ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေမးခြန္းေျခာက္ခြန္း

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီျပႆနာ စေနပါၿပီ။ မထိေရာက္တဲ့ မူ၀ါဒ၊ ဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ စည္းမ်ဥ္း
စည္းကမ္းေတြကို ပယ္ဖ်က္ပစ္ရာမွာ သတ္သတ္မွတ္မွတ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔၀န္ႀကီးဌာနေတြမွာ အလုပ္အဖဲြ႕ေတြဖဲြ႕၊ အခ်ိန္မွန္ လုပ္ကိုင္ဖို႔မ်ား လိုေလမလား။ ေမးခြန္းေျခာက္ခြန္းနဲ႔ ျပန္လည္သံုးသပ္ႏိုင္ပါတယ္။

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေမးခြန္းေျခာက္ခြန္း
22 November 2012

 ေရးသားသူ- တင္ေမာင္သန္း

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတိုင္းမွာ လူထုရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြက ႀကီးမားေနတတ္ၾကပါတယ္။ ျမင့္မားတဲ့ ေမွ်ာ္...

လင့္ခ်က္ေတြကို ဘယ္လို ကိုင္ တြယ္ေျဖရွင္းမလဲဆိုတာက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ေနသူေတြ အေလးထား စဥ္းစားရတဲ့ ျပႆနာတစ္ရပ္ပါ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အခ်ိန္ရင့္ လာေလ၊ လူေတြအားမလိုအားမရ ပိုျဖစ္လာေလ။ အခ်ိန္မီ ဒီျပႆနာကို မကိုင္တြယ္ႏိုင္ရင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအေပၚ လူေတြအယံုအၾကည္မဲ့လာ ၿပီး ႏိုင္ငံေရးအဆင့္ကို ေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီျပႆနာ စေနပါၿပီ။ မထိေရာက္တဲ့ မူ၀ါဒ၊ ဥပေဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြကို ပယ္ဖ်က္ပစ္ရာမွာ သတ္သတ္မွတ္မွတ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔၀န္ႀကီးဌာနေတြမွာ အလုပ္အဖဲြ႕ေတြဖဲြ႕၊ အခ်ိန္မွန္ လုပ္ကိုင္ဖို႔မ်ား လိုေလမလား။ ေမးခြန္းေျခာက္ခြန္းနဲ႔ ျပန္လည္သံုးသပ္ႏိုင္ပါတယ္။
- ဘာကို စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္ေနတာလဲ။ ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ မူ၀ါဒတစ္ရပ္ ဒါမွမဟုတ္ ဥပေဒ ဒါမွမဟုတ္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းက ဘာကိုအက်ဳိးရွိလာေအာင္ လုပ္ခ်င္တာလဲ။
ႇ
- အရင္တကယ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အ ျဖစ္ေတြကို ျပန္ၾကည့္လိုက္ တဲ့အခါ ဒီခ်မွတ္ထားတဲ့ မူ၀ါ ဒေၾကာင့္ ဒါမွမဟုတ္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေၾကာင့္ ကိုယ့္ရည္မွန္းခ်က္ကို တိုက္႐ိုက္ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ခဲ့တာလား။ ဒါမွမဟုတ္ တျခားနည္းနဲ႔ ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ခဲ့တာလား။

- မူ၀ါဒ ဒါမွမဟုတ္ ဥပေဒ ဒါမွမဟုတ္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း တစ္ရပ္ေၾကာင့္ လူဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား အက်ဳိးေက်းဇူး ခံစားၾကရသလဲ။ ဒါမွမဟုတ္ လူဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား အခ်ိန္ကုန္ အလုပ္မ်ား၊ ဒုကၡမ်ားသြားရတာလဲ။

- မူ၀ါဒကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရတာေၾကာင့္ ကုန္က်ရတဲ့၊ ေပးလိုက္ရတဲ့ စရိတ္စကထက္ အက်ဳိးေက်းဇူးေကာင္းေတြ ရရွိတာက သာရဲ႕လား။

- မူ၀ါဒ ဒါမွမဟုတ္ ဥပေဒ ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းတစ္ရပ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရတာေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးအေပၚ အျပဳသေဘာ ဒါမွမဟုတ္ အဆိုးသေဘာ သက္ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္သလား။

ဒီေထာင့္ကေန မူ၀ါဒတစ္ရပ္ ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း တစ္ရပ္ကို ဥပမာအျဖစ္ထားၿပီး ကၽြန္ေတာ္ သံုးသပ္ၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီမူ၀ါဒကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားသား ပညာရွင္ေတြ၊ စီမံခန္႔ခဲြသူေတြ နယ္ကိုသြားတဲ့အခါမွာ သက္ဆုိင္ရာ ဌာနေတြဆီက ႀကဳိတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ ခြင့္ျပဳခ်က္ရဖို႔က အခ်ိန္သံုးပတ္အထိ ၾကာပါတယ္။

မွတ္မိၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို Global Fund က အကူအညီေပးမယ္လို႔ လာေရာက္ၿပီးမွ ျပန္ထြက္သြားခဲ့ဖူးပါတယ္။ ထြက္သြားရတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲက တစ္ေၾကာင္းကေတာ့ ဒီကိစၥကပါ။ ကမၻာမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ “ပုလိပ္ႏိုင္ငံ” တစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္တယ္လို႔ နာမည္ပ်က္ေနတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲက တစ္ေၾကာင္းလည္းျဖစ္ပါတယ္။ စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။
၁။ ဘာကို စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ေနတာလဲ။ ဘာအက်ဳိးရွိလာေအာင္ လုပ္ခ်င္တာလဲ။ လံုၿခံဳေရးကို စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္တာလို႔ နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ လူမႈအဖဲြ႕ေတြက လုပ္ေနတာကို သိထားဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုပါေတာ့။ ဒီစုိးရိမ္မကင္းတဲ့ အခ်က္ေအာက္မွာ အမွန္အျဖစ္ ယူဆထားခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီယူဆထားခ်က္ေတြကို ကၽြန္ေတာ္ မဆန္းစစ္ေသးပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္သိထားခ်င္ရတာလဲလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေမးခြန္းမထုတ္ေသးပါဘူး။ လံုၿခံဳေရးဆိုတဲ့ ေထာင့္ကေနပဲ သိထားဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ ေထာင့္ကေနပဲ လက္ခံစဥ္းစားၾကည့္ပါမယ္။
၂။ အရင္ တကယ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္ေတြကို ျပန္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ၊ ဒီခ်မွတ္ထားတဲ့ မူ၀ါဒေၾကာင့္ ဒါမွမဟုတ္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း၊ လုပ္ ထံုးလုပ္နည္းေၾကာင့္ ကိုယ့္ရည္မွန္းခ်က္ကို တိုက္႐ိုက္ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ခဲ့တာလား။ ဒါမွမဟုတ္ တျခားနည္းနဲ႔ ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ခဲ့တာလား။ ခုလိုအေၾကာင္းၾကားခ်က္ေပါင္း ဘယ္ႏွခုရွိၿပီလဲ ျပန္ၾကည့္ရပါမယ္။ ႏွစ္ေပါင္းက ၂၀ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီဆိုေတာ့ ေထာင္ခ်ီရွိၿပီလို႔ နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေထာင္ခ်ီတဲ့ အေၾကာင္းၾကားခ်က္ေတြထဲမွာ လံုၿခံဳေရးကို ထိပါးတဲ့ ကိစၥဘယ္ႏွခုရွိခဲ့သလဲ။ ကၽြန္ေတာ္သိသေလာက္ မရွိပါဘူး။ ကဲ ရွိတယ္ပဲ ထားပါဦး။ ဆိုပါေတာ့ အဲဒီႏိုင္ငံျခားသား ၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္က အစိုးရဆန္႔က်င္ေရး စာရြက္စာတမ္းေတြ ျဖန္႔တယ္ဆိုပါေတာ့။ ဒါမွမဟုတ္ ျဖန္႔ေတာ့မွျဖန္႔ေပးတယ္လို႔ သိလိုက္ရတာလား။

ႏိုင္ငံျခားသားတစ္ေယာက္ဟာ ႏိုင္ငံတကာရဲမွတ္တမ္း၀င္ တစ္ေယာက္မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ တကယ္ေတာ့ အမႈကိစၥတိုင္းေလာက္ နီးနီးမွာ လံုၿခံဳေရးထိပါးလိုက္ေတာ့မွ သိၾကရတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေနထိုင္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားဟာ ဘယ္သြားသြား လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးကို အေၾကာင္းၾကားရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒတစ္ရပ္လည္း ရွိပါေသးတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ၀င္ေရာက္လာခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္အ တြင္းမွာ သိန္းခ်ီရွိခဲ့ပါၿပီ။ အစိုးရကို ဒုကၡေပးခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံျခားသား ကၽြန္ေတာ္မွတ္မိသေလာက္ ဆယ္ဂဏန္းပဲရွိမယ္။ ဥပမာ .. က်ဳိင္းတံုကို ၀င္သြားတဲ့ ေမာ္စေလရွိမယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အိမ္ကို ေရကူးသြားတဲ့ ယက္ေတာ ရွိမယ္။ ၿမဳိ႕ေတာ္ခန္းမေရွ႕ ႏိုင္ငံျခားသား ဆႏၵျပတာႏွစ္ခါလားမသိဘူးျဖစ္ဖူးတယ္။ ဒါကလည္း အေၾကာင္းၾကားတဲ့အခ်ိန္မွာ သိတာဟုတ္ပံုမရဘူး။ သိရင္ ကာကြယ္ႏိုင္မွာေပါ့။ ျဖစ္မွပဲ ဒုကၡေပးတဲ့သူလို႔ သိလိုက္ရတာမ်ဳိး။ လံုၿခံဳေရးအတြက္ ကာကြယ္ႏိုင္တာနဲ႔ အေၾကာင္းၾကားခ်က္ အဆက္အစပ္ မရွိဘူးလို႔ ဒီကိစၥေတြက ျပတယ္။ စိုးရိမ္ခ်က္ကို မူ၀ါဒနဲ႔ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္း သတ္မွတ္ခ်က္က မျဖည့္ဆည္းႏိုင္ဘူး။

ဒီေမးခြန္း ႏွစ္ခြန္းနဲ႔တင္ ဖယ္ရွားပစ္လို႔ရတဲ့ မူ၀ါဒ၊ ဥပေဒ၊ စည္းကမ္းျပဌာန္းခ်က္၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အစိုးရဌာနေတြမွာ ရွိမေနေပဘူးလား။

၃။ မူ၀ါဒ ဒါမွမဟုတ္ ဥပေဒ ဒါမွမဟုတ္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းတစ္ရပ္ေၾကာင့္ လူဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား အက်ဳိးေက်းဇူး ခံစားၾကရသလဲ။ ဒါမွမဟုတ္ လူဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား အခ်ိန္ကုန္ အလုပ္မ်ား၊ ဒုကၡမ်ားသြားရတာလဲ။ လူမႈလုပ္ငန္းေတြ၊ လူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြဟာ ႏိုင္ငံျခားအကူအညီနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းေတြမွာ ႀကီးၾကပ္ရတာ၊ ထိန္းေက်ာင္းဆန္းစစ္ရတာေတြရွိတယ္။ အလုပ္သေဘာအရ ႏိုင္ငံျခားသား ၀န္ထမ္းေတြ သြားၾကည့္ၾကရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ခုလို ႏိုင္ငံတကာအကူအညီေတြ ျပန္ေပးဖို႔ တာစူလာတဲ့အခ်ိန္မွာ လုပ္ငန္းေတြလုပ္ဖို႔ ကနဦးဆန္းစစ္ အကဲျဖတ္ခ်က္ေတြ (assessment) လုပ္ၾကရပါတယ္။ သုေတသန လုပ္ၾကရပါတယ္။ သက္ဆုိင္ရာ စီမံကိန္းက ေပးခ်င္တဲ့လူေတြ ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ အခက္အခဲေတြကို ေမးရပါတယ္။ ေအာက္ေျခအထိ ဆင္းရတယ္။ ရြာေတြအထိ သြားရပါတယ္။ စီမံကိန္းေကာင္း၊ မူ၀ါဒေကာင္းဆိုတာ ခုလိုသြားမွရတာပါ။ ဒါက အလုပ္သဘာ၀ပါ။

ဒါ့အျပင္ အခုဆိုရင္ ႏိုင္ငံျခားသားျဖစ္ေနတဲ့ ျမန္မာတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေတြရွိတယ္။ ေႏြရာသီေက်ာင္းပိတ္ရက္ဆို ႏိုင္ငံတကာမွာသြားၿပီး သူတို႔လုပ္အားေပးၾကတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္သမီးငယ္က ခုဒုတိယႏွစ္ ေရာက္ၿပီ။ ပထမႏွစ္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေႏြရာသီလုပ္အားေပးဖို႔ ႀကဳိးစားတယ္။ သူက ပဋိပကၡနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို စိတ္၀င္စားတယ္။ သူ႕စိတ္၀င္စားမႈ ဘယ္ေဒသမွာ ရွိမယ္ဆိုတာ ခန္႔မွန္းၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ သူ႕ကို လက္ခံမယ္ဆိုရင္ အဖဲြ႕ေတြက စာတိုစာရွည္တင္ရမယ္။ မလုပ္ခ်င္ၾကဘူး။ ခြင့္ျပဳခ်က္ကလည္း ရဖို႔မေသခ်ာျပန္ဘူး။
အခ်ိန္ကလည္း ၾကာဦးမယ္ဆိုေတာ့ ေက်ာင္းျပန္တက္ရမယ့္အခ်ိန္နဲ႔ ထူးမွာမဟုတ္ပါဘူးလို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ရန္ကုန္တစ္လွည့္၊ မံုရြာတစ္လွည့္ သူ႔အဘိုးအဘြားေတြနဲ႔ေန၊ ျပန္သြားရရွာတယ္။ ေနာက္ႏွစ္ေတာ့ တျခားႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမွာပဲ အလုပ္သင္လုပ္အားေပးရွာေတာ့မယ္လို႔ ေျပာတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံျခားသား ျဖစ္ရေပမယ့္ ဒါအေဖတို႔ႏိုင္ငံဆိုၿပီး ကၽြန္ေတာ္ သမီးကို ေခၚလာတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ ရင္ထဲမေကာင္းလိုက္တာ။ လက္ေတြ႕မွာ မထိေရာက္တဲ့မူ၀ါဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြက သမီးလို ျမန္မာလူမ်ဳိး လူငယ္ေတြအတြက္ ပိတ္ထားပါတယ္။ မူ၀ါဒသက္ေရာက္ပံုက ခုမ်ဳိးဆက္တင္မဟုတ္ဘူး။ ေနာက္မ်ဳိးဆက္အထိ သြားေပေတာ့တာကိုး။ လူေတြမွာ စာတို စာရွည္တင္ အလုပ္႐ႈပ္၊ ဒုကၡမ်ား ၾကရပါတယ္။ ဒီမထိေရာက္တဲ့ မူ၀ါဒသက္ေရာက္ပံုက ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ျပည္တြင္းလူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြအေပၚ အမ်ားႀကီး သက္ေရာက္ေနပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာရန္ပံုေငြနဲ႔ လုပ္ကိုင္ေနၾကရတဲ့ ႀကဳိက္တဲ့ လူမႈ အဖဲြ႕အစည္းကို သြားေမးၾကည့္ပါ။ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္ပံုက မေျပာင္းေသးဘူးဆိုတဲ့ အေျဖကို ၾကားၾကရပါလိမ့္မယ္။ သမၼတႀကီးရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအကူအညီေတြကို ဖိတ္ေခၚႀကဳိဆိုေရး၊ ဖြင့္ေရး မူ၀ါဒကို ဒီမူ၀ါဒက ျပက္ရယ္ျပဳေနသလိုပါပဲ။

၄။ မူ၀ါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရတာေၾကာင့္ ကုန္က်ရတဲ့၊ ေပးလိုက္ရတဲ့ စရိတ္စကထက္ အက်ဳိးေက်းဇူးေကာင္းေတြ ရရွိတာက သာရဲ႕လား။ ေပးရတာေတြက ေငြေၾကးသေဘာရွိတယ္။ ထိေတြ႕လို႕မရတဲ့ လူမႈသေဘာေတြ ရွိတယ္။ ႏုိင္ငံေရးသေဘာေတြ ရွိတယ္။ ေငြေၾကးသေဘာတြက္ ၾကည့္ၾကရေအာင္။ လုပ္အားခေတြ ပါလာမယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းၾကားရတဲ့အဖဲြ႕ စာ႐ိုက္မိတၱဴကူးရ၊ တခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ ကာယကံရွင္က ပံုစံေတြျဖည့္ရ၊ မိတၱဴေတြကူးရ၊ အေၾကာင္းၾကားစာကို လက္ခံရတဲ့ ႐ံုးမွာလည္း စာလက္ခံ၊ ဖိုင္တဲြ၊ အထက္လူႀကီးအဆင့္ဆင့္ဆီပို႔၊ အဆင့္ဆင့္ အခ်ိန္ေတြသံုး၊ စကၠဴဖိုး၊ မင္ဖိုး၊ မိတၱဴဖိုး၊ ကားငွားခ၊ ဖုန္းဆက္စံုစမ္းရလို႔ ဖုန္းခ။ အဆံုးအျဖတ္ေပးရတဲ့ အရာရွိခမ်ာလည္း အေရးႀကီးတာ မစဥ္းစားရ။ မထိေရာက္တဲ့ မူ၀ါဒနဲ႔ အခ်ိန္ကုန္ရလုိ႔ စိတ္ဖိစီးမႈျဖစ္ရ။ အဲဒီ စိတ္ဖိစီးမႈရဲ႕ ႐ံုးတြင္းဆက္ဆံေရးအက်ဳိးဆက္ေတြ ထိုးထြင္းဖန္တီးမလုပ္ရတဲ့ အက်ဳိးဆက္ေတြ၊ အလုပ္မဟုတ္တာေတြနဲ႔ ႐ႈပ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားခ်က္နဲ႔ ဉာဏ္ရည္တံုးသြားတာေတြ ေနရာတကာ ၀န္ထမ္းေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္တဲ့ စိတ္အထာက်လာတာေၾကာင့္ အစိုးရနာမည္ပ်က္ရတာေတြ။ အဆံုးအျဖတ္ေပးႏိုင္တဲ့ အာဏာရွိသူေတြမွာ “ငါခြင့္ျပဳမွ ေရာဂါ” ရင့္လာၿပီး ၿဗဴ႐ိုကေရစီႀကဳိးနီစနစ္ခိုင္လာတာေတြ။ လံုၿခံဳေရးေၾကာင့္လို႔ ေယဘုယ်နားလည္တဲ့အတြက္ “မိုးက်ေရႊကိုယ္” ေဘာင္းဘီ၀တ္ေတြ ဖန္တီးတဲ့ ဒုကၡပဲလို႔ နားလည္ၿပီး စစ္တပ္နဲ႔ လူထု အကြာအဟ ျဖစ္လာရတာေတြ။
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေနပါတယ္ေျပာေပမယ့္ ယံုတစ္၀က္ မယံုတစ္၀က္ျဖစ္ေနတာေတြနဲ႔ အဲဒါရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြ ။ ႏိုင္ငံတကာ အဖဲြ႕အစည္းေတြ၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြကလည္းျဖစ္ေနျပန္၊ Civil society လို႔ေခၚတဲ့ လူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြကလည္းျဖစ္ေနျပန္၊ သူတို႔ရဲ႕ ကြန္ရက္က ႏိုင္ငံတိုင္းထိ ရွိေနျပန္တာမို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပံုရိပ္အေပၚ သက္ေရာက္မႈေတြ။ စီးပြားေရးအရ၊ လူမႈသေဘာအရ၊ ႏိုင္ငံေရးအရ ေပးလိုက္ရတာေတြျဖစ္ပါတယ္။

တစ္ဖက္မွာလည္း မူ၀ါဒ သေဘာအရ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီမူ၀ါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ အဆင့္ဆင့္ အလုပ္အကိုင္ေတြ ရၾကတယ္။ (လူ႔အဖဲြ႕အစည္းအတြက္ အက်ဳိးမ်ားတဲ့ အလုပ္ productive work ဟုတ္ရဲ႕လားဆိုတာကလည္း ဆန္းစစ္ရမယ့္ ေမးခြန္းပါ။ ဘယ္လိုပဲ
ျဖစ္ျဖစ္ အလုပ္ေတြရၾကတယ္။) နားလည္မႈစာခၽြန္ (MOU) လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ၀န္ႀကီးဌာနေတြအေနနဲ႔ ဆိုင္ရာလူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြ ဘာလုပ္ေနသလဲဆိုတာ သိႏိုင္တယ္။ (သိလိုတာဟုတ္၊ မဟုတ္ကို တျခားသတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေတာင္း၊ မေတာင္း၊ အဲဒီအခ်က္အလက္ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီး ဘာကို ေဆာင္ရြက္တာလဲဆိုတာနဲ႔ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ သိခ်င္ရတာလဲ။ သိဖို႔ေကာ မူ၀ါဒသေဘာအရလိုလို႔လားဆိုတာကေတာ့ ဆက္လက္ေမးရမယ့္ ေမးခြန္းပါ။ လိုအပ္တာ မလုိအပ္တာအပထား အဟန္႔သေဘာျဖစ္တယ္။ (အဲဒီအဟန္႔ဟာ တကယ့္လံုၿခံဳေရး ထိပါးလာမယ့္ ကိစၥေတြအထိ တားဆီးႏိုင္မယ့္ အဟန္႔ျဖစ္ရဲ႕လား ဆိုတာကေတာ့ ဆက္လက္ေမးျမန္းရမယ့္ ေမးခြန္းပါ။) အက်ဳိးေက်းဇူးေတြရွိဦးမွာပါ။

ခုလို အက်ဳိးအျပစ္ကို သိၿပီးတဲ့ေနာက္ ခ်မွတ္ထားတာေတြေၾကာင့္ အစိုးရအေနနဲ႔ ေပးလိုက္ရတာနဲ႔ ရတာကိုခ်ိန္ၾကည့္ၿပီး အသာအနာကို တြက္ရမွာပါ။ မူလရည္ရြယ္ခ်က္ကိုလည္း ျဖည့္ဆည္းႏိုင္၊ အနာထက္ အက်ဳိးက မ်ားေနတယ္ဆိုရင္ အဲဒီမူ၀ါဒ၊ ဥပေဒ၊ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းကို ဆက္လက္က်င့္သံုးဖို႔ အေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္း ျဖစ္ေပတာေပါ့။

၅။ ၿပီးေတာ့ မူ၀ါဒ ဒါမွမဟုတ္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း တစ္ရပ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရတာေၾကာင့္ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးအေပၚ အျပဳသေဘာ ဒါမွမဟုတ္ အဆုိးသေဘာ သက္ေရာက္မႈရွိႏိုင္သလား စဥ္းစားရပါဦးမယ္။ လူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြကို သြားလာခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ အေၾကာင္းၾကားဖို႔ပဲ ေျပာတာပါလို႔ မၾကာခဏဆိုသလို ၀န္ႀကီးဌာနေတြက ေျပာ တတ္ၾကပါတယ္။ အေၾကာင္းၾကားတာနဲ႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရတာ ကဲြပါတယ္။ ခုျဖစ္ေနတာက သက္ဆုိင္ရာ ၀န္ႀကီးဌာန ခြင့္ျပဳခ်က္ပါမွ သြားလာလို႔ ရတာပါ။ မဟုတ္ရင္ နယ္ေရာက္တဲ့အခါ စာရြက္စာတမ္း မပါရင္ အတားခံရပါတယ္။ ေမးျမန္းခံရပါတယ္။ ဒါဟာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ သြားလာလႈပ္ရွားခြင့္ကို ခ်ဳိးေဖာက္တာပါ။ လြတ္လပ္စြာ လႈပ္ရွားသြားလာခြင့္မွာ အပိုင္း(၄) ပိုင္းပါပါတယ္။

- တိုင္းျပည္အတြင္း လြတ္လပ္စြာ သြားလာႏိုင္ပါတယ္။
- ဘယ္ေနရာမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေနထိုင္ႏိုင္တယ္။
- အဲဒီတုိင္းျပည္ကေန ထြက္ခြာသြားႏိုင္တယ္။
- ဒါေပမဲ့ အဲဒီသြားလာခြင့္ကို အစိုးရက ဟန္႔တားႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားလံုၿခံဳေရးကို ကာကြယ္ဖို႔၊ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးအတြက္ ကာကြယ္
ဖို႔၊ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကိုယ္က်င့္သိကၡာပိုင္းဆိုင္ရာ ကာကြယ္ဖို႔၊ တျခားသူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးနဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ထိပါးမယ့္ အေရးက ကာကြယ္ဖို႔ဆိုရင္ အစိုးရက လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ သြားလာခြင့္ကို ဟန္႔တားႏိုင္ပါတယ္။

လူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြ ႏိုင္ငံျခားသား ၀န္ထမ္းေတြ ခရီးသြားလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခြင့္ေတာ့ေတာင္းရမယ္ဗ်ဆိုတာ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ခ်ဳိးေဖာက္ရာ ေရာက္ေနပါတယ္။ အစိုးရခြင့္ျပဳမွ လုပ္ႏိုင္တာ လြတ္လပ္ခြင့္မဟုတ္ပါ။ ေျပာင္းျပန္ပါပဲ။ အဲဒီလုိ အစိုးရဟာ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ထိပါးေနတဲ့ အစိုးရသာ ျဖစ္ပါတယ္။

၆။ မူ၀ါဒကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္တာေၾကာင့္ ရလာတဲ့ အက်ဳိးဟာ ဘာမွမလုပ္ဘဲထားတာေၾကာင့္ ေပးလိုက္ရမယ့္ အဖိုးအခထက္ သာေလရဲ႕လား။ လူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြမွာ လုပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သြားလာခြင့္ေပးထားတယ္ ဆိုပါစို႔။ အႏၲရာယ္ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရးထိပါးခ်င္သူ ပါလာႏိုင္တယ္။ ထိပါးႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ ရွိေနႏုိင္ပါတယ္။ လက္ရွိမူ၀ါဒကို ဆက္လက္က်င့္သံုးေနတာေၾကာင့္ အဲဒီလိုရလာမယ့္ အဟန္႔အက်ဳိးဟာ ေစာေစာကတြက္ျပထားတဲ့ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈသေဘာအရ ေပးရမွာေတြထက္ သာေလရဲ႕လား။

အထက္က ေမးခြန္း ၅ မွာ ေျပာခဲ့တာေတြေၾကာင့္ နားလည္မႈလဲြမွာ ကၽြန္ေတာ္စိုးရိမ္ပါတယ္။ လက္ရွိအစိုးရဟာ လူ႔အခြင့္အေရးကို တမင္ရည္ရြယ္ ထိပါးေနတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ အဲဒီလို စြပ္စဲြေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရး၀န္ႀကီး ဦးခင္ရီနဲ႔ ေနျပည္ေတာ္မွာ ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕ေတာ့ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရး သုေတသနအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အတူလုပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသား ပညာရွင္ေတြ သြားလာခြင့္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ႏိုင္ငံျခားသားေတြဟာ ဘယ္ေနရာမဆို သြားလာခြင့္ရွိပါတယ္။ သူတို႔ လံုၿခံဳေရးကို ေရွ႕႐ႈၿပီး ကန္႔သတ္နယ္ေျမကို မသြားဖို႔ တားထားတာသာျဖစ္တယ္။ ခုဆိုရင္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးေတြ ရွိလာၿပီမို႔ ကန္႔သတ္နယ္ေျမေတြ ပိုၿပီးေတာ့ေတာင္ နည္းလာၿပီလို႔ ဦးခင္ရီကေျပာပါတယ္။ ဒါဟာ စီးပြားေရး ဖံြ႕ၿဖဳိးတိုးတက္မႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီေရးကို ေရွ႕႐ႈေဆာင္ရြက္လာတဲ့ လက္ရွိအစိုးရ ရဲ႕ မူ၀ါဒလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၀န္ႀကီးဌာန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ ျပည္နယ္နဲ႔ တိုင္းေဒသႀကီး အစိုးရအဆင့္ဆင့္က လက္ေတြ႕က်င့္သံုးေနတဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကေတာ့ ေျပာင္းျပန္ေတြျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒီေဆာင္းပါးဟာ လူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြမွာ လုပ္ကိုင္ေနၾကတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသား၀န္ထမ္းေတြ သြားလာခြင့္အတြက္ အဓိကထားေျပာတာမဟုတ္ပါ။ အဲဒီအေၾကာင္းက ဥပမာသာျဖစ္ပါတယ္။ မထိေရာက္တဲ့ မူ၀ါဒ၊ ဥပေဒ၊ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းနဲ႔ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို ေမးခြန္းေျခာက္ခြန္းနဲ႔ ျပန္လည္သံုးသပ္ၿပီး ပယ္ဖ်က္ဖို႔က အဓိကျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ဆိုရင္ ၀န္ႀကီးဌာနတုိင္းမွာ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ အလုပ္အဖဲြ႕ ဖဲြ႕ၿပီး ပံုမွန္ကို ေဆာင္ရြက္ရမွာပါ။

ယခု ေမးခြန္းေတြက မူ၀ါဒတစ္ရပ္မွာရွိတဲ့ ေအာက္ခံအမွန္အျဖစ္ ယူဆခ်က္ (assumptions) ေတြကို ဆန္းစစ္တာမဟုတ္ေသးပါဘူး။ လက္ရွိရွိေနတဲ့ ေအာက္ခံအမွန္အျဖစ္ ယူဆခ်က္ေတြအေပၚမွာ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္တစ္ရပ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ ထိေရာက္မႈရွိေလရဲ႕လား ဆိုတာကိုပဲ ဆန္းစစ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ အယူအဆကို ဒီေဆာင္းပါးမွာ မဆန္းစစ္ပါဘူး။ အဲဒီလံုၿခံဳေရး ရည္မွန္းခ်က္ကိုေကာ တကယ္ ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ရဲ႕လားလို႔ ဆန္းစစ္တာသာျဖစ္ပါတယ္။ တကယ့္ေကြ႕ခ်ဳိးအေျပာင္းအလဲေတြကို လုပ္ဖို႔ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ့္မွာရွိေနတဲ့ အဲဒီေအာက္ခံအမွန္အျဖစ္ ယူဆခ်က္ေတြကို စိန္ေခၚရပါတယ္။ ဒါက သပ္သပ္ေရးရမွာပါ။

ခု ေမးခြန္း ၆ ခြန္းနဲ႔ ဆန္းစစ္ၿပီး မူ၀ါဒအေဟာင္းေတြကို ဖယ္ရွားတာဟာ အစိုးရနဲ႔ ေန႔တဓူ၀ ဆက္ဆံရာမွာ “အရင္လိုမဟုတ္ေတာ့ဘူးေဟ့ တကယ့္ကို အစိုးရက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေနတာ” လို႔ အမ်ားျပည္သူက ထင္ျမင္လာႏိုင္တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ (quick win) တစ္မ်ဳိးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘ႑ာေရး ကုန္က်မႈလည္းနည္း၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအေပၚ ျပည္သူလူထု ေထာက္ခံမႈလည္းရ၊ အစိုးရနဲ႔ ဆက္ဆံေနရတဲ့ သာမန္ျပည္သူ ေတြအတြက္ အမ်ားႀကီး ေခ်ာေမြ႕လြယ္ကူ အခ်ိန္ကုန္လည္း သက္သာတဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ျဖစ္မွာပါ။

ေမးခြန္းကေျခာက္ခြန္းထဲပါ။ လက္ရွိ မူ၀ါဒ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ ေမးခြန္းက ေျခာက္ခြန္းအထိေတာင္ သြားဖို႔လိုမယ္ မထင္ေၾကာင္းပါဗ်ာ။
(စာေရးသူ တင္ေမာင္သန္းဟာ ယခင္ သင့္ဘ၀ မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာ၊ ဗဟုဖံြ႕ၿဖဳိးမႈအဖဲြ႕ထူေထာင္သူေတြထဲက တစ္ဦးပါ။ ယခု စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈဖံြ႕ၿဖဳိးတိုးတက္မႈအဖဲြ႕ (MDRI-CESD) မွာ အႀကီးတန္း သုေတသီအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး ရန္ကုန္ၿမဳိ႕မွာ ေနထိုင္ေနပါတယ္။)

7Day News Journal