ္ေပးထားပါတယ္။ Just cause အေနနဲ႕ လူအမ်ားအျပား ေသေၾကပ်က္စီးမွဳႏွင့္ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွဳေတြကို ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ Humanitarian intervention ရဲ႕ precautionary principles အေနနဲ႕လဲ မွန္ကန္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ေနာက္ဆံုးနည္းလမ္း၊ အခ်ိဳးအစားညီမွ်ေသာ နည္းလမ္းနဲ႕ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ အလားအလာတို႕ကို ထည့္သြင္းထားျပီး၊ operational principles အေနနဲ႕ ရွင္းလင္းျပတ္သားေသာ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္၊ rules of engagement နဲ႕ common military approach တို႕ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။
နိဂံုး
နိဂံုးခ်ဳပ္ေဖာ္ျပရရင္ ပဋိပကၡေတြကို ျငိမ္းခ်မ္းေသာ နည္းလမ္းမ်ား (peaceful means) နဲ႕ပဲ ေျဖရွင္းမယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆေတြကို ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးက လက္ခံျခင္း မရွိသမွ် ကာလပတ္လံုး စစ္ေရးအင္အားအသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) ဆိုတာကေတာ့ ရွိေနဦးမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ပြဲတိုင္းဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို မတည္ေဆာက္ႏိုင္ေပမယ့္ ေရရွည္ခံျငိမ္းခ်မ္းေရး (sustainable peace) ကို တည္ေဆာက္ရတဲ့ စစ္ပြဲေတြကလဲ မလြဲသာ မေရွာင္သာ ကမၻာေပၚမွာ ရွိေနဦးမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ စစ္အင္အားအျပိဳင္အဆိုင္တိုးခ်ဲ႕မွဳေတြ ရွိေနသမွ် ကာလပတ္လံုး တြက္ခ်က္တဲ့ strategic calculus ေတြ မွားယြင္းျပီး၊ pre-emptive self-defence မဟာဗ်ဴဟာနဲ႕ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳေတြကလဲ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ် ရွိေနဦးမွာပါ။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္း မျပဳတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြ ရွိေနသမွ် ကာလတေလွ်ာက္လံုးမွာလဲ စစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ အလားအလာေတြ ရွိေနဦးမွာပါပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီစစ္ေရးအင္အား အသံုးျပဳမွဳ (The Use of Force) ဟာ Just War Doctrine နဲ႕ Humanitarian Intervention သေဘာတရားေတြနဲ႕ ကိုက္ညီေနသမွ် ကာလပတ္လံုး ကမၻာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးျပဳေစမွာ ျဖစ္ျပီး၊ ဒီသေဘာတရားေတြကို ေက်ာ္လြန္သြားတဲ့ အေျခအေနကာလတခုမွာေတာ့ တတိယကမၻာစစ္ကို ဦးတည္ သြားေစမွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ိဳး (၂၁၊ ၃၊ ၂၀၁၁)
(စာေရးသူသည္ ယူေကႏိုင္ငံမွ စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးဆိုင္ရာ မဟာသိပၸံဘြဲ႕ ရရွိထားျပီး၊ စစ္ေရးႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မွဳ တိုက္ဖ်က္ႏွိမ္နင္းေရးဆိုင္ရာ သုေတသီ တဦး ျဖစ္ပါသည္)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။
Dower, N(2009)”The Ethics of War and Peace”, Polity Press, Cambridge, UK
Coppieters, B & Fotion, N(2002)”Moral Constraints On War: Principles and Cases”, Lexington Books, Maryland, US.
Elshtain, J.B.(2003)”Just War Against Terror”, Basic Books, New York, US.
Evans, M. (2005)”Just War Theory: A Reappraisal”, Edinburgh University Press, Edinburgh, UK.
Guthrie, C & Quinlan, M(2007)”Just War”, Bloomsbury Publishing, London, UK.
ICISS. The Responsibility to Protect. Supplementary Volume to the Report of the ICISS. Ottawa: International Devlopment Research Centre, 2001.
Johnson, J.T(1981)”Just War Tradition and the Restraint of War”, Princeton University Press, Princeton, US.
Tanca, Antonio. Foreign Armed Intervention in Internal Conflict. Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers, 1993
United Nations. "United Nations Charter." United Nations. 25 November 2008 <www.un.org>.
Weiss, Thomas G. Humanitarian Intervention. Cambridge: Polity Press, 2007.
| |
