ဇြန္
၁၇ ရက္ေန႕ မနက္က ဘြန္းျမိဳ႕တြင္ Global Media Forum ဖြင့္ပြဲက်င္းခဲ့သည္။
အဲဒီအစည္းအေ၀းတြင္ ဂ်ာမနီ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ရံုးက
မီဒီယာနဲ႕ပတ္သက္ျပီးတာ၀န္ရိွတဲ့ျပည္ေထာင္စု၀န္ၾကီး Federal Commissioner
for Culture and the Media နဲ႕ ျပည္နယ္ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီး State Secretary
for Media of the German State of North Rhine-Westphalia တို႕
မိန္႕ခြန္းေျပာခဲ့သည္။
ျပည္နယ္၀န္ၾကီးက သူ႕မိန္႕ခြန္းထဲမွာ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းနဲ႕ ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းပညာထြန္းကားမႈေၾကာင့္ သတင္းဌာန ေတြသတင္းရယူေရးသားရတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြမ်ားသလိုသတင္းအခ်က္အလက္မ်ားျပန္႕ႏွံ႕မႈႏႈန္းဟာလည္း အင္မတန္ မွ ျမန္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာင္းလဲတာကေတာ့ စာနယ္ဇင္းက်င့္၀တ္မ်ားျဖစ္တယ္၊ အဲဒီ စာနယ္ဇင္း က်င့္၀တ္ေတြထဲမွာ အေရးအၾကီးဆံုးကေတာ့ သတင္းမေဖာ္ျပမီမွာ သတင္းမွန္မမွန္ အစြမ္းကုန္စိစစ္ရမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္္ ျဖစ္တယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ အခ်ိန္မရိွဘူး၊ သတင္းအခ်က္ေတြက အမ်ားၾကီးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ိဳးနဲ႕ မွန္မမွန္စိစစ္ဖို႕ ပ်က္ကြက္လာေနတယ္။ ဒီအခ်က္ကိုေတာ့ အေလ်ာ့မေပးပါနဲ႕၊ တိတိက်က်လုပ္ပါ ဆိုျပီးတိုက္တြန္းသြားခဲ့သည္။
၁၉၀၉ ခုႏွစ္ထဲက တည္ေထာင္ထားခဲ့သည့္ Society of Professional Journalist, SPJ က ထုတ္ျပန္သည့္ SPJ စာနယ္ဇင္းက်င့္၀တ္တြင္ေအာက္ပါ အေျခခံမူၾကီးေလးခုသာ ပါသည္။
(က) အမွန္တရားကို ရွာေဖြတင္ျပပါ။ ( Seek the Truth and Report it. )
( ခ) ထိခိုက္မႈအနည္းဆံုးျဖစ္ပါေစ။ ( Minimize Harm ) ။ ဒီအယူအဆနဲ႕ပတ္သက္ျပီး သီးျခားေရးပါဦး မည္။ ဒါကို အနက္ဖြင့္သည့္စကားထဲတြင္ သတင္းလိုက္ျခင္းသည္ ၀င့္ၾကြားေမာက္မာဖို႕ လုိင္စင္ေပး ျခင္းမဟုတ္ Pursuit of the news is not a license for arrogance လို႕ ေဖာ္ျပထားသည္။
( ဂ) လြတ္လပ္စြာလုပ္ေဆာင္ပါ။ ( Act Independently)
(ဃ) တာ၀န္ခံမႈရိွပါေစ ( Be Accountable)
စာနယ္ဇင္းသမားတစ္ဦး၊ သတင္းေထာက္တစ္ဦးအေနနဲ႕ အမွန္တရားကိုရွာေဖြတင္ျပႏုိင္ေရးအတြက္ဘာေတြလုပ္မလဲ။ SPJ ကေတာ့ သတင္းအခ်က္အလက္တစ္ခုကို မွန္မမွန္ ရႏုိင္သမွ် သတင္းအရင္းအျမစ္အားလံုးနဲ႕ တုိက္ဆိုင္စစ္ေဆးပါ။ ဘယ္ေတာ့မွ လိုရာဆြဲမေရးပါနဲ႕ ဟု အၾကံျပဳသည္။ ထို႕ျပင္ မွားယြင္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ားနဲ႕ပတ္သက္ျပီးေရးသားေတာ့မည္ ဆိုလွ်င္ ကာယကံရွင္ကိုလည္း ဆက္သြယ္ျပီး တုန္႕ျပန္ေျဖရွင္းခြင့္ေပးရမည္ဟုလည္း ဆိုပါသည္။ ေနာက္ျပီး သတင္းေရး တာနဲ႕ လံႈ႕ေဆာ္တာၾကား ခြဲျခားပါ ( Distinguish between advocacy and news reporting ) ဟုလည္း အၾကံျပဳထား သည္။ ေနာက္ထပ္အၾကံျပဳခ်က္မ်ားလည္း ရိွေသးသည္။ သို႕ေသာ္ အထက္ပါသံုးခ်က္မွာ သတင္းမွန္မမွန္စိစစ္ရာတြင္ အေရးအၾကီးဆံုးအခ်က္မ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
သတင္းမွန္မမွန္စစ္ဖို႕လိုအပ္ခ်က္ကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္က ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ Burma Press Council ၏ က်င့္၀တ္ ၁၁ ခ်က္တြင္ လည္း ပထမအခ်က္အျဖစ္ ေအာက္ပါအတုိင္းေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရပါသည္-
စာနယ္ဇင္းတို႔သည္ အမ်ားျပည္သူတို႔ သိရွိရန္အလို႔ငွာ ထုတ္ျပန္ေသာ သတင္းတိုင္း၌ အခ်က္အလက္ တိက် မွန္ကန္ေစရန္ အစြမ္းကုန္ စိစစ္ရမည္။ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပျခင္း မျပဳမီ သတင္းအားလံုးကို တတ္စြမ္းသမွ် စစ္ေဆးရမည္။ မည္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ကိုမွ် မိမိတို႔လိုရာသို႔ ဆြဲမေရးရ။ သို႔တည္းမဟုတ္ လိုရင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို တမင္ သက္သက္ ထိန္ခ်န္ျခင္း မျပဳရ။
သို႕ေသာ္ လက္ရိွအေျခအေနတြင္ ျပည္တြင္းစာနယ္ဇင္းသမားအခ်ိဳ႕မွာ သတင္းအခ်က္အလက္တစ္ခုအေပၚ အျခား သတင္းအေျခအျမစ္မ်ားႏွင့္တိုက္ဆုိင္အတည္ျပဳရန္ သို႕မဟုတ္ ကာယကံရွင္ဘက္က ေျဖၾကားခ်က္ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ ျပရန္ထိုက္သင့္သေလာက္အေလးမထားသည္ကိုေတြ႕ေနရပါသည္။ အထူးသျဖင့္ အစိုးရဌာနတစ္ခု၏ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္း ခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေရးသားမည္ဆိုလွ်င္ သက္ဆုိင္ရာဌာနကို ေမးျမန္းျပီး ၎တို႕၏ ေျပာၾကားခ်က္ကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပ မႈ အားနည္းေနဆဲျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရပါသည္။ ဤေနရာတြင္သက္ဆုိင္ရာဌာနဘက္က မေျဖၾကားသည္လည္း ရိွပါသည္။ သို႕ေသာ္ ႏုိင္ငံတကာမီဒီယာမ်ားတြင္ ထိုကဲ့သို႕ ေျဖၾကားမႈမျပဳပါက မိမိတို႕အေနျဖင့္ ဤအျဖစ္အပ်က္အေပၚ သက္ဆုိင္ ရာ ပုဂၢိဳလ္ သို႕မဟုတ္ ဌာနကို ေမးျမန္းေၾကာင္း၊ ကာယကံရွင္က ေျဖၾကားရန္ျငင္းဆိုေၾကာင္း သို႕မဟုတ္ ဆက္သြယ္မရ ေၾကာင္းေဖာ္ျပေလ့ရိွသည္ကိုေတြ႕နုိင္ပါသည္။
ထိုကဲ့သို႕ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းအတည္မျပဳျခင္းျခင္းေၾကာင့္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ သတင္းအမွား၊ ျဖစ္ရပ္အမွားမ်ားကို ေဖာ္ျပ မိသည့္အခါ မလိုလားအပ္သည့္ေနာက္ဆက္တြဲျပႆမ်ားလည္းေပၚေပါက္လာသည္ကိုေတြ႕ရပါသည္။ သတင္း အခ်က္ အလက္မွန္မမွန္စိစစ္ရန္သည္အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္းကို SPJ ၏ က်င့္၀တ္တြင္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာစာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ၏ က်င့္၀တ္တြင္လည္းေကာင္း ထိပ္ဆံုးကေဖာ္ျပထားသည္ကိုၾကည့္ရႈျခင္းအားျဖင့္ သတိျပဳမိႏုိင္ပါသည္။
ယေန႕ကာလကဲ့သို႕ သတင္းဌာနေတြက ႏွစ္ဆယ့္ေလးနာရီပတ္လံုး သတင္းေတြထုတ္လႊင့္ေနခ်ိန္၊ အင္တာနက္ေပၚကေန မိနစ္ပိုင္းအတြင္း သတင္းေတြကမာၻအႏွံ႕ျပန္႕သြားခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ သူသူငါငါ သတင္းထူး၊ သတင္းဦးကိုေဖာ္ျပလိုသည္မွာ သဘာ၀က်ပါသည္။ သို႕ေသာ္ Global Media Forum ဖြင့္ပြဲတြင္ ဂ်ာမန္၀န္ၾကီးေျပာသြားသလိုပင္ သတင္းမွန္ကန္မႈ သည္ အေလ်ာ့အတင္းလုပ္လို႕မရသည့္ အေျခခံအက်ဆံုးက်င့္၀တ္ျဖစ္ရာ ထိုအခ်က္ကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ မီဒီယာသမား အားလံုးက ခါး၀တ္ပုဆိုးကဲ့သို႕ ျမဲျမဲ ျမံျမံက်င့္သံုးႏုိင္ေအာင္ အတူတကြၾကိဳးစားၾကဖို႕သာ တုိက္တြန္းလိုပါသည္။
ရဲထြဋ္
ျပည္နယ္၀န္ၾကီးက သူ႕မိန္႕ခြန္းထဲမွာ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းနဲ႕ ဒစ္ဂ်စ္တယ္နည္းပညာထြန္းကားမႈေၾကာင့္ သတင္းဌာန ေတြသတင္းရယူေရးသားရတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြမ်ားသလိုသတင္းအခ်က္အလက္မ်ားျပန္႕ႏွံ႕မႈႏႈန္းဟာလည္း အင္မတန္ မွ ျမန္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာင္းလဲတာကေတာ့ စာနယ္ဇင္းက်င့္၀တ္မ်ားျဖစ္တယ္၊ အဲဒီ စာနယ္ဇင္း က်င့္၀တ္ေတြထဲမွာ အေရးအၾကီးဆံုးကေတာ့ သတင္းမေဖာ္ျပမီမွာ သတင္းမွန္မမွန္ အစြမ္းကုန္စိစစ္ရမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္္ ျဖစ္တယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ အခ်ိန္မရိွဘူး၊ သတင္းအခ်က္ေတြက အမ်ားၾကီးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ိဳးနဲ႕ မွန္မမွန္စိစစ္ဖို႕ ပ်က္ကြက္လာေနတယ္။ ဒီအခ်က္ကိုေတာ့ အေလ်ာ့မေပးပါနဲ႕၊ တိတိက်က်လုပ္ပါ ဆိုျပီးတိုက္တြန္းသြားခဲ့သည္။
၁၉၀၉ ခုႏွစ္ထဲက တည္ေထာင္ထားခဲ့သည့္ Society of Professional Journalist, SPJ က ထုတ္ျပန္သည့္ SPJ စာနယ္ဇင္းက်င့္၀တ္တြင္ေအာက္ပါ အေျခခံမူၾကီးေလးခုသာ ပါသည္။
(က) အမွန္တရားကို ရွာေဖြတင္ျပပါ။ ( Seek the Truth and Report it. )
( ခ) ထိခိုက္မႈအနည္းဆံုးျဖစ္ပါေစ။ ( Minimize Harm ) ။ ဒီအယူအဆနဲ႕ပတ္သက္ျပီး သီးျခားေရးပါဦး မည္။ ဒါကို အနက္ဖြင့္သည့္စကားထဲတြင္ သတင္းလိုက္ျခင္းသည္ ၀င့္ၾကြားေမာက္မာဖို႕ လုိင္စင္ေပး ျခင္းမဟုတ္ Pursuit of the news is not a license for arrogance လို႕ ေဖာ္ျပထားသည္။
( ဂ) လြတ္လပ္စြာလုပ္ေဆာင္ပါ။ ( Act Independently)
(ဃ) တာ၀န္ခံမႈရိွပါေစ ( Be Accountable)
စာနယ္ဇင္းသမားတစ္ဦး၊ သတင္းေထာက္တစ္ဦးအေနနဲ႕ အမွန္တရားကိုရွာေဖြတင္ျပႏုိင္ေရးအတြက္ဘာေတြလုပ္မလဲ။ SPJ ကေတာ့ သတင္းအခ်က္အလက္တစ္ခုကို မွန္မမွန္ ရႏုိင္သမွ် သတင္းအရင္းအျမစ္အားလံုးနဲ႕ တုိက္ဆိုင္စစ္ေဆးပါ။ ဘယ္ေတာ့မွ လိုရာဆြဲမေရးပါနဲ႕ ဟု အၾကံျပဳသည္။ ထို႕ျပင္ မွားယြင္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ားနဲ႕ပတ္သက္ျပီးေရးသားေတာ့မည္ ဆိုလွ်င္ ကာယကံရွင္ကိုလည္း ဆက္သြယ္ျပီး တုန္႕ျပန္ေျဖရွင္းခြင့္ေပးရမည္ဟုလည္း ဆိုပါသည္။ ေနာက္ျပီး သတင္းေရး တာနဲ႕ လံႈ႕ေဆာ္တာၾကား ခြဲျခားပါ ( Distinguish between advocacy and news reporting ) ဟုလည္း အၾကံျပဳထား သည္။ ေနာက္ထပ္အၾကံျပဳခ်က္မ်ားလည္း ရိွေသးသည္။ သို႕ေသာ္ အထက္ပါသံုးခ်က္မွာ သတင္းမွန္မမွန္စိစစ္ရာတြင္ အေရးအၾကီးဆံုးအခ်က္မ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
သတင္းမွန္မမွန္စစ္ဖို႕လိုအပ္ခ်က္ကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္က ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ Burma Press Council ၏ က်င့္၀တ္ ၁၁ ခ်က္တြင္ လည္း ပထမအခ်က္အျဖစ္ ေအာက္ပါအတုိင္းေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႕ရပါသည္-
စာနယ္ဇင္းတို႔သည္ အမ်ားျပည္သူတို႔ သိရွိရန္အလို႔ငွာ ထုတ္ျပန္ေသာ သတင္းတိုင္း၌ အခ်က္အလက္ တိက် မွန္ကန္ေစရန္ အစြမ္းကုန္ စိစစ္ရမည္။ ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပျခင္း မျပဳမီ သတင္းအားလံုးကို တတ္စြမ္းသမွ် စစ္ေဆးရမည္။ မည္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ကိုမွ် မိမိတို႔လိုရာသို႔ ဆြဲမေရးရ။ သို႔တည္းမဟုတ္ လိုရင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို တမင္ သက္သက္ ထိန္ခ်န္ျခင္း မျပဳရ။
သို႕ေသာ္ လက္ရိွအေျခအေနတြင္ ျပည္တြင္းစာနယ္ဇင္းသမားအခ်ိဳ႕မွာ သတင္းအခ်က္အလက္တစ္ခုအေပၚ အျခား သတင္းအေျခအျမစ္မ်ားႏွင့္တိုက္ဆုိင္အတည္ျပဳရန္ သို႕မဟုတ္ ကာယကံရွင္ဘက္က ေျဖၾကားခ်က္ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ ျပရန္ထိုက္သင့္သေလာက္အေလးမထားသည္ကိုေတြ႕ေနရပါသည္။ အထူးသျဖင့္ အစိုးရဌာနတစ္ခု၏ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္း ခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေရးသားမည္ဆိုလွ်င္ သက္ဆုိင္ရာဌာနကို ေမးျမန္းျပီး ၎တို႕၏ ေျပာၾကားခ်က္ကို ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပ မႈ အားနည္းေနဆဲျဖစ္သည္ကိုေတြ႕ရပါသည္။ ဤေနရာတြင္သက္ဆုိင္ရာဌာနဘက္က မေျဖၾကားသည္လည္း ရိွပါသည္။ သို႕ေသာ္ ႏုိင္ငံတကာမီဒီယာမ်ားတြင္ ထိုကဲ့သို႕ ေျဖၾကားမႈမျပဳပါက မိမိတို႕အေနျဖင့္ ဤအျဖစ္အပ်က္အေပၚ သက္ဆုိင္ ရာ ပုဂၢိဳလ္ သို႕မဟုတ္ ဌာနကို ေမးျမန္းေၾကာင္း၊ ကာယကံရွင္က ေျဖၾကားရန္ျငင္းဆိုေၾကာင္း သို႕မဟုတ္ ဆက္သြယ္မရ ေၾကာင္းေဖာ္ျပေလ့ရိွသည္ကိုေတြ႕နုိင္ပါသည္။
ထိုကဲ့သို႕ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းအတည္မျပဳျခင္းျခင္းေၾကာင့္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ သတင္းအမွား၊ ျဖစ္ရပ္အမွားမ်ားကို ေဖာ္ျပ မိသည့္အခါ မလိုလားအပ္သည့္ေနာက္ဆက္တြဲျပႆမ်ားလည္းေပၚေပါက္လာသည္ကိုေတြ႕ရပါသည္။ သတင္း အခ်က္ အလက္မွန္မမွန္စိစစ္ရန္သည္အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္းကို SPJ ၏ က်င့္၀တ္တြင္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာစာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ၏ က်င့္၀တ္တြင္လည္းေကာင္း ထိပ္ဆံုးကေဖာ္ျပထားသည္ကိုၾကည့္ရႈျခင္းအားျဖင့္ သတိျပဳမိႏုိင္ပါသည္။
ယေန႕ကာလကဲ့သို႕ သတင္းဌာနေတြက ႏွစ္ဆယ့္ေလးနာရီပတ္လံုး သတင္းေတြထုတ္လႊင့္ေနခ်ိန္၊ အင္တာနက္ေပၚကေန မိနစ္ပိုင္းအတြင္း သတင္းေတြကမာၻအႏွံ႕ျပန္႕သြားခ်ိန္မ်ိဳးတြင္ သူသူငါငါ သတင္းထူး၊ သတင္းဦးကိုေဖာ္ျပလိုသည္မွာ သဘာ၀က်ပါသည္။ သို႕ေသာ္ Global Media Forum ဖြင့္ပြဲတြင္ ဂ်ာမန္၀န္ၾကီးေျပာသြားသလိုပင္ သတင္းမွန္ကန္မႈ သည္ အေလ်ာ့အတင္းလုပ္လို႕မရသည့္ အေျခခံအက်ဆံုးက်င့္၀တ္ျဖစ္ရာ ထိုအခ်က္ကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႕ မီဒီယာသမား အားလံုးက ခါး၀တ္ပုဆိုးကဲ့သို႕ ျမဲျမဲ ျမံျမံက်င့္သံုးႏုိင္ေအာင္ အတူတကြၾကိဳးစားၾကဖို႕သာ တုိက္တြန္းလိုပါသည္။
ရဲထြဋ္
No comments:
Post a Comment