ျမန္မာ-အာဆီယံ-တရုတ္-အေမရိကန္

ဦးေအာင္ခင္

21.07.2012

လြန္ခဲ့တဲ့အပတ္ ကေမာၻဒီးယားမွာ က်င္းပတဲ့ ေဒသဆိုင္ရာအစည္းအေဝးေတြမွာ ထင္ရွားတဲ့ထူးျခားခ်က္ ႏွစ္ခုကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ပထမ ထူးျခားခ်က္က ဖႏြန္ပင္မွာက်င္းပတဲ့ အာဆီယံႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးမ်ား အစည္းအေဝးမွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးအခ်င္းမ်ားတဲ့အတြက္ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္ထုတ္ဖို႔ ပ်က္ကြက္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာဟာ အာဆီယံအသင္းသမုိင္းမွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ပါ။ ဒုတိယ ထူးျခားခ်က္က Siem Reap ၿမိဳ ႔မွာ က်င္းပတဲ့ အာဆီယံအေမရိကန္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲကို အစိုးရအႀကီးအကဲျဖစ္တဲ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္နဲ႔ ထိုင္းဝန္ႀကီးခ်ဳပ္တို႔ တက္ေရာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
အာဆိီယံ-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရးမွာ အပယ္ခံအႏိွမ္ခံအျဖစ္ ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ေနခဲ့ရတဲ့ ဗမာအစိုးရဟာ အေရးပါတဲ့အခန္းက ပါဝင္လာတာကို ျပသရာေရာက္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ရက္သတၱပါတ္ဟာ ျမန္မာ-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရး မွတ္တိုင္တခုျဖစ္တယ္လို႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ကလင္တန္ က မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ ႀကီးထြားလာတဲ့ အာဆီယံ-အေမရိကန္္ ကုန္သြယ္ေရးတို႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေနာက္က်ေနတာကို အမီွလိုက္ႏိုင္ဖို႔ အေမရိကန္က လမ္းဖြင့္ေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္နဲ႔ ဗိယက္နမ္ စီးပြားေရးတိုးတက္လာတဲ့အေၾကာင္းရင္းထဲမွာ အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံေရး အဆင္ေျပတာလည္း ပါဝင္ပါတယ္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဟာ ဂ်ပန္၊ မြန္ဂိုလီရား၊ ဗိယက္နမ္၊ လာအို နဲ႔ ကေမာၻဒီယားကိုလည္း ခရီးထြက္ခဲ့ေပမယ့္ ကေမာၻဒီးယားမွာ ျမန္မာသမၼတနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးတာဟာ အထင္ရွားဆံုး ျဖစ္ေနပါတယ္။ အေမရိကန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုပြဲမွာ ဒီမုိကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနပံုကို ဦးသိန္းစိန္က ရွင္းျပပါတယ္။ အေမရိကန္-အာဆီယံ စီးပြားေရးတုိးခ်ဲ ႔မႈမွာ ျမန္မာ ပါဝင္လာပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္က အာဆီယံ-အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးဟာ အာဆီယံ-တရုတ္ ကုန္သြယ္ေရးထက္ ေလးဆေလာက္ ပိုမ်ားခဲ့ေပမယ့္ အခုေတာ့ တရုတ္က အနည္းငယ္ အသာရေနပါတယ္။ အေမရိကန္-တရုတ္ ကုန္သြယ္ေရး အရွိန္ရေနေပမယ့္ အာဆီယံေဒသမွာ တရုတ္နဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ဖို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးက စည္းရံုးေရးဆင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။
တပါတီ တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ အာဏာရွင္စနစ္ကို စြန္႔လႊတ္ၿပီး ပါတီစံုပါလီမန္စနစ္က်င့္သံုးတဲ့ မြန္ဂိုလီရားကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးက ခ်ီးက်ဴးေျပာဆိုပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာလည္း ဒီမုိကေရစီ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ေနသမွ် အေမရိကန္က ကူညီေထာက္ပံ့ေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တပါတီအာဏာရွင္ ဗိယက္နမ္နဲ႔ အေမရိကန္ဟာ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ေနပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ (၂) ႏွစ္အတြင္း ဗိယက္နမ္-အေမရိကန္ ကုန္သြယ္ေရးဟာ (၄၀) ရာခုိင္ႏႈန္း တိုးပြားလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သေဘာထားကြဲလြဲသူကို ဖိႏိွပ္ညွဥ္းပမ္းရာမွာ ဗိယက္နမ္ဟာ နာမည္ပ်က္ေနပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ (၅၇) ႏွစ္အတြင္း ပထမဆံုးအႀကိမ္ သြားေရာက္တဲ့ လာအိုမွာလည္း တပါတီစနစ္ က်င့္သံုးျဖစ္ပါတယ္။ အာဆီယံ (၁၀) ႏိုင္ငံစလံုးကို အေမရိကန္က စည္းရံုးသိမ္းသြင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ လက္တြဲရင္ အာဆီယံေဒသဟာ ရိကၡာထုတ္လုပ္ရာမွာ ကမာၻ႔ေရွ ႔ေဆာင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
အေမရိကန္-အာဆီယံ စီးပြားေရးေဆြးေႏြးပြဲမတိုင္မီ ဖႏြမ္ပင္မွာက်င္းပတဲ့ အာဆီယံႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးမ်ားအစည္းအေဝးမွာ ထုတ္ေနၾက ပူးတြဲေၾကညာခ်က္မထုတ္ျပန္ႏိုင္တာဟာ အသင္းရဲ ႔အားနည္းခ်က္ကို ျပသရာေရာက္ပါတယ္။ အာဆီယံအသင္း သက္တမ္း (၄၅) ႏွစ္မွာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ သေဘာတူခ်က္ မရယူႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ ေရပိုင္နက္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တရုတ္နဲ႔ ျပႆနာျဖစ္ရပံုကို သက္ဆုိင္ရာႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ကေမာၻဒီးယားကေတာ့ မႏွစ္က ဘာလီမွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ပူးတြဲေၾကညာခ်က္လို ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္၌ ျဖစ္ပ်က္မႈနဲ႔ စပ္လ်ွဥ္း၍ ဆုိၿပီး ေယဘုယ်သေဘာကိုသာ ေဖာ္ျပခ်င္တဲ့အတြက္ သေဘာတူခ်က္ မရႏိုင္ပဲ ျဖစ္သြားရပါတယ္။
ကေမာၻဒီးယားဟာ တရုတ္ရဲ ႔ ကူညီေထာက္ပ့ံမႈ အမ်ားဆံုးရေနတဲ့အတြက္ တရုတ္ အႀကိဳက္လိုက္လုပ္တာျဖစ္တယ္လို႔ ေဝဖန္ၾကပါတယ္။ အာဆီယံအလွည့္က်ဥကၠ႒မွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ရွိတာကို ဖႏြမ္ပင္အစည္းအေဝးက သက္ေသျပေနပါတယ္။ တရုတ္၊ ဗိယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားနဲ႔ ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံေတြဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ေကြ႔နဲ႔ ထိေတြ႔ေနေပမယ့္ တရုတ္က ပင္လယ္ျပင္တခုလံုးကို ပိုင္ဆိုင္သလို ျပဳမႈေနလို႔ အျငင္းပြားေနၾကရပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား၊ စကၤာပူ နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံကေတာ့ ေရေၾကာင္း လြတ္လပ္မႈရွိေစဖို႔အတြက္ ျပႆနာေျဖရွင္းမွာ စိတ္ဝင္စားၾကပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္နဲ႔ ဆက္စပ္မႈမရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ တရုတ္အကူအညီအမ်ားဆံုး ရယူထားၾကတဲ့ ျမန္မာ၊ လာအိုနဲ႔ ကေမာၻဒီးယား ျဖစ္ပါတယ္။
ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို လက္ဝါးႀကီးအုပ္လိုတဲ့အတြက္ တရုတ္ဟာ အာဆီယံ ေလးႏိုင္ငံနဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႔လာတာ အာဆီယံရဲ ႔ ဘံုရပ္တည္မႈကို ထိခိုက္မယ့္ အလားအလာရွိေနပါတယ္။ ေအးခ်မ္းစြာ ျပႆနာေျဖရွင္းတာကို အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္၊ အိႏိၵယ၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ၾသစေတးလ် တို႔က လိုလားပါတယ္။ တရုတ္ရဲ ႔ အျပဳအမႈကို တံု႔ျပန္ဖို႔ အာဆီယံေဒသမွာ အေမရိကန္လိုလားသူေတြ တိုးပြားလာႏိုင္ပါတယ္။ အာဆီယံေဒသမွာ ထင္ရွားလာတာဟာ တရုတ္-အေမရိကန္ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈသာ ျဖစ္ေနပါတယ္။