အမွန္တရားႏွင့္ တရားမွ်တမႈ ခရီး စတင္ျခင္း

ျမတ္စုမြန္
လြန္ခဲ့ေသာ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလက ျမန္မာႏုိင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား ဒီမိုကရက္တစ္ တပ္ဦး (ABSDF) ေျမာက္ပိုင္း ေဒသတြင္ သူလွ်ိဳဟု စြပ္စြဲကာ ညႇဥ္းပမ္းသတ္ျဖတ္ခဲ့မႈမ်ားေၾကာင့္ အဖြဲ႕ဝင္ ေက်ာင္းသားမ်ား ေသဆံုးခဲ့ရ ျခင္း ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အမွန္တရားႏွင့္ တရားမွ်တမႈ ျပန္လည္ ေဖာ္ထုတ္ရန္ ေကာ္မရွင္တရပ္ကို ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီက စတင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။
ABSDF ေက်ာင္းသား တပ္မေတာ္သည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရစီ အေရး လူထု အံုႂကြမႈကို စစ္တပ္က ေသြးထြက္သံယို ႏွိမ္ႏွင္းအၿပီး ေတာခိုသြား ခဲ့သည့္ ေက်ာင္းသား လူငယ္မ်ားႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းထားျခင္း ျဖစ္ၿပီး လက္ရွိ အစိုးရႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြး ေနသည့္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္း တခုျဖစ္သည္။
ဖြဲ႕စည္းထားသည့္ အမွန္တရား ႏွင့္ တရားမွ်တမႈ ေဖာ္ထုုတ္ေရး အလုပ္အဖြဲ႕က အခ်က္အလက္ စုုေဆာင္းျခင္း ႏွင့္ အစီရင္ခံစာ ေရးသားျခင္း လုုပ္ငန္းမ်ားကို ၂၀၁၃ ခုုႏွစ္ ေမလတြင္ အၿပီးသတ္ ေဆာင္ ရြက္သြားမည္ ဟု ယင္းအဖြဲ႕က ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
ယင္း ေၾကျငာခ်က္အရ သတ္မွတ္ကာလ ျပည့္သည့္ ယခု အခ်ိန္တြင္ အဖြဲ႕၏ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့မႈ အေျခအေန၊ ယင္းသို႔ ေဖာ္ထုတ္ စစ္ေဆး မွတ္တမ္းတင္ သြားမည့္ကိစၥ စသည္တို႔ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အမွန္တရားႏွင့္ တရားမွ်တမႈ ေဖာ္ထုတ္ေရး အဖြဲ႕မွ တာ၀န္ခံညွိႏိုင္းသူ ရဲေဘာ္ ေက်ာ္ေက်ာ္လင္း ႏွင့္ ဧရာ၀တီ သတင္းဌာနက ေမးျမန္း ထားသည္မ်ားကို ေကာက္ႏုတ္ ေဖာ္ျပအပ္ ပါသည္။

ေမး။      ။ ေျမာက္ပိုင္း ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္း၊ အစီရင္ခံစာေတြ ေရးၿပီး ၂၀၁၃ ေမလမွာ ထုတ္ျပန္မယ္ လို႔ ေျပာခဲ့ဖူးေတာ့ အခု လက္ရွိမွာ ဘာေတြ လုပ္ေနလဲ၊ ဘယ္လို ဆက္သြားေနပါသလဲ။
ေျဖ။       ။ တႏွစ္ေက်ာ္ ကာလမွာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္ဖို႔ အတြက္ ပံုစံ မ်ိဳးစံုနဲ႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ အခက္အခဲက ဘာလဲ ဆိုရင္ ေနရာ အခက္အခဲ။ က်ေနာ္တို႔က အျပင္မွာ ရွိေနတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ ၾကားမွာ ဆက္သြယ္မႈက ေကာင္းေကာင္း လုပ္လို႔ မရခဲ့ဘူး။ ဒီကိစၥက လူခ်င္း ေတြ႕ၿပီးမွ ေျပာလို႔ ရမယ့္ ကိစၥေတြ ကိုး။ ပထမဆံုး လူခ်င္း စေတြ႕ရတာက ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာကေန ဇန္န၀ါရီ အတြင္း ABSDF ကိုယ္စားလွယ္ ၉ ေယာက္ အဖြဲ႕ ၁၈ ရက္ ေလ့လာေရး ခရီးစဥ္ လာတုန္းက။ အဲဒီ ခရီးစဥ္မွာ ေျမာက္ပိုင္းက ထိခိုက္ နစ္နာခဲ့တဲ့ ရဲေဘာ္ေတြ နဲ႔ တရက္ အစည္းအေ၀း စလုပ္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့မွာ စထိေတြ႕ရတာ။
အဲဒီ တုန္းကေတာ့ အဖြဲ႕အစည္း နဲ႔႔ ပတ္သက္ၿပီး မရွင္းတာေတြ သူတို႔ ေမးၾကတယ္။ ေကာ္မရွင္ အေနနဲ႔ ဒီဟာေတြ ဆက္လုပ္ဖို႔ ရွိတယ္ ဆိုတာကို ျပန္ ရွင္းျပတယ္။ အဲဒီမွာ သေဘာတူခဲ့ တာက ေကာ္မရွင္ အေနနဲ႔ မတ္လေလာက္မွာ ျပန္လာၿပီး အခ်က္အလက္ေတြ ေကာက္မယ္။ အင္တာဗ်ဴးေတြ လုပ္မယ္၊ ဧၿပီ ေလာက္မွာ ေရးၿပီးေတာ့ ေမလေလာက္မွာ အစီရင္ခံစာ ထုတ္မယ္ ဆိုၿပီး စီစဥ္ခဲ့တာ။ မျဖစ္လာခဲ့ဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ABSDF ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ေပါက္ေျမာက္ ေနၿပီလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ထိ ခရီးေရာက္ေနၿပီလဲ ဆိုတဲ့ အေပၚ မူတည္တာကိုး။ အဲဒီခ်ိန္မွာ အစိုးရနဲ႔ တရား၀င္ အပတ္္ခတ္ ရပ္စဲတာေတြ လည္း မလုပ္ရေသးဘူး။ ဒီေတာ့ စီစဥ္ရတဲ့ အပိုင္းမွာ အခက္အခဲ ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ထပ္ေရႊ႕ရင္း ေရႊ႕ရင္းနဲ႔ အခုမွ လာျဖစ္တာ။
ေမး။      ။ အဲဒါဆိုရင္ အခု ခရီးစဥ္က ABSDF ရဲ႕ Peace Process ခရီးစဥ္ အျပင္၊ ဒီအမွန္တရားနဲ႔ တရားမွ်တမႈ ေဖာ္ထုတ္ေရး ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အခ်က္ အလက္ေကာက္ယူဖို႔ ဆိုတဲ့ အစီအစဥ္လည္း ပါတာေပါ့။
ေျဖ။       ။ ဟုတ္ပါတယ္။ ဒီကာလမွာ က်ေနာ္တို႔ေတြၾကား အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္မႈေတြ ရဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္။ က်ေနာ္ တို႔ ဒီကို လာလို႔ မရရင္ ႏိုင္ငံျခားကို ထြက္ၿပီးေတာ့ ေတြ႕ရေအာင္ ဆိုၿပီး ႀကိဳးစားခဲ့ၾကတာ ရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ အလုပ္႐ုံ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္တယ္။ ဒီ စီမံကိန္းကေန အေကာင္းဆံုး ရလာဒ္တခု ေပၚေအာင္လုပ္မယ္ ဆိုၿပီး ျပင္ပက၊ ႏိုင္ငံျခားက နားလည္တဲ့ လူေတြ ဖိတ္ေခၚၿပီး ေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအပိုင္းေတြ လုပ္ေနေပမယ့္ လူကိုယ္တိုင္ လာၿပီးေတာ့ တိတိက်က်ႀကီး အခ်က္အလက္ ေကာက္တာေတြ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ ဒီကို လာတာ အခုမွ စတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရမွာေပါ့။
ေမး။      ။ အခု ဘယ္လိုပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ စစ္တမ္းေကာက္တာေတြကို လုပ္သြားမွာလဲ။
ေျဖ။       ။ ပထမဆံုး ရဲေဘာ္ေတြကို ကုိယ္စားျပဳတဲ့ သူေတြကို က်ေနာ္တို႔ အစည္းအေ၀း ျပန္ေခၚတယ္။ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္တဲ့ ရဲေဘာ္ေတြ ေပါ့။ ဒါကေတာ့ သူတို႔ဘာသာ သူတို႔ ေရြးၾကပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ဘက္က က်ေနာ္ အပါအ၀င္ တာ၀န္ရွိတဲ့ သူေတြ နဲ႔ ေတြ႕ၾကတယ္။ ေတြ႕ၿပီးေတာ့ အခ်ိန္ဇယားေတြ ဆြဲၾကတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တျခား ဘယ္နယ္ေတြမွာ ရွိေနတယ္၊ တခ်ိဳ႕က မႏၲေလးမွာ၊ တခ်ိဳ႕က ရန္ကုန္၊ တခ်ိဳ႕က ကရင္ျပည္နယ္၊ မြန္ျပည္နယ္မွာ.. အဲဒါ ေတြကို သူတို႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးၿပီး အခ်ိန္ေတြ သတ္မွတ္ၾက တယ္။ ေကာ္မရွင္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မရွင္းတာေလးေတြ ျပန္ေမးၾကတယ္။ ေကာ္မရွင္က ဘာလုပ္မွာလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ထိ ဆက္သြားမွာလဲ၊ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ရလာဒ္က ဘာ ျဖစ္လာႏိုင္မလဲ ေပါ့။ အဲဒီလို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မတူတာေတြ ျပန္ညွိၾကတယ္။
ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဆြးေႏြးၾကတာ ေၾကေၾကလည္လည္ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ဘက္က လည္း လုပ္ေပး ႏိုင္တာကို တင္ျပ တယ္။ အခုအဆင့္ ကေတာ့ အလုပ္ လုပ္တဲ့အဆင့္ကို ေရာက္သြားၿပီ ေပါ့ေနာ္။ ေန႔တိုင္း ရဲေဘာ္ေဟာင္းေတြနဲ႔ သြားေတြ႕ တယ္၊ အင္တာဗ်ဴးတယ္၊ အခ်က္အလက္ စုတယ္။ သူတို႔ အဆင္ေျပတဲ့ ေနရာကို သြားၿပီး တစ္ေယာက္ခ်င္းကို ေတြ႕တယ္။ သူတို႔နဲ႔ သေဘာတူထားတဲ့ ကတိတခု ရွိတယ္။ ရဲေဘာ္ တေယာက္ခ်င္းစီက သူတို႔ အင္တာဗ်ဴး မလုပ္ခ်င္ဘူး ဆိုရင္ သူတို႔ကို အင္တာဗ်ဴး မလုပ္ဘူး။
ေမး။      ။ နယ္ေတြမွာ ရွိေနတဲ့ သူေတြကိုုလည္း အိမ္တိုင္ယာေရာက္ သြားေတြ႕ၿပီး အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းသြားဖို႔ လည္း ရွိတယ္ လို႔ ဆိုလိုတာလား။
ေျဖ။       ။ ဟုတ္တယ္။ ေနာက္တခုက မိသားစုေတြ ကို လိုက္ၿပီး ေတာင္းပန္စာ ပို႔မယ္ ဆိုတာ ရွိတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၂ တုန္းက မႏၲေလးမွာ အထိမ္းအမွတ္ ႏွစ္ပတ္လည္ပြဲ လုပ္တယ္ေလ။ ၁၅ ေယာက္ တၿပိဳင္တည္း သတ္ခံရတဲ့ ေန႔ေလ။ အဲဒီ တေန႔တည္းမွာ အသတ္ခံခဲ့ ရတဲ့ ဥကၠ႒ ေဟာင္း ကိုထြန္းေအာင္ေက်ာ္ အပါအ၀င္ အဲဒီ ၁၅ ေယာက္ရဲ႕ မိသားစုေတြ ကို ေတာင္းပန္စာ ပို႔ခဲ့တယ္။ အခုကေတာ့ လူကိုယ္တိုင္ ေရာက္ေနတဲ့ အခ်ိန္ဆိုေတာ့ ေတာင္းပန္စာေတြ လုိက္ပို႔သြားဖို႔ စီစဥ္ထားတာရွိတယ္။ အဲဒါ ကလည္း ဒီမွာ ရွိေနတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြန႔ဲ တိုင္ပင္ၿပီး လုပ္သြား မယ္။
ေမး။      ။ အဲဒီတုန္းက အသတ္ခံရတဲ့ မိဘေတြထဲက တခ်ိဳ႕က အမႈ ဖြင့္တာေတြ ရွိတယ္ေလ။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေရာ ဘယ္လို မွတ္ခ်က္ေပးခ်င္ တာမ်ိဳး ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။       ။ ပထမ တမႈကေတာ့ ပိတ္သြားၿပီလို႔ မီဒီယာေတြမွာ ဖတ္ရတယ္။ ဒုတိယတမႈကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီေရာက္မွ သတင္းစာေတြမွာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါက က်ဴးလြန္ခံခဲ့ ရသူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရး ျဖစ္တယ္။ တရားစြဲဆိုခြင့္ ဆိုတာ လူတိုင္းမွာ ရွိတယ္ ေလ။ တဦးခ်င္း စြဲတဲ့အေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ ဘာမွ မေျပာလိုဘူး။ ဒါက ခံခဲ့ရသူေတြရဲ႕အခြင့္အေရး ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ မိသားစုေတြရဲ႕ အခြင့္အေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ကာယကံရွင္ေတြက လက္ရွိ ဥပေဒအရ လုပ္ပိုင္ ခြင့္ရွိတာကို လုပ္တာပါ။
ေမး။      ။ စစ္တမ္းေတြ ေကာက္ဖို႔ အတြက္ ကာယကံရွင္ ရဲေဘာ္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ေနၿပီလို႔ ေျပာတယ္။ မိသားစု၀င္ ေတြနဲ႔ ေတြ႕ရတဲ့ အေျခအေနကေရာ ဘယ္လိုရွိ ေနၿပီလဲ ေျပာျပေပးပါဦး။
ေျဖ။       ။ မိသားစုေတြနဲ႔ ေတြ႕ဖို႔ ကေတာ့ သေဘာတူ ထားတာ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ေန႔မွာ ဘယ္သူ႔ကို သြားေတြ႕မယ္ ဆိုတာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တိတိက် က်ေျပာလို႔ မရေသးဘူး။ ဘယ္သူက ဘယ္မွာ ရွိေနမွန္း မသိတဲ့ အတြက္ ေျမာက္ပိုင္း ျပန္ရဲေဘာ္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး လိုက္စီစဥ္ရမယ္။ ဟိုတေန႔က ဆိုရင္ နန္းေအာင္ေထြးၾကည္ရဲ႕ အေမန႔ဲ သြားေတြ႕ ျဖစ္တယ္။ သူလည္း သူသိတာေတြ ရွင္းျပတယ္။
ေမး။      ။ အစ္ကိုတို႔ သြားၿပီး အင္တာဗ်ဴးရတဲ့ အေၾကာင္းေတြက လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက ကိစၥေတြ ျဖစ္ေတာ့ ဒါေတြကို မိသားစု၀င္ေတြက ျပန္ၿပီး ေျပာျပခ်င္ၾက သလား။ ဒါမွမဟုတ္ ဒါေတြကို ျပန္မေျပာျပ ခ်င္ေတာ့ဘူး ဆိုတာမ်ိဳး တုံ႔ျပန္တာမ်ိဳး ရွိသလား။
ေျဖ။       ။ ေတြ႕ခဲ့တဲ့ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကေတာ့ ဒီကိစၥကို ျပန္ေျပာခ်င္ ၾကတယ္။ ဒီကိစၥႀကီးက သူတို႔မွာလည္း စိတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ ထိခိုက္မႈေတြ အမ်ားႀကီးရွိ ခဲ့တယ္ေလ။ ဒါႀကီးကို ထပ္ခါ တလဲလဲ ေျပာေျပာေနရတဲ့ အတြက္ အရမ္း ထိခိုက္တယ္။ သူတို႔ မ်က္နွာေတြ၊ မ်က္လံုးေတြကို ၾကည့္ရင္ ဒါက သိသာတယ္ ေလ။ ဒါကို သူတို႔ ကိုယ္တိုင္လည္း ဖြင့္ေျပာတယ္။ ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ ဟိုလူက ေမးလိုက္၊ ဒီလူက ေမးလုိက္နဲ႔ ဒါကို ထပ္ခါထပ္ခါ ျပန္ျပန္ ေျပာျပေနရတယ္ ေပါ့။ အနာေဟာင္းကို ျပန္ဆြေနသလို ဒါကို ေျပာ ေျပာေနရ ေတာ့ သူတို႔မွာ စိတ္ခံစားမႈေတြ ရွိတာေပါ့။ ထုတ္မေျပာလည္း က်ေနာ္တို႔ နားလည္တယ္ ေလ။ တဖက္ကလည္း က်ေနာ္တို႔ ျပန္ရွင္းျပ တယ္။ ဒီ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ တျခား ဟာေတြနဲ႔ေတာ့ တူခ်င္မွ တူမယ္။
က်ေနာ္တို႔ ေမးတဲ့အခါမွာ ေမးခြန္းကို အပိုင္း ၄ ပိုင္းခြဲၿပီး ေမးတယ္။ ပထမ အခ်က္ ကေတာ့ တဦးခ်င္းရဲ႕ ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္း။ ၈၈ ကို ဘယ္လို ျဖတ္သန္းခဲ့ သလဲ။ ေက်ာင္းသားဘ၀နဲ႔ ျဖတ္သန္းခဲ့ သလား..စသျဖင့္ ေပါ့။ ABSDF ထဲကို ဘယ္လိုမ်ိဳး ေရာက္ခ့ဲတယ္။ ဒုတိယ အခ်က္ကေတာ့ ABSDF ေျမာက္ပိုင္းရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းကို ေမးတယ္။ သူတို႔ သိသေလာက္ ေပါ့။ တခ်ိဳ႕ ရဲေဘာ္ေတြကေတာ့ သိတယ္။ တခ်ိဳ႕ ရဲေဘာ္ေတြကေတာ့ မသိဘူး။ ရွမ္းျပည္ ေျမာက္ပိုင္းက လာတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြ ဆိုရင္ မသိဘူး။ ေတာင္ပိုင္းက လာတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြ ဆိုရင္ မသိဘူး။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေျမာက္ပိုင္းက တိုက္႐ိုက္ လာတဲ့ လူေတြ ဆိုေတာ့ သိတယ္။ အဲလိုမ်ိဳးေတာ့ ကြဲသြားတာ ေပါ့။ ဒီျပႆနာကို ေဖာ္ျပဖို႔ အခါမွာ ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္း သိဖို႔လိုတဲ့ အတြက္ အဲဒါကို ေမးတာ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူတို႔ကို ဘာ့ေၾကာင့္ ဖမ္းတာလဲ၊ သူလွ်ိဳလို႔ ဘယ္လို သက္ေသ အေထာက္အထား ေတြနဲ႔ စြပ္စြဲခဲ့ တာလဲ၊ ဘယ္လို အေထာက္အထားကို အေျခခံၿပီး သူတို႔ကို ဖမ္းတာလဲ၊ ဘယ္လို အေျခ အေနမ်ိဳးမွာ ေျဖာင့္ခ်က္ ေပးခဲ့ရတာလဲ ဆိုတာ တစ္ဦးခ်င္းစီ ကို အဓိကထား ေမးတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီမွာ ရွိခဲ့စဥ္က က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ခံခဲ့ရမႈ၊ သူတို႔ ေနရထိုင္ရတဲ့ အေျခအေန၊ စစ္ေၾကာေရးမွာ ဘယ္လို မ်ိဳးနည္းလမ္းေတြ လုပ္တယ္ ဆိုတာေတြကို ေမးတယ္။
တတိယ ပိုင္းကေတာ့ ေနာက္ဆက္တြဲ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ေပါ့။ သူတို႔ ရန္ကုန္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေမြးရပ္ေျမကို ျပန္ေရာက္ လာတဲ့အခါ အဲဒီ အက်ိဳးဆက္ကို ဘယ္လိုမ်ိဳး ခံစားရသလဲ၊ ႏိုင္ငံေရး မိတ္ေဆြ အသိုင္းအ၀ိုင္းၾကားမွာ သူတို႔ဟာ ေဘးဖယ္ ခံေနရသလား။ အဲဒီ ႏုိင္ငံေရး အသိုင္းအ၀ိုင္း ကေရာ သူတို႔ကို လိုလိုလားလား လက္ခံၾကရဲ႕လား။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ သူတို႔က သူလွ်ိဳလို႔ စြပ္စြဲခံ ခဲ့ရသူေတြ ကိုး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရး ေပါ့။ စစ္ေၾကာေရးမွာ ရခဲ့တဲ့ ဒါဏ္ရာေတြေၾကာင့္ က်န္းမာေရး မွာ ဘယ္လိုမ်ိဳး ထိခိုက္မႈ ရွိသလဲ ေပါ့။ မိသားစုေတြထဲမွာ ဘယ္လိုမ်ိဳး သက္ေရာက္မႈ ရွိသလဲ စသျဖင့္ ေမးတယ္။
နံပတ္ ၄ အခ်က္ ကေတာ့ အဖြဲ႕အစည္းကို ဘယ္လို အႀကံေပးခ်င္ သလဲ။ ေလာေလာဆယ္မွာ အဖြဲ႕အစည္းက ေတာင္းပန္ထား တယ္။ အျဖစ္အပ်က္မ်ားတြင္ နစ္နာဆံုးရႈံုး အသက္ေပးသြားခဲ့ရသည့္ ရဲေဘာ္မ်ားအား၊ သက္ဆိုင္ရာမိသားစုမ်ားအား ေတာင္းပန္ပါသည္ ဆိုၿပီးေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္၊ စက္တင္ဘာက ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာ ရွိတယ္။ လူတစ္ဦးခ်င္း လိုက္ၿပီး ေတာင္းပန္တာေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီ အေပၚမွာ ေက်နပ္မႈ ရွိရဲ႕လား၊ အဲဒါအျပင္ ဘာ လုပ္ေပးဖို႔ လိုေသးလဲ၊ ဘာ လုပ္ေပးသင့္လဲ ဆိုတဲ့ အစီရင္ခံစာ အႀကံေပးမႈ အပိုင္းအတြက္ က်ေနာ္တို႔ ေမးတယ္။ အစီရင္ ခံစာမွာ အဲဒီအပိုင္းေတြအလိုက္ေဖာ္ျပမွာပါ။
ေမး။      ။ အခု ေလာေလာဆယ္မွာ မိသားစု ဘယ္ႏွစ္စုေလာက္ ေတြ႕ၿပီးသြားၿပီလဲ။
ေျဖ။       ။ မိသားစု မေတြ႕ရေသး ဘူး။  မိသားစု ဆိုလို႔ မနန္းေအာင္ေထြးၾကည္ရဲ႕ အေမကိုပဲ ေတြ႕ရေသးတယ္။ တခ်ိဳ႕က ေတြ႕ဖို႔ လုပ္ေပမယ့္ မအားတာ၊ တခ်ိဳ႕က ခရီးသြားဖို႔ ျပင္ထားၿပီးသား ျဖစ္ေနတယ္။ ေတြ႕တာကေတာ့ လိုက္ေတြ႕မယ္။ အဓိကကေတာ့ က်ဆုံးသြားတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြရဲ႕ မိသားစုေတြကို လိုက္ေတြ႕မယ္။ ေလာေလာဆယ္ ကာယကံေျမာက္ ခံစားရတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြကို လုိက္ေတြ႕တာ ၆ ေယာက္ေလာက္ ရွိသြားၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ငန္းက တကယ္စတာက ေမ၊ ၂၄ မွာ စတာ။ ပထမပိုင္းက အစိုးရနဲ႔ စကားေျပာတဲ့ အပိုင္းကို လုပ္တာမွာ က်ေနာ္တို႔လည္း ပါတာကိုး။ ၂၄ ေနာက္ပိုင္း ကေန ဒီေန႔ အထိ ၃ ရက္ ေလာက္ အတြင္းမွာ ၆ ေယာက္ေလာက္ ၿပီးသြားၿပီ။ အခ်ိန္က တရား၀င္ ခြင့္ျပဳထားတာ ၃ ပတ္ပဲ ရတယ္။ အဲဒီ ၃ ပတ္ အတြင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ရသေလာက္လုပ္ သြားမယ္။
ေမး။      ။ အဲဒီ ၃ ပတ္ အတြင္းမွာ နယ္ေတြလည္း ဆင္းရဦး မယ္ဆိုေတာ့ အခ်ိန္က လံုေလာက္ပါ့မလား။ အားလုံးကို ေရာက္ေအာင္ သြားေရာက္ ႏိုင္ပါ့မလား။
ေျဖ။       ။ ရန္ကုန္ၿပီးရင္ ေတာ့ ဇြန္လထဲမွာ မႏၲေလး သြားမယ္။ မႏၲေလးမွာ ၁ ပတ္ေလာက္ေတာ့ ၾကာမယ္ ထင္တယ္။ ၿပီးရင္ေတာ့ က်ိဳက္ထိုဘက္ကို သြားရမွာ ရွိေသးတယ္။ ၃ ပတ္အတြင္းမွာ ရသေလာက္ေတာ့ သြားရမွာ ေပါ့။
ေမး။      ။ အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းတဲ့ ေနရာမွာ မိသားစု၀င္ေတြရဲ႕ ပူးေပါင္း ပါ၀င္မႈက အခရာက်တယ္ လို႔ အစ္ကိုတို႔ ေျပာထားတာ ရွိတယ္။ ဒီေတာ့ အခု အလုပ္စတဲ့ အခ်ိန္မွာ သူတို႔ရဲ႕ ပူးေပါင္း ပါ၀င္မႈက ဘယ္လို ရွိပါသလဲ။ လက္ရွိ လုပ္ေနတဲ့ အေျခအေနအရ ဘယ္ေလာက္ထိ ပါ၀င္လာႏုိင္မယ္ လို႔ေရာ ေမွ်ာ္လင့္ထားလဲ။
ေျဖ။       ။ ပထမဆံုး ေတြ႕ဖူးတဲ့ တေယာက္ကိုပဲ ေျပာရမယ္။ အခုက အကုန္လံုးကို လိုက္ မေတြ႕ရေသးဘူး ဆိုေတာ့ ခ်က္ခ်င္းႀကီး ေတာ့ မေျပာႏိုင္ ေသးဘူး။ လက္ရွိမွာေတာ့ ရဲေဘာ္ေတြ ကိုယ္စား လာေတြ႕တဲ့ လူေတြကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလး အားႀကိဳးမာန္တက္ ရွိတယ္။ အေမ ဆိုရင္ေတာ့ မငယ္ (မနန္းေအာင္ေထြးၾကည္)ရဲ႕ အေမ တေယာက္ပဲ ေတြ႕ရေသးတယ္။ သူ ေျပာတာကို နားေထာင္ရေတာ့ စိတ္လည္း မေကာင္းဘူး။ သူေတြ႕တာေတြ အကုန္ေျပာျပတယ္။
ေမး။      ။ ဆိုေတာ့ ေစာေစာက ေျပာခဲ့တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းပန္ထားတယ္၊ ဒါနဲ႔မွ မရေသးဘူး ဆိုရင္ ဘာေတြ ထပ္လုပ္ေပး ေစခ်င္သလဲ လို႔လည္း ေမးျမန္း ထားတာေတြ ရွိတယ္ဆိုေတာ့..၊ အစ္ကိုတို႔ ဘက္က ဘယ္ေလာက္အထိ လုပ္ေပးဖို႔ ရည္ရြယ္ထားလဲ။ ႀကိဳတင္ စဥ္းစားထားတာ ရွိလဲ။
ေျဖ။       ။ ဗဟို ေကာ္မတီမွာ ေဆြးေႏြးခဲ့တာ ရွိတယ္။ အစီရင္ခံစာက ထြက္မယ့္ ရလာဒ္နဲ႔ ဘယ္လို အႀကံျပဳခ်က္ေတြ လာမလဲ ဆိုတာကို သူတို႔ ေစာင့္ေနၾကတယ္။ အဲဒီ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ အေပၚ မူတည္ၿပီး ဗဟိုက နည္းလမ္းေတြ ဆက္ေဆာင္ရြက္ သြားပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါက်ေတာ့ ေကာ္မရွင္နဲ႔ မဆိုင္ေတာ့ဘူး။ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ ဆိုင္သြားၿပီ။
ေမး။      ။ အခု ျပည္တြင္းထဲမွာ စစ္တမ္းေတြ ေကာက္ဖို႔ အတြက္ လာတဲ့အခါမွာ အစ္ကိုတို႔ အဖြဲ႕အေနနဲ႔ လူဦးေရ ဘယ္ေလာက္ သံုးၿပီး လာသလဲ။ အဲဒီ လူေတြ ကိုယ္တိုင္ေရာ သူတို႔သိထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ၊ လိုအပ္တဲ့ အေထာက္အထား ေတြကို ထုတ္ျပၿပီးၿပီလား။
ေျဖ။       ။ လာခြင့္ရတာ ၄ ေယာက္ပဲ ရွိတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ၄ ေယာက္ပါပဲ။ ဒီ ၄ ေယာက္နဲ႔ပဲ လုပ္ေနပါတယ္။ အခုလို အခ်က္အလက္ စုေဆာင္းတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ လူ ၄ ေယာက္အားနဲ႔ ေလာက္ေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစီရင္ခံစာ ေရးတဲ့ အပိုင္းမွာေတာ့ အျခား အျပင္က တတ္ကြ်မ္း နားလည္တဲ့ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ အမ်ားႀကီး လုပ္ရဦးမယ္။ ရႏိုင္ သေလာက္ေတာ့ အခ်က္အလက္ေတြ စုတယ္၊ သူတို႔ေတြ မီဒီယာေတြမွာ ေျဖခဲ့ဖူးတာေတြ ရွိတယ္၊ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ ထုတ္ေျပာတဲ့ အင္တာဗ်ဴးေတြ၊ ဓာတ္ပံုေတြ၊ ဗီဒီယုိဖိုင္ေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စုထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ားမ်ားစားစား ေတာ့ မရွိဘူး။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ အဲဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႕အစည္းမွာ အဲဒါေတြက မရွိေတာ့ဘူး။ က်ေနာ္တို႔က ေတာင္ပိုင္းမွာ ဗဟိုကိုး။ အဲဒါေတြက ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တာ ဆိုေတာ့ ေတာင္းပိုင္း ဗဟိုမွာ အဲဒါေတြက မရွိဘူး။ အဲဒီတုန္းက ဒီဟာနဲ႔႔ ပတ္သက္တဲ့ အေခြေတြကို ဗီဒီယုိ ႐ိုက္ၾကတယ္ ေျပာတယ္။ တခ်ိဳ႕စခန္းေတြက မျမင္ဖူးဘူး။ တခ်ိဳ႕ စခန္းေတြေတာ့ ေတြ႕ဖူးတယ္။ ဒီဘက္မွာ အဲဒီ အခ်က္အလက္ေတြက အမ်ားႀကီး မရွိဘူး။ ဒီကိုလာေတာ့ သူတို႔မွာ တဦးခ်င္း စုထားတာေလးေတြ ရွိတယ္။ အဲဒါေတြကို အေျခခံၿပီး ျပန္လိုက္ ေတာင္းေနရတယ္။
ဒါေပမယ့္ ေဟာ္လန္မွာေတာ့ ABSDF နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဖြဲ႕အစည္းက လုပ္ထားတဲ့ ေမာ္ကြန္းတိုက္ ရွိတယ္။ လိုအပ္ရင္ အဲဒါေတြ သြားေတာင္းၿပီး ၾကည့္ဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိတယ္။ လိုအပ္မယ္ ထင္တာေတြ၊ အေထာက္အကူ ျဖစ္မယ္ ထင္တာေတြ ကို ယူၾကည့္ဖို႔ ေပါ့။ အဲဒီအတြက္ အဖြဲ႕အစည္းကိုလည္း အစ္ကိုတို႔ခြင့္ ေတာင္းထားတယ္။
ေမး။      ။ ABSDF က က်ဳးလြန္ခဲ့တဲ့ အမႈကို ABSDF က ျပန္ၿပီး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕ စံုစမ္းတာက တရားမွ်တမႈ ရွိမယ္ ထင္လား။ ဒီဟာကို တရားမွ်တမႈ ရွိပါတယ္လို႔ ဘယ္လို သက္ေသျပ မလဲ။
ေျဖ။       ။ အဲဒါက အႀကီးမားဆံုး စိန္ေခၚခ်က္ပဲ။ က်ဴးလြန္ ခံခဲ့ရတယ္ ဆိုတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြ ၾကားမွာေရာ၊ ျပင္ပကေန ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ လူေတြ ၾကားထဲမွာေရာ ဒါက က်ေနာ္တို႔ အေပၚမွာ လံုး၀ မယံုတဲ့ အပိုင္းေပါ့။ ဒီလို ထင္တာလည္း သူတို႔ ဘက္က တရား ပါတယ္။ သူတို႔နဲ႔ ေတ့ေတ့ ဆိုင္ဆိုင္ စကားေျပာၾကည့္ေတာ့ အဲဒီ အခ်က္ကို သူတို႔လည္း ေျပာတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိလဲ ဆိုရင္ ဒါက လူတစု အတြက္ အကာကြယ္ ေပးဖို႔ လုပ္တာလား ဆိုတဲ့ အထိေတာင္ ေျပာခံရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အလုပ္ကို သူတို႔ကို ေသခ်ာ ရွင္းျပတယ္။ အခု အေျခအေန အထိမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ထိေတြ႕ခဲ့တဲ့ လူ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား က အဲဒီကိစၥကို ေၾကလည္တယ္။ သူတို႔နဲ႔ အစည္းအေ၀း ၂ ႀကိမ္လုပ္ၿပီး သြားၿပီ။ က်ေနာ့္ စိတ္ထဲမွာ ေတာ့ ဒါကို သူတို႔ ေၾကလည္တယ္ လို႔ ထင္တယ္။ သူတို႔က ထုတ္ေျပာ တာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒီ ေကာ္မရွင္ကို သူတို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္ ဆိုၿပီး ေတာ့ပါ။ က်ေနာ္ကေတာ့ အစီရင္ခံစာကို ေစာင့္ၾကည့္ သင့္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ အစီရင္ခံစာကို ေစာင့္ၾကည့္ပါ။ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပမယ့္ အခ်က္အလက္ေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ သင့္တယ္။ အဲဒီ အခ်က္အလက္ ေတြကို ၾကည့္ျခင္း အားျဖင့္ ဒီ ေကာ္မရွင္ဟာ ဘက္လိုက္မႈ ရွိ/မရွိ ၊ တကယ္တန္း ခ်ထားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို သြား/မသြားဆိုတာ အဲဒီက်ရင္ အေျဖေပၚမွာပါ။ သံသယေတြ ကေတာ့ရွိမွာပဲ။ ဒါကလည္း တရားပါတယ္။
ေမး။      ။ ဒါဆို အဲဒီ စိန္ေခၚမႈကို ၾကားထဲက အဆံုးအျဖတ္ လုပ္ေပးႏိုင္မယ့္ ဘယ္လို လူမ်ိဳးေတြကို အကူညီ ေတာင္းသြား မလဲ။ ဥပမာ – ႏိုင္ငံတကာက အေရးအခင္းကာလ ပဋိပကၡကို ႀကံဳခဲ့ဖူးတဲ့ ပညာရွင္ေတြလိုမ်ိဳး ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့။
ေျဖ။       ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ တတိယလူကို မထားဘဲ၊ တိုက္႐ိုက္ လုပ္သြားဖို႔ပဲ ရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အေပၚမွာ မယံုၾကည္ဘူး ဆိုရင္ တိုက္႐ိုက္ ေမးဖို႔၊ တိုက္႐ိုက္ေျပာဖို႔ လမ္းဖြင့္ထားတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ ဒီကိစၥက ကာယကံရွင္နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ ေျပာတာက ပိုၿပီး ထိေရာက္တယ္ လို႔ က်ေနာ္တို႔ ထင္လို႔ေလ။ ျပည္တြင္းမွာ အေျခစိုက္တဲ့ ၾကားေန ၾသဇာရွိသူ ေတြ နဲ႔ တဆင့္ လုပ္ဖို႔ စဥ္းစားခဲ့ဖူးတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါက်ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က အျပင္မွာ၊ သူတို႔ကအထဲမွာ ဆိုေတာ့ ၾကားခံနဲ႔ လုပ္မယ္ ဆိုရင္ စကားေတြက ဘာသာျပန္မႈ ေတြလြဲသြားႏုိင္ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုက္႐ိုက္ပဲ ဆက္သြယ္တယ္။
ေမး။      ။ အခု ကိုယ္တိုင္ ႀကံဳရတဲ့ ရဲေဘာ္တခ်ိဳ႕နဲ႔ မိသားစု၀င္ တေယာက္ကို အင္တာဗ်ဴး လုပ္ၿပီးၿပီ ဆိုေတာ့ သူတို႔ဆီက ရထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြက အမွန္တရားနဲ႔ တရားမွ်တမႈ အတြက္ ဘယ္ေလာက္မ်ား အေထာက္အကူ ျပဳႏုိင္တာေတြ ပါလဲ။
ေျဖ။       ။ အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေမးခ်င္တဲ့ အပိုင္း ၄ ပိုင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ သူတို႔ကို ေမးတယ္။ ေျပာတာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တူတာေတြ ေတြ႕ရတယ္။ ကာလတခုကို အတူတူ ျဖတ္သန္းခဲ့ရေတာ့ သူတို႔ ေျပာတာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား တူၾကတယ္။ ဥပမာ- စစ္ေၾကာေရး ပံုစံတို႔၊ ဘယ္လိုမ်ိဳး ထြက္ဆိုရတယ္ ဆိုတာေတြ၊ ေျဖာင့္ခ်က္ ေပးရတဲ့ ပံုစံေပါ့။ ေနာက္ၿပီး စစ္ေၾကာေရး နည္းလမ္းေတြ ေပါ့။ အဲဒါေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား တူၾကတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္သူက စစ္တယ္ ဆိုတာ မ်ိဳးေတြ တူၾကတယ္။ ဒါေတြက လူမႈကြန္ယက္ မီဒီယာေတြမွာလည္း သူတို႔ ေျပာခဲ့ၾက တာေတြပဲ။ ဒါေပမယ့္ အခုကေတာ့ တရား၀င္ လာၿပီး အတိအက် လာယူတဲ့ သေဘာေပါ့။ အေျခခံေတြ က သိထားၿပီး သားပဲ။ ဒါေပမယ့္ အခုဟာက အေသးစိတ္နဲ႔ ပိုၿပီး တရား၀င္ ျဖစ္ေအာင္ေပါ့။
ေမး။      ။ အေျပာင္းအလဲေတြ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာျပည္တြင္းထဲ ကို ျပန္၀င္လာတဲ့ ABSDF ရဲေဘာ္ေတြနဲ႔  ျပန္ မ၀င္လာေသးဘဲ အျပင္မွာ ရွိေနေသးတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြရဲ႕ ဒီအဖြဲ႕ လုပ္ကိုင္မႈေတြကို ပူးေပါင္း ပါ၀င္တဲ့ အေနအထားကေရာ ဘယ္လိုရွိ သလဲ။ ပူးေပါင္းခ်င္ စိတ္ေပါ့။
ေျဖ။       ။ ဒီတႏွစ္တာ ကာလထဲမွာ လုပ္ခဲ့တာေတြမွာ အဲဒါေတြလည္း ပါတယ္။ လုပ္ငန္းစဥ္၊ ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ဦးတည္ခ်က္၊ ဘာေတြ လုပ္မယ္ ဆိုတာေတြ…၊ ေရးၿပီးေတာ့ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ လူေတြအားလံုးကို လက္လွမ္းမီ သေလာက္ အီးေမးလ္ ေတြ ပုိ႔တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ သေဘာထားေတြကို ေမးတယ္။ အီးေမးလ္ ပို႔တဲ့ သူတိုင္းကေတာ့ ပူးေပါင္းေဆာင္းရြက္မႈ ေပးမယ္လို႔ ေျပာတယ္။ သူတို႔ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ အခန္းက႑နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လာေမးပါ၊ သူတုိ႔ ေျပာပါ့မယ္လို႔ က်ေနာ္ တို႔ကို အီးေမးလ္ထဲမွာ တရား၀င္ ျပန္ထားတာ ရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ၃ ပတ္ခရီးစဥ္ ၿပီးရင္ က်ေနာ္တို႔ နယ္စပ္ကို ျပန္မယ္။ ျပင္ပမွာ ရွိတဲ့လူေတြကို ထပ္ၿပီးေတာ့ေမးမယ္။
ေမး။      ။ ဒီစစ္တမ္းကို ကာလ ဘယ္ေလာက္အၾကာမွာ ထုတ္ျပန္ႏိုင္မယ္ လို႔ မွန္းထားလဲ။
ေျဖ။       ။ အျမန္ဆံုး ထြက္ဖို႔ေတာ့ မွန္းထားတယ္။ လူ ၁၀၀ ေလာက္ရွိတာ မွာ ၃၅ ေယာက္က ဆံုးတယ္။ ၁၅ ေယာက္က ေဖေဖာ္၀ါရီမွာ အသတ္ခံ ခဲ့ရတယ္။ က်န္တဲ့ ၂၀ က စစ္ေၾကာေရး ကာလမွာ ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ ဆံုးသြားခဲ့ ၾကတယ္။ အဲဒီ ၃၅ ေယာက္ ရဲ႕ မိသားစုေတြနဲ႔ လုိက္ၿပီး ေတြ႕ႏုိင္သေလာက္ ေတြ႕မယ္။ က်န္တဲ့ ၅၅ ေယာက္ အုပ္စုတို႔၊ ၅၅ ေယာက္ အျပင္က အုပ္စုေတြ ရွိၾကတယ္။ တတ္ႏိုင္သေလာက္၊ ရသေလာက္ေတာ့ ဆံုႏိုင္သေလာက္ကို အင္တာဗ်ဴး လုပ္သြား မယ္။ ဒီ ၃ ပတ္အတြင္း မွာ ေတာ့ အားလံုးေတာ့ မစံုႏုိင္ဘူး။ အမ်ားဆံုး ရရင္ လူ ၃၀ ေပါ့။ ၿပီးေတာ့ အျပင္မွာလည္း သက္ဆိုင္သူေတြ ကို အင္တာဗ်ဴး လုပ္ဦးမယ္။ အဲဒီ ဟာေတြ လုပ္ၿပီး သြားရင္ အစီရင္ခံစာ ေရးဖို႔အတြက္ အခ်ိန္ျပန္ယူ ရဦးမယ္။ ဒီ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို ျပန္သံုးသပ္တဲ့ အပိုင္းေတြလုပ္ရ ဦးမယ္။ ဒါက အခ်ိန္ေတာ့ နည္းနည္းလို တယ္။ တိတိက်က်ႀကီးေတာ့ ေျပာလို႔ မရဘူး။ အျမန္ဆံုးေတာ့ လုပ္ခ်င္တယ္။ ၿပီးသြားရင္ေတာ့ ေနာက္တဆင့္ကို ထပ္သြားလို႔ ရၿပီလို႔ ထင္တယ္ေလ။
ေမး။      ။ ဒါဆို ဒီႏွစ္ထဲမွာ ျဖစ္ႏိုင္မလား။ ဒါမွ မဟုတ္ ၂၀၁၄ ႏွစ္စပိုင္း ေလာက္မွာ ျဖစ္ႏိုင္မယ္ ထင္လား။
ေျဖ။       ။ အခုက ေမ ဆိုေတာ့၊ ဒီႏွစ္ထဲမွာ ျဖစ္ႏုိင္ ပါတယ္။ ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမွာ ေပါ့။ နည္းနည္းေလး ျဖည့္ေျပာခ်င္ တာက ဒီ အစီရင္ခံစာက အဆံုး မဟုတ္ဘူး။ ဒီအစီရင္ခံစာ ၿပီးသြားတာနဲ႔ ဒါႀကီးက ၿပီးသြားမွာ မဟုတ္ေသးဘူး။ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ခ်င္ေနတဲ့ အမွန္တရားနဲ႔ တရားမွ်တမႈေတြရဲ႕ အစပဲ။ ဆက္ၿပီးေတာ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ ပါမယ္။ အဲဒါေတြကို အေကာင္ အထည္ ေဖာ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ပါမယ္။
ေမး။      ။ ဒါေတြကို ေမးျမန္းတဲ့ အခါမွာ အဲဒီတုန္းက သက္ေသ အေထာက္အထားေတြ ရွိတဲ့သူေတြ၊ စာရြက္စာတမ္း၊ ဓာတ္ပံုေတြ လက္ထဲမွာ ရွိတဲ့သူေတြ သက္ရွိ ထင္ရွား ရွိေနဦးမယ္ ဆိုေတာ့၊ အဲဒီလိုလူေတြက ဒါေတြကို ထုတ္ေဖာ္လိုက္ မွာ စိုးလို႔ သူတို႔ကို အသက္အႏၲရာယ္ေပး တာမ်ိဳး၊ ႏႈတ္ပိတ္တာမ်ိဳး ျဖစ္လာႏိုင္မလား။ အဲဒါကို အစ္ကိုတို႔က ဘယ္ေလာက္ အထိ ကာကြယ္ေပးႏုိင္မလဲ။ ဥပမာ ေထာင္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့လူမ်ိဳးဆိုရင္ သူက အခ်ိန္မေရြး အသက္အႏၲရာယ္ရွိ ႏိုင္တယ္ ေလ။
ေျဖ။       ။ ေလာေလာဆယ္ ေတြ႕တဲ့ ရဲေဘာ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သူတို႔မွာ ရွိတာေတြကို အကုန္ ထုတ္ေပးၾကတယ္။ သူတို႔မွာ တကိုယ္ေရ သိမ္းထား တာေတြ ရွိတယ္။ ဥပမာ ဗီဒီယိုေခြ ရွိတယ္။ ဓာတ္ပံု အေဟာင္းေလးေတြ ရွိတယ္။ အစီရင္ ခံစာကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ျဖစ္ေအာင္ အဲဒါေတြကို ထုတ္ေပးဖို႔ ရွိၾကတယ္။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ အဲဒီ အခ်က္ကိုေတာ့ ထည့္ၿပီး စဥ္းစားခဲ့တာ မရွိခဲ့ေသးဘူး။  ဒါေပမယ့္ ေဆြးေႏြးထားတာ တခ်က္ကေတာ့ ကာယကံရွင္ေတြ သေဘာတူမွ ဒါကို သံုးစြဲသြားမယ္ ဆိုတာ သေဘာတူထားတာရွိတယ္။
ေမး။      ။ အခု အစ္ကိုတို႔က နယ္မွာ ရွိတဲ့လူေတြ၊ ရန္ကုန္မွာ ရွိတဲ့ လူေတြနဲ႔ လုိက္ေတြ႕တာေတြ လုပ္ေနတယ္ ဆိုေတာ့၊ အက်ဥ္းေထာင္ ထဲမွာရွိတဲ့ သူေတြနဲ႔ေရာ ေတြ႕သြားဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိသလား။
ေျဖ။       ။ အဲဒါကေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ဆုိင္သြားၿပီ။ သူတို႔ ခြင့္ျပဳတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ သြားေတြ႕မယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိ ေတြ႕ခြင့္ရမယ္ ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ မသိေသးဘူး။ ႀကိဳးစားေနၿပီ။
ေမး။      ။ အခုေတြ႕ထားတဲ့ လူေတြဆီကေကာ အခ်က္အလက္ေတြ စံုစံုလင္လင္ ရၿပီးၿပီလား။ ေနာက္တႀကိမ္ ထပ္ေတြ႕ဖို႔ လိုေသးလား။
ေျဖ။       ။ ေတာ္ေတာ္ေလး ေတာ့ စံုလင္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ေအာက္ေျခ ရဲေဘာ္ေတြ။ သူတို႔ကို ဘာျဖစ္လို႔ ဖမ္းသြားမွန္း ေတာင္ မသိလိုက္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ဆို ကင္းေစာင့္ေနရင္းနဲ႔ လာဆိုၿပီး ေသနပ္နဲ႔ေတ့ၿပီး ဖမ္းသြားတာမ်ိဳး။ ဖမ္းသြားၿပီးမွ စစ္ေၾကာေရးမွာ ၀ုန္းဒိုင္း၀ုန္းဒိုင္းထုၿပီး ၀န္ခံခိုင္း၊ ၿပီးေတာ့ အခ်ဳပ္ထဲခ်လိုက္ တာမ်ိဳး။ ေျမာက္ပိုင္းရဲ႕ဆက္ဆံေရးက အထက္ေအာက္ ဆက္ဆံေရး ပံုစံမ်ိဳးရွိတယ္။ ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ နည္းနည္း ကြာတယ္။ သတင္း စီးဆင္းမႈမွာလည္း မသိတာမ်ား တယ္။ အဲဒီတုန္းက ရဲေဘာ္ရဲ႕ အဲဒီတုန္းက ယူခဲ့တဲ့ တာ၀န္နဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္။ သူတို႔ တာ၀န္ႀကီးရင္ ႀကီးသလို မ်ားမ်ား ေျပာႏိုင္တယ္။  တာ၀န္ေသးရင္ ေသးသလို နည္းနည္းပဲ ေျပာႏိုင္တာ ရွိတယ္။ သူတို႔နဲ႔ ဆိုင္တာေလာက္ပဲ သူတို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ အခု ေလာေလာဆယ္ ေတြ႕ေနတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြက ေအာက္ေျခ ရဲေဘာ္ေတြ မ်ားတယ္။ သူတို႔ က်ေတာ့ သိပ္အမ်ားႀကီး မေျပာႏိုင္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕က အဲဒီမွာ ေခါင္းေဆာင္ အေနနဲ႔ ျဖစ္ၿပီး၊ အဖမ္းခံၿပီးမွ လာခဲ့တဲ့သူေတြ ဆိုရင္ေတာ့ အေသးစိတ္ အမ်ားႀကီး ေျပာႏိုင္မယ္လို႔ ယံုတယ္။
ေမး။      ။ ျမန္မာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး စင္တာ (Myanmar Pace Centre – MPC) မွာ အစ္ကိုတို႔ ေတြ႕ဆံုပြဲ လုပ္ထားတာလည္း ရွိေတာ့..၊ အဲဒါကေရာ ဒီေကာ္မရွင္နဲ႔ ဆက္စပ္ သလား၊ ဘယ္လို ရလာဒ္ေတြ ရခဲ့လဲ။
ေျဖ။       ။ အဲဒီ ေဆြးေႏြးပြဲက ABSDF နဲ႔ အစိုးရၾကား ၿငိ္မ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ကိစၥကိုပဲ ေဆြးေႏြးတာ။ ဒီကိစၥကို မေဆြးေႏြး ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥ အတြက္ သီးသန္႔ တရား၀င္စာနဲ႔ ၃ ပတ္ခြင့္ျပဳ ခဲ့တယ္။ MPC မွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ ၂ရက္မွာ တပ္မေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေတြလည္း ပါတယ္။ MPC ကတာ၀န္ရွိသူ ေတြလည္း ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေဆြးေႏြးတာက ဒါနဲ႔ မဆိုင္ပါဘူး။
ေမး။      ။ ABSDF က ေက်ာင္းသားတပ္ဖြဲ႕ ဆိုတဲ့ အမည္ကို ေျပာင္းဖို႔ ရွိသလား။ တခ်ိဳ႕က ကထိကေတြ ေလာက္ေတာင္ ျဖစ္ေနၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ေက်ာင္းသား နာမည္ပဲ ဆက္ယူထားေနဆဲ ဆိုေတာ့ေလ။ ေက်ာင္းသားဆိုတာကို ျဖဳတ္သြားဖို႔ရွိလား။ အဖြဲ႕နာမည္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး နည္းနည္း ေျပာျပေပးပါဦး။
ေျဖ။       ။ ေက်ာင္းသားဆိုတာ အျဖဴနဲ႔ အစိမ္းေက်ာင္းသား၊ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား ဆိုတာကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔က ေက်ာင္းသား စိတ္ဓာတ္ကို အရင္းတည္ ထားလို႔။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး သမိုင္းမွာေရာ၊ ဒီမုိကေရစီ အေရးမွာပါ ထိပ္တန္းက ပါခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ စြန္႔လႊတ္ စြန္႔စားမႈ၊ ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို သေကၤတ အေနနဲ႔ ယူၿပီးေတာ့ သံုးတာ။ ေက်ာင္းသားႀကီးေတြ မဟုတ္ဘူး။ ေခတ္အဆက္ဆက္ ျဖတ္သန္းလာခဲ့တဲ့ စြန္႔လႊတ္ အနစ္နာခံခဲ့၊ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ တာေတြကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အေနနဲ႔ ဒီနာမည္ကို သံုးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။      ။ ေကာ္မရွင္က  အခုလို အခ်က္အလက္ ေကာက္ေနတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ကာယကံရွင္ေတြနဲ႔ မိသားစု၀င္ေတြကို ဘာမ်ားထပ္ၿပီး ေျပာျပခ်င္ တာရွိဦး မလဲ။
ေျဖ။       ။ ဒီေကာ္မရွင္ရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ထဲမွာ ပါတယ္။ နံပတ္ ၁ အခ်က္က ဒီျဖစ္စဥ္ တခုလံုးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သမိုင္းမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္ခ်င္တယ္။ ေနာက္ဆံုး အခ်က္က တာ၀န္ခံမႈနဲ႔ တာ၀န္ယူမႈကို ေဖာ္ထုတ္ခ်င္တယ္။ အဲဒီ ၂ ခ်က္က အေရးႀကီးတယ္ လို႔ က်ေနာ္ ထင္တယ္။ ဘာေတြ ဘယ္လိုျဖစ္ တယ္၊ ဘာ့ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာေတြကို ေဘးမွာ ေျပာေနမယ့္ အစား တရား၀င္ ေျပာခြင့္ ရွိလာတယ္လို႔ လည္းထင္တယ္။ အဲဒီအတြက္ မိသားစုေတြကို ပါ၀င္ေပးဖို႔ ဖိတ္ေခၚခ်င္ တယ္။ တာ၀န္ယူမႈ တာ၀န္ခံမႈ ရွိလာရင္၊ အျဖစ္မွန္ကို သိရင္ဘယ္သူ႔မွာ တာ၀န္ရွိတယ္ ဆိုတာ အလိုေလွ်ာက္ ေပၚလာမယ္။ အဲဒီ အတြက္ ကာယကံရွင္ မိသားစုေတြ ပါမွ လုပ္လို႔ ရတယ္။ အဲ ၂ ခ်က္ကို အေလးအနက္ စဥ္းစားေပး ေစခ်င္တယ္ လို႔ သက္ဆိုင္ရာ ကာယကံရွင္မိသားစုေတြကို ေျပာခ်င္ပါတယ္။     ။
Irrawaddy