ရခုိင့္အေရး ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား-

ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႕အစည္း အပိုင္း(၁)

by Myat Thein Tun on Wednesday, July 4, 2012 at 3:59pm ·

ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႔ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ေနာက္ဆံုးျပန္ၾကားခ်က္ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္ေရွ႕မွာ ျပန္ၾကားခဲ့တဲ့ ျပန္ၾကားခ်က္ေတြထဲက နားလည္မႈလြဲမွားတဲ့ အခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပေပးထားတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္တဲ့အေၾကာင္း ေျပာၾကားပါရေစ။ ကၽြန္ေတာ္ေရးသားတင္ျပသြားတာေတြကို ပညာရွင္ပီသတယ္လို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာ ခ်ီးမႊမ္းသြားတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္ဟာ ကိုရဲရင့္သစၥာလိုမ်ိဳး က်မ္းတစ္ေစာင္၊ စာတမ္းတစ္ခုတေလမွ မျပဳစုဖူးေသးတဲ့ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့အတြက္ မခံယူ၀ံ့ပါဘူး။ ကိုရဲရင့္သစၥာက ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလ့လာဆည္းပူးဆဲ လူတစ္ေယာက္အျဖစ္ ႏွိမ့္ခ်ေျပာဆိုသြားတာ ေတြ႔ရေတာ့ တကယ္ပဲ ရင္ထဲက လိႈက္လွဲစြာ ေလးစားမိပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာလို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ေလ့လာဆည္းပူးဆဲ လူတစ္ေယာက္ေတာင္ မဟုတ္ပဲ ေလ့လာဆည္းပူးခါစ လူတစ္ေယာက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ပညာရွင္အသိုင္းအ၀န္းရဲ့ အျပင္က သာမန္လူတစ္ေယာက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ မွတ္သားဖူးတဲ့ ဗဟုသုတအနည္းအက်ဥ္းနဲ႔ ေဆြးေႏြးေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္လို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာလိုမ်ိဳး သမိုင္းေတြကို အသံျမည္ေအာင္ ေရးသားဖို႔ ကၽြန္ေတာ့္မွာ အခက္အခဲ၊ အကန္႔အသတ္ေတြရွိေနတာကို ၀န္ခံလိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က အလုပ္တစ္ဖက္နဲ႔ မအားလပ္လို႔ ရတဲ့အားလပ္ခ်ိန္ေလးအတြင္းမွာ အလ်င္စလို ျပန္ၾကားရတာကို နားလည္ခြင့္လႊတ္ ေပးေစခ်င္ပါတယ္။


ခုကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဆြးေႏြးေနတဲ့ ဘဂၤလီ(ရိုဟင္ဂ်ာ)ကိစၥမွာ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာသြားသလိုပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုး သေဘာတူညီမႈ မရႏိုင္ေသးတဲ့အခ်က္က ဒီဘဂၤလီေတြ ရခိုင္မွာ အေျခခ်ေနထိုင္ျခင္းဆိုတဲ့ အေၾကာင္းပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္အရင္ျပန္ၾကားခဲ့တဲ့ စာေတြထဲက ေရးသားခ်က္ေတြဟာ တင္ျပပံုအားနည္းလို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာနားလည္မႈလြဲတာ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျပန္ၾကားခ်က္-၂ မွာ ကၽြန္ေတာ္ေရးခဲ့တဲ့ စာတစ္ေၾကာင္းကို ကိုရဲရင့္သစၥာ မ်က္စိလွ်မ္းသြားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေရးခဲ့တာက-


ခုကၽြန္ေတာ္ေျပာသြားသမွ်အခ်က္ေတြဟာ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ရခိုင္ျပည္မွာ အေျခခ်ခဲ့တဲ့ ဘဂၤလီ၊ အာရပ္၊ ပထန္၊ မဂိုနဲ႔ ေပၚတူဂီစတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြအေၾကာင္း မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုလိုနီေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤလီေတြအေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာအေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ မူဆလင္ဦးေရဟာ ရခိုင္ဦးေရနဲ႔ယွဥ္ရင္ အရမ္းနည္းပါးပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း သူတို႔ဟာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကလြဲရင္ က်န္တဲ့လူေနမႈပံုစံ၊ စိတ္ေနသေဘာထား စရိုက္သဘာ၀ေတြဟာ ရခိုင္လူေနမႈစနစ္မွာ စိမ့္၀င္ေရာေႏွာသြားခဲ့ပါတယ္။


အဲဒီစာအရ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ရခိုင္မွာ ဘဂၤလီလူမ်ိဳးေတြဟာ အရင္ကတည္းက လံုး၀အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ျခင္း လံုး၀မရွိပါဘူးလို႔ ယတိျပတ္ျငင္းပယ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက အလံုးအရင္းေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်မႈ ပံုစံကိုအဓိကထား ေျပာခ်င္တာပါ။ ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာမိသေလာက္ကေတာ့ ဘဂၤလီေတြ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်မႈဟာ အခ်ိန္ကာလအားျဖင့္ သံုးၾကိမ္ရွိပါတယ္။ ပထမတစ္ခုက ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ စစ္သံုးပန္႔(သို႔) ကၽြန္အေရာင္းအ၀ယ္အေနနဲ႔ ေရာက္ရွိလာတာပါ။ ေနာက္တစ္ခုက ကိုလိုနီေခတ္မွာ ကူလီအေနနဲ႔ ၀င္ေရာက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးေခတ္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အေနအထားအရ ဘဂၤလားကေန ရခိုင္ျပည္ထဲက အလံုးအရင္း ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်ဖို႔ဆိုတာ အဲဒီေခတ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူဘုရင္ ဒါမွမဟုတ္ အာဏာပိုင္ရဲ့အစီအစဥ္နဲ႔ပဲ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ္လို႔ သံုးသပ္မိပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ကိုလိုနီေခတ္လယ္မွာလည္း ရခိုင္ေဒသမွာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးနဲ႔ ေျမလြတ္ေျမရိုင္း ေဖာ္ထုတ္စိုက္ပ်ိဳးေရး စီမံကိန္းေတြအတြက္ ျဗိတိသွ်အစိုးရ အစီအစဥ္နဲ႔ အလံုးအရင္းေျပာင္းေရြ႕လာခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတစ္ၾကိမ္ကေတာ့ လြတ္လပ္ေရးမရခင္ ျဗိတိသွ်ေတြ ျမန္မာျပည္ကို အိႏိၵယကေန ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ေတြမွာ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤလီေတြကို ခိုး၀င္လာတယ္လို႔ ေျပာလို႔မရေပမယ့္ ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်လာသူေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ရိုဟင္ဂ်ာသမိုင္းဆရာေတြ ေျပာေနသလို ဒီေဒသရဲ့ ဌာေနမ်ိဳးႏြယ္စု မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းကို ေျပာခ်င္တာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ျပန္ၾကားခ်က္ထဲမွာလည္း ရခိုင္ျပည္နယ္က ဘဂၤလီေတြဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ နာမည္ေပးထားေၾကာင္း အမွန္အတိုင္း ေဖာ္ျပသြားတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္မိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ နားလည္မႈကပ္လြဲေနတဲ့ အခ်က္က ကၽြန္ေတာ္က ခုႏိုင္ငံမဲ့ျဖစ္ေနတဲ့ ဘဂၤလီေတြဟာ ကိုလိုနီေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ေျပာင္းေရြ႕၀င္လာေရာက္လာသူေတြနဲ႔ ပါလီမန္ေခတ္မွာ ခိုး၀င္အေျခခ်လာသူလို႔ဆိုထားျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာက ေရွးဘုရင္ေခတ္ကတည္းက အလံုးအရင္းနဲ႔ ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်လာသူေတြဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက ဘဂၤလီေတြထဲမွာ အမ်ားစုပါ၀င္ေနတယ္လို႔ သံုးသပ္ေျပာဆိုထားတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲလိုမ်ိဳး တိုက္ရိုက္ေရးသားထားတာမ်ိဳး မေတြ႕ရေပမယ့္ ျခံဳငံုသံုးသပ္ၾကည့္တဲ့အခါ ဒီလိုပဲနားလည္မိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ မွားေကာင္းမွားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကလည္း ကိုရဲရင့္သစၥာ ကိုးကားတင္ျပထားတဲ့ ေဒါက္တာ Suniti Bushan Qanungo ျပဳစုခဲ့တဲ့ A History of Chittagong Volume (1), စာမ်က္ႏွာ ၂၉၁ မွာ-
"ရခိုင္မွာ ရွိတဲ့ မြတ္စလင္ လူဦးေရ ကို အၾကမ္းျဖင္းအားျဖင့္ အုပ္စု ေလးခုခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေတြ က ေတာ့ ဘဂၤါလီ၊ အျခားအိႏၵိယအႏြယ္၊ အာဖရိက အာရွ အႏြယ္ နဲ႕ native ဌာေန မြတ္စလင္ တို႕ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီ မြတ္စလင္အုပ္စုေလးခု ထဲမွာ ဘဂၤါလီ မြတ္စလင္ေတြက အၾကီးဆုံးအုပ္စုျဖစ္ပါတယ္။ ဘဂၤလားေအာက္ဖက္ ကေနဝင္ေရာက္လာတဲ့ မြတ္စလင္ သံု႕ပန္းေတြဟာ ရခိုင္ဘုရင့္ႏိုင္ငံမွာ  ဘဂၤါလီမြတ္စလင္ အေရအတြက္တိုးပြါးျခင္း ကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။"


ဒီတင္ျပခ်က္အရ ဘဂၤလီေတြဟာ နဂိုကတည္းက ဒါမွမဟုတ္ ရခိုင့္ဘုရင့္ႏိုင္ငံအဆက္ဆက္မွာ ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်လာသူေတြျဖစ္ျပီး အဲဒီအေရအတြက္ဟာ စစ္သံုးပန္႔ေတြေၾကာင့္ ပိုမိုတိုးပြားလာခဲ့တယ္လို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာ လက္ခံထားေၾကာင္း ျခံဳငံုသံုးသပ္ၾကည့္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာထားတဲ့ Settlement ေတြမရွိပဲ ကိုလိုနီေခတ္မွသာ ဘဂၤလီေတြအလံုးအရင္းနဲ႔ ၀င္ေရာက္လာတယ္ဆိုတာ Logically အရပဲျဖစ္ျဖစ္ Historically အရပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္လိုမွ လက္ခံႏိုင္စရာ မရွိဘူးဆိုတဲ့ အခ်က္ဟာလည္း ဒီသံုးသပ္ခ်က္ကို ပိုျပီး ခိုင္မာေစပါတယ္။ အဲဒီကိုးကားခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ေျမာက္ဦးေခတ္ ရခိုင္ျပည္ထဲကို ဘဂၤလီေတြ ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ ၀င္ေရာက္လာတယ္၊ အဲဒီဘဂၤလီေတြဟာ ခုခ်ိန္မွာ ဘယ္ေနရာမွာ ဘယ္လိုေနထိုင္ေနၾကတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားတစ္ခု ေပးခ်င္ပါတယ္။


သမိုင္းပညာရွင္ ဦးခင္ေမာင္ေစာ-ဘာလင္ရဲ့ လန္ဒန္မွာဖတ္ၾကားခဲ့တဲ့ Religions Of Arakan ဆိုတဲ့စာတမ္းမွာ ေျမာက္ဦးေခတ္ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္ သကၠရာဇ္၁၅၃၃ခုႏွစ္မွာ စစ္တေကာင္းကို ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ရာကေန ဖမ္းဆီးမိတဲ့ ဘဂၤလီစစ္သံုးပန္႔ေတြကို သံတြဲျမိဳ႕ကို ဘုရားကၽြန္အျဖစ္ ေခၚယူလာတဲ့ အေၾကာင္း တင္ျပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး စာတမ္းေရးသားသူက Tydd,W.D,Burma Gazetteer,Sandoway District, Vol.A,Rangoon,1962 ကို ကိုးကားထားပါတယ္။ အခု သံတြဲခရိုင္မွာ ထင္ရွားတဲ့ ဆံေတာ္၊အံေတာ္၊နံေတာ္ ေစတီေတာ္ေတြဟာ အဲဒီဘဂၤလီဘုရားကၽြန္ေတြရဲ့ လုပ္အားနဲ႔ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္လို႔ စာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဘုရားကၽြန္ဆိုကတည္းက သူတို႔ဟာ ရခိုင္ျပည္မွာ လြတ္လပ္စြာေနထိုင္ခြင့္ရရွိခဲ့တဲ့ တရား၀င္ႏိုင္ငံသား မဟုတ္တာ ေသခ်ာပါတယ္။ ၁၅၆၄ခုႏွစ္မွာျဖစ္ပြားတဲ့ သံတြဲျမိဳ႔စားရဲ့ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို ပုန္ကန္ထၾကြမႈမွာ အဲဒီဘုရားကၽြန္ ဘဂၤလီေတြဟာ ပုန္ကန္သူဖက္က ပါ၀င္ခဲ့တဲ့အတြက္ အဲဒီအေရးအခင္း အေရးနိမ့္သြားတဲ့အခါ မင္းျပစ္မင္းဒဏ္ကို ေၾကာက္ရြံ႕ျပီး ဘုရားကၽြန္ေလးေထာင္ေလာက္ဟာ အထက္ျမန္မာျပည္ အင္း၀ဘုရင္ဆီကို ထြက္ေျပးခိုလႈံခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီဘဂၤလီေတြကို အင္း၀ဘုရင္က ေကာင္းမြန္စြာလက္ခံျပီးေတာ့ သူတို႔ကို ဘုရားကၽြန္အျဖစ္မွ ကင္းလြတ္ေၾကာင္း ေၾကျငာျပီး ေျမဒူးဆိုတဲ့အရပ္မွာ ေနရာခ်ထားေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမူဆလင္ေတြကို ေျမဒူးမူဆလင္လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကိုၾကည့္ျပီး လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံ အထက္ပိုင္းမွာ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ အေျခခ်ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ မူဆလင္ေတြဟာ ေျမဒူးမူဆလင္ေတြ ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ အဲဒီေျမဒူးမူဆလင္ေတြဟာ ျမန္မာဘုရင္အဆက္ဆက္ဆီမွာ သစၥာရွိစြာ အမႈထမ္းခဲ့တယ္လို႔ အဲဒီစာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီေျမဒူးမူဆလင္ေတြဟာ ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္းမွာ ႏွစ္ေပါင္း၁၅၀ေလာက္ အေျခခ်ခဲ့ျပီး အခ်ိဳ႔ဟာ ဘိုးေတာ္ေမာင္၀ိုင္းရဲ့ ရခိုင္က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲကာလမွာ သံတြဲစစ္မ်က္ႏွာကေန ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ျပီးေတာ့ ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းပိုက္ျပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ ဗမာျပည္မကိုမျပန္ေတာ့ပဲ သံတြဲမွာပဲ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ခုသံတြဲမွာရွိတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ေျမဒူးမူဆလင္ေတြဟာ ခုရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ ဘဂၤလီေတြလို ဘဂၤလီစကား၊ရခိုင္စကားမေျပာပဲ အညာသံဗမာစကားကို ေျပာၾကတယ္လို႔ စာတမ္းမွာဆိုထားပါတယ္။ ဒီဘဂၤလီအႏြယ္ ေျမဒူးမူဆလင္ေတြဟာ ျမန္မာလူေနမႈစရိုက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေရာေႏွာစိမ့္၀င္လာခဲ့တဲ့အတြက္ ဘာသာကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈကလြဲရင္ ျမန္မာစကားကိုပဲ ေျပာဆိုျပီး က်န္တဲ့လူေနမႈစရိုက္ေတြ အကုန္လံုးနီးပါးဟာ ျမန္မာေတြနဲ႔ ထပ္တူညီၾကပါတယ္။ ကမန္မူဆလင္ေတြလိုပဲ သူတို႔ဟာ သူတို႔ေနထိုင္ရာ ေဒသတြင္းက ျမန္မာဗုဒၶဘာသာေတြနဲ႔ ပဋိပကၡတစ္စံုတရာ မျဖစ္ပဲ၁၉၃၈ခုႏွစ္ ကုလား-ဗမာအဓိကရုဏ္းမတိုင္ခင္ထိ ျငိမ္းခ်မ္းစြာအတူေနထိုင္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ စာတမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ခါ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာတဲ့ settlement ေတြဆိုတာ ဘယ္လိုမ်ိဳးလဲဆိုတာ ထင္ရွားသြားျပီလို႔ ယူဆပါတယ္။ ယခင္ကအေျခခ်ေနထိုင္မႈ လံုး၀မရွိဘူးလို႔ ကၽြန္ေတာ္မျငင္းခဲ့သလို အဲဒီအေျခခ်ေနထိုင္သူေတြနဲ႔ ကိုလိုနီေခတ္မွာ အလံုးအရင္း၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤလီေတြ ဘယ္လိုကြာျခားသလဲဆိုတာ ေျမဒူးမူဆလင္သမိုင္းက သက္ေသျပေနပါတယ္။


ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ျပန္ၾကားခ်က္ေတြထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္ရဲ့ျပန္ၾကားခ်က္ထဲက အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို Logical evidence အေနနဲ႔ ခုလိုေျပာထားတာ ေတြ႕ပါတယ္။


“လက္နက္ကိုင္ထားတဲ့ ဘဂၤါလီေတြက လက္နက္မဲ့ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြကို အဲဒီလို သာမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ မ်ိဳးတုန္းသြားႏိုင္ေၾကာင္း။”


ဒီေနရာမွာ ကိုရဲရင့္သစၥာ မ်က္စိအနည္းငယ္ လွ်မ္းသြားတယ္ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့တာက “ဘာသာေရးေခါင္းစဥ္တပ္ျပီး လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့တယ္”  ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့တာ ၾကိဳးစားခဲ့တယ္ ပါ။ သတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေတာ္ေတာ္ကြာျခားပါတယ္။ အျပန္အလွန္တိုက္ခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ပြားတဲ့အခါ ရြာလံုးကၽြတ္မီးရိႈ႕တာေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့မွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ ရြာမွာရွိတဲ့ ဘုရားေက်ာင္းကန္၊ ေစတီပုထိုးေတြနဲ႔ ဗလီ၀တ္ေက်ာင္းေတြဟာ ဖ်က္ဆီးခံရမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ဒီျဖစ္ရပ္ေတြကို ရခိုင္ေတြက လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုဏ္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ျပီး ဘဂၤလီေတြက ဘာသာေရးအဓိကရုဏ္းအျဖစ္ ေခါင္းစဥ္တပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘယ္ဗုဒၶဘာသာမွ သတ္ျဖတ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ သံဗုေဒၶကို ရြတ္ဆိုမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဘဂၤလီေတြကေတာ့ ဖမ္းမိလာတဲ့ ရခိုင္ေတြကို လည္လွီးသတ္ျဖတ္မယ့္အခ်ိန္မွာ ဘုရားစာေတြကို ရြတ္ဆိုၾကတယ္လို႔ မွတ္သားဖူးပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ပါးစပ္ရာဇ၀င္ေတြ သတ္မွတ္လို႔ရေပမယ့္ အဓိကရုဏ္းေနာက္ဆက္တြဲ ရလာဒ္ေတြကို ၾကည့္တဲ့အခါ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းက ရခိုင္ေတြဟာ ဘဂၤလီေတြရဲ့ စီးနင္းသတ္ျဖတ္မႈေၾကာင့္ ကစဥ္႔ကလ်ား ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရျပီး အဲေဒသက ရခိုင္ရြာေတြဟာ ဘဂၤလီရြာေတြျဖစ္လာတာကို ၾကည့္ရင္သိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီျဖစ္ရပ္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကိုလိုနီေခတ္ ၁၉၂၁ခုႏွစ္ကေန မဆလေခတ္ ၁၉၈၆ခုႏွစ္အတြင္း ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္တြင္းက ဘဂၤလီနဲ႔ ရခိုင္ လူဦးေရ စစ္တမ္းကို ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။
                
            Table of population in Maungdaw
Year   |  Rakhaing  |  Bengali   |     Total      |      Remark
1921     |     34,700     |    68,035    |    65,724    |  
1931     |     41,484     |   104,408    |   136,087   |    Burma gazetteer
1956     |       5,808     |   124,452    |   165,936   |
1973     |     11,908     |    187,792   |   198,600   |    (Akyab District of ACB)
1976     |     13,376     |    211,394   |    223,302  |
1981   |     13,326     |    212,070   |    222,549    |
1986   |      19,139    |    249,571   |    263,899    |
 Total   |264,507 | 283,649


၁၉၄၂ ကုလား-ရခိုင္ အဓိကရုဏ္းနဲ႔ ၁၉၄၉ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ မူဂ်ာဟစ္ဆူပူအံုၾကြမႈေၾကာင့္ ေမာင္ေတာမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ သတ္ျဖတ္ခံရျပီး ကစဥ္႔ကလ်ား ထြက္ေျပးခဲ့ရတာ ဟုတ္မဟုတ္ကို ၁၉၅၆ခုႏွစ္စစ္တမ္းမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဘဂၤလီဦးေရ တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္နဲ႔ ရခိုင္ဦးေရ ငါးေထာင္ေက်ာ္ကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ရင္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ဆက္စပ္ျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာ ေကာက္ခ်က္ဆြဲသြားတစ္ခုကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာသြားတာက-
“ကြၽန္ေတာ္ မီးေမာင္းထိုးျပ ခ်င္တဲ့ေနာက္ တစ္ခ်က္ကေတာ့....တစ္ကယ္လို႕သာ ဘဂၤါလီေတြ က ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ ကို ဘာသာေရးေခါင္းစဥ္ တပ္ျပီး သတ္ျဖတ္ႏွိပ္စက္ျခင္း ျပဳခဲ့မယ္ ဆိုရင္ ရခိုင္ေတြ အေနနဲ႕လည္း လက္တုန္႕ျပန္တဲ့ အေနနဲ႕ အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္တိုင္းကိုရန္ျပဳမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရခိုင္ေတြနဲ႕ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ကမန္ေတြၾကား communal riot မျဖစ္ခဲ့ဘူးလို႕ ကိုျမတ္သိန္းထြန္း ဆိုထားသလိုကြၽန္ေတာ္လည္း အဲဒီလို လက္ခံပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ဘဂၤါလီေတြ ဟာ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြကို ဘာသာေရးေခါင္းစဥ္တပ္ျပီး မ်ိဳးတုန္းေအာင္တိုက္ခိုက္ခဲ့တာလုံးဝ မဟုတ္ေၾကာင္းပိုျပီး ထင္ရွားသြားပါေတာ့တယ္။”


ကၽြန္ေတာ္အထက္မွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပႆနာကို ရခိုင္ေတြက လူမ်ိဳးေရးျပႆနာလို႔ ခံယူျပီး ဘဂၤလီေတြက ဘာသာေရးျပႆနာလို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္ၾကတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ လူမ်ိဳးေရးျပႆနာလို႔ ျမင္ထားတယ္ ဆိုကတည္းက ရခိုင္ေတြဟာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တိုင္းကို မုန္းတီးနာက်ည္း သတ္ျဖတ္စရာ အေၾကာင္းမရွိဘူးလို႔ သံုးသပ္လို႔ရပါတယ္။ ဒီစကားကို ထပ္ရွင္းပါမယ္။ ကမန္အမ်ားစုဟာ ဘဂၤလီေတြနဲ႔ ရုပ္ရည္အနည္းငယ္ ကြဲျပားပါတယ္။ ရခိုင္ေတြလိုပဲ ကမန္ေတြဟာ ဘဂၤလီနဲ႔ ေရာေရာေႏွာေႏွာ မရွိပါဘူး။ ေနာက္ျပီး လူနည္းစုျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔ေနတဲ့ေဒသမွာ သူတို႔ဟာ ဘာလူမ်ိဳးဆိုတာကို အနီးအနားက ရခိုင္တိုင္း သိၾကသလို သူတို႔ရဲ့စိတ္ေနသေဘာထားနဲ႔ စရိုက္ကိုလည္း ရခိုင္ေတြ ေကာင္းေကာင္း သိထားပါတယ္။ တစ္ခါမွျပႆနာမရွိဖူးတဲ့ ဒီလူမ်ိဳးကို အစၥလာမ္ဘာသာ ကိုးကြယ္တယ္ဆိုျပီး ဘဂၤလီေတြနဲ႔ တန္းတူ ရခိုင္ေတြ ဘယ္တုန္းကမွ သေဘာမထားခဲ့ပါဘူး။ ဘဂၤလီေတြရဲ့ စရိုက္က ကမန္ေတြနဲ႔မတူပါဘူး။ သူတို႔ရဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းကို Islamist State ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးဖို႔ပါ။ အဲဒီလိုလုပ္ႏိုင္ဖို႔ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ၾကိဳးစားခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုၾကိဳးစားမႈေတြေၾကာင့္ ေဒသခံရခိုင္ေတြနဲ႔ မေက်မလည္ျဖစ္ရာကေန ဒီရခိုင္ေတြမရွိမွသာ ဒီေဒသကိုလႊမ္းမိုးႏိုင္မယ္ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ သူတို႔ရဲ့လူအင္အားကို အသံုးျပဳျပီး ရခိုင္ေတြကို တိုက္ခိုက္ေမာင္းထုတ္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီလုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေထာက္အထားေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းသုေတသနဌာန ေမာ္ကြန္းဌာနစုမွာသိမ္းဆည္းထားပါတယ္။ လက္လွမ္းမွီရင္ သြားေရာက္ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။ ခြဲထြက္ေရးအတြက္ လူသိရွင္ၾကား ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြကကေတာ့ မိုေရွေရဂါရ္အပါအ၀င္ သမိုင္းသုေတသီ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ့ စာအုပ္ေတြမွာ ေဖာ္ျပျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဂၤလီေတြရဲ့ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ လုပ္ရပ္ေတြကို သမိုင္းသုေတသီ မိုေရွေရဂါရ္ရဲ့ Between Integration and Secession;The Muslim communities of Southen Philippines,Southen Thailand and Western Burma/Myanmar စာအုပ္ အခန္း၅ Mojahideen Rebellion မွာ-
Muslim Religious leaders began preaching “Jihad” against Arakan “Infidels”. Indeed,initially,guerilla activities were directed more at “ethnic” targets(against the Buddhist Arakanese)than against the Government. လို႔အတိအလင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။



မူဂ်ာဟစ္မ်ားေတာင္းဆိုခဲ့သည့္ ေမယုေဒသ


အဲဒီအခ်က္အလက္ေတြကို ရွာမေတြ႕ခင္ ၾကားဖူးနား၀ရွိတာေလးနဲ႔ ပထမဆံုးအၾကိမ္ ကိုရဲရင့္သစၥာကို ေမးျမန္းတုန္းက ရခိုင္က ဘဂၤလီဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ သူတို႔ေနာက္လိုက္ေတြကို ကိုရမ္ရ္ကို ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ သြန္သင္ဆံုးမေနသလဲလို႔ ေမးခဲ့ဖူးပါတယ္။


ဒီလႈပ္ရွားမႈနဲ႔ပတ္သက္ျပီး တိုင္းျပည္တစ္ျပည္မွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ သူပုန္ထမႈ၊ သာမန္ေတာ္လွန္ေရးလႈပ္ရွားမႈ တစ္ခုအျဖစ္ ရခိုင္ခြဲထြက္ေရးသမားေတြရဲ့ ေတာ္လွန္ေရးလႈပ္ရွားမႈနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာ ဥပမာေပးသြားတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဒီအံုၾကြမႈဟာ ရခိုင္ေတြရဲ့ ဘာသာေရးမုန္းတီးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာလို႔ ေျပာသြားတာ ေတြ႔ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုထဲက အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ပဲ့ပါသြားမွာကို မလိုလားဘူးလို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ တိုင္းျပည္ခ်စ္စိတ္ကို ေဖာ္ျပသြားတာကို ကၽြန္ေတာ္ေလးစားစြာ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။ ဒီမူဂ်ာဟစ္ဆူပူအံုၾကြမႈနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ အျမင္ကို ကၽြန္ေတာ္သေဘာမတူပါဘူး။ ရခိုင္ေတြဟာ ဒီျပႆနာေတြကို ဘာသာေရးျပႆနာအျဖစ္ မျမင္ပဲ လူမ်ိဳးေရးျပႆနာအျဖစ္ ရႈျမင္ထားေၾကာင္း အထက္မွာ ကၽြန္ေတာ္ေျပာျပီးပါျပီ။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ေျပာရရင္ ရခိုင္ေတြရဲ့ေတာ္လွန္ေရးဟာ ဘဂၤလီေတြရဲ့ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကြာျခားပါတယ္။ ရခိုင္ေတြရဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရကို ေတာ္လွန္တာျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္ေဒသမွာ အေျခခ်ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ ဗမာေတြကို သုတ္သင္ဖို႔ လံုး၀မဟုတ္ပါဘူး။ အေသးစိတ္အခ်က္ေတြ ရွည္ရွည္ေ၀းေ၀းမေျပာခ်င္လို႔ ဥပမာေလးတစ္ခုေပးပါရေစ။ မိသားစုတစ္ခုမွာ မိဘမေကာင္းလို႔ သားသမီးက ကလန္ကဆန္လုပ္တာနဲ႔ လာေရာက္မွီခိုကပ္ရပ္ေနတဲ့ အလုပ္သမား(သို႔)မွီခိုသူက ကလန္ကဆန္လုပ္တာ ပံုစံခ်င္းမတူပါဘူး။ ေသြးသားခ်င္းျဖစ္တဲ့ ျပႆနာနဲ႔ တစိမ္းတရံစာနဲ႔ ျဖစ္တဲ့ျပႆနာ အေတာ့္ကို ကြာျခားပါတယ္။ ဒီလိုေျပာလို႔ ကၽြန္ေတာ္ဟာခြဲထြက္ေရးသမားေတြကို ေထာက္ခံေနတဲ့လူလို႔ မထင္ေစခ်င္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ေတာ္လွန္ေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ့ အျပင္ဖက္က ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ကိုယ့္လူမ်ိဳးကို တန္းတူခ်စ္ျမတ္ႏိုးတဲ့ သာမန္ျပည္သူ တစ္ေယာက္သာျဖစ္ပါတယ္။


အထက္မွာေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဘဂၤလီေတြက Religion of Peace လို႔ သတ္မွတ္ခံထားရတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာကို ခုတံုးလုပ္ျပီး မေလ်ာ္ကန္တဲ့လုပ္ရပ္ေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့အတြက္ တခ်ိန္က လူမ်ိဳးေရးျပႆနာ သက္သက္ရႈျမင္ခဲ့ၾကတဲ့ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြတင္မကပဲ မူဆလင္မဟုတ္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြၾကားမွာ အစၥလာမ္ဘာသာကို မုန္းတီးမႈအျမစ္တြယ္လာရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းကို ကၽြန္ေတာ္ရဲ့ ျပန္ၾကားခ်က္-၁မွာ အၾကမ္းဖ်ဥ္းေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာေထာက္ျပသြားတဲ့ ခုျဖစ္ေနတဲ့ အင္တာနက္ေပၚမွာ ဘာသာေရးကို မိုက္ရိုင္းစြာဆဲဆိုမႈေတြ၊ အမ်ိဳးေပ်ာက္မွာ စိုးေၾကာက္စရာလိုမ်ိဳး အမုန္းတရားေတြ ျပည့္ႏွက္တဲ့စာအုပ္ေတြဟာ တခ်ိန္က လူမ်ိဳးေရးျပႆနာအျဖစ္ ရႈျမင္ရာကေန ဘဂၤလီေတြရဲ့ ဘာသာေရးခုတံုးလုပ္မႈ အေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရတဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြပါပဲ။ ဒီစာအုပ္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္တူတဲ့ ျဖစ္ရပ္မ်ိဳး ရခိုင္ကဘဂၤလီေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တာကို ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ႏွစ္ခါတိတိ ၾကံဳေတြ႕ဖူးပါတယ္။ အဲဒီအက်ိဳးဆက္ေတြဟာ ကိုရဲရင့္သစၥာတို႔လို တိုင္းျပည္အေပၚ သစၥာေစာင့္သိျပီး တရားအဆံုးအမကို မွန္ကန္စြာ လိုက္နာေစာင့္ထိန္းေနတဲ့ ျမန္မာမူလဆင္ေတြကို တိုက္ရိုက္လာထိခိုက္ေစပါတယ္။ အထက္မွာေဖာ္ျပသြားတဲ့ အကိုးအကားေျဖရွင္းခ်က္ေတြဟာ ပထမဆံုးျပန္ၾကားခ်က္ထဲက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ့ အကိုးအကားမပါတဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ေတြကို ကိုရဲရင့္သစၥာက ပါးစပ္ရာဇ၀င္အျဖစ္ သံုးသပ္သြားတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္ လက္လွမ္းမွီသေလာက္ ရွာၾကံတင္ျပေပးလိုက္တာပါ။


                                                                                               ျမတ္သိန္းထြန္း(၄.၇.၂၀၁၂)






ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႔အစည္း အပိုင္း(၂)




အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား


၁။ရဲရင့္သစၥာ-ကို Myat Thein Tun အားေျဖၾကားျခင္း


၂။ျမတ္သိန္းထြန္း-ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္ (၁)


၃။ရဲရင့္သစၥာ-သမိုင္းတို႕အားျပန္လွန္ၾကည့္ျခင္း


၄။ျမတ္သိန္းထြန္း-ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္ (၂)


၅။ရဲရင့္သစၥာ-သမိုင္းအမွန္တို႕အသံျမည္ေလေသာ္

ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႔အစည္း အပိုင္း(၂)

by Myat Thein Tun on Wednesday, July 4, 2012 at 4:02pm ·

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ရွိေနတဲ့ ရခိုင္၊မရမၼာ(ဘဂၤလီအေခၚ Mugh) ေတြဟာ ႏိုင္ငံသား၊တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရမႈနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္က ဌာေနတိုင္းရင္းသားျဖစ္လို႔ဆိုတဲ့ တင္ျပခ်က္ကို ကိုရဲရင့္သစၥာက က်မ္းအကိုးအကားနဲ႔ျငင္းပယ္သြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီက်မ္းအလိုအရ ဒီလူမ်ိဳးေတြဟာ ဗမာက်ဴးေက်ာ္စစ္ကာလအတြင္း စစ္ေဘးေၾကာင့္ စစ္တေကာင္းကိုေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်တဲ့ လူေတြျဖစ္တယ္၊ ဘဂၤလီေတြဟာ သူတို႔ထက္ေစာျပီး စစ္တေကာင္းမွာ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ေျပာထားပါတယ္။ အဲေတာ့ခါ စစ္တေကာင္းဆိုတဲ့နာမည္ကို စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ဒီနာမည္ဟာ ရခိုင္နာမည္လား၊ ဘဂၤလီနာမည္လား။ ဒီေဒသမွာ ဘဂၤလီထက္ရခိုင္ေတြ ေစာျပီးေနထိုင္ခဲ့တာလို႔ ကၽြန္ေတာ္မေျပာခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီေဒသဟာ အစၥလာမ္ဘာသာ မ၀င္ေရာက္ခင္ ရာစုႏွစ္အတန္ၾကာ ရခိုင္ဘုရင့္ပိုင္နက္အတြင္းမွာ ရွိေနခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က မရမၼာလူမ်ိဳးေတြဟာ ပဲခူး ဟံသာ၀တီကို ေျမာက္ဦးဘုရင္ မင္းရာဇာၾကီးလက္ထက္က ၁၅၅၉ခုႏွစ္မွာ ေအာင္ျမင္ခဲ့လို႔ အဲဒီကျမန္မာလူမ်ိဳးေတြကို ရခိုင္ကိုေခၚေဆာင္လာျပီး စစ္တေကာင္းမွာအေျခခ်ေစရာကေန ရခိုင္အသံထြက္ ရရစ္သံနဲ႔ ျမန္မာကေန မရမၼာလို႔ျဖစ္လာတယ္ဆိုျပီး မွတ္သားဖူးပါတယ္။ ဒီလူမ်ိဳးေတြရဲ့ ပထမဆံုးနယ္ပယ္ရွင္က ဗိုလ္မင္း(Bohmong-ရခိုင္သံ)  ေမာင္ေစာျဖဴ(၁၅၉၉-၁၆၃၁)ျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ခုခ်ိန္ထိ ဘုရင့္ေနာင္မ်ိဳးဆက္ရဲ့ ေနာက္ဆံုးလက္က်န္ ဗိုလ္မင္းတစ္ေယာက္ဟာ အဲဒီနယ္ရဲ့ နယ္ပယ္ရွင္ ရာဂ်ာအျဖစ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုရရဲ့ အသိအမွတ္ျပဳမႈကို ခံထားရပါတယ္။ဒီဟာအတြက္ ခုသက္ရွိထင္ရွားရွိေနတဲ့ နယ္ပယ္ရွင္ ဗိုလ္မင္းေအာင္ေရႊျဖဴနဲ႔ ၀ီကီပီဒီယားကလြဲရင္ တျခားခိုင္မာတဲ့ က်မ္းအကိုးအကား လက္လွမ္းမမွီႏိုင္ေသးတဲ့အတြက္ ကိုရဲရင့္သစၥာ ေျပာသြားတဲ့အခ်က္ကို ေစာဒကတက္ဖို႔ အခက္အခဲရွိေနတာကို ၀န္ခံလိုပါတယ္။



၁၉၄၆ခုႏွစ္က ဗိုလ္မင္းေတာင္နယ္ပယ္ရွင္ ဗိုလ္မင္းေက်ာ္ေဇာစံကို အိႏိၵယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ လာေရာက္ေတြ႔ဆံုတဲ့ပံုျဖစ္ပါတယ္။



Raja AUNG SHWE PRU CHOWDHURY
ဒါကေတာ့ လက္ရွိနယ္ပယ္ရွင္ ဗိုလ္မင္းေအာင္ေရႊျဖဴျဖစ္ပါတယ္။


အဲဒီလူမ်ိဳးေတြကို ရခိုင္ေတြက မရမၼာလို႔ေခၚျပီး ဘဂၤလီေတြကေတာ့ မရမၼာနဲ႔ရခိုင္ကို Magh လို႔ တစ္ခုတည္းေပါင္းေခၚၾကပါတယ္။ မရမၼာဟာ ျမန္မာ(ဗမာ)အဆက္အႏြယ္ေတြျဖစ္လို႔  သူတို႔ဟာ ကမန္လိုပဲ ရခိုင္စကားေျပာတဲ့ ရခိုင္မဟုတ္တဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စုတစ္ခုပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရကေတာ့ မရမၼာအပါအ၀င္ ရခိုင္ျပည္နယ္က ကမန္၊ျမိဳ၊ခမီစတဲ့ တျခားမ်ိဳးႏြယ္စုေတြကိုလည္း ရခိုင္မ်ိဳးႏြယ္စုထဲမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့ျပီး အဲဒီလိုထည့္သြင္းေဖာ္ျပတာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြက လိုလိုလားလား လက္ခံခဲ့ၾကပါတယ္။ ရခိုင္ေတြ၊မရမၼာေတြဟာ ၁၈ရာစု ဗမာက်ဴးေက်ာ္စစ္ေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္ကေနထြက္ေျပးတဲ့အခ်ိန္က်မွ စစ္တေကာင္းကို ေရာက္လာတာျဖစ္တယ္၊ အဲမတိုင္ခင္ ရခိုင္ေတြ စစ္တေကာင္းမွာ အေျခခ်ေနထိုင္မႈဟာ ခိုင္မာတဲ့ မွတ္တမ္းမွတ္ရာမရွိဘူးလို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာက Encyclopaedia Brittanica ရဲ့ Marma entry ကို ကိုးကားျပီး ေဖာ္ျပထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ေနာက္တဆက္တည္း သမိုင္းကို က်က်နနေျခရာေကာက္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဘဂၤလီေတြ ရခိုင္မွာအေျခခ်တဲ့ ခုႏွစ္က ရခိုင္ေတြ ဘဂၤလားမွာအေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ခုႏွစ္ထက္ပိုေစာတယ္လို႔ ဆိုထားပါေသးတယ္။အဲဒီေတာ့ အဲဒီေခတ္မတိုင္ခင္ စစ္တေကာင္းကို ရခိုင္အုပ္စိုးမႈဟာ ပါးစပ္ရာဇ၀င္အျဖစ္ သတ္မွတ္ရမလိုျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒီက်မ္းမွာေဖာ္ျပထားတဲ့ ခိုင္မာတဲ့ သမိုင္းအေထာက္အထား မရွိဘူးဆိုတဲ့ သံုးသပ္ခ်က္အေပၚမွာ ကၽြန္ေတာ္လက္လွမ္းမွီသေလာက္ ရွာေတြ႕ထားတဲ့ က်မ္းအကိုးအကားအနည္းငယ္ကို တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ ပထဆံုးအေနနဲ႔ ေဒါက္တာထင္ေအာင္ရဲ့ ၁၉၆၇ခုႏွစ္က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကိုလံဘီယာတကၠသိုလ္က  History of Burma စာအုပ္ထဲမွာပါတဲ့ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႔ကို ပထမဆံုးထုတ္ႏုတ္တင္ျပခ်င္ပါတယ္။
Benefiting from the trade with Bengal and Malacca, Arakan became so prosperous and powerful that in 1459 its forces seized the Indian port of Chittagaung. ---ref: A History of Burma by Maung Htin Aung; Columbia University Press (USA)1967 pp 98.
ေဒါက္တာထင္ေအာင္ေဖာ္ျပထားတဲ့ ၁၄၅၉ခုႏွစ္မွာ ရခိုင္ေတြ စစ္တေကာင္းကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့တယ္ဆိုေတာ့ အဲဒီနယ္ေျမကို သိမ္းပိုက္ျပီးတာနဲ႔ ရခိုင္ေတြမေနပဲ ဘဂၤလီေတြခ်ည္းပဲ သက္သက္ထားခဲ့တာလား။ အနည္းဆံုး အခြန္ေကာက္ခံဖို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔နဲ႔ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး လုပ္ဖို႔ လူဦးေရအသင့္အတင့္ ေနရာခ်ထားမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ အသိမ္းပိုက္ခံနယ္ေျမက ဘဂၤလီေတြဟာလည္း ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္ကို ဘုရင့္အစီအစဥ္နဲ႔ေရာက္ရွိလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီသမိုင္းေၾကာင္းကို ထပ္မံအတည္ျပဳဖို႔ Leiden University မွာ van Galen,Stephan Egbert Arie တို႔ျပဳစုခဲ့တဲ့ Arakan and Bengal : the rise and decline of the Mrauk U kingdom (Burma) from the fifteenth to the seventeeth century AD ဆိုတဲ့ ပါရဂူဘြဲ႔စာတမ္းမွာ၁၅ရာစုကေန စတင္ျပီး ေျမာက္ဦးေခတ္ ရခိုင္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ ဘဂၤလားနဲ႔ ပတ္သက္ဆက္ဆံမႈ၊ လႊမ္းမိုးမႈေတြကို အေထာက္အထားမ်ားစြာနဲ႔ တင္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီစာတမ္းရဲ့ အခန္း(၄)မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့  ေျမာက္ဦးဘုရင္ မင္းခေမာင္း(၁၆၁၂-၁၆၂၂) ရဲ့ ဒတ္ခ်္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ဆီကို ေပးပို႔တဲ့ ရာဇသံ ပထမပိုဒ္အရ မင္းခေမာင္းဟာ အေရွ႔ဖက္မွာပဲခူးဟံသာ၀တီနဲ႔ အေနာက္ဖက္မွာ စစ္တေကာင္းအျပင္ ဒါကာအထိ အာဏာစက္လႊမ္းမိုးမႈရွိတယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။






အဲဒီအခ်က္ေတြကိုၾကည့္ရင္ ၁၆ရာစု ရခိုင္ဘုရင့္လက္ေအာက္ခံ စစ္တေကာင္းနယ္မွာ ရခိုင္ေတြေနထိုင္မႈမရွိခဲ့ဘူးဆိုတာ logically သံုးသပ္ၾကည့္ရံုနဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္၊မျဖစ္ႏိုင္ သိႏိုင္ပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာတဲ့ ခိုင္မာတဲ့အေထာက္အထားမရွိဘူးဆိုတဲ့ အခ်က္ဟာ ေအဒီ၆ရာစုနဲ႔၈ရာစုၾကား ရခိုင္ေ၀သာလီေခတ္မွာ စစ္တေကာင္းဟာ ေ၀သာလီလက္ေအာက္ခံ နယ္ေျမတစ္ခုျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ေရွးေဟာင္း သုေတသနသမားေတြဆီမွာ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားေတြ ရွိေကာင္းရွိပါလိမ့္မယ္။ ေလာေလာဆယ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုး လက္လွမ္းမမွီတဲ့အတြက္ ေစာဒကတက္စရာ မရွိပါဘူး။



ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွႏိုင္ငံ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားျပေျမပံု


ရခိုင္၊မရမၼာေတြကို ဌာေနတိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကလည္း အေပၚက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားျပေျမပံုကို ၾကည့္ျပီးေျပာတာပါ။ သူတို႔ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ စတင္ေနထိုင္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ဟာ ရခိုင္မွာ ဘဂၤလီေတြ စတင္ေနထိုင္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္နဲ႔ အတူတူ ဒါမွမဟုတ္ ေနာက္က်တဲ့အတြက္ ျမန္မာဖက္မွာလည္း ဘဂၤလီေတြဟာ ဌာေနတိုင္းရင္းသားျဖစ္တယ္လို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာဆိုလိုခ်င္ပံုရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္မွားေကာင္းမွားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကလည္း  ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ျပန္ၾကားခ်က္ထဲက အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕ကို ျခံဳငံုသံုးသပ္ျပီး ေျပာၾကည့္တာပါ။ ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ ဦးေရႊဇံက သူ႔ရဲ့စာအုပ္တစ္အုပ္မွာ ဘဂၤလီကို ရခိုင္၊မရမၼာေတြလို Nationals လို႔ သံုးႏႈန္းတင္ျပခဲ့ေၾကာင္း ကိုရဲရင့္သစၥာ အေထာက္အထားတစ္ခုေပးထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္နဲ႔ဆက္စပ္ျပီး ဦးေရႊဇံက လက္ရွိရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသူေတြကို ဘယ္လိုသံုးသပ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားတစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္ေပးခ်င္ပါတယ္။





ကၽြန္ေတာ္ဗဟုသုတရွိသေလာက္ေျပာရရင္ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ဘဂၤလီေတြဟာ စစ္သုံ႔ပန္႔၊ကၽြန္အျဖစ္ ေရာက္ရွိလာခဲ့တာျဖစ္ျပီး ကမန္ေတြလို ဘုရင္ကသူေကာင္းျပဳ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ရခိုင္၊မရမၼာေတြရဲ့ ကနဦးအေျခအေနနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ကြာျခားပါတယ္။ မရမၼာေတြဟာ စစ္တေကာင္းနယ္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူအပါအ၀င္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ရပ္ကို သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ ရခိုင္ဘုရင္မင္းျမတ္ရဲ့ ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ အေျခခ်ေနထိုင္ခြင့္ရခဲ့တာပါ။ အဲဒီေဒသဟာ သူတို႔အေျခခ်ေနထိုင္ျပီးေနာက္ပိုင္း ပိုမိုဖြံ႔ျဖိဳးစည္ပင္လာတဲ့အျပင္ ေဒသတြင္းက တျခားလူမ်ိဳးစုေတြကိုပါ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ ယခုအခ်ိန္ထိရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသြားျပီျဖစ္ေပမယ့္ သူတို႔ရဲ့ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈ အစဥ္အလာကို ခုခ်ိန္ထိ မေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္တဲ့အျပင္ ေဒသတြင္းမွာ လူမ်ိဳးေရး၊ဘာသာေရး ပဋိပကၡျဖစ္မႈဟာ ခုရခိုင္မွာရွိေနတဲ့ ဘဂၤလီ(ရိုဟင္ဂ်ာ)ဆိုသူေတြနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္ရင္ အရမ္းကြာျခားတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ယခုလက္ရွိ အဲဒီနယ္မွာ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းျပဳလုပ္ေနတဲ့ ဗိုလ္မင္းအခြန္ေတာ္ဆက္ပြဲမွာ အဲဒီနယ္မွာရွိတဲ့ရခိုင္၊မရမၼာေတြသာမက သက္၊ခမီ၊ျမိဳ၊ဒိုင္းနက္ေတြပါမက်န္ ဘဂၤလီလူမ်ိဳးေတြပါ လာေရာက္အရိုအေသေပးၾကတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီမရမၼာလူမ်ိဳးစုဟာ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရအေပၚ သစၥာေစာင့္သိျပီး ပုန္ကန္ထၾကြမႈမရွိပဲ ေအးေအးလူလူေနတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စုတစ္ခုအျဖစ္ သိရွိထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္နဲ႔ဆက္စပ္ျပီး ရခိုင္ကဘဂၤလီေတြရဲ့ အေနအထားကို ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ ယခုလက္ရွိႏိုင္ငံမဲ့ျဖစ္ေနတဲ့ ဘဂၤလီေတြဟာ ေျမာက္ဦးေခတ္ကတည္းက ေရာက္ရွိေနၾကတဲ့ ကမန္နဲ႔ ဘဂၤလီမ်ိဳးႏြယ္ ေျမဒူးမူဆလင္ေတြလို အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံအေပၚမွာ သစၥာေစာင့္သိျပီး ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းေနခဲ့ၾကမယ္ဆိုရင္ ခုခ်ိန္မွာ သူတို႔ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြျဖစ္ျပီး ျမန္မာ့လူေနမႈစရိုက္နဲ႔ အံ၀င္ဂြင္က်ျဖစ္ေနေလာက္ပါျပီ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ပဲ သူမ်ားနယ္မွာ တစ္စင္ေထာင္ဖို႔ၾကိဳးစားခဲ့လို႔ ခုလိုအေျခအေနေတြ ျဖစ္လာရတာပါ။ ႏွစ္ေပါင္းဘယ္ေလာက္ပဲၾကာၾကာ ေနထိုင္ခဲ့တယ္ေျပာေျပာ ဧည့္သည္ဟာ အိမ္သားျဖစ္ခ်င္ရင္ အိမ္ရွင္ကိုေလးစားဖို႔ မျဖစ္မေနလိုအပ္ပါတယ္။ လူနည္းစုအခြင့္အေရးကို ေရွ႕တန္းတင္ေျပာခ်င္ရင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရဲ့အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးကို မထိခိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။


ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ျပန္ၾကားခ်က္တစ္ခုမွာ ဒီရိုဟင္ဂ်ာဆိုသူေတြကို တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက တရား၀င္ေၾကျငာသြားတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လႊတ္ေတာ္ရဲ့ အဆံုးအျဖတ္ကို ခံယူခဲ့တာမ်ိဳး မရွိေၾကာင္းကိုလည္း ဖခင္ၾကီးနဲ႔ဆရာဆီမွာ ေမးျမန္းျပီး သိခဲ့ရတယ္လို႔ အမွန္အတိုင္း ရိုးသားစြာေျပာသြားတာကို ေတြ႔ပါတယ္။ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီ စနစ္မွာ လႊတ္ေတာ္ရဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္သာလွ်င္ တရား၀င္ျဖစ္ျပီး ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ကေျပာတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊သမၼတကေျပာတာပဲျဖစ္ျဖစ္ မဲဆြယ္ကာလကတိစကားဟာ တရား၀င္မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံေတြမွာ ေရြးေကာက္ပဲြမတုိင္ခင္ အေရြးခံေနတဲ့ သမၼတက ျပည္သူေတြရဲ႕ မဲဆႏၵကို လုိခ်င္လို႕ ေျပာတတ္တာ ဓမၼတာပါ။ သမၼတ ေဂ်ာ့ဘုရွ္ဆိုရင္ ေရြးေကာက္ပဲြမတုိင္ခင္က “Read my lips, I won’t raise taxes” က်ေနာ္ေျပာတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားေထာင္ႀကပါ က်ေနာ္သမၼတျဖစ္လာခင္ ျပည္သူ႔အခြန္ကို တိုးမေကာက္ပါဘူးလို႔ ဆိုျပီး တုိးေကာက္ခဲ့လို႔ သူ႔ရဲ့သမၼတသမုိင္းမွာ အမဲစက္စြန္းထင္းခဲ့ရပါတယ္။ ယခုျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာေတြဟာလည္း သမိုင္းတရားခံဦးႏုရဲ့ ေရွ႕ေနာက္မဆင္ျခင္ပဲ ေျပာခဲ့တဲ့ မဲဆြယ္စကားေၾကာင့္ပါ။ ဒီအေၾကာင္းအရာကို ထပ္ျပီးေျပာရတာဟာ ကိုရဲရင့္သစၥာက ရိုဟင္ဂ်ာဖက္ကေထာက္ခံေျပာဆိုေနလို႔ ဆိုတဲ့သေဘာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ျပည္ပအေျခစိုက္ ရိုဟင္ဂ်ာေခါင္းဆာင္ဆိုသူေတြ အျမဲလိုလို စြဲကိုင္ေျပာဆိုေနတဲ့အတြက္ ျမန္မာမူဆလင္တခ်ိဳ႔ ထင္ေယာင္ထင္မွားမျဖစ္ေအာင္ ထပ္ေျပာရတာပါ။




ေနာက္တစ္ခ်က္က ျမန္မာႏိုင္ငံက မူဆလင္အမ်ိဳးသမီးတခ်ိဳ႔ရဲ့ အာရပ္စတိုင္၀တ္စားဆင္ယင္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္ရဲ့ အယူသည္းတယ္လို႔ ျမင္တဲ့အျမင္အေပၚမွာ ကိုရဲရင့္သစၥာက ယခုေခတ္လူငယ္အခ်ိဳ႔၀တ္ဆင္ေနတဲ့ ေခတ္လြန္ဖက္ရွင္ေတြ ႏိႈင္းယွဥ္ေမးခြန္းျပန္ထုတ္သြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ေျပာတဲ့ အယူသည္းျခင္းဆိုတဲ့အျမင္ဟာ အဲဒီဘာသာေရး၀တ္စားဆင္ယင္မႈအေပၚ တစ္စံုတစ္ရာ ေ၀ဖန္ပုတ္ခတ္လိုစိတ္မရွိပဲ မ်က္ေမွာက္ေခတ္အေနအထားအရ ျမန္မာ့လူေနမႈစရိုက္နဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြမရွိတဲ့အေပၚမွာ မူဆလင္မဟုတ္တဲ့ လူတစ္ေယာက္ရဲ့အျမင္ကို ရိုးသားစြာတင္ျပျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္အေနနဲ႔ ေခတ္လြန္၀တ္စားဆင္ယင္မႈပံုစံေတြကို မႏွစ္ျမိဳ႔သလို ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲျပီး လက္ရွိေခတ္အေနအထားနဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈမ်ိဳးကိုလည္း သေဘာမက်ပါဘူး။ အိႏိၵယအမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ ဆာရီ၀တ္တာ၊ မူဆလင္အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ ေခါင္းစြပ္၀တ္တာ၊ ပန္ခ်ာပီတစ္ေယာက္ ေခါင္းေပါင္းေဆာင္းတာ၊ဆံထံုးထံုးတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမွထူးထူးျခားျခား မခံစားရပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ လံုလံုျခံဳျခံဳ၀တ္ျပီး ဘာသာေရးအရေခါင္းစြပ္ဆင္ျမန္းတဲ့ ဖက္ရွင္ဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ မထူးဆန္းတဲ့ဖက္ရွင္ပါ။ မေလးရွား၊အင္ဒိုနီးရွားက အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ့ ေခါင္းစြပ္ေရာင္စံုေလးေတြနဲ႔ ဖက္ရွင္ဟာ သူ႔ဟာနဲ႔သူ လွပေခတ္မွီေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကိုယ္လံုးအနက္ေရာင္တစ္မ်ိဳးတည္း ၀တ္ဆင္ျပီး မ်က္ႏွာဖံုး၊ေျခအိတ္၊လက္အိတ္စြပ္ျပီး အျပင္ထြက္တာမ်ိဳးၾကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ အထူးအဆန္းျဖစ္ေနပါတယ္။ ေႏြရာသီလိုပူအိုက္တဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ အဲဒီအမ်ိဳးသမီးဟာ ေတာ္ေတာ္ဂရုဏာသက္စရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က မ်က္ေမွာက္ေခတ္ လူမႈေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးနယ္ပယ္မွာ မ်က္ႏွာထားအကဲခတ္ျပီး ေပါင္းသင္းဆက္ဆံရတာမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ အဲေတာ့ခါ ဘယ္သူဘယ္၀ါ identity မသိရပဲ မ်က္ႏွာဖံုးၾကီးနဲ႔ဆိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ဂြက်မယ္ထင္ပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာအေနနဲ႔ ဘာသာေရးရႈေထာင့္ကေန အေၾကာင္းျပခ်က္ေျမာက္ျမားစြာရွိမွာပါ။  ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ဒီကိစၥကို ကန္႔ကြက္ေနတာမဟုတ္ဘူးဆိုတာကို နားလည္ေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာေနရာေတြကလြဲလို႔ လြတ္လပ္စြာ၀တ္စားဆင္ယင္ခြင့္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြတ္လပ္စြာ၀တ္စားဆင္ယင္ခြင့္၊ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုတဲ့ေနရာမွာ အိႏိၵယကဂ်ိမ္းဘာဘာေတြလို အ၀တ္ဗလာနဲ႔ ေနတာမ်ိဳးက်ေတာ့ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ဘယ္လိုမွ အံ၀င္ဂြင္က်ရွိမွာမဟုတ္ပါဘူး။


ကၽြန္ေတာ္မသိတဲ့ ကိုရမ္က်မ္းထဲက အေၾကာင္းအရာတခ်ိဳ႕ကို ဥပမာေပးျပီး နားလည္ေအာင္ရွင္းျပေပးသြားတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္တဲ့အေၾကာင္း ထပ္မံေျပာၾကားပါရေစ။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းရဲ့ လုပ္ရပ္ကိုဥပမာေပးျပီး ရွင္းျပသြားတဲ့ ပံုစံနဲ႔သိပ္အံ၀င္ဂြင္က်မျဖစ္ဘူးလို႔ ယူဆမိပါတယ္။ ခုရခိုင္မွာျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာဟာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွစ္ခုရဲ့ ျပႆနာျဖစ္ပါတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းႏွစ္ဖက္စလံုးမွာ သနားစရာေကာင္းတဲ့ အျပစ္မဲ့သူေတြ ကိုယ္စီရွိေနၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ရန္ျငိဳးေဒါသနာက်ည္းမႈေတြနဲ႔ ျပည့္လွ်ံေနတဲ့လူေတြလည္း အမ်ားၾကီးရွိေနပါတယ္။ ေသြးဆာျပီး သတ္ျဖတ္လိုစိတ္ျပင္းထန္ေနတဲ့ လူေတြလည္းရွိေနၾကပါတယ္။ အဲဒီအေနအထားမွာ ဘယ္သူကေကာင္းတယ္၊ ဘယ္သူကမေကာင္းဘူးဆိုတာကို ခြဲျခားရခက္တဲ့ အေနအထားမွာရွိေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက သနားစရာေကာင္းတဲ့ အျပစ္မဲ့သူေတြဟာလည္း အျပန္အလွန္သတ္ျဖတ္မႈေတြၾကားမွာ ေသြးဆာေနတဲ့လူသတ္သမားေတြအျဖစ္ အခ်ိန္မေရြးေျပာင္းလဲသြားႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာ ရွိေနပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ တခ်ိဳ႕လူေတြေျပာေနသလို အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ရံႈ႕ခ်ပါတယ္လို႔ေျပာေနျခင္းက တကယ္တမ္းအလုပ္မျဖစ္တဲ့ ၾကားေနမႈလို႔ပဲ ကၽြန္ေတာ္သံုးသပ္မိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အလုပ္ျဖစ္မယ့္နည္းလမ္းက ဘာျဖစ္ႏိုင္မလဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘယ္ဖက္ကရပ္သင့္သလဲ။ လက္ရွိအေနအထားအရ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဒီလူမ်ိဳးစုႏွစ္မ်ိဳးထဲက တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးမရွိေတာ့မွသာ ေအးခ်မ္းမယ့္သေဘာမွာရွိတယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပည္ေထာင္စုတစ္ရပ္လံုးရဲ့ သေဘာထားက ဘယ္လိုေနမလဲ။ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ေျပာရရင္ ဒီဘဂၤလီလူမ်ိဳးေတြ ခုလိုရခိုင္ျပည္နယ္တြင္းမွာ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ရွိျခင္းဟာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ မီးေတာင္တစ္ခုလိုျဖစ္ေနတယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ရန္ျငိဳးေတြၾကားမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေအာင္ ဘယ္ေလာက္ပဲလုပ္လုပ္ အခန္႔မသင့္တာနဲ႔ ေသြးေျမက်မႈေတြ ထပ္ျဖစ္လာမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ နည္းလမ္းသံုးခုက အံ၀င္ဂြင္က်မျဖစ္တဲ့အတြက္ ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းအသစ္တစ္ခုကို စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။


ဒီဘဂၤလီေတြကို ႏိုင္ငံမဲ့ဒုကၡသည္အျဖစ္ဆက္ထားျခင္းဟာ ကမၻာ့အလည္မွာ ႏိုင္င့ံသိကၡာကိုက်ဆင္းေစတဲ့အျပင္ အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးလုပ္စားသူေတြ၊ လူေမွာင္ခိုသမားေတြရဲ့ အသံုးခ်ခံဘ၀ကို ေရာက္ေစပါတယ္။ လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲကာလေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြရဲ့ လြန္ဆြဲမႈေတြအတြင္း အဂတိလိုက္စားမႈေတြရဲ့ အသံုးခ်ခံျဖစ္လာႏိုင္ျပီးေတာ့ အဲဒီဟာေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ျပီး ေဒသတြင္းတည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းမႈကို ထိခိုက္လာႏိုင္တဲ့အတြက္ ဖြံ႔ျဖိဳးမႈလမ္းေၾကာင္းေပၚတက္လွမ္းခါစ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံအတြက္လည္း ထိခိုက္နစ္နာမႈေတြအမ်ားၾကီး ျဖစ္ေပၚေစပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေတာ့ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အက်ိဳးရွိေအာင္ ကုလသမဂၢအကူအညီနဲ႔ တတိယႏိုင္ငံေတြကို လႊဲေျပာင္းအေျခခ်ဖို႔ စီစဥ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ခုျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာေတြ နိဂံုးခ်ဳပ္သြားလိမ့္မယ္လို႔ ရိုးသားစြာထင္ျမင္ယူဆမိပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြျဖစ္ေပၚလာေစဖို႔ အဓိကတာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ႏိုင္သူကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိအာဏာရအစိုးရဟာ ယခင္အာဏာရွင္ အစိုးရေတြလက္ထက္က နာမည္ပ်က္မႈေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွာ ေထာက္ခံမႈလံုလံုေလာက္ေလာက္ မရႏိုင္တဲ့အေနအထားမွာ ရွိေနပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာေထာက္ခံမႈကို အျပည့္အ၀ရရွိထားတဲ့ အတိုက္အခံအင္အားစုေတြပါ ဒီကိစၥကို အစိုးရနဲ႔ပူးေပါင္းျပီး ႏိုင္ငံတကာကို အကူအညီေတာင္းဖို႔ လိုအပ္လာပါျပီ။ ဒါနဲ႔လံုေလာက္ျပီလားဆိုေတာ့ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး။ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုးကပါ ပူေပါင္းပါ၀င္ အေရးဆိုဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီေနရာမွာ အဓိကအက်ဆံုးက ျပည္တြင္းက ျမန္မာမူဆလင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ခုလက္ရွိအခ်ိန္မွာ ကမၻာ့မူဆလင္အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ ရိုဟင္ဂ်ာအေရးလႈပ္ရွားေနတဲ့ ျပည္ပအေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးနာမည္ခံအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ဘဂၤလီေခါင္းေဆာင္ေတြေၾကာင့္ သမိုင္းအတု၊သတင္းအတုအေယာင္ေတြနဲ႔ နားလည္မႈလြဲမွားတာေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနပါတယ္။ အဲဒီလို သူတို႔ကို ဌာေနတိုင္းရင္းသားအျဖစ္ နားလည္မႈလြဲမွားျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးရရွိေရးအတြက္ ေထာက္ခံေနတာဟာ ဒီလူမ်ိဳးေတြကို ဒီႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ဆက္လက္ဒုကၡခံခိုင္းျပီး သူတို႔ရဲ့ျပည္ပေရာက္ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ့ အိတ္ကပ္ထဲကို အလာဟသပိုက္ဆံထည့္ေပးေနတာနဲ႔ အတူတူျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ျမန္မာမူဆလင္အသိုင္းအ၀ိုင္းတစ္ခုလံုး ဒီအေရးမွာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔အတူ တစ္ဖက္တည္းရပ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မွသာလွ်င္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြလည္း ႏိုင္ငံမဲ့ဘ၀ကေနလြတ္ေျမာက္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံထက္တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ လူတန္းေစ့ဘ၀ကို ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရမွာျဖစ္သလို ျပည္တြင္းကျမန္မာမူဆလင္ေတြအေနနဲ႔လည္း တျခားျမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ ႏိုင္ငံအေပၚသစၥာေစာင့္သိမႈနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အထင္ျမင္လြဲမွားေနမႈေတြကို ေခ်ဖ်က္ျပီးသား ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ အနီးစပ္ဆံုးဥပမာအေနနဲ႔ ၈၈ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုျမေအးရဲ့ ရပ္တည္ခ်က္နဲ႔ သူ႔ရဲ့ရပ္တည္ခ်က္အေပၚ မူဆလင္မဟုတ္တဲ့ လူထုရဲ့တုန္႔ျပန္မႈကို ၾကည့္ရင္ ကၽြန္ေတာ္အဆိုျပဳတဲ့ကိစၥဟာ ျဖစ္ႏိုင္ျခင္းရွိမရွိ သံုးသပ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ခုတင္ျပသြားသမွ်အေၾကာင္းအရာေတြဟာ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ကၽြန္ေတာ့္အေပၚ တေလးတစားျပန္ၾကားမႈေတြကေန အထင္အျမင္လြဲမွားမႈေတြ ပေပ်ာက္ျပီး အျပဳသေဘာစဥ္းစားမိလာတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ေန႔ေန႔တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ အမုန္းတရားေတြကင္းစင္ျပီး ကမၻာ့အလယ္မွာ စံျပဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတစ္ခုကို ျမင္ေတြ႔ခြင့္ရပါေစလို႔ ဆုေတာင္းရင္း……


ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ေမြးေန႔ရက္ျမတ္မွာ အလႅာအရွင္ရဲ့ ေကာင္းခ်ီးမဂၤလာ ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ပါေစ။


                                                                                                                   ျမတ္သိန္းထြန္း(၄.၇.၂၀၁၂)




ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႕အစည္း အပိုင္း(၁)




အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား


၁။ရဲရင့္သစၥာ-ကို Myat Thein Tun အားေျဖၾကားျခင္း


၂။ျမတ္သိန္းထြန္း-ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္ (၁)


၃။ရဲရင့္သစၥာ-သမိုင္းတို႕အားျပန္လွန္ၾကည့္ျခင္း


၄။ျမတ္သိန္းထြန္း-ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္ (၂)


၅။ရဲရင့္သစၥာ-သမိုင္းအမွန္တို႕အသံျမည္ေလေသာ္

ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႔အစည္း အပိုင္း(၃)

by Myat Thein Tun on Saturday, August 4, 2012 at 2:53am ·

ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႔ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ေနာက္ဆံုးျပန္ၾကားခ်က္ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ့္အေပၚထားတဲ့ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့သေဘာထားကို ေဖာ္ျပထားတာဖတ္ရႈရတဲ့အတြက္ အလြန္ပီတိျဖစ္မိတဲ့အေၾကာင္း ထပ္မံေျပာၾကားလိုပါတယ္။ ေနာက္ျပီး တေလာက ဆြီဒင္မူဆလင္အဆိုေတာ္ မဟာဇိန္ရဲ့ သတင္းအမွားဓာတ္ပံုကို ျမန္မာႏိုင္ငံသား တစ္ဦးအေနနဲ႔ သြားေရာက္ ကန္႔ကြက္ေပးတဲ့အတြက္ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ႏိုင္ငံခ်စ္စိတ္ကို ေက်းဇူးတင္စြာနဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ခ်င္ပါတယ္။ တေျမတည္းေန၊ တေရတည္းေသာက္တဲ့ ညီအစ္ကိုေတြၾကားမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အထင္ျမင္လြဲမွားမႈေတြကို ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ မွန္ကန္တဲ့ ရပ္တည္ခ်က္က ေတာ္ေတာ္ေလးကို ထိေရာက္စြာ ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ့ျပန္ၾကားခ်က္ကို စနစ္တက် အခ်က္အလက္ေလးေတြ ထုတ္ႏႈတ္ျပီး ရွင္းလင္းစြာေျဖၾကားထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္လည္းကၽြန္ေတာ္ေရးသားခဲ့တဲ့ ျပန္ၾကားခ်က္ထဲက ေပါ့ဆမႈေတြကို သတိထားမိတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားပါရေစ။


ကၽြန္ေတာ္ေရးသားခဲ့တဲ့အထဲမွာ ဘဂၤလီေတြအလံုးအရင္း အေျခခ်မႈပံုစံအေနနဲ႔ သံုးၾကိမ္ရွိခဲ့တယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ အေနနဲ႔ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ စစ္သုံ႔ပန္႔(သို႔) ကၽြန္အေရာင္းအ၀ယ္အေနနဲ႔ ေရာက္ရွိလာတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ကိုရဲရင့္သစၥာက က်မ္းအကိုးအကားနဲ႔ ျငင္းပယ္သြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ မင္းေစာမြန္ဟာ ဘဂၤလား စူလတန္ရဲ့ အကူအညီနဲ႔ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို ထူေထာင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဘဂၤလီေတြဟာ ေျမာက္ဦးေနျပည္ေတာ္မွာ သူေကာင္းျပဳခံရျပီး ဘဂၤလီစာေပကို နန္းသံုးစာေပအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ့ရေၾကာင္းကို Dr S.B Qanungo ရဲ့ History of Chittagong Volume I စာ-၅၇၁ ကေန ၅၇၄ အထိ ကို ကိုးကားျပီး ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာၾကည့္သေလာက္ကေတာ့ မင္းေစာမြန္ဟာ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို ဘဂၤလားစူလတန္အကူအညီနဲ႔ ထူေထာင္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲပတ္သက္ျပီး သမိုင္းေၾကာင္းကြဲလြဲမႈေတြရွိေနပါတယ္။ ေလာင္းၾကက္ထီးနန္းကို အင္း၀မင္းေခါင္လာတိုက္လို႔ မင္းေစာမြန္ ေဂါလ္ဘုရင္ခံဆီ ခိုလႈံခဲ့ရတယ္ဆိုတာကေတာ့ သမိုင္းအမွန္ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မင္းေစာမြန္ရဲ့ေနာက္မွာဆက္ခံတဲ့ သူ႔ရဲ့ညီေတာ္မင္းခရီဟာ ဟံသာ၀တီျပည့္ရွင္ ရာဇဓိရာဇ္ဆီမွာ ခိုလႈံခဲ့တယ္ဆိုတဲ့အေထာက္အထားလည္း ရွိေနပါတယ္။ ျပင္သစ္သမိုင္းပညာရွင္ J.Leider ရဲ့စာတမ္းမွာAfter thirteen years of Burmese government under Narathaa, who was married to the Burmese king’s daughter Rhwe pran khyam: sa, it was Naranu, Naramit-hla’s brother, who thanks to a coalition with the Mon king Rajadhiraj28 , reconquered Arakan from the Burmese, it was Naranu who called back his brother from exile and put him back on the throne လို႔ေဖာ္ျပထားတဲ့အတြက္ ေျမာက္ဦးထီးနန္းဟာ ဘဂၤလားစူလတန္အကူအညီနဲ႔ ထူေထာင္တာလား၊ ဟံသာ၀တီအကူအညီနဲ႔ ထူေထာင္တာလားဆိုတာ အျငင္းပြားစရာရွိေနပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ဒီေနရာမွာေတာ့ ဘဂၤလားစူလတန္အကူအညီကိုယူခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုပဲ အေျခခံျပီး ေဆြးေႏြးသြားပါ့မယ္။ ဘဂၤလီအေျခခ်မႈနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး မဂိုအင္ပါယာကေန ေစလႊတ္ထားတဲ့ သံအမတ္ၾကီးသံုးေယာက္ရဲ့ သာသနာျပဳမႈေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာေတြဟာ အစၥလာမ္ဘာသာကို ကူးေျပာင္းလာတယ္လို႔ ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ၾကီးကို ကိုးကားျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ၾကီးမွာ ရွာၾကည့္တဲ့အခါ ကိုရဲရင့္သစၥာတင္ျပထားတဲ့အတိုင္း ေရးသားထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အေပၚကေျပာထားတဲ့ အခ်က္ေတြကိုေထာက္ရႈျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာက  စစ္သုံ႔ပန္႔၊ကၽြန္ေတြရဲ့ အဆက္အႏြယ္ေတြဆိုရင္ ဗလီေဆာက္လုပ္ခြင့္ေပးမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ေနာက္ျပီး ဘဂၤလီေတြဟာ ဘုရင္ရဲ့ အဆင့္ျမင့္အမႈထမ္းေတြျဖစ္လာျပီး ဘုရင္ကိုယ္တိုင္ ဘဂၤလီယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမိုးခံလာရတယ္၊ ဘဂၤလီစာေပဟာ နန္းသံုးစာေပတစ္ရပ္ျဖစ္လာခဲ့တယ္လို႔ က်မ္းအကိုးအကားနဲ႔ တင္ျပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအခ်ိန္က ဘဂၤလီအေျခခ်မႈဟာ ကၽြန္ေတာ္တင္ျပခဲ့တဲ့ အလံုးအရင္း အေျခခ်မႈမွာ အက်ံဳးမ၀င္ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ကို ကၽြန္ေတာ္တတ္ႏိုင္သေလာက္ historically နဲ႔ logically ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။


ကိုရဲရင့္သစၥာကိုးကားသြားတဲ့ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းရဲ့ စာတမ္းမွာ အထက္ပါအခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ခုလိုတင္ျပထားတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။
King Min Saw Mon, the founder of Mrauk-U Dynasty (1430-1784) regained the throne with the military assistance of the Sultan of Bengal, after twenty-four years of exile in Bengal, his Bengali retinues were allowed to settle down in the outskirts of Mrauk-U, where they built the well-known Santikan mosque.
These were the earliest Muslim settlers and their community in Arakan did not seem to be large in number. In the middle of the seventeenth century the Muslim community grew because of the assignment of Bengali slaves in variety of the workforces in the country. The Portuguese and Arakanese raids of Benga (Bengal) for captives and loot became a conventional practice of the kingdom since the early sixteenth century. The Moghal historian Shiahabuddin Talish noted that only the Portuguese pirates sold their captives and that the Arakanese employed all of their prisoners in agriculture and other kinds of services.


ေဒါက္တာေအးခ်မ္းရဲ့ တင္ျပခ်က္ထဲမွာ ေျမာက္ဦးေခတ္ဦးမွာ တရား၀င္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ဘဂၤလီဦးေရဟာ ၁၇ရာစုအလယ္ပိုင္းမတိုင္ခင္ထိ မ်ားမ်ားစားစားမရွိဘူးလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ မင္းေစာမြန္ဟာ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို စိုးစံစဥ္ကာလမွာ အဓိကမဟာမိတ္ျဖစ္တဲ့ မဂိုအင္ပါယာနဲ႔ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမႈကို အရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲေစဖို႔အတြက္ရယ္၊ ထီးနန္းထူေထာင္ရာမွာ အကူအညီေပးခဲ့တဲ့ မူဆလင္စစ္သည္ေတာ္ေတြကို ခ်ီးျမွင့္ေျမာက္စားတဲ့အေနနဲ႔ရယ္၊ ေျမာက္ဦးေနျပည္ေတာ္ကို ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ ၀င္ထြက္ေနၾကတဲ့ အာရပ္၊ပါရွမ္း၊မဂို၊ ပထန္၊အာဖကန္စတဲ့ မူဆလင္ကုန္သည္ေတြအတြက္ ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္တာ အဆင္ေျပေစဖို႔ အေျမွာ္ျမင္ၾကီးစြာနဲ႔ Santikan ဗလီၾကီးကို တည္ေဆာက္ခြင့္ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီဗလီရဲ့ ဗိသုကာလက္ရာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ J.Lider က ခုလိုေရးထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။  According to Forchhammer, the construction technique of the Santikan mosque is closely related to the Dukkanthein and Chitethaung pagodas which date from the first half of the 16th century. အဲဒီေတာ့ အဲဒီဗလီဟာ မင္းေစာမြန္လက္ထက္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာ ဟုတ္မဟုတ္ သံသယရွိစရာျဖစ္ေနပါတယ္။ မူဆလင္ပိုင္နက္မွာ ႏွစ္၂၀ေက်ာ္ သြားေရာက္ခိုလႈံခဲ့တယ္ဆိုေပမယ့္ မူဆလင္အမည္ ဆူေလမန္ရွားဘြဲ႔ခံယူခဲ့တယ္လို႔ မူဆလင္သမိုင္းဆရာအခ်ိဳ႔ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေျမာက္ဦးျပည့္ရွင္ ဘုရင္မင္းျမတ္ မင္းေစာမြန္ဟာ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ေလးမ်က္ႏွာဘုရားနဲ႔ ေျမာက္ျမားစြာေသာ ေစတီဘုရား ပုထိုးေတြရဲ့ အလွဴ႔ဒါယကာျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုလည္း ေမ့ထားလို႔မရပါဘူး။  ဒီေနရာမွာ မင္းေစာမြန္ခံယူခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ဆူေလမန္ရွားဘြဲ႕နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကြဲလြဲမႈေတြရွိေနပါေသးတယ္။ ဦးဖိုးလွေအာင္ ျပဳစုတဲ့ ရခိုင္ႏိုင္ငံသမိုင္းသစ္မွာ မင္းေစာမြန္ရဲ့အမည္ကို ကလီမန္ရွားလို႔ေဖာ္ျပထားျပီး ဦးေအာင္သာဦးရဲ့ ရခိုင္ရာဇ၀င္မွာေတာ့ မူဆလင္ဘြဲ႕ေဖာ္ျပထားတာ မေတြ႕ရပါဘူး။တနည္းအားျဖင့္ သံုးသပ္ၾကည့္ရင္ ဒါဟာ မင္းေစာမြန္ရဲ့ သံတမန္ေရးမွာ ပါးနပ္လိမ္မာမႈရွိတာကို ေဖာ္ညႊန္းေနပါတယ္။အဲဒီေခတ္အခါက ရခိုင္နဲ႔ စစ္ေရး၊ကုန္သြယ္ေရးမွာ အဓိကဆက္ဆံေနရတာ မူဆလင္ႏိုင္ငံေတြျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ေျမာက္ဦးဘုရင္ေတြဟာ ကုန္သြယ္ေရးမွာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သံုးစြဲႏိုင္ဖို႔ ဒဂၤါးေတြကို ပါရွားအကၡရာနဲ႔ ရိုက္ႏွိပ္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ပါတယ္။ အကယ္၍ ကိုရဲရင့္သစၥာကိုးကားတင္ျပထားသလို ဘဂၤလီစာေပဟာ နန္းတြင္းသံုးစာေပတစ္ရပ္ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေအဒီကိုးရာစုကတည္းက သကၠတ၊ပါဠိ၊Magadhi Prakrit စတဲ့စာေပေတြကေနဆင္းသက္လာတဲ့ ဘဂၤလီအကၡရာဟာ ရခိုင္ဒဂၤါးေပၚမွာ ရိုက္ႏွိပ္ထားတာကို ျမင္ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ယေန႔ေခတ္မွာ တြင္က်ယ္လာတဲ့ အိမ္နီးခ်င္း တရုတ္ဘာသာစကားကို ေလ့လာသလိုမ်ိဳး အေထြေထြဗဟုသုတအေနနဲ႔ စာေပေလ့လာလိုက္စားသူေတြ ေလ့လာေကာင္း ေလ့လာခဲ့ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ဘဂၤလီယဥ္ေက်းမႈ အမွန္တကယ္ လႊမ္းမိုးခံရတယ္ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အရမ္းနည္းပါးတဲ့ တင္ျပခ်က္လို႔ပဲ သံုးသပ္မိပါတယ္။ ရခိုင္ဘုရင္ေတြ မူဆလင္ဘြဲ႕ခံယူတာကလည္း သူတို႔နဲ႕ေခတ္ျပိဳင္ ဘဂၤလားစူလတန္နဲ႔ မဂိုဧကရာဇ္ေတြရဲ့ ပံုစံကို အတုယူခဲ့တာပါ။ အဲဒီလိုအတုယူခဲ့လို႔လည္း မင္းေစာမြန္ကို အကူအညီေပးခဲ့တယ္လို႔ သမိုင္းက်မ္းအခ်ိဳ႕မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ဘဂၤလားစူလတန္Jalaluddin ရဲ့ဒဂၤါးျပားပံုစံကို နမူနာယူျပီး ေျမာက္ဦးမွာ ဒဂါၤးျပန္ထုတ္ခဲ့တာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္တုန္းက ေခတ္ျပိဳင္ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ အင္း၀၊ဟံသာ၀တီ စတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ ဒဂါၤးသံုးစြဲတာမ်ိဳး မွတ္တမ္းမေတြ႕ဖူးပါဘူး။ အေနာက္ဖက္က ဘဂၤလားနဲ႔ အိႏိၵယ မဂိုအင္ပါယာေတြမွာသာ ဒဂၤါးသံုးစြဲတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ကုန္သြယ္ေရးမွာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ထက္ ေက်ာ္လြန္ျပီး သံုးစြဲလို႔ရေအာင္ အဲဒီဒဂၤါးဒီဇိုင္းေတြကို အတုယူထုတ္လုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကိုၾကည့္ျပီး ဘဂၤလားစူလတန္ဆီက အတုယူခဲ့အတြက္ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ဘဂၤလီယဥ္ေက်းမႈလႊမ္းမိုးခဲ့တယ္လို႔ တထစ္က်ေျပာလို႔မရပါဘူး။ ဒီလိုမ်ိဳးလုပ္ေဆာင္တာဟာ မူဆလင္ႏိုင္ငံအမ်ားစုနဲ႔ ဆက္ဆံေရးမွာ ၾသဇာလႊမ္းမိုးေစဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕ေစဖို႔ ရည္ရြယ္ျပီး ခုလိုလုပ္ခဲ့တာလို႔ သံုးသပ္မိပါတယ္။



Sliver Coin of Jalaluddin Muhammad Shah(1418-1433)



Mugul's Coin

Coin of Narameikhla(Min Saw Mon) 1404-1434(The Buddhist Muslim Kings)


ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ မင္းဆက္ ၁၈ဆက္တိတိ မူဆလင္ဘြဲ႔ခံယူခဲ့တယ္လို႔ သမိုင္းက်မ္းတစ္ခ်ိဳ႕မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ေပမယ့္ အစၥလာမ္ဘာသာ လႊမ္းမိုးမႈအေထာက္အထားဟာ ကၽြန္ေတာ္ေလ့လာမိသေလာက္ ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီးအရ ကိုးဆက္ေျမာက္ဘုရင္ လက္ထက္ကလြဲရင္ က်န္တဲ့ဘုရင္ေတြလက္ထက္မွာ ထင္ထင္ရွားရွား မေတြ႕ရပါဘူး။ ေျမာက္ဦးမင္းဆက္တစ္ခုလံုးဟာ ဗုဒၶဘာသာဘုရင္ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ရခိုင္မွာ ဘဂၤလီဦးေရ တိုးတက္မ်ားျပားလာျခင္းဟာ ေပၚတူဂီကၽြန္အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္ငန္း တြင္က်ယ္လာျပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွသာ ျဖစ္ေပၚလာတယ္လို႔ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ဆိုထားပါတယ္။



A.F.K Jilani ရဲ့ Their Quest for Justice ဆိုတဲ့ စာအုပ္ထဲက မူဆလင္ဘြဲ႕ခံ ရခိုင္ဘုရင္မ်ားရဲ့ နန္းဆက္ဇယားပံု


ဒါေပမယ့္  ေမာရစ္ေကာလစ္ကေတာ့ ရခိုင္ဘုရင္ေတြ ရဲ့ နန္းစဥ္ဇယားကို ခုလိုတင္ျပထားပါတယ္။







ဒီနန္းစဥ္ဇယားအရ မူဆလင္ဘြဲ႔ခံယူခဲ့တဲ့ ဘုရင္အေရအတြက္ဟာ Ali Khan ဘြဲ႔ခံ မင္းခရီ ၊ Zabauk Shah ဘြဲ႕ခံ မင္းဗာၾကီး၊ Secundah Shah ဘြဲ႕ခံ မင္းဖေလာင္း၊ Selim Shah ဘြဲ႔ခံ မင္းရာဇာၾကီး၊Hussein Shah ဘြဲ႔ခံ မင္းခေမာင္း စုစုေပါင္း ဘုရင္ငါးပါးသာ မူဆလင္ဘြဲ႔ခံယူခဲ့တယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီမူဆလင္ဘြဲ႔ခံတယ္လို႔ အတိအက်သိရတဲ့ ဘုရင္ေတြထဲက မင္းခရီ(Ali Khan)ဟာ ေျမာက္ဦးမွာရွိတဲ့ ညီေတာ္ေစတီကို တည္ေဆာက္လွဴဒါန္းခဲ့ျပီး မင္းဗာၾကီး(Zabauk Shah)ဟာ ရွစ္ေသာင္း ပုထိုးေတာ္ၾကီးရဲ့ သာသနာ့ဒါယကာျဖစ္ပါတယ္။ သူရဲ့ေနာက္က မင္းဖေလာင္း(Secundah Shah)ဟာ ထင္ရွားတဲ့ ထုကၠသိန္ပုထိုးေတာ္ၾကီးရဲ့ ဒါယကာျဖစ္ျပီး မင္းရာဇာၾကီး(Selim Shah) ကေတာ့ ဘုရားေပၚေစတီေတာ္၊ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က ပခန္းသိမ္၊ သံတြဲျမိဳ႕မွာရွိတဲ့ ေရႊေက်ာင္းျပင္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းရဲ့ အလွဴ႕ဒါယကာျဖစ္ပါတယ္။ မင္းခေမာင္း(Hussein Shah)ဟာ ရတနာပံု၊ရတနာျပည္သက္ ေစတီေတာ္ေတြရဲ့ အလွဴ႕ဒါယကာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ မူဆလင္ဘြဲ႕ ခံယူခဲ့တယ္လို႔ AFK Jilani အပါအ၀င္ သမိုင္းဆရာတခ်ိဳ႔ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေျမာက္ဦးေခတ္ရခိုင္ဘုရင္ေတြဟာ သူတို႔စိုးစံစဥ္ကာလမွာ ဗုဒၶဘာသာေစတီ၊ပုထိုး၊ ဘုရားေက်ာင္းကန္ေတြရဲ့ အလွဴ႕ဒါယကာေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေျမာက္ဦးဘုရင္ေတြကို ဘဂၤလီယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမိုးခံရတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ဟာ မူဆလင္ဘြဲ႕ခံယူခဲ့တာကလြဲရင္ က်န္တဲ့အေထာက္အထား မေတြ႕ရပါဘူ။ ဗုဒၶဘာသာ ေစတီ၊ပုထိုးေတြကို ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့တဲ့အတြက္ ဒီဘုရင္ေတြဟာ မူဆလင္ဘြဲ႕ခံယူခဲ့ေပမယ့္ အစၥလာမ္ဘာသာကို ကူးေျပာင္းသက္၀င္ယံုၾကည္ျခင္း အလ်ဥ္းမရွိခဲ့ဘူးဆိုတာ ထင္ရွားေနပါတယ္။ AFK.Jilani က Kalima Shah ဘြဲ႕ခံယူခဲ့တယ္လို႔ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဘေစာျဖဴမင္းလက္ထက္မွာ အဒူမင္းညိဳဆိုတဲ့ အမတ္တစ္ေယာက္ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒီအမတ္ဟာ ရခိုင္စာေပသမိုင္းမွာသာမက ျမန္မာစာေပသမိုင္းမွာပါ အလြန္ထင္ရွားတဲ့ ရခိုင္မင္းသမီးဧခ်င္းကို စပ္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီဧခ်င္းထဲမွာ အစၥလာမ္ဘာသာနဲ႔ပတ္သက္တာ တစ္ခုမွမေတြ႕ရတဲ့အျပင္ ဘေစာျဖဴမင္းဟာလည္း မဟာေဗာဓိေရႊဂူေစတီေတာ္ရဲ့ အလွဴ႕ဒါယကာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး မူဆလင္ဘြဲ႔ေတြဟာ အဲဒီဘုရင္ေတြဆီမွာ ခစားေနတဲ့ မူဆလင္ဘာသာ၀င္ မင္းမႈထမ္းေတြတီထြင္ေပးတာ ျဖစ္ႏိုင္သလို အိမ္နီးခ်င္းဘဂၤလားနဲ႔  မဂိုဘုရင္ေတြဆီကေပးတဲ့ဘြဲ႕လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ မူဆလင္ဘြဲ႕ခံလို႔ မူဆလင္ယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမိုးတယ္ဆိုရင္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ယူဂိုဆလားဗီးယား သမၼတ မာရွယ္တီးတိုးကို သီရိသုဓမၼဘြဲ႕ေပးအပ္ဖူးပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကိုၾကည့္ျပီး ယူဂိုဆလားဗီးယားမွာ ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာယဥ္ေက်းမႈလႊမ္းမိုးတယ္လို႔ သံုးသပ္ရင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါ့မလား။




ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ၾကီးရဲ့ အဆိုအရ ေျမာက္ဦးေခတ္ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း အစၥလာမ္သာသနာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ပံုနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ေျမာက္ဦးနန္းဆက္ရဲ့ ကိုးဆက္ေျမာက္ဘုရင္ ဇလတၱာမင္းေစာမြန္(သမိုင္းပညာရွင္ M.S.Collis ရဲ့မွတ္တမ္းမွာေတာ့ ကိုးဆက္ေျမာက္ဘုရင္ကို ကဇာဘာဒီလို႔ေဖာ္ျပထားပါတယ္) လက္ထက္မွာ ရုမ္ပါသွ်မ္မင္းရဲ့ သံအမတ္ၾကီးသံုးေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကာဒီ မူသွ်ာ ေဟာ္ႏုမ်ာတို႔ဟာ မဟာေမဒင္သာသနာပ်ံ႔ပြားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီဟာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ အြန္လိုင္းေပၚမွာ အေထာက္အထားလိုက္ရွာၾကည့္တဲ့အခါ ေတြ႕တဲ့ Buddhist Muslim Kings ဆိုတဲ့စာတမ္းမွာေတာ့ ရုမ္ပါသွ်မ္သံအမတ္ေတြ သာသနာျပဳတဲ့ကာလတုန္းက ဘုရင္ဟာ ၁၅၂၅ခုႏွစ္မွာ နန္းတက္ခဲ့တဲ့ ကဇာဘာဒီေနာက္က Jalal Shah ဘြဲ႕ခံမင္းေစာဦးလို႔ ဦးသာထြန္းေအာင္ရဲ့ ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီး စာမ်က္ႏွာ ၄၀-၄၁ကို ကိုးကားေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီစာတမ္းမွာ ေရးသူနာမည္ကို မေဖာ္ျပထားေပမယ့္ မူဆလင္သမိုင္းဆရာေတြျဖစ္တဲ့ AFK.Jilani ၊ A.B.M. Habibullah နဲ႔ S.M. Ali တစ္ေယာက္ေယာက္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီစာတမ္းထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေျမာက္ဦးဘုရင္ မင္းေစာဦးရဲ့ နန္းစံသက္ဟာ တစ္ႏွစ္ေတာင္ မၾကာပါဘူး။ ကိုးဆက္ေျမာက္အျဖစ္ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ကဇာဘာတီ(lliyas Shah)ရဲ့ နန္းစံသက္ဟာလည္း ၁၅၂၃-၁၅၂၅ ျဖစ္လို႔ သံုးႏွစ္ခန္႔သာ ထီးနန္းစိုးစံခဲ့တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီဘုရင္ႏွစ္ပါးထဲက တစ္ေယာက္ေယာက္ နန္းစံတဲ့သံုးႏွစ္(သို႔) တစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ မဂိုသံအမတ္ၾကီးေတြက အစၥလာမ္သာသနာပ်ံ႔ပြားေရးကို ေတာ္ေတာ္ေလးကို ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္လို႔ မဟာရာဇ၀င္ၾကီးမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဘုရင္နဲ႔ သဟဇာတျဖစ္တဲ့အတြက္ ေဒလီကေနဓမၼဆရာေတြကိုေတာင္ ပင့္ဖိတ္ျပီး သာသနာျပဳလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္ ဗလီေတြလည္း တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ရိုးရိုးသာသနာျပဳေတြက ကိုယ့္အစီအစဥ္နဲ႔ကို လာေရာက္သာသနာျပဳတာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ သံအမတ္ေတြက စီစဥ္တယ္ဆိုေတာ့ခါ ဒီသာသနာျပဳကိစၥဟာ ႏိုင္ငံေရးအၾကံအစည္ေတြ ေရာယွက္ေနမွာ ေသခ်ာသေလာက္ရွိပါတယ္။ ဘုရင္ကိုလည္း လက္ေဆာင္ပဏၰာဆက္သျပီး သူတို႔ရဲ့ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းကို ၾကည္ျဖဴေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္လို႔လည္း ေဖာ္ျပထားတာေတြ႔ရပါတယ္။  ဒါေပမယ့္ ဘုရင္ကိုေတာ့ မူဆလင္ျဖစ္ေအာင္ သာသနာျပဳႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါဘူး။ အရပ္သားေတြထဲက ဒီဘုရင္တစ္ပါးပါးရဲ့ သံုးႏွစ္(သို႔)တစ္ႏွစ္တာ နန္းသက္ကာလအတြင္းမွာ ဒီသံတမန္ေတြရဲ့ သာသနာျပဳျခင္းကို သက္၀င္ယံုၾကည္သြားသူ အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ရွိႏိုင္မလဲ။ ေထာင္ဂဏန္း၊ ေသာင္းဂဏန္းရွိႏိုင္မလား။ ေျမာက္ဦးေခတ္ဟာ ရခိုင္သမိုင္းမွာ ဗုဒၶဘာသာအင္မတန္ ထြန္းကားခဲ့တဲ့အခ်ိန္ကာလျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဖက္ေခတ္နဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ဘာသာစြဲ၊၀ါဒစြဲ၊ပုဂၢိဳလ္စြဲ အင္မတန္ၾကီးမားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာအသိုင္းအ၀န္းထဲမွာ ေဟာေျပာဆြဲေဆာင္မႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ ကူးေျပာင္းသြားသူဦးေရနဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳလို႔ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ျဖစ္သြားသူ ဦးေရ ဘယ္ဟာက ပိုမ်ားမယ္ထင္ပါသလဲ။ ျပီးေတာ့ အဲဒီ သံအမတ္ၾကီးေတြရဲ့ သာသနာျပဳကာလဟာ ကဇာဘာဒီမင္း(သို႔) မင္းေစာဦးရဲ့ နန္းစံသက္ သံုးႏွစ္(သို႔)တစ္ႏွစ္ေတာင္မၾကာခဲ့ပါဘူး။ မင္းဆရာရေသ့ၾကီး ရွင္ငယ္ဆရာဦးျမ၀ါရဲ့ ေရႊမ်ဥ္းဓမၼသတ္ေၾကာင့္ တားျမစ္ျခင္း ခံလိုက္ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ သမိုင္းေၾကာင္း ကြဲလြဲမႈနည္းနည္းရွိေနပါတယ္။ အေပၚက သံအမတ္ၾကီးေတြသာသနာျပဳတဲ့ အခ်ိန္ကာလတုန္းက နန္းစံတဲ့ဘုရင္နဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီးထဲက ေဖာ္ျပခ်က္နဲ႔ ေမာရစ္ေကာလစ္ရဲ့ တင္ျပခ်က္ကို ႏိႈင္းယွဥ္ျပီး ကိုးဆက္ေျမာက္မင္းဟာ ကဇာဘာဒီလို႔ေကာက္ခ်က္ဆြဲထားေပမယ့္ ရွင္ငယ္ဆရာဦးျမ၀ါရဲ့သမိုင္းအရ ဦးျမ၀ါဟာ ကဇာဘာဒီမင္းရဲ့ မင္းဆရာမဟုတ္ပဲ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္က ပညာရွိတစ္ဦးျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အဲဒီအတိုင္းမွန္ရင္ေတာ့ ရွစ္ေသာင္းပုထိုးဒါယကာ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္မွာ အစၥလာမ္ဘာသာ ေျမာက္ဦးမွာလႊမ္းမိုးတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ဟာ ေတာ္ေတာ္ျဖစ္ႏိုင္ဖို႔ ခက္ယဥ္းမယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။ ေမာက္သူဇာ ၊ ဒကၠာ ၊ ဂန္ဘီလာ ၊ သီလတ္၊ ပဋိတၱရား ၊ ဂဂၤ ါသာရ ၊ စစ္တေကာင္း ၊ ေဂဏေတာ္ပလႅင္ ၊ ကံသာ ၊ တိလိဂၤ ါ ၊ ဘာရီဆာရ္ ၊ ေရာင္ပုရ္ စတဲ့ ဘဂၤါဆယ့္ႏွစ္ျမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေျမာက္ဦးေခတ္ရဲ့ အထင္ရွားဆံုးဘုရင္ဟာ သူ႔ေရွ႕ကစိုးစံခဲ့တဲ့ ဘုရင္ေတြလို ဘဂၤလားစူလတန္၊မဂိုအင္ပါယာေတြဆီမွာ စစ္ေရး၊ႏိုင္ငံေရး မီွခိုခဲ့ရသူမဟုတ္ပါဘူး။ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ၾကီး စာမ်က္ႏွာ ၄၀-၄၁ မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ သကၠရာဇ္ ၈၈၇-ခု ကိုးဆက္ေျမာက္ ဘုရင္လက္ထက္မွာ အစၥလာမ္သာသနာျပဳေတြ ၀င္လာတာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အဲဒီစာတမ္းမွာပဲ မင္းေစာဦးလက္ထက္နဲ႔ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္ ႏွစ္ခုခြဲျပီး တင္ျပထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ မဟာရာဇ၀င္ၾကီးကို ကိုးကားထားတာ မွန္ေပမယ့္ လိုခ်င္သလို ဆြဲေရးထားတဲ့သေဘာပါ။ အဲဒီလိုလိုရာဆြဲသမိုင္းစာတမ္းေတြဟာ ဘဂၤလီသမိုင္းဆရာေတြလက္ထဲက ဘယ္ေလာက္မ်ားေတာင္ ထြက္ခဲ့မလဲလို႔ စဥ္းစားမိပါတယ္။


ဒီဖက္ေခတ္ကာလအထိ ေရွးရိုးစြဲလူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြၾကားထဲမွာ ဘာသာကူးေျပာင္းျခင္းဟာ အသိုင္းအ၀ိုင္းတစ္ခုေျပာင္းလဲလိုက္သလို ရႈျမင္ေနတုန္းပါပဲ။ အဲဒီေခတ္ကာလကလည္း ဒီအတိုင္းပဲေနမွာပါ။ အေျခခ်ေနထိုင္တဲ့ မူဆလင္ေတြနဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတခ်ိဳ႔ရယ္၊ သူတို႔ကိုမွီခိုေနရတဲ့ မိသားစု၀င္တခ်ိဳ႕ ဘာသာကူးေျပာင္းသြားတာကို ဗုဒၶဘာသာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ဧရာမျပႆနာၾကီးအျဖစ္ ရႈျမင္သံုးသပ္ျပီး ညီလာခံထိတက္ ကန္႔ကြက္ခဲ့တာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အကယ္၍ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းကသာ လူအမ်ားအျပား အစၥလာမ္ဘာသာ ကူးေျပာင္းသြားမယ္ဆိုရင္ ခုခ်ိန္မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ့ ျမိဳ႕ရြာတိုင္းမွာ အစၥလာမ္သာသနာဆိုင္ရာ ေရွးေဟာင္းဘာသာေရး အေဆာက္အအံုေတြ ယခုေတြ႔ေနရတဲ့ ေရွးေဟာင္းေစတီပုထိုးေတြလိုပဲ အမ်ားအျပားေတြ႔ျမင္ရမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာေရး အေဆာက္အအံုေတြ လံုး၀မရွိဘူးလို႔ ယတိျပတ္ျငင္းပယ္ေနတာ မဟုတ္ပဲ မ်ားမ်ားစားစားမရွိဘူးလို႔ ေျပာခ်င္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းရဲ့ စာတမ္းအရ ဘဂၤလီတခ်ိဳ႕ဟာ သူေကာင္းျပဳခံ မင္းမႈထမ္းေတြျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ကၽြန္ေတာ္လက္ခံပါတယ္။ ဒီအခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေထာက္အထားအေနနဲ႔ J.Leider ေရးထားတဲ့ Buddhist Kings with Muslim Names ဆိုတဲ့ စာတမ္းမွာ ခုလိုတင္ျပထားပါတယ္။
The presence of two famous Bengali poets at the court of Arakan, Dawlat Kadi resided for several years at the court of King Thirithudhamma (from 1622 to 1638) and Sayyid Al-Awwal flourished at the court of King Sa tui: (from 1645 to 1652). ‘At the court of Rosang (as they call Arakan), they were patronized by ministers which are introduced in their poetry with typical Muslim names and titles.ဒီအခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အဲဒီေခတ္အခ်ိန္ကာလက ထီးျပိဳင္နန္းျပိဳင္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ အင္း၀၊ဟံသာ၀တီႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး စာဆိုေတာ္ေတြ အမႈထမ္းခဲ့တဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းေတြရွိပါတယ္။ ရခိုင္စာဆိုေတာ္ေတြ ဗမာ၊မြန္ဘုရင္ေတြဆီမွာ အမႈထမ္းရံုနဲ႔ ရခိုင္ယဥ္ေက်းမႈ အဲဒီေနရာမွာ လႊမ္းမိုးခဲ့တယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ဆြဲလို႔ မရပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘဂၤလီမင္းမႈထမ္းေတြရွိရံုနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ သက္ဦးဆံပိုင္ ရခိုင္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္မွာ ဘဂၤလီ၊အစၥလာမ္ယဥ္ေက်းမႈလႊမ္းမိုးခဲ့တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ လက္ခံဖို႔ေတာ္ေတာ္ ခက္ခဲပါတယ္။ အကယ္၍သာ အစၥလာမ္သာသနာဟာ ရခိုင္ျပည္မွာ အမွန္တကယ္ လႊမ္းမိုးမႈရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ အခုေျပာေနၾကတဲ့ သဇင္ပန္းခိုင္ တျမိဳင္ျမိဳင္ ရခိုင္ဘုရားေပါင္းဆိုတဲ့ ဆိုရိုးစကားေနရာမွာ သဇင္ပန္းခိုင္ တျမိဳင္ျမိဳင္ ရခိုင္ဗလီေပါင္း လို႔ျဖစ္ေနမယ္ ထင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ႏိုင္ငံျခားကေန အစၥလာမ္ဘာသာတစ္မ်ိဳးတည္း ၀င္ေရာက္လာတာမဟုတ္ပဲ ေပၚတူဂီေတြရဲ့ ဘရင္ဂ်ီသာသနာ(ကက္သလစ္ဘာသာ)ဟာလည္း ရခိုင္ျပည္ကို ၀င္ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဘရင္ဂ်ီဘာသာကူးေျပာင္းသြားတဲ့ ရခိုင္လူမ်ိဳးတခ်ိဳ႕ ရွိခဲ့တယ္လို႔ သမိုင္းမွတ္တမ္းေတြအရ သိရပါတယ္။ အဲဒီလိုကူးေျပာင္းတဲ့အထဲမွာ မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္ေတြလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ဥေရာပကို ပထမဆံုးသြားေရာက္ခဲ့တဲ့ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ ရခိုင္မင္းသားတစ္ပါးရဲ့ အေၾကာင္းကို Don Martin, 1606-1643: the first Burman to visit Europe, by M.S. Collis and San Shwe Bu စာအုပ္မွာေလ့လာဖတ္ရႈႏိုင္ပါတယ္။ မူဆလင္သမိုင္းဆရာေတြေရးသလို အစၥလာမ္သာသနာျပဳေတြေရာက္ခဲ့တယ္၊ ဘာသာကူးေျပာင္းမႈေတြရွိခဲ့တဲ့အတြက္ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ဘဂၤလီယဥ္ေက်းမႈ၊အစၥလာမ္ယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမိုးခဲ့တယ္ဆိုရင္ ဘရင္ဂ်ီသာသနာျပဳေတြရွိလို႔၊ ကက္သလစ္ဘာသာကို ကူးေျပာင္းတဲ့လူေတြရွိလို႔ ေျမာက္ဦးမွာ ေပၚတူဂီယဥ္ေက်းမႈ၊ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ဘာသာ လႊမ္းမိုးခဲ့တယ္ဆိုျပီး ခရစ္ယာန္သမိုင္းဆရာေတြ ဘာေၾကာင့္မေရးခဲ့တာလဲ ဆိုတဲ့ေမးခြန္းတစ္ခုရွိေနပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာခဲ့သလို ဘဂၤလီယဥ္ေက်းမႈလႊမ္းမိုးျခင္း ခံခဲ့ရတယ္ဆိုတဲ့ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ အစၥလာမ္ဘာသာကို လက္ထပ္ထိမ္းျမားတာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ အလိုအေလ်ာက္ သက္၀င္ယံုၾကည္သြားတ့ဲ ထင္ရွားတဲ့ ရခိုင္မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္ တစ္ေယာက္ေယာက္မ်ား ရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ သိခြင့္ရခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္မွာ မူဆလင္သာသနာျပဳေတြရွိသလို ဘရင္ဂ်ီသာသနာျပဳေတြလည္းရွိတဲ့အတြက္ ဗလီေတြရွိသလို ကက္သလစ္ဘုရားေက်ာင္းေတြလည္း ရွိခဲ့မွာေသခ်ာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘုရင္ကိုယ္တိုင္ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းတဲ့ ဗလီ၊ဘုရားေက်ာင္း ရွိတယ္လို႔ မၾကားဖူးပါဘူး။ အကယ္၍ရွိခဲ့တယ္ဆိုရင္ေတာင္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ မင္းတုန္းမင္းတရားၾကီးဟာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြအတြက္ မကၠာျမိဳ႔မွာ ဇရပ္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့လို႔ အမရပူရ ေနျပည္ေတာ္မွာ အစၥလာမ္ဘာသာလႊမ္းမိုးခဲ့တယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ဆြဲလို႔ မရပါဘူး။



ရခိုင္ျပည္မွာ တကယ္တမ္း မူဆလင္ဦးေရတိုးပြားလာတာက ၁၆ရာစုနဲ႔၁၇ရာစုမွသာ တိုးပြားလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ေပၚတူဂီေတြနဲ႔ရခိုင္ကၽြန္ကုန္သည္ေတြက ဘဂၤလီေတြကို ဖမ္းဆီးျပီး ရခိုင္ျပည္ကို အလံုးအရင္း တင္သြင္းလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကိုေတာ့ ကိုရဲရင့္သစၥာ သေဘာတူထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေခတ္က ဘဂၤလီလူမ်ိဳးေတြ ရခိုင္ျပည္ကို ဆႏၵအေလ်ာက္ ကိုယ့္အစီအစဥ္နဲ႔ကိုယ္ လာေရာက္အေျခခ်တာမ်ိဳးရွိႏိုင္ေပမယ့္ အေရအတြက္မ်ားမ်ားစားစား ရွိမယ္မထင္ပါဘူး။ အဲဒီေခတ္ကာလက ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္မွာ ေပၚတူဂီပင္လယ္ဓားျမေတြဟာ ၾကီးစိုးေနတဲ့အခ်ိန္ကာလျဖစ္တဲ့အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ ဘုရင္၊ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းရဲ့ အစီအစဥ္ ဒါမွမဟုတ္ ေတာ္တန္ရံုလံုျခံဳေရး အေစာင့္အေရွာက္ေတြမပါပဲ ေရလမ္းခရီးနဲ႔ လာေရာက္ဖို႔ဆိုတာ မလြယ္ကူပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ကုန္းလမ္းခရီးအေနနဲ႔ ၀င္ေရာက္မယ့္လမ္းေၾကာင္းကို စဥ္းစားၾကည့္တဲ့အခါ ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ ရခိုင္ျပည္မွာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး စီမံကိန္းေတြ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ခင္ကာလအထိ ရခိုင္ျပည္နဲ႔ဘဂၤလားၾကားက လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အေျခအေနဟာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းျပီး သားရဲတိရစၦာန္ထူေျပာတဲ့ ေတာလမ္းခရီးျဖစ္ေနပါတယ္။ ခုခ်ိန္ထိရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ ထိစပ္ေနတဲ့ Bandarban ေဒသဟာ သစ္ေတာေတြဖံုးလႊမ္းေနတဲ့ ေဒသတစ္ခုအျဖစ္ တည္ရွိေနဆဲပါပဲ။ အဲဒီေခတ္ကာလက ဒတ္ခ်္ေတြရဲ့ ကၽြန္အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္ငန္းဟာ ကမၻာေပၚမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို က်ယ္ျပန္႔လ်က္ရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီဖမ္းဆီးရမိတဲ့ ကၽြန္တိုင္းကို ရခိုင္ျပည္မွာ ထားတာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ တျခားေနရာေတြကို ျပန္လည္ေရာင္းခ်တာမ်ိဳးလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒတ္ခ်္အေရွ႔အိႏိၵယကုမၸဏီနဲ႔ ရခိုင္ျပည္ဆက္ဆံေရးနဲ႔ပတ္သက္ျပီး သိခ်င္ရင္ D.G.E Hall. 1960. "Studies in Dutch Relations with Arakan," Burma Research Society Fiftieth Aniversary Publication Volume II မွာ ေလ့လာဖတ္ရႈႏိုင္ပါတယ္။ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ေျပာရရင္ ေျမာက္ဦးဟာ အဲဒီေခတ္ကာလက ကၽြန္အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္ငန္းအတြက္ ေရာင္းသူ၊၀ယ္သူဆံုရာ ေစ်းကြက္တစ္ခုျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။ အဲဒီကၽြန္ေတြဟာ ကၽြန္ကုန္သည္ေတြနဲ႔အတူ ရခိုင္ျပည္ကေန ဗမာျပည္မနဲ႔ အာရွ၊အာဖရိက ေဒသအႏွံ႔အျပားကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို အလုပ္ၾကမ္းလုပ္ဖို႔ အိႏိၵယလူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ဘဂၤလီေတြကို ကမၻာတ၀ွန္းကို ပို႔ေဆာင္ျခင္းဟာ ၁၈ရာစုဦးကာလအထိ တြင္က်ယ္ေနခဲ့ပါတယ္။ သက္ဦးဆံပိုင္ ဘုရင္စနစ္မွာ စစ္သံု႔ပန္႔၊ကၽြန္အစရွိတဲ့လူေတြကို အဲဒီဘ၀ကလြတ္ခ်င္ရင္ ကၽြန္ပိုင္ရွင္ သို႔မဟုတ္ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းက ကင္းလြတ္ခြင့္ျပဳမွသာ ကၽြန္အျဖစ္က လြတ္ေျမာက္ခြင့္ရတဲ့ ဓေလ့ထံုးစံတစ္ရပ္ရွိပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာ တင္ျပသြားတဲ့အထဲမွာ ဒီကၽြန္ေတြဟာ ေနာက္ပိုင္း လြတ္လပ္ခြင့္ရသြားၾကတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားေပမယ့္ အေထာက္အထားေပးထားတာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္အေပၚမွာေျပာခဲ့သမွ် ျခံဳငံုျပီးျပန္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ရခိုင္မွာ အစၥလာမ္သာသနာျပဳလို႔ ရခိုင္တခ်ိုဳ႕ မူဆလင္ျဖစ္လာတယ္ဆိုတဲ့ သမိုင္းအေထာက္အထားဟာ ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီးကလြဲလို႔ တျခားေရွးေဟာင္းရခိုင္သမိုင္း က်မ္းဂန္ေတြမွာ မပါရွိတဲ့အျပင္ ဘဂၤလီအေျခခ်ေနထိုင္မႈမွာ တရား၀င္၀င္ေရာက္ အေျခခ်ေနထိုင္ခြင့္ရခဲ့တဲ့ ဘဂၤလီဦးေရ ေျမာက္ဦးေခတ္တေလွ်ာက္ အနည္းငယ္ပဲရွိျပီး အမ်ားစုကေတာ့ စစ္သုံ႔ပန္႔၊ကၽြန္အျဖစ္ ဖမ္းဆီးတင္သြင္းလာလို႔ ေရာက္ရွိလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကို ထပ္ရွင္းပါရေစ။



ေပၚတူဂီ သေဘၤာ

၁၈ရာစုဦးကာလက အာဖရိကတိုက္ကို တင္ပို႔ျခင္းခံရတဲ့ ဘဂၤလီမ်ား


ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက မင္းေစာမြန္ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို စတင္တည္ေထာင္စဥ္က ေဂါလ္ စူလတန္ရဲ့အကူအညီနဲ႔ တည္ေထာင္ခဲ့တာျဖစ္လို႔ ဘဂၤလီအေျခခ်မႈဟာ ေျမာက္ဦးေခတ္အေစာပိုင္းကာလကတည္းက အနည္းငယ္ရွိခဲ့တယ္လို႔ဆိုေပမယ့္ ဦးခင္ေမာင္ေစာရဲ့ Religions of Arakan စာတမ္းထဲက ကမန္မူဆလင္သမိုင္းမွာေတာ့ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကိုတည္ေထာင္စဥ္က စတင္အေျခခ်ခဲ့တဲ့ စစ္သည္ေတာ္ေတြဟာ အာဖကန္နဲ႔ မဂိုမူဆလင္ေတြျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။မင္းေစာမြန္ကို ကူညီေပးတဲ့ မူဆလင္စစ္သူၾကီးတစ္ဦးရဲ့နာမည္က Wahlid Khanလို႔သိရပါတယ္။ Khan ဆိုတဲ့အမည္ဟာ ကၽြန္ေတာ္ဗဟုသုတရွိသေလာက္ကေတာ့ အိႏိၵယမူဆလင္နဲ႔ပထန္လူမ်ိဳးေတြရဲ့ နာမည္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဂၤလီနာမည္မဟုတ္ပါဘူး။ ကမန္ဆိုတဲ့အမည္ဟာ အဲဒီေခတ္က အသံုးမ်ားတဲ့ ပါရွားဘာသာစကားျဖစ္ျပီး ေလးသည္ေတာ္လို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ေမာင္ဆႏၵ(လယ္ေ၀း)ရဲ့ ကမန္လူမ်ိဳးသမိုင္းကို ေသခ်ာမဖတ္ဖူးေပမယ့္ သူေျပာသလို ကမန္ဟာ ရခိုင္မွာနဂိုကတည္းကရွိေနတဲ့ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးဆိုရင္ အဲဒီလူမ်ိဳးစုကို ရခိုင္ဘာသာနာမည္မေပးပဲ ဘာလို႔ပါရွားနာမည္ ကမန္လို႔ေပးရတာလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုရွိေနပါတယ္။ ဦးခင္ေမာင္ေစာရဲ့ စာတမ္းထဲမွာ ေျမာက္ဦးထီးနန္းတည္ေထာင္ျပီး ႏွစ္ႏွစ္ရာခန္႔အၾကာမွာ မဂိုမင္းသား ရွားရႈဂ်ာနဲ႔ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါေတြဟာ ရခိုင္ျပည္ကို လာေရာက္ခိုလႈံရာကေန အရင္ေရာက္ေနတဲ့ မူဆလင္စစ္သည္ေတာ္ မ်ိဳးဆက္နဲ႔ေပါင္းစပ္ျပီး ကမန္တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စု ေပၚေပါက္လာတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီကမန္သမိုင္းအတြက္ ဦးခင္ေမာင္ေစာကိုးကားခဲ့တဲ့ က်မ္းေတြကေတာ့ Myo Min,Old Burma p-38. See and compare with Maurice Collis in collaboration with San Shwe Bu, "Arakan's Place in the Civilization of the Bay" in Journal of Burma Research Society, Vol. XXIII, p. 493. M. Collis, "Arakan's Place in the Civilization of the Bay", XXIII, p. 493. တို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာဆီမွာ ဒီစာအုပ္ေတြ ရွိလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ Logically သံုးသပ္ၾကည့္ရင္ ကမန္မူဆလင္ေတြဟာ ဘဂၤလီေတြနဲ႔ ဘာသာစကား၊ရုပ္ရည္ရူပကာ မတူညီတဲ့အတြက္ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ျပန္ၾကားခ်က္တစ္ခုမွာ ေရးထားသလို မဂိုမင္းသား ရွားရႈရွာနဲ႔ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါေတြ ေျမာက္ဦးကို လာေရာက္ခိုလႈံခဲ့လို႔ ဘဂၤလီအေရအတြက္တိုးပြားလာတယ္ဆိုတဲ့ တင္ျပခ်က္ဟာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ယူဆမိပါတယ္။ အကယ္၍ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းကသာ ဘဂၤလီအေရအတြက္မ်ားမ်ားစားစား ရွိေနမယ္ဆိုရင္ ကမန္ေတြဟာ ဘာသာတူဘဂၤလီေတြရဲ့ ၀ါးျမိဳျခင္းခံရျပီး ယခုအခ်ိန္မွာ သီးသန္႔လူမ်ိဳးစုတစ္ခုအေနနဲ႔ က်န္ရွိေနစရာ အေၾကာင္းမရွိပါဘူး။
ေျမဒူး မူဆလင္ သမိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႔အစည္း အပိုင္း(၄)မွာ ဆက္လက္ တင္ျပပါအုန္းမယ္


                                                                                                 ျမတ္သိန္းထြန္း(၂၄.၇.၂၀၁၂)




အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးပို႔စ္မ်ား


ကိုရဲရင့္သစၥာ-     ကို Myat Thein Tun အားေျဖၾကားျခင္း
ျမတ္သိန္းထြန္း-   ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္(၁)
ကိုရဲရင့္သစၥာ-     သမိုင္းတို႔အား ျပန္လွန္ၾကည့္ျခင္း
ျမတ္သိန္းထြန္း-   ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္(၂)
ကိုရဲရင့္သစၥာ-     သမိုင္းအမွန္တို႔ အသံျမည္ေလေသာ္
ျမတ္သိန္းထြန္း-   ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႕အစည္း အပိုင္း(၁)
ျမတ္သိန္းထြန္း-     ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႔အစည္း အပိုင္း(၂)
ကိုရဲရင့္သစၥာ-      ျပန္ၾကားခ်က္-ဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ ျမန္မာလူ႕အဖြဲ႔အစည္း အပိုင္း(၁)
ကိုရဲရင့္သစၥာ-  

ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္ (၁)

by Myat Thein Tun on Monday, June 25, 2012 at 6:50am ·

                        ကိုရဲရင့္သစၥာေရ ကၽြန္ေတာ္ေမးထားတာကို တကူးတကႏုတ္နဲ႔ ေျဖၾကားေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္။ အဲဒီႏုတ္ေအာက္မွာ ကြန္မန္႔ေပးလို႔ မရတဲ့အတြက္ ဒီမွာပဲ ေရးလိုက္ပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ေျဖၾကားမႈအရ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းက အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ကမန္တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးရွိခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ကမန္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အစ္ကို႔ရဲ့အျမင္နဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ ထပ္တူက်ပါတယ္။ ကမန္ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရခိုင္လူမ်ိဳးစု၀င္၊ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ တိုင္းရင္းသားတစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကလြဲရင္ ဘာသာစကား၊လူေနမႈစရိုက္က ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ အတူတူပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ရိုဟင္ဂ်ာအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ အစ္ကိုေျပာသြားတဲ့ အထဲမွာေတာ့ စာေတြ႕ေတြကို ကိုးကားသြားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့ ဘာသာစကား၊ လူေနမႈစရိုက္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကက်န္တဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ကြာျခားပါတယ္။ ဘာသာတူခ်င္းျဖစ္တဲ့ ကမန္နဲ႔ေတာင္မတူပါဘူး။ ဒါကေတာ့ ကိုယ္ေတြ႕ပါ။
                         ေနာက္တစ္ခ်က္က ရိုဟင္ဂ်ာကို တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ေၾကျငာခဲ့တယ္လို႔ ေျပာသြားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေမးစရာရွိလာပါျပီ။ ဘယ္လိုမ်ိဳး ေၾကျငာခဲ့ပါသလဲ။ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ရံုးက ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာလား။ ဒါမွမဟုတ္ လႊတ္ေတာ္မွာ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ျပီး တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အတည္ျပဳခဲ့တာလား။ ျမန္မာ့အသံမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဘာသာ ထုတ္လႊင့္ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ အဲဒါကိုေတာ့ျငင္းစရာမရွိပါဘူ။ ဒါေပမယ့္ အသံလႊင့္ခြင့္ျပဳတိုင္း ဌာေနတိုင္းရင္းသားျဖစ္လို႔ ဆိုတာၾကီးက်ေတာ့ သိပ္သဘာ၀မက်ဘူး ထင္ပါတယ္။ အဲလိုသာအသံလႊင့္ခြင့္ရလို႔ တိုင္းရင္းသားျဖစ္စတမ္းဆိုရင္ ဘီဘီစီျမန္မာပိုင္း ထုတ္လႊင့္ခြင့္ေပးထားတဲ့ ျဗိတိန္ကလည္း ျမန္မာက ေတာင္းဆိုရင္ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳရမွာေပါ့။
                         နယ္စပ္တေလွ်ာက္ တိုင္းရင္းသားေတြ ဟိုဖက္ဒီဖက္ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထိုင္ၾကတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္သိပါတယ္။ ဥပမာ ေကာ့ေသာင္းဖက္မွာဆိုရင္ ဘုတ္ျပင္း၊မလိ၀မ္းဖက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ထိုင္းလူမ်ိဳးေတြရွိၾကတယ္။ ပသွ်ဴးေတြရွိၾကတယ္။ အိႏိၵယနယ္စပ္မွာဆိုရင္ ကသည္းေတြ၊ခ်င္းေတြ ဟိုဖက္ဒီဖက္ ရွိၾကတယ္။ ရခိုင္-ဘဂၤလားနယ္စပ္မွာဆိုရင္လည္း ရခိုင္ေတြဟိုဖက္ ဒီဖက္ရွိၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ့္ဗဟုသုတအရ ရိုဟင္ဂ်ာကေတာ့ အဲလိုမဟုတ္ဘူးခင္ဗ်။ ရခိုင္ေတြ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံထားရတယ္ဆိုတာက နဂိုကတည္းက အဲဒီေနရာမွာေနတဲ့တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေနလို႔။ ဥပမာ ဗိုလ္မင္းေတာင္ေပါ့ေလ။ ခုထိျမိဳ႔စားတစ္ေယာက္ကို ဌာေနေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေနဆဲပဲ။ ခုလက္ရွိတိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံထားရတဲ့ ၀တို႔ ကိုးကန္႕တို႔ဆိုတာကလည္း တရုတ္ျပည္ကခိုး၀င္လာတာမဟုတ္ပဲ နဂိုကတည္းက ဟိုဖက္ဒီဖက္ အဲေဒသမွာေနခဲ့တဲ့ လူေတြျဖစ္တယ္လို႔ ၁၉၃၃ခုႏွစ္ထုတ္ Races Of Burma စာအုပ္မွာ မွတ္သားဖူးပါတယ္။
                         အဲစာအုပ္မွာေတာ့ ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ အေျခခ်ေနထိုင္လာၾကတဲ့ အိႏိၵယႏြယ္ဖြား လူမ်ိဳးေတြကို တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိပါဘူး။ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ နာမည္လည္း လံုး၀မပါပါဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ သူတို႔ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆိုေနတဲ့ အာရပ္သေဘာၤသားေတြနဲ႔ သက္လူရိုင္းဘုရင္မလက္ထပ္ျပီး ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးျဖစ္ေပၚလာတာတို႔၊ ရခိုင္ျပည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီေနထိုင္ခဲ့တာတို႔ဆိုတာ ယံုတမ္းပံုျပင္ေတြျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။
                         အစၥလာမ္သာသနာဟာ ေျမာက္ဦးေခတ္ကတည္းက ရခိုင္မွာရွိခဲ့တယ္လို႔ မွတ္သားဖူးတယ္။ ဘဂၤလီ၊ပထန္၊မဂို စတဲ့လူမ်ိဳးေတြလည္း အဲဒီအခ်ိန္က အ၀င္အထြက္ရွိမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဗုဒၶဘာသာ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္မွာ ႏိုင္ငံျခားသား ဘာသာျခားအေျခခ်ေနထိုင္တဲ့ အေရအတြက္ဟာ အေတာ္နည္းလိမ့္မယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။ အဲဒီလိုနည္းခဲ့လို႔လည္း ဘာသာေရးအေဆာက္အအံု၊ စာေပ၊ယဥ္ေက်းမႈလက္ရာေတြ အားလံုးဟာ ဗုဒၶဘာသာယဥ္ေက်းမႈေတြျဖစ္ေနတာပါ။ သမိုင္းကိုေျခရာေကာက္မယ္ဆိုရင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားလိုအပ္ပါတယ္။ ၁၉၅၀ခုႏွစ္ထိ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာပါတဲ့ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ေတာင္ မေတြ႕ဖူးပါဘူး။ ဒီလူမ်ိဳးေတြဟာ ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္မွာ ရခိုင္နယ္တြင္းကို အလုပ္လုပ္ဖို႔ ၀င္လာတဲ့ အိႏိၵယ(ပါကစၥတန္၊အိႏိၵယ၊ဘဂၤလားေဒ့ရွ္)က ဘဂၤလီလူမ်ိဳးေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။
                         ေနာက္တစ္ခုက ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဗလီေတြကို မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးခံရလို႔၊ အြန္လိုင္းေပၚမွာ အစၥလာမ္ဘာသာကို နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ပုတ္ခတ္ေစာ္ကားၾကလို႔ ရိုဟင္ဂ်ာေတြက ဒီျပႆနာကို ဘာသာေရးျပႆနာလို႔ ခံယူၾကတယ္လို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာဆိုထားတာ ေတြ႕ပါတယ္။ ခုကၽြန္ေတာ္တို႔ျမင္ေနရ၊ၾကားေနရတဲ့ အဲဒီအျဖစ္သနစ္ေတြဟာ မ်က္ေမွာက္အက်ိဳးတရားေတြျဖစ္ျပီး အဲဒီအက်ိဳးတရားေတြျဖစ္လာဖို႔ ဘယ္လိုအျဖစ္သနစ္ေတြ အေၾကာင္းခံခဲ့သလဲဆိုတာကို ကိုရဲရင့္သစၥာ မသိေသးလို႔ ဒီလိုေျပာတာ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီျဖစ္ရပ္ေတြ စတင္ျမစ္ဖ်ားခံရာကို ၾကည့္လိုက္ရင္ ဒုတိယကမၻာစစ္ကာလတုန္းက ဂ်ပန္အ၀င္၊ ျဗိတိသွ်အထြက္မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း အံုလိုက္ က်င္းလိုက္ေရြ႕ေျပာင္းအေျခခ်ေနၾကတဲ့ ဘဂၤလီေတြကို အဂၤလိပ္တပ္ေတြ လက္နက္တပ္ဆင္ေပးရာကေန  လက္နက္မရွိတဲ့ ေဒသခံဌာေနတိုင္းရင္းသား ရခိုင္၊ျမိဳ၊ခမီ၊သက္၊ဒိုင္းနက္၊မရမၼာလူမ်ိဳးေတြကို ဘာသာေရးေခါင္းစဥ္တပ္ျပီး လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့ရာကေန စတင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကာလတုန္းက အဲဒီေဒသမွာရွိတဲ့ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းေတြ၊ ေစတီ၊ဘုရားပုထိုးေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ပ်က္စီးခဲ့ရသလဲဆိုတာ မီဒီယာဆိုတာ ဘာမွန္းမသိတဲ့ေခတ္ျဖစ္လို႔ အျပင္ကဘယ္သူမွမသိခဲ့ၾကပါဘူး။ အလႅာအရွင္ရဲ့ နာမေတာ္ကို ေအာ္ဟစ္တိုင္တည္ျပီး ရြာလံုးကၽြတ္မီးရိႈ႕၊သတ္ျဖတ္၊မုဒိန္းက်င့္ခဲ့ၾကတဲ့ ဘဂၤလီေတြရဲ့ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ေဒသခံရခိုင္လူမ်ိဳးေတြရဲ့ စိတ္ထဲမွာ အလႅာဟာ နာက်ည္းစရာအမည္တစ္ခုျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကေနစခဲ့တဲ့ ရန္ျငိဳးေတြဟာ ဒီေန႔အထိ ခါးသီးစြာတည္ရွိေနဆဲပါပဲ။ ဒီၾကားထဲမွာ အျပန္အလွန္သတ္ျဖတ္မႈေတြ အမ်ားၾကီးရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာ သနားစရာလူသားေတြအျဖစ္ တစ္ေယာက္ခံရတိုင္း ႏွစ္ေယာက္စာသတင္း ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ေတြဖက္ကေတာ့ ၁၀ေယာက္ေလာက္ ခံရရင္ေတာင္မွ ျပည္ပသတင္းဌာနမေျပာနဲ႔၊ ျပည္တြင္းသတင္းဂ်ာနယ္ေတြမွာေတာင္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပမခံခဲ့ရပါဘူး။
                          ဒီဘဂၤလီေတြအေၾကာင္းနဲ႔ဆက္စပ္ျပီး သမိုင္းထဲက ျမန္မာမူဆလင္ေတြအေၾကာင္း လက္လွမ္းမီွသေလာက္ ေလ့လာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ ဘာသာျခားလို႔ ခြဲျခားသတ္မွတ္လို႔မရေလာက္ေအာင္ထိ လူေနမႈပံုစံ၊ ၀တ္စားဆင္ယင္ပံု၊ တိုင္းျပည္အေပၚထားတဲ့ သစၥာတရား စတဲ့အခ်က္မ်ားစြာ ဗုဒၶဘာသာျမန္မာေတြနဲ႔ ထပ္တူက်ေနတာ ေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ကေန ကိုလိုနီေခတ္ဖက္ ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ ဆရာၾကီးဦးရာဇတ္တို႔လို ေသြးေႏွာျမန္မာမူဆလင္ေတြရဲ့ ဘ၀မွတ္တမ္းေတြကလည္း တကယ့္ကို ခ်ီးက်ဴးေလးစားစရာေကာင္းလွပါတယ္။ ဒီလိုလူမ်ိဳးေတြကို ျမန္မာမဟုတ္ဘူးလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမွခြဲျခားျမင္စရာအေၾကာင္း မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာ့ေျမမွာေမြး၊ျမန္မာျပည္အေပၚ သစၥာေစာင့္သိ အနစ္နာခံခဲ့ၾကတဲ့ ျမန္မာမူဆလင္ေတြဟာ ဒီဘဂၤလီေတြရဲ့ လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာ့လူ႕အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေမွးမွိန္ခဲ့ရပါတယ္။ အစၥလာမ္ဘာသာဟာလည္း အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ဘာသာတရားအျဖစ္ ရႈျမင္သံုးသပ္ခံေနရပါတယ္။
                      ကၽြန္ေတာ္ထင္တာေျပာရရင္ အစၥလာမ္ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ ၀ါဒေတြဟာ ကိုလိုနီေခတ္အတြင္းမွာ အိႏိၵယကေနေရြ႕ေျပာင္းလာတဲ့ မူဆလင္ေတြဆီကပါလာတယ္လို႔ ယူဆမိပါတယ္။ အဲဒီအစြန္းေရာက္မႈကလည္း ျပည္တြင္းကျမန္မာေတြကို အစြန္းေရာက္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္လိုက္တယ္လို႔ထင္မိပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာအဆိုးဆံုးကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္က ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသူေတြပါပဲ။ ရခိုင္ေတြသာ နဂိုကတည္းက မူဆလင္မုန္းတီးသူေတြျဖစ္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ကမန္ဟာရခိုင္မွာ တိုင္းရင္းသားျဖစ္လာစရာ အေၾကာင္းလံုး၀မရွိပါဘူး။
                       အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ ဆက္စပ္ျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာေနာက္ဆံုးေျဖထားတဲ့အေျဖကို ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ထပ္ျပီးေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာသြားတာက-
[ကြၽန္ေတာ့္ အျမင္ေျပာရရင္ေတာ့ တရားဝင္ႏိုင္ငံသားဘဂၤလီေတြျမန္မာ့ေျမေပၚရွိေနျခင္း ဟာ ျမန္မာမြတ္စလင္ ေတြနဲ႕ တစ္ျခားဘာသာဝင္ ျမန္မာေတြၾကားမွာ ဘာျပႆနာမွ မရွိပါဘူး။ သမိုင္းသင္ခန္းစာ အမ်ားၾကီးရထားတဲ့ ဆင္ျခင္တုံတရားရွိတဲ့ ႏိုင္ငံသားေတြက ေတာ့ ျပႆနာ ကိုေရွာင္ၾကမွာ အေသအခ်ာပါဘဲ။]
                       ဒီအခ်က္ကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ သေဘာမတူပါဘူး။ ေလာေလာဆယ္ ျဖစ္သြားတဲ့ ေက်ာက္နီေမာ္လူသတ္မႈနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ျပီး ေတာင္ကုတ္မွာ လူသတ္မႈၾကီးတစ္ခု ျဖစ္သြားခဲ့တယ္။ ျပႆနာရဲ့အစဟာ ဘဂၤလီေတြဆီကေန စတာပါ။ တရား၀င္ႏိုင္ငံသား ဘဂၤလီ အေရအတြက္နည္းနည္းရွိျခင္းဟာ ျမန္မာလူေနမႈစနစ္ထဲ အလြယ္တကူ ေရာေႏွာစိမ့္၀င္သြားႏိုင္ေပမယ့္ ခုျမန္မာပိုင္နက္အတြင္းမွာ ဘဂၤလီအမ်ားအစားရွိျခင္းကေတာ့ အလားတူဆိုး၀ါးတဲ့ ျပႆနာေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ ဆက္ျပီးျဖစ္ေပၚေစပါလိမ့္မယ္။ သမိုင္းသင္ခန္းစာဘယ္ေလာက္ပဲရရ၊ မီးပြားေလးတစ္စက တစ္ျမိဳ႕လံုးကို မီးေလာင္တိုက္သြင္းပစ္ႏိုင္သလို ကိုယ့္ေသြးကိုယ္သားကို ထိပါးလာရင္ ဘဂၤလီပဲျဖစ္ျဖစ္၊ျမန္မာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္သူမွဆင္ျခင္တံုတရား ႏွလံုးသြင္းႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ ျဗိတိသွ်ေတြေမႊးခဲ့တဲ့ ဒီရန္ျငိဳးေတြဟာ ကမၻာတည္သေရြ႕ တည္ရွိေနအုန္းမွာပါပဲ။ ႏွစ္ဖက္စလံုး ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္းေနဖို႔ ၾကိဳးစားမယ္ ဆိုရင္ေတာင္မွ မေတာ္တဆပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အဓိကရုန္းဖန္တီးလိုတဲ့ တစ္စံုတစ္ေယာက္က လုပ္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္မေရြးေသြးေျမက်မႈေတြ ထပ္ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ခုခ်ိန္မွာ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာအမ်ားစုက ျမန္မာမူဆလင္ေတြကို ဘဂၤလီရိုဟင္ဂ်ာနဲ႔ခြဲျခားျပီး ျမင္ေနပါေသးတယ္။ အကယ္၍ ဘဂၤလီေတြသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ျဖစ္လာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ျမန္မာမူဆလင္ေတြရဲ့ သမိုင္းဟာ ဘဂၤလီေတြရဲ့ အရိပ္ဆိုးလႊမ္းမိုးခံရျပီး အစၥလာမ္ဘာသာဟာလည္း သူတို႔ရဲ့စရိုက္ဆိုးေတြေၾကာင့္ ပိုျပီးနာမည္ပ်က္မယ့္ အလားအလာေတြရွိေနတယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။
                         ယံုၾကည္ခ်က္ျခင္းမတူတဲ့အတြက္ ကိုရဲရင့္သစၥာေရးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ရာႏႈန္းျပည့္မၾကိဳက္ေပမယ့္ အဆင့္အတန္းရွိတဲ့ ေရးသားတင္ျပပံုကို တကယ္ပဲႏွစ္သက္မိတယ္ဆိုတာ ၀န္ခံပါရေစ။ အျမင္ခ်င္းမတူေပမယ့္ ေရးတာၾကိဳက္လို႔ လိုက္ဖတ္ေနတဲ့ စာဖတ္ပရိသတ္တစ္ေယာက္အျဖစ္ ကၽြန္ေတာ့္ကို မွတ္ယူေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္လည္း အခြင့္အခါသင့္ရင္ ေအးေအးေဆးေဆး ေဆြးေႏြးခြင့္ရခ်င္ပါေသးတယ္


                                                                                                ျမတ္သိန္းထြန္း(၂၅၊၆၊၂၀၁၂)


ရဲရင့္သစၥာ-ကို Myat Thein Tun အားေျဖၾကားျခင္း

ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္ (၂)

by Myat Thein Tun on Wednesday, June 27, 2012 at 10:12am ·

                    ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ဒုတိယေျမာက္ ျပန္ၾကားခ်က္ကို ဖတ္ရႈျပီးတဲ့အခါ အစ္ကို႔ရဲ့ တင္ျပခ်က္ေတြကို ေတာ္ေတာ္ ႏွစ္ျခိဳက္မိပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာဟာ ျမန္မာမူဆလင္ေတြထဲမွာ နာမည္ေက်ာ္ၾကားျပီး ၾသဇာရွိတဲ့ စာေရးသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ရဲ့ အျပဳသေဘာ ေဆြးေႏြးမႈေတြကေန ျမန္မာမူဆလင္ေတြရဲ့ တျခားတိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးေတြၾကားမွာ အျပဳသေဘာဆက္ဆံေရးေတြ ပိုမိုတိုးတက္ လာလိမ့္မယ္လို႔ ရိုးသားစြာ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။ အစ္ကို႔ရဲ့ ပထမျပန္ၾကားခ်က္ထဲက တခ်ိဳ႔အခ်က္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္နားလည္မႈလြဲသြားတာကို ေထာက္ျပေပးတဲ့ အတြက္လည္း ေက်းဇူးတင္မိပါတယ္။
                   ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ ဒုတိယေျမာက္ျပန္ၾကားခ်က္ဟာ ပထမျပန္ၾကားခ်က္ထက္စာရင္ ပိုျပီးျပည့္စံုတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ၊ အကိုးအကားေတြ ပါလာတဲ့အတြက္ စာဖတ္သူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ပိုျပီး အားရေက်နပ္မိပါတယ္။ အစ္ကို႔ရဲ့ျပန္ၾကားခ်က္ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္အေနနဲ႔ အျမင္တူတာရွိသလို သေဘာမတူတာေတြလည္း ရွိေနတဲ့အတြက္ ဒီစာကိုေရးလိုက္တာပါ။
                   ကိုရဲရင့္သစၥာ မွီျငမ္းကိုးကားသြားတဲ့ ဂ်ဴးသမိုင္းသုေတသီ မိုေရွေရဂါရ္တင္ျပတဲ့ ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္ခင္ထိ ရခိုင္ေတြနဲ႔ ဘဂၤလီေတြၾကားမွာ ပဋိပကၡလံုး၀မရွိခဲ့ဘူးဆိုတာကို ကၽြန္ေတာ္ရဲ့လက္ရွိ ဗဟုသုတအရ  ထပ္တူက်တဲ့အတြက္ ခၽြင္းခ်က္မရွိ သေဘာတူပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး ဆိုးသြမ္းေသာင္းက်န္းသူေတြက ဘဂၤလီေတြကိုစတင္တိုက္ခိုက္ခဲ့လို႔ ဆိုတဲ့အခ်က္ကိုေတာ့ လက္ခံဖို႔ခက္ခဲပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္နဲ႔ဆက္စပ္ျပီး ေဒါက္တာေအးခ်မ္းနဲ႔ကၽြန္ေတာ့္ရဲ့ ေရးသားေျပာဆိုခ်က္ဟာ ပုဂၢလိကခံစားမႈနဲ႔ ပါးစပ္ရာဇ၀င္ကိုအေျခခံထားတယ္လို႔ ကိုရဲရင့္သစၥာေရးထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ရခိုင္ေတြက စတင္တိုက္ခိုက္ပါတယ္လို႔ အခိုင္အမာဆိုထားတဲ့ မိုေရွေရဂါရ္ရဲ့ သုေတသနမွတ္တမ္းဟာ ဘယ္လိုခိုင္မာတဲ့ သက္ေသသာဓကေတြကို အေျခခံထားသလဲဆိုတာ ေမးစရာရွိလာပါျပီ။ ျဗီတိသွ်အေျပး-ဂ်ပန္အ၀င္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးခ်င္းတိုက္ခိုက္မႈမွာ အဲဒီေခတ္မွာ အစိုးရပိုင္းက မွတ္တမ္းတင္ထားတဲ့ ခိုင္မာတဲ့ မႈခင္းမွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြကို မိုေရွေရဂါရ္ မွီျငမ္းကိုးကားခြင့္ ရခဲ့ပါသလား။ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ေျပာရရင္ အဲဒီသမိုင္းသုေတသီဟာလည္း နီးစပ္ရာပါးစပ္သတင္းေတြကို စုစည္းျပီး အဲဒီစာတမ္းကိုျပဳစုခဲ့တာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေတာ့ ရခိုင္ကိုေမးရင္ ဘဂၤလီကစသတ္တာ၊ ဘဂၤလီကိုေမးရင္ ရခိုင္က စသတ္တာ စသျဖင့္ ဆန္႔က်င္ဖက္ အေျဖေတြထြက္လာပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအေနအထားဟာလည္း ခုျဖစ္ေနတဲ့ျပႆနာအတိုင္းပါပဲ။ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရွိတဲ့အတြက္ ျဖစ္လာတဲ့ျပႆနာပါ။
                 ေနာက္တစ္ခါ အေပၚက ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ သေဘာတူခဲ့ၾကတဲ့ အခ်က္ကို ျပန္ေကာက္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္ခင္ထိ ဘဂၤလီနဲ႔ရခိုင္ေတြၾကားမွာ ပဋိပကၡမရွိခဲ့ဘူး ဆိုတဲ့အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္မရွိခဲ့ရတာလဲ။ ဘဂၤလီဦးေရနည္းလို႔လား။ မဟုတ္ရင္ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာသလို ရခိုင္ဦးေရပဲ နည္းေနလို႔လား။  ဗဒံုမင္း(ဘိုးေတာ္ဘုရား)ရဲ့ က်ဴးေက်ာ္စစ္ေၾကာင့္ အဲဒီေနရာမွာ ရခိုင္ေတြ အမ်ားအျပားသတ္ျဖတ္ခံရလို႔ အဂၤလိပ္ပိုင္တဲ့ ဘဂၤလားနယ္ထဲကို ၀င္ေျပးသြားတာေၾကာင့္ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ရခိုင္ေတြနည္းပါးသြားတယ္ဆိုတဲ့ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း သူ႕စာအုပ္မွာ မွီျငမ္းထားတဲ့ Michael W. Charney ရဲ့ PhD က်မ္းကို  ကိုရဲရင့္သစၥာက ေဖာ္ျပသြားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ခါ မိုေရွေရဂါရ္ရဲ့ စာအုပ္ကို ကိုးကားျပီး ေတာင္ပိုင္းက သတ္ျဖတ္မႈေတြေၾကာင့္ မူဆလင္ေတြဟာ ေျမာက္ပိုင္းမွာ သြားေရာက္စုေ၀းခဲ့တယ္လို႔ ေျပာသြားတဲ့အတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းက ဌာေနတိုင္းရင္းသား မူဆလင္ကမန္ေတြဟာ ေျမာက္ပိုင္းမွာ သြားေရာက္စုေ၀းၾကတယ္လို႔ ယူဆရမလိုျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ခုလက္ရွိအခ်ိန္မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဘယ္အပိုင္းက ကမန္ဦးေရပိုမ်ားပါသလဲ။ ေတာင္ပိုင္းရခိုင္ေတြရဲ့ သတ္ျဖတ္မႈေၾကာင့္  မူဆလင္ေတြေျမာက္ပိုင္းမွာ စုေ၀းရတယ္ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္သိထားတဲ့ ကမန္နဲ႔ရခိုင္ၾကားမွာ ေျမာက္ဦးေခတ္ပုန္ကန္မႈ တစ္ခုကလြဲရင္ တျခားပဋိပကၡမရွိဘူးဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ ကြဲလြဲေနသလို ခုခ်ိန္ထိ ေတာင္ပိုင္းမွာ ကမန္ဦးေရအမ်ားအျပားရွိေနတဲ့ အခ်က္နဲ႔လည္း ကိုက္ညီမႈမရွိပါဘူး။ ဒီေနရာမွာ ကိုရဲရင့္သစၥာ ေဖာ္ျပထားတဲ့အခ်က္ေတြဟာ ဘဂၤလီနဲ႔ကမန္ကို ေရာျပီးေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာရည္ညႊန္းလိုတဲ့ ေတာင္ပိုင္းက ေျမာက္ပိုင္းကို တိမ္းေရွာင္လာတဲ့ မူဆလင္ေတြဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲကို ကိုလိုနီေခတ္အတြင္း လယ္ကူလီလုပ္ဖို႔ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤလီေတြျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ေျမာက္ပိုင္းေဒသ ၁၉၄၂ မတိုင္ခင္အေျခအေနကို ျပန္သြားၾကည့္ရေအာင္ပါ။
                နတ္ျမစ္တစ္ဖက္ကမ္း ဘူးသီးေတာင္-ေမာင္ေတာေဒသဟာ ဗမာက်ဴးေက်ာ္စစ္ေၾကာင့္ ရခိုင္ေတြ ဘဂၤလားနယ္ထဲကို ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ရတဲ့အတြက္ လူဦးေရက်ဲပါးခဲ့တယ္။ လူဦးေရက်ဲပါးတယ္ ဆိုကတည္းက ဒီေဒသမွာ လက္က်န္လူေတြဟာ ရခိုင္ေတြကလြဲျပီး တျခားလူမ်ိဳးေတြမျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ရခိုင္ေဒသ ျဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္လက္ေအာက္ ေရာက္လာတဲ့အခါ လယ္ကူလီလုပ္ဖို႔ ဘဂၤလီေတြကို အမ်ားအျပားေခၚသြင္းလာပါတယ္။ သူတို႔ကို စစ္တေကာင္းသားေတြလို႔ အဂၤလိပ္ေတြက မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကာလဟာ ၁၈၈၀ခုႏွစ္၀န္းက်င္ျဖစ္ပါတယ္။ အေထာက္အထား အကိုးအကား အေနနဲ႔   Rakhine Security Association, Maungdaw, Rakhine State.dated 9th October 1988 က ျမန္မာလို မွတ္တမ္းျပဳစုခဲ့ျပီး အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ဆိုထားတဲ့ Report on the conditions and sufferings of the Rakhaings in Maungdaw  မွာ နတ္ျမစ္တစ္ဖက္ကမ္း ျမန္မာႏိုင္ငံဖက္ျခမ္းကို ၁၈၂၅ခုႏွစ္ကေနစတင္ျပီး ရခိုင္ဘုရင္ရဲ့ေျမးေတာ္ ေမာင္ညိဳဆိုသူကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘဂၤလီေတြ လယ္ကူလီအျဖစ္ ၀င္မလာခင္ထိ ဒီေဒသဟာ ျဗိတိသွ်လက္ေအာက္ခံ ရခိုင္အုပ္ခ်ဳပ္သူရဲ့ လက္ေအာက္မွာ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားစြာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဒီမွတ္တမ္းဟာ ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ အရွင္စကၠိၤတရဲ့ သုေတသနမွတ္တမ္းနဲ႔  ႏိုင္ငံျခားသားေတြျပဳစုခဲ့တဲ့  "R.B.Sonant M. "Akyab District", Page No. 87.  ရယ္ ေနာက္ျပီး The mahamadans Kho. in ref. No. 88255 by the year 194 Disen to 178647 ကို မွီျငမ္းျပဳစုထားတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွတ္တမ္းရဲ့ အဆိုအရ ဘဂၤလီေတြဟာ ၁၈၈၀ကေနစျပီး လယ္ကူလီအျဖစ္ အလုပ္လာလုပ္ၾကေပမယ့္ တကယ္တမ္းအေျခခ်ေနထိုင္ဖို႔ စတင္ခဲ့တာက ၁၉၁၆-၁၉၁၈ၾကားမွာ အေရွ႕အိႏိၵယကုမၸဏီက ဘူးသီးေတာင္-ေမာင္ေတာေဒသကို လမ္းေဖာက္ဖို႔ အလုပ္သမားေတြ ေခၚသြင္းလာရာကေန စတင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ျဗိတိသွ်အစိုးရဟာ ၁၉၃၀ခုႏွစ္မွာ ရာသီလိုက္လယ္ကူလီအျဖစ္ ဘဂၤလီေလးေသာင္းကို စစ္တေကာင္းကေန ေခၚသြင္းလာတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီကာလအတြင္းမွာ ဘဂၤလီေတြဟာ အလုပ္လာလုပ္ျပီး ေနရပ္ျပန္တဲ့လူနဲ႔ အေျခခ်ေနထိုင္က်န္ခဲ့တဲ့လူ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိမယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။ အဲဒီကာလအထိ ဒီေန႔ ေခတ္စားေနတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရမေပၚေသးပါဘူး။ အကယ္၍အဲကတည္းက အဲဒီနာမည္ရွိေနမယ္ဆိုရင္ ျဗိတိသွ်မွတ္တမ္းေတြမွာ မထည့္သြင္းပဲခ်န္ထားစရာ အေၾကာင္းမရွိပါဘူး။ ၁၉၄၂ခုႏွစ္အဓိကရုန္းမွာ ဘူးသီးေတာင္-ေမာင္ေတာက ရခိုင္ေတြဟာ ဘဂၤလီေတြရဲ့ ရန္ျပဳမႈေၾကာင့္ ေက်ာက္ေတာ္ဖက္ကို ေရြ႕ေျပာင္းအေျခခ်ခဲံရျပီး အဲေဒသကရခိုင္ရြာအမ်ားစုဟာ ကုလားရြာေတြျဖစ္ကုန္တယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ အဲဒီေဖာ္ျပခ်က္မွန္ကုန္မႈရွိမရွိကို ခုကုလားေတြေနထိုင္ေနၾကတဲ့ အဲေဒသက ရခိုင္နာမည္နဲ႔ ေက်းရြာေတြစာရင္းကို ၾကည့္ရင္သိႏိုင္ပါတယ္။
                     အဲဒီမွတ္တမ္းေတြကို ေထာက္ရႈျပီး ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ မူဆလင္ေတြဟာ ကမန္ေတြကလြဲရင္ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာသလို ႏွစ္ႏိုင္ငံနယ္စပ္ ဟိုဖက္ဒိဖက္နဂိုကတည္းက ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးစုတစ္ခု မဟုတ္တာ သိသာထင္ရွားပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းစာအုပ္ထဲမွာ ပန္းေတာင္း-ေတာင္ကုတ္လမ္းအတိုင္း ထြက္ေျပးသြားတဲ့ မူဆလင္ဆိုသူေတြဟာ ေဒသခံဌာေနတိုင္းရင္းသား ကမန္မူဆလင္ေတြမဟုတ္ပဲ ဘဂၤလားနယ္ထဲကေန ရခိုင္ျပည္ကို ၀င္ေရာက္အေျခခ်လာတဲ့ ဘဂၤလီေတြဆိုတာ သိသာႏိုင္ပါတယ္။ အထက္မွာေျပာသြားတဲ့ အခ်က္ေတြဟာ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ဘဂၤလီ၊ ရခိုင္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ေခၚတဲ့ဆိုတဲ့စကားကို ကၽြန္ေတာ္ဗဟုသုတရွိသေလာက္ေလးနဲ႔ ေျဖရွင္းၾကည့္တာပါ။ အဲဒီစကားဟာ ရခိုင္မွာရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ လူမ်ိဳးနဂိုကတည္းကရွိတယ္လို႔ အဓိပၸါယ္သက္ေရာက္ေနသလို ခံစားမိလို႔ပါ။ ကိုလိုနီေခတ္မွာ ေရြ႕ေျပာင္းအေျခခ်ေနထိုင္သူနဲ႔ ဌာေနတိုင္းရင္းသားဆိုတာ အရမ္းကြဲျပားပါတယ္။ ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ခိုး၀င္လာတာမဟုတ္ေပမယ့္ နဂိုမူလေနထိုင္ခဲ့တဲ့သူေတြ မဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။
                   Races Of Burma စာအုပ္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ အိႏိၵယႏြယ္ဖြားဦးေရ သန္းဂဏန္းမွာ မူဆလင္ေတြခ်ည္းပဲ မဟုတ္ပါဘူး။က်န္တဲ့ ဆစ္၊ဟိႏၶဴေတြလည္း အမ်ားအျပားပါ၀င္မွာပါ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအိႏိၵယေတြဟာ အဂၤလိပ္အဆုတ္မွာ အမ်ားအျပား အိႏိၵယကိုျပန္သြားခဲ့ပါတယ္။ က်န္ခဲ့တဲ့ မူဆလင္ေတြဟာ နဂိုရွိေနတဲ့ ျမန္မာမူဆလင္ေတြနဲ႔ ေရာေႏွာျပီး ျမန္မာမူဆလင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခု ပီပီျပင္ျပင္ျဖစ္လာခဲ့တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အဲဒီထဲကအမ်ားစုဟာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြျဖစ္ေနၾကပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းက ဘဂၤလီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းကေတာ့ ျပည္မကျမန္မာမူဆလင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ကြာျခားပါတယ္။ ၁၉၄၉ခုႏွစ္ မူဂ်ာဟစ္အေရးအခင္းဟာ ၁၉၄၂ အဓိကရုန္းရဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ျပီး သီးျခားခြဲထြက္ဖို႔အထိ ရည္ရြယ္ျပီး လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီမူဂ်ာဟစ္လႈပ္ရွားမႈကိုေရာ ကိုရဲရင့္သစၥာက ရခိုင္ေတြက စတိုက္လို႔ျဖစ္လာတာပါလို႔ ေျပာအုန္းမလား သိခ်င္ပါတယ္။
               မူဂ်ာဟစ္အေရးအခင္းေနာက္ပိုင္း ပါလီမန္ေခတ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ရခိုင္အေျခစိုက္ ရတညပါတီကို ယွဥ္ျပိဳင္ဖို႔ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မွာ ဘူးသီးေတာင္၊ေမာင္ေတာနဲ႔ ရေသ့ေတာင္ေဒသကို ေမယုနယ္ျခားခရိုင္သတ္မွတ္ျပီး ဘဂၤလီေတြကို ဖဆပလအစိုးရက မဲေပးခြင့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အဲဒီေဒသကေထာက္ခံမဲေတြနဲ႔ ဘဂၤလီအမတ္ေတြဟာ လႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္လာျပီး အစိုးရ၀န္ၾကီးေတြျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာတဲ့ ျမန္မာ့အသံမွာ အသံလႊင့္တာတို႔၊ စြယ္စံုက်မ္းတို႔၊ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာကို တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့တယ္ဆိုတာ အာဏာရအစိုးရထဲက ဘယ္သူေတြရဲ့ လက္ခ်က္ဆိုတာ သိသာလာပါတယ္။
                  ဘဂၤလီေတြျပည္မကို စိမ့္၀င္မႈလည္း တစတစမ်ားလာျပီး ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းကို ဘဂၤလားက ခိုး၀င္လာတဲ့ လူေတြလည္း တစတစ မ်ားျပားလာခဲ့ပါတယ္။ ပါလီမန္ေခတ္ျမန္မာ့စီးပြားေရး အေျခအေနနဲ႔ ပါကစၥတန္နဲ႔တြဲေနရတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ့ အေျခအေနကို ကိုရဲရင့္သစၥာ ယွဥ္ၾကည့္ရင္ ဘာေၾကာင့္ ခိုး၀င္လာရသလဲဆိုတာ သိပါလိမ့္မယ္။ ပါလီမန္မွာေနရာရလာတဲ့ ဘဂၤလီေတြေၾကာင့္ ရခိုင္ေဒသမွာ ရွိတဲ့ဘဂၤလီေတြဟာ အခိုင္အမာေျခကုပ္ယူႏိုင္လာျပီး ရခိုင္ေတြယခင္ကပိုင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့ ေျမယာေတြဟာ သူတို႔လက္ထဲ တျဖည္းျဖည္း ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ရြာတစ္ရြာမွာ ရခိုင္မ်ားျပီး ဘဂၤလီနည္းတာ ျပႆနာမရွိေပမယ့္ ဘဂၤလီမ်ားလာတဲ့ရခိုင္ရြာေတြမွာ ရခိုင္ေတြဟာ သူတို႔ေႏွာင့္ယွက္မႈေၾကာင့္ တာရွည္ေနထိုင္ႏိုင္ျခင္း မရွိပဲ ေျပာင္းေရြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီအတိုင္းပဲ ခုျဖစ္သြားတဲ့အဓိကရုန္းေၾကာင့္ ဒီေန႔အထိ အဲေဒသက ရခိုင္ေတြဟာ သူတို႔ရြာေတြမွာ ဆက္မေနရဲပဲ ရခိုင္အမ်ားစုရွိတဲ့ျမိဳ႔ရြာေတြကို တဖြဲဖြဲေရြ႕ေျပာင္းေနၾကတယ္လို႕ သတင္းရပါတယ္။
                 ဦးေန၀င္းရဲ့ နဂါးမင္းစီမံခ်က္ေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ထြက္ေျပးသြားရတဲ့ ဘဂၤလီေတြကို ဟသၤာစီမံခ်က္နဲ႔ ျပန္လက္ခံတဲ့အခါ နဂိုမူလရွိတဲ့လူဦးေရထက္အျပင္ ပိုမိုလက္ခံခဲ့ရတယ္လို႔ စစ္တမ္းေတြအရ သိရပါတယ္။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈ ထူေျပာတဲ့ အဲကာလမွာ အဲကိစၥမ်ိဳးေတြ အမ်ားၾကီးျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အထက္မွာေျပာသြားတဲ့အခ်က္ေတြ အားလံုးျခံဳၾကည့္ရင္ ဒီလူမ်ိဳးေတြဟာ တဖက္ကေရြ႕ေျပာင္းလာတဲ့ လူမ်ိဳးေတြျဖစ္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းကို ဘာသာေရးအေၾကာင္းျပျပီး လူမ်ိဳးေရး၀ါးျမိဳဖို႔ ရည္ရြယ္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးေတြျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိသာထင္ရွားေနပါတယ္။ အကယ္၍ သူတို႔ဟာ ေဒသခံေတြနဲ႔ ဘာပဋိပကၡမွမရွိခဲ့ပဲ ရိုးရိုးသားသား ေနထိုင္ခဲ့ၾကမယ္ဆိုရင္ခုေလာက္ဆိုကမန္ေတြလိုပဲ ေဒသယဥ္ေက်းမႈထဲမွာ ေရာေႏွာျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ ျဖစ္ေနေလာက္ပါျပီ။ သူတို႔ရဲ့အၾကံအစည္ကို ျပည္တြင္းက အဓိကရုန္းေတြနဲ႔ ျပည္ပမွာ သမိုင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးဖန္တီးေနတဲ့ သူတို႔ရဲ့လုပ္ရပ္ေတြကို ၾကည့္ရင္ ကိုရဲရင့္သစၥာ သိမွာပါ။
              ကၽြန္ေတာ္ Races Of Burma စာအုပ္ကို ကိုးကားရတဲ့အခ်က္က ႏိုင္ငံျခားသားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားေဖာ္ထုတ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ ယူဆမိလို႔ပါပဲ။ ဘာလို႔အဲလိုေျပာရသလဲဆိုရင္ ဒီဘဂၤလီေတြကို တိုင္းရင္းသားအျဖစ္မသတ္မွတ္တဲ့ ဦးေန၀င္းအစိုးရနဲ႔ စစ္အစိုးရ၊ခုလက္ရွိအစိုးရလက္ထက္ ေရးသားတဲ့ စာအုပ္စာတမ္းေတြဟာ အစိုးရရဲ့မူ၀ါဒေၾကာင့္ဆိုျပီး ေထာက္စရာရွိေနမွာ စိုးလို႔ပါ။ ရိုဟင္ဂ်ာကိုတိုင္းရင္းသားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ဦးႏုအစိုးရလက္ထက္ စာအုပ္ေတြကို ျငင္းပယ္ရတာကလည္း အစိုးရမူ၀ါဒမကင္းဘူးလို႔ ယူဆလို႔ပါ။ အဲစာအုပ္ျပဳစုသူကိုယ္တိုင္က ဘဂၤလီေတြဟာ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ဖို႔ ၀င္ေရာက္လာတဲ့သူေတြလို႔ ေျပာထားေတာ့ နဂိုရွိေနတဲ့ ဌာေနတိုင္းရင္းသား လံုး၀မဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေပၚလြင္သြားပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာေျပာသလို အဲဒီစာေရးသူဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဌာေနတိုင္းရင္းသားေတြအေၾကာင္း သူသိသေလာက္သာ ေရးသြားတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ကၽြန္ေတာ္ သေဘာမတူပါဘူး။ သူေဖာ္ျပတဲ့အထဲမွာ မပါတဲ့ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုငယ္ေတြ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀တို႔၊ကိုးကန္႔၊ကယန္းစတဲ့ ဟိုဖက္ဒီဖက္ ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္စုငယ္ေတြကိုေတာင္မွ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ဓာတ္ပံုအေထာက္အထားနဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ႏိုင္လ်က္နဲ႔ ဘာလို႔ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔ရွိေနတဲ့ လူေတြကို သူ႔စာအုပ္မွာ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ မေဖာ္ျပႏိုင္ခဲ့ရတာလဲ။
            လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈလို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္လို႔မရရင္ေတာင္ မူဂ်ာဟစ္အံုၾကြမႈမွာ အဲဒီေဒသက ရခိုင္ဦးေရ ၅ေထာင္ေက်ာ္ေလာက္ သူတို႔ရြာေတြကို စြန္႔ပစ္ထြက္ေျပးခဲ့ရပါတယ္။ လူေတြလည္းအမ်ားအျပား ေသခဲ့ပါတယ္။ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္တဲ့ လူစာရင္းပဲ သိရျပီး ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ေသသြားလဲ မသိရပါဘူး။ ကမၻာမွာ သူတို႔သတ္ျဖတ္ခံေနရပါတယ္ဆိုျပီး တစာစာေအာ္ရင္း လူဦးေရပြားသထက္ပြားေနတဲ့ ဒီဘဂၤလီေတြေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံလည္း ကမၻာ့အလည္မွာ သိကၡာက်ေပါင္းမ်ားလွပါျပီ။ ေဒသတြင္း ကူညီေထာက္ပံ့ဖို႔ေရာက္လာတဲ့ NGO ေတြကလည္း သူတို႔ကိုပဲ မ်က္ႏွာသာေပးပါတယ္။
             ခုကၽြန္ေတာ္ေျပာသြားသမွ်အခ်က္ေတြဟာ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာ ရခိုင္ျပည္မွာ အေျခခ်ခဲ့တဲ့ ဘဂၤလီ၊ အာရပ္၊ ပထန္၊ မဂိုနဲ႔ ေပၚတူဂီစတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြအေၾကာင္း မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုလိုနီေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤလီေတြအေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျမာက္ဦးေခတ္မွာအေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ မူဆလင္ဦးေရဟာ ရခိုင္ဦးေရနဲ႔ယွဥ္ရင္ အရမ္းနည္းပါးပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း သူတို႔ဟာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကလြဲရင္ က်န္တဲ့လူေနမႈပံုစံ၊ စိတ္ေနသေဘာထား စရိုက္သဘာ၀ေတြဟာ ရခိုင္လူေနမႈစနစ္မွာ စိမ့္၀င္ေရာေႏွာသြားခဲ့ပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ပဲ ခုလိုတသီးတသန္႔ျဖစ္ေနရင္ အဲဒီကတည္းက သူတို႔နဲ႔ရခိုင္ေတြၾကားမွာ ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းေတြ ရွိမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ငါးဆယ္ေက်ာ္ ကာလကမွ ေျပာင္းေရြ႕အေျခခ်လာသူေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ့ တည္ဆဲဥပေဒ၊ လက္ရွိႏိုင္ငံရဲ့ စီးပြားေရး၊ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ့စိတ္ေနစိတ္ထား စရိုက္သဘာ၀ရအရ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးနဲ႔ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရးကို ထိခိုက္ႏိုင္တဲ့အတြက္ လက္ခံလို႔ လံုး၀မျဖစ္ပါဘူး။
            ေနာက္တစ္ခ်က္က ကၽြန္ေတာ္ထင္ျမင္ယူဆခ်က္တစ္ခုကို ကိုရဲရင့္သစၥာျငင္းသြားတာ ေတြ႕ပါတယ္။ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မႈဟာ ကိုလိုနီေခတ္ အိႏိၵယကေရြ႕ေျပာင္းလာတဲ့ လူေတြဆီကေနပါလာတာ မဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့အခ်က္ပါ။ အဲဒါဆိုရင္ ခုမဂၤလာေတာင္ညႊန္႔မွာ ျမင္ေနရတဲ့ အာရပ္စတိုင္ မ်က္ႏွာဖံုး၊ေျခအိတ္လက္အိတ္စြပ္ျပီးမွ အျပင္ထြက္တဲ့အေလ့အထဟာ ျမန္မာမူဆလင္ေတြမွာ နဂိုကတည္းက ရွိေနတာလား ေမးခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ရခိုင္ေတြဟာ အစၥလာမ္ဘာသာကို အျငိဳးထားတာမဟုတ္ပါဘူး။ အစၥလာမ္ဘာသာကို ခုတံုးလုပ္ေနတဲ့ ဘဂၤလီေတြရဲ့လုပ္ရပ္ေတြကို မုန္းတီးနာက်ည္းေနတာပါ။ ေနာက္ထပ္ သေဘာမတူတာက ဘဂၤလီေတြနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကိုရဲရင့္သစၥာခ်ျပသြားတဲ့ နည္းလမ္းသံုးခုျဖစ္ပါတယ္။ သံုးခုစလံုး လက္ေတြ႕က်က် ျဖစ္ႏိုင္မယ့္ အလားအလာမရွိတဲ့အတြက္ သေဘာမတူတာျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကို လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ဖို႔ဆိုတာ ရခိုင္ေတြ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကိမ္း၀ါးရင္း ကိုယ့္ဖက္ကခ်ည္းပဲ အသတ္ခံေနရျပီး ႏိုင္ငံတကာကလည္း လက္မခံတဲ့အတြက္ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔လူမ်ိဳးဟာ လူသတ္၀ါဒကိုအားေပးတဲ့ လူမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး။ ဒုတိယအခ်က္ျဖစ္တဲ့ နယ္ေျမခြဲေ၀သတ္မွတ္ေရး ဆိုတာၾကီးက သူတို႔ရဲ့အိပ္မက္ျဖစ္ျပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္က ေတာ္ေတာ္ခါးသီးတဲ့ အစီအစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနယ္ေျမဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီပိုင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့ နယ္ေျမပါ။ ဘယ္နည္းနဲ႔မွမျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲမွာ မေပးလို႔ ဒီ့ျပင္ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္းေတြမွာ ေနရာခ်ထားမယ္ ဆိုရင္လည္း သူတို႔ရဲ့စရိုက္ဆိုးေၾကာင့္ ဘယ္သူကလက္ခံခ်င္မွာလဲ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့ အစီအစဥ္ကေတာ့ မဆိုးပါဘူး။ ေလာေလာဆယ္ လူမေနပဲ လစ္လပ္ေနတာ အႏၱာတိကတိုက္ၾကီး တစ္ကၽြန္းလံုးရွိပါတယ္။ သြားေနမယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စရိတ္ခံျပီး ပို႔ေပးပါ့မယ္။
           ကိုရမ္ရ္က်မ္းရဲ့ အဆံုးအမေတြထဲမွာ မိမိေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္အေပၚ သစၥာေစာင့္သိရမယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ၾကားဖူးနား၀ မွတ္သားဖူးပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က မူဆလင္အခ်င္းခ်င္း စာနာေထာက္ထား ရိုင္းပင္းကူညီရမယ္၊ စည္းလံုးညီညႊတ္ရမယ္ဆိုျပီး ၾကားဖူးနား၀ရွိပါတယ္။ ကိုရဲရင့္သစၥာရဲ့ စာအဆံုးမွာ တိုင္းျပည္အေပၚ သစၥာေစာင့္သိတဲ့ လူတစ္ေယာက္အျဖစ္ေဖာ္ျပသြားတာ ေတြ႕ရေတာ့ ၀မ္းသာမိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အထက္မွာေျပာထားတဲ့ ကိုရမ္ရ္က်မ္းရဲ့ အဆံုးအမႏွစ္ခုဟာ ၀ိေရာဓိအသြင္ေဆာင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဘာသာတရား ကိုင္းရိႈင္းတဲ့ မူဆလင္တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ဘယ္ဖက္က ရပ္တည္မလဲ သိခ်င္ပါတယ္။ ျမန္မာမူဆလင္ေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ေနတဲ့ ဘဂၤလီေတြနဲ႔ မူဆလင္အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ေနၾကတာရယ္၊ ဘဂၤလီေတြရဲ့ အျငင္းပြားစရာ သမိုင္းဇာတ္လမ္းေတြေၾကာင့္ သူတို႔ကို ပစ္ပယ္ခံတိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံမဲ့ေတြအျဖစ္ စာနာေထာက္ထားေနၾကတဲ့ ကမႅာ့မူဆလင္အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ့ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္မႈကို မလိုလားတာရယ္ေၾကာင့္ ဒီအေရးမွာ ၾကားထဲက မျပတ္မသား ျဖစ္ေနၾကတယ္လို႔ ရိုးသားစြာ ထင္ျမင္ယူဆမိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ဖက္ကိုပစ္တဲ့ ေက်ာက္ခဲေတြကို ၾကားကရင္စီးခံေနတာကေတာ့ အက်ိဳးရွိတဲ့ လုပ္ရပ္လို႔မျမင္ပါဘူး။
         တစ္ေန႔ေန႔မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဘာသာေရးေခါင္းစဥ္တပ္ အျပန္အလွန္ ဆဲဆိုရန္ျဖစ္မႈေတြ ပေပ်ာက္ျပီး အားလံုးတန္းတူ သံသယမျမင္ပဲ ခ်စ္ခင္ညီညြတ္ၾကမယ့္ အေျခအေနကို ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ ဘဂၤလီရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့လူေတြ ျမန္မာ့ေျမေပၚမွာ မရွိေတာ့တဲ့ တစ္ေန႔ေပါ့ေလ…။


                                                                                              ျမတ္သိန္းထြန္း(၂၇၊၆၊၂၀၁၂)




ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား-
၁။ ေရးသူ-ရဲရင့္သစၥာ-ကို Myat Thein Tun အားေျဖၾကားျခင္း
၂။ေရးသူ-ျမတ္သိန္းထြန္း-ကိုရဲရင့္သစၥာသို႔ ျပန္ၾကားခ်က္ (၁)
၃။ေရးသူ-ရဲရင့္သစၥာ-သမိုင္းတို႕အားျပန္လွန္ၾကည့္ျခင္း