ဆည္းပူးေလ့လာ၊ ႏိုင္ငံေရးပညာ

အခန္း (၁)။  ။ ႏိုင္ငံေရးဆိုရာ၀ယ္

အပိုင္း (၅)

ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရား၊ သီအိုရီႏွင့္ ပါရာဒိုင္းမ်ား

ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရား၊ သီအိုရီနဲ႕ ပါရာဒိုင္းေတြကို ႏိုင္ငံေရးေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ေတြမွာ အသံုးျပဳ ၾကပါတယ္။ သေဘာတရားဆိုတာက တစံုတရာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေတြးအေခၚတခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစံုတရာရဲ႕ အမည္နာမေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Andrew Heywood က ေၾကာင္တေကာင္နဲ႕ ခိုင္းႏွိဳင္းျပီး ဥပမာေပးထားပါတယ္။ တကယ့္ေၾကာင္နဲ႕ ေၾကာင္တေကာင္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သေဘာတရားနဲ႕ ျခားနားမွဳ ရွိခ်င္လဲ ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ ေၾကာင္တေကာင္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သေဘာတရားဆိုတာ အေတြးအေခၚ (အိုင္ဒီယာ) တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေတြးအေခၚထဲမွာ ေၾကာင္တေကာင္ရဲ႕ ထူးျခားေသာ လကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ ေသးငယ္တာ၊ အိမ္ေမြးတိရစာၦန္ျဖစ္တာ၊ အေမြးအမွ်င္ထူတာ၊ ၾကြက္ခုတ္တာ စတာေတြ ေပါင္းစပ္ ပါ၀င္ပါတယ္။ တန္းတူညီမွ်မွဳ (equality) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားေတြ၊ presidency ဆိုတဲ့ သေဘာတရားေတြကလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ လူတေယာက္၊ အရာ၀တၳဳ တခုကို ရည္ညႊန္းျခင္း မဟုတ္ပဲ ၀ိေသသလကၡဏာေတြ ပါ၀င္တဲ့ အေတြးအေခၚေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

လူေတြရဲ႕ ေတြးေခၚမွု၊ ေ၀ဖန္ပိုင္းျခားမွု၊ ဆန္းစစ္မွဳေတြကို သေဘာတရားေတြက လႊမ္းမိုးထားပါတယ္။ ကေလးဆိုတာကို ကေလးလို႕ သတ္မွတ္ဖို႕အတြက္ အသက္အရြယ္ ဘယ္ေလာက္ရွိရင္ သတ္မွတ္မယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာတရားတခု ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာလဲ ဗမာေတြက ကေလးလို႕ သတ္မွတ္ ေခၚေ၀ၚတာကို အျခားလူမ်ိဳးေတြက ေနာက္ထပ္သေဘာတရားတခုအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ေခၚတြင္တာလဲ ရွိတာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ သေဘာတရား (concept) ဆိုတာကို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တည္ေဆာက္ထားမွဳ (mental construct) အေနနဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

လူတေယာက္ ရွင္သန္ျဖတ္သန္းေနရတဲ့ ကမၻာေလာကၾကီးမွာ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရား (political concept) မ်ားစြာက လႊမ္းမိုးထားပါတယ္။ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားတဲ့ ကၽြန္းတကၽြန္းမွာ တေယာက္တည္း ေနတာ မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳနဲ႕ ကင္းေ၀းေနတဲ့ လူဆိုတာ မရွိႏိုင္ပါဘူး။ လူမွာေမြးရာပါ အခြင့္အေရးရွိတယ္ဆိုတဲ့ အဆိုတရပ္ကို ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ေမြးကင္းစ လူ႕ဘ၀ကစျပီး လူ႕အခြင့္အေရးဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားက လႊမ္းမိုးထားျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ေမြးစာရင္းမွတ္ပံုတင္ျပီ ဆိုတဲ့အခါမွာလဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ ယႏၱရားတခုမွာ မွတ္ပံုတင္ရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အာဏာဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားက လႊမ္းမိုးထားျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ေမြးကင္းစကစျပီး၊ လူ႕ဘ၀သက္တမ္းကုန္ခ်ိန္အထိ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားတခုခုရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳေတြကို လူသားေတြ ၾကံဳေတြ႕ၾကရပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြက သိသာထင္ရွားျခင္း မရွိပဲ၊ ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားေတြးေခၚယူရပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားေတြက်ေတာ့ ထင္သာ ျမင္သာ ရွိပါတယ္။ လူအမ်ားၾကားမွာ ေရပန္းစားေလ့ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြကေတာ့ ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႕အခြင့္အေရး၊ လြတ္ေျမာက္မွဳ (freedom) စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

အခ်ိဳ႕သေဘာတရားေတြက်ေတာ့လဲ အခ်ိန္အခါနဲ႕အညီ ေျပာင္းလဲမွဳေတြ ရွိေနျပီး၊ ရွဳပ္ေထြးမွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ- ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို ေလ့လာထားတဲ့ စာအုပ္စာေပေတြ၊ ခ်ဲ႕ထြင္ေလ့လာထားတဲ့ စာတမ္းေတြ၊ သေဘာတရားနဲ႕ လက္ေတြ႕အသံုးခ်မွဳ ႏွိဳင္းယွဥ္ေလ့လာခ်က္ ေတြဟာ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိလာတာေၾကာင့္ တစထက္တစ က်ယ္ျပန္႕နက္နဲျပီး ရွဳပ္ေထြးလာပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ လိုခ်င္တယ္လို႕ ေျပာရံုနဲ႕ မလံုေလာက္ပါဘူး။ ဘာဒီမိုကေရစီဆိုတာက ျပန္လည္ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က စစ္မွန္ေသာဒီမိုကေရစီလို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီအခါမွာ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ classical democracy ၊ protective democracy ၊ developmental democracy နဲ႕ people's democracy ေတြထဲက ဘာကို ဆိုလိုတာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ စစ္မွန္တယ္လို႕ သတ္မွတ္ရတာလဲဆိုတာ ျပန္လည္ေမးခြန္းထုတ္ရမလို ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါက ဘာကို ညြန္ျပေနသလဲ ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြဟာ လူအမ်ိဳးမ်ိဳးအတြက္ ျခားနားတဲ့ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ ျဖစ္ေနေစတယ္ ဆိုတာပါပဲ။

ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီေတြကေတာ့ သေဘာတရားေတြထက္ ပိုျပီးက်ယ္ျပန္႕ပါတယ္။ အိုင္ဒီယာတခုတည္းကို အေျခမခံပဲ အိုင္ဒီယာေတြအမ်ားအျပား ေပါင္းစပ္ပါ၀င္ေနႏိုင္ပါတယ္။ သီအိုရီေတြဟာ အခ်က္အလက္ ေတြကို စနစ္တက်ေလ့လာဆန္းစစ္ျပီး၊ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ဖြယ္ရာရွိေသာ ဗဟုသုတ (reliable knowledge) အျဖစ္ ျပန္လည္တင္ျပထားခ်က္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သီအိုရီဆိုရာမွာလဲ စနစ္မ်ားအားေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ (systems analysis)၊ ျပည္သူ႕ေရြးခ်ယ္မွဳသီအိုရီ (public choice theory)၊ ဂိမ္းသီအိုရီစတဲ့ mircrotheories ေတြ ရွိသလို၊ pluralism, elitism စတဲ့ macrotheories ေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီသီအိုရီေတြကလဲ ပါရာဒိုင္းတခုခုရဲ႕ assumptions နဲ႕ beliefs ေတြအေပၚမွာ ျမစ္ဖ်ားခံေနပါတယ္။ အမ်ားသိျပီးျဖစ္တဲ့ လစ္ဘရယ္၀ါဒ (liberalism)၊ မတ္စ္၀ါဒ (Marxism)၊ အမ်ိဳးသမီး၀ါဒ (Feminism) စတာေတြက ပါရာဒိုင္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး

လူဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးသတၱ၀ါျဖစ္ပါတယ္။ ေမြးဖြားစကေန ေသဆံုးခ်ိန္အထိ လူ႕ဘ၀ကို ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားေတြက လႊမ္းမိုးထားပါတယ္။ ဘယ္လိုမွ ေရွာင္လႊဲလို႕ မရတဲ့ ကြဲျပားျခားနားမွဳ (diversity) နဲ႕ ရွားပါးမွဳ (scarcity) ေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာဟာ လူသားျဖစ္တည္မွဳရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာအျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနဦးမွာလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတာကို လူအမ်ားက သိနားလည္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ နိဂံုးခ်ဳပ္အေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားတဲ့ political joke ေလးတခုကို တင္ျပလိုပါတယ္။

တခါက ကေလးငယ္တေယာက္က သူ႕အေဖကုိ ေမးပါတယ္။ " ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ဘာလဲ" ဆိုျပီးေတာ့ပါ။ သူ႕အေဖက ျပန္ေျဖလိုက္ပါတယ္။

"သားနားလည္ေအာင္ ဒီလိုအေဖရွင္းျပမယ္။ အေဖက မိသားစုကို လုပ္ကိုင္ေကၽြးေမြးသူျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ အေဖက အရင္းရွင္စနစ္ (capitalism) ေပါ့။ မင္းအေမကေတာ့ ေငြေၾကးစီမံခန္႕ခြဲသူျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ သူ႕ကို အစိုးရလို႕ သတ္မွတ္ရေအာင္။ မင္းရဲ႕လိုအပ္ခ်က္ေတြကို တို႕က ျဖည့္ဆည္းေပးတယ္။ ဒီေတာ့ မင္းကို ျပည္သူလို႕ သတ္မွတ္ရေအာင္။ ကေလးထိန္း အမ်ိဳးသမီးကိုေတာ့ အလုပ္သမား လူတန္းစား အေနနဲ႕ စဥ္းစားၾကည့္။ မင္းရဲ႕ ညီငယ္ေလးကေတာ့ ေဘဘီေလးဆိုေတာ့ အနာဂတ္ ေပါ့ကြာ။ အဲလိုေလးစဥ္းစားလိုက္ရင္ မင္းနားလည္လာမွာပါ" တဲ့။

ကေလးငယ္က သူ႕အေဖေျပာတာကို စဥ္းစားရင္း အိပ္ယာ၀င္သြားခဲ့တယ္။

ညဥ့္နက္ပိုင္းေရာက္ေတာ့ သူ႕ညီေလး ငိုေနတာကို သူၾကားရတယ္။ ဒါနဲ႕ သူ႕ညီေလးကို သြားၾကည့္ေတာ့ ကေလးရဲ႕ အႏွီးထုပ္ထဲမွာ မစင္ေတြအမ်ားၾကီး ျပည့္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕မိဘအခန္းကို သြားၾကည့္ေတာ့ သူ႕အေမက အိပ္ေမာက်ေနတယ္။ အေမ့ကို မႏွိဳးခ်င္တာနဲ႕ ကေလးထိန္းအခန္းကို ထပ္သြားပါေလေရာ။ အခန္းတံခါးက ပိတ္ထားတာေၾကာင့္၊ တံခါးေသာ့ေပါက္ေလးကေန ေခ်ာင္းၾကည့္ ေတာ့ သူ႕အေဖက ကေလးထိန္းနဲ႕ တူတူအိပ္ေနတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ သူလဲ လက္ေလွ်ာ့ျပီး၊ အခန္းထဲကို ျပန္လာခဲ့တယ္။

ေနာက္ေန႕ နံနက္က်ေတာ့ သူ႕အေဖကို ေျပာရွာတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ သားနားလည္သြားျပီ တဲ့။

အေဖက ခ်ီးက်ဴးစကားဆိုျပီး၊ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို နားလည္သလို ျပန္ေျပာျပခိုင္းတယ္။

အဲဒီမွာ ကေလးငယ္ ေျပာလိုက္တာက

" အရင္းရွင္စနစ္က အလုပ္သမားလူတန္းစားကို အျမတ္ထုတ္ေနတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အစိုးရက အိပ္ေပ်ာ္ေနတယ္။ ျပည္သူေတြက လ်စ္လ်ဴရွဴခံထားရျပီး၊ အနာဂတ္ကေတာ့ deep poo ပါ" တဲ့။

ျပီးပါျပီ။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၀၊ ၉၊ ၂၀၁၂)

ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Aristotle (1962[350BC]) The Politics, Middlesex, Penguin Books

Bentham, J. (1789) An Introduction to the Principles of Morals and Legislation, Oxford, Clarendon Press

Crick, B. (2000) In Defence of Politics, Harmondsworth and New York, Penguin

Ferns, H.S. & Watkins, K. W. (1985) 'Politics is about People' in What Politics is about, London, Sherwood

ံHeywood, A. (2007) Politics, 3^rd edition, London, Palgrave Macmillan

Leftwich, A. (ed.) (2004) What is Politics? The Activity and Its Study, Cambridge, Polity Press