ဇီးရိုးမွ ဟီးရိုးျဖစ္လာတဲ့ အီသိယိုးပီးယား

၁၉၈၄ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း မုိးေခါင္ေရရွားတဲ့ ဒဏ္ကုိ ခံခဲ့ရတဲ့ အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံဟာ အစာေရ စာျပတ္လပ္ၿပီး ကမၻာမွာ အဆင္း ရဲဆံုးႏုိင္ငံလို႕ သတ္မွတ္ျခင္း ခံခဲ့ရ ပါတယ္။ အဆုိေတာ္ Bob Geldof က အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံနဲ႕ ပတ္ သက္ၿပီး ''အဲဒီႏုိင္ငံမွာ ဘာပင္မွ လည္း စိုက္ပ်ဳိးလို႕မရ၊ မိုးလည္း မရြာ၊ ျမစ္ေတြလည္း ခန္းေျခာက္။ သူတို႕တစ္ေတြ ခရစၥမတ္ပြဲ ေရာက္ တာေတာင္ သိၾကပါ့မလား'' လို႕ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ စပ္ဆိုၿပီး သီဆိုခဲ့ဖူး ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂ဝ အတြင္း အီသီယုိးပီး ယား အစိုးရနဲ႕ ျပည္သူေတြရဲ႕ ႀကိဳး ပမ္းအားထုတ္မႈေၾကာင့္ ယခုအခါ အာဖရိကတိုက္မွာ ၾကယ္တစ္ပြင့္ ျဖစ္လာၿပီး ေတာင္အာဖရိက၊ ႏုိင္ ဂ်ီးရီးယားနဲ႕ အင္ဂိုလာႏုိင္ငံေတြ ၿပီးရင္ စတုတၴေျမာက္ စီးပြားေရး အတုိးတက္ဆံုး ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဆူဒန္နယ္စပ္မွာရွိတဲ့ မက္တီမာၿမိဳ႕ကေန အသစ္ေဖာက္ လုပ္ထားတဲ့ အေဝးေျပးလမ္းမႀကီး အတုိင္း ေတာင္ဘက္ကုိ လာရင္ လမ္းေဘးတစ္ဖက္တစ္ခ်က္မွာ ႏွမ္းစုိက္ခင္းႀကီးေတြကုိ တစ္ေမွ်ာ္တစ္ေခၚႀကီး ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ပါတယ္။ ႏွမ္းသီးႏွံဟာေကာ္ဖီၿပီးရင္ အီသီယိုပီး ယား ႏိုင္ငံရဲ႕ ဒုတိယအမ်ား ဆံုး ပို႕ကုန္သီးႏွံ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ ေတာ္ အဒစ္အဘာဘာၿမိဳ႕ကေန ေတာင္ဘက္လမ္းအတုိင္းသြားရင္ လည္း အရင္ဆံုး အစၥေရး စေတာ္ ဘယ္ရီၿခံႀကီးေတြကုိ လမ္းေဘး တစ္ဖက္တစ္ခ်က္မွာ ျမင္ေတြ႕ႏုိင္ ပါတယ္။ စေတာ္ဘယ္ရီသီး ခူး ဆြတ္တဲ့ အလုပ္သမားေတြက ၅ဝဝ ဂရမ္ ပလတ္စတစ္ကြန္တိန္နာ ေတြထဲ ထည့္သြင္းၿပီး ေလေၾကာင္း နဲ႕ ဥေရာပမွာရွိတဲ့ စူပါမားကတ္ ႀကီးေတြကို တင္ပို႕ေရာင္းခ်ေနပါ တယ္။ ေတာင္ပုိင္း ဇီေဝၿမိဳ႕ေရာက္ ေတာ့ ဒတ္ခ်္လုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခု ျဖစ္တဲ့ Sher Flowers ရဲ႕ စတုရန္း မုိင္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ယ္ဝန္းတဲ့ ေျမ ကြက္ႀကီးမွာ ဖန္လံုးအိမ္စနစ္နဲ႕ စုိက္ပ်ဳိးထားတဲ့ ပန္းစုိက္ခင္းေတြ ကို ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ အလုပ္သမား ေပါင္း ၁၂ဝဝဝ နဲ႕ ကုိင္းကူး၊ ကုိင္း ဆက္ ႏွင္းဆီပန္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ စုိက္ ပ်ဳိးၿပီး ဥေရာပက စူပါမားကတ္ ေတြကို တင္ပုိ႕ေရာင္းခ်ေနပါတယ္။ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္အာဏာရွင္ မင္ဂ်စ္စတူကို ျဖဳတ္ခ်ၿပီး မီရီးစ္ဇင္နာဝီ- MelesZenawi ေခါင္း ေဆာင္တဲ့ အီသီယုိးပီးယားျပည္သူ ေတာ္လွန္ေရး ဒီမိုကရက္တစ္တစ္ ဦး (EPRDF) ဟာ အာဏာရရွိလာ ပါတယ္။ မီရီးစ္ဇင္နာဝီ ဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္အျဖစ္ တာဝန္ယူတဲ့ အီသီယိုး ပီးယားအစိုးရဟာ ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြား ေရးကုိ အစိုးရက တာဝန္ယူၿပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်တဲ့စနစ္ကို က်င့္သံုးလာခဲ့ ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ ေဝ ဖန္သူေတြက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ပံုစံကုိယူၿပီးေဆာင္ရြက္ေန တယ္လုိ႕ ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ အရင္ဆံုး အလုပ္သမားအင္အားစု ၇၉% ရွိၿပီး ႏုိင္ငံ GDP ရဲ႕ ၄၆% ကို ထုတ္လုပ္ေပးေနတဲ့ လယ္ယာစုိက္ ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းႀကီး တုိးတက္ ေကာင္းမြန္လာေအာင္ အာ႐ံုစိုက္ ကာ ေဆာင္ရြက္လာခဲ့ပါတယ္။ လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းေတြ မွာ ထုတ္လုပ္မႈတိုးတက္ေရးနဲ႕ ရရွိ လာတဲ့ အက်ဳိးအျမတ္ေတြကိုလယ္ သမားေတြအတြက္ ခြဲေဝေပးေရးအတြက္လယ္ယာစုိက္ပ်ဳိးေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေအဂ်င္စီ- Agricultural Transformation Agency ကုိ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းေပး ခဲ့ၿပီး ေဝါလ္စထရိက ဘဏ္လုပ္ငန္းရွင္ေဟာင္းတစ္ဦးလည္း ျဖစ္၊ ဂိတ္စ္ေဖာင္ေဒးရွင္းရဲ႕ အဖြဲ႕ဝင္ေဟာင္းတစ္ဦး လည္းျဖစ္တဲ့ ကာ ရစ္ဘြမ္ဘာကို ဦးေဆာင္ႀကီးၾကပ္ ေဆာင္ရြက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ကာရစ္ ဘြမ္ဘာရဲ႕ အရာရွိေတြဟာ လယ္ သမားေတြကုိ စုိက္ပ်ဳိးေရးနဲ႕ ေမြးျမဴ ေရးနည္းပညာေတြ ျပသေပးၿပီး သမဝါယအသင္းေတြ ဖြဲ႕စည္းဖို႕ စည္း႐ံုးခဲ့ပါတယ္။ မ်ဳိးေစ့ေတြ ျဖန္႕ ျဖဴးေပးၿပီး စုိက္ခင္းေတြမွာ ေရရရွိ ေရး စီစဥ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ သီးႏွံေတြ ရဲ႕ ေစ်းႏႈန္းနဲ႕ ေစ်းကြက္သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ သိရွိႏုိင္ ေအာင္လည္း စီစဥ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ကာရစ္ဘြမ္ဘာက ''ယခုအခါ အီ သီယုိးပီးယား ႏုိင္ငံမွာ ႏြားေကာင္ ေရ သန္း ၅ဝ ရွိတဲ့အတြက္ အာဖရိ ကတိုက္မွာ အႀကီးမားဆံုး တိရစၧာန္ ေမြးျမဴေရးလုပ္ငန္းႀကီး ရွိေနပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လာမယ့္ ၅ ႏွစ္ အတြင္းအီသီယုိးပီးယားႏုိင္ငံဟာ အစားအစာ ဖူလံုတဲ့ ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာ ႏုိင္တယ္'' လို႕ ေျပာပါတယ္။ အီသီယုိးပီးယားႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈ (ဂ်ီဒီပီ) ဟာ တစ္ႏွစ္ကုိ ၁၁% ရွိတယ္လုိ႕ အစုိးရက တရားဝင္ ေၾကညာခဲ့ေပ မယ့္ ေဝဖန္ဆန္းစစ္သူေတြကအဲဒီရာခိုင္ႏႈန္းရဲ႕ထက္ဝက္ ၅.၇% ခန္႕ ရွိႏုိင္တယ္လို႕ခန္႕မွန္းၿပီး အဲဒီတုိးတက္မႈႏႈန္းဟာေလးစား လက္ခံ ႏုိင္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အစိုးရက စုိက္ပ်ဳိးေရးက႑မွာ တစ္ႏွစ္ကုိ ၅.၆% တိုးတက္လာတယ္လို႕ ဆို ေပမယ့္ အဲဒီထက္ဝက္ ၂.၃% တိုးတက္ရင္ေတာင္ ခ်ီးက်ဴးသင့္ တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အီသီယိုးပီး ယားႏုိင္ငံမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂ဝ က တကၠသိုလ္ ၂ ခုသာ ရွိခဲ့ေပ မယ့္ ယခုအခါ ၃၂ ခုအထိ ရွိလာ ပါတယ္။ ေက်းရြာတုိင္းလုိလုိမွာ စာသင္ေက်ာင္း၊ ေဆးေပးခန္းေတြဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ျပည္ပ ေထာက္ပံ့ေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အဆိုအရ မီးတြင္းကေလးသူငယ္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းဟာ ၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္ က စၿပီး ၄ဝ% က်ဆင္းခဲ့ၿပီး ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ ေသဆံုးမႈ လည္း ၄၅% က်ဆင္းခဲ့တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္မွာ အီသီ ယိုးပီးယားျပည္သူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ပ်မ္းမွ်ဝင္ေငြဟာ အေမရိကန္ေဒၚ လာ ၄ဝဝ ခန္႕သာ ရွိတဲ့အတြက္ တျခား ဆာဟာရသဲကႏၲာရေအာက္ ပုိင္း အာဖရိကႏုိင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ ဝင္ေငြ အေမရိ ကန္ေဒၚလာ ၁၄၆၆ ထက္ နည္းပါးေနပါတယ္။ ဒါေပ မယ့္ အီသီယိုးပီးယားႏုိင္ငံမွာ ေအာက္ေျခ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြ ရဲ႕ ဝင္ေငြကုိ အလ်င္အျမန္ တိုး တက္လာေအာင္ ဦးစားေပးေဆာင္ ရြက္ေနတဲ့အတြက္ ခ်ီးက်ဴးစရာ ေကာင္းပါတယ္။ တစ္ႏုိင္ငံလံုးမွာ လမ္းေတြ ေဖာက္လုပ္တဲ့ အစီအစဥ္အရ ေျမာက္ဘက္မွ ေတာင္ဘက္ကုိ စီး ဆင္းေနတဲ့ ႏုိင္းျမစ္ႀကီးနဲ႕အၿပိဳင္ အေဝးေျပးကတၱရာလမ္းမႀကီးကို ေဖာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ မိုးေခါင္ ေရရွားမႈႀကီးတုန္းက အဲဒီလမ္းမ ႀကီးမ်ဳိး မရွိခဲ့တဲ့အတြက္ အစာေရ စာ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးတဲ့ ေဒသေတြ ကုိ ရိကၡာေတြ ေပးပုိ႕ရာမွာ အခက္အခဲေတြနဲ႕ ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတာမ်ဳိး မျဖစ္ရေအာင္ ေဖာက္လုပ္ခဲ့တယ္လုိ႕ သိရပါတယ္။ အဲဒီလမ္းမႀကီးဟာ လမ္းတစ္ဖက္တစ္ခ်က္ရွိေဒသခံလူဦးေရ ၁၈ သန္းအတြက္မ်ားစြာ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းခဲ့ပါတယ္။ၿမိဳ႕ေတာ္အဒစ္အဘာဘာၿမိဳ႕ရဲ႕ေတာင္ဘက္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕အကူအညီနဲ႕ စက္မႈဇုန္ႀကီးတစ္ခုကုိ တည္ေဆာက္ ဖြင့္လွစ္ထားပါတယ္။ အဲဒီဇုန္မွာ အလုပ္အကုိင္သစ္ေပါင္း ႏွစ္ေသာင္း ရရွိႏုိင္ေအာင္ စီစဥ္ထားတယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ယခုအခါ ႏုိင္ငံရဲ႕ေျမာက္ပုိင္းမွာ ေရနံေတြ ေတြ႕ရွိထားတဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံရဲ႕စီးပြားေရး တုိးတက္မႈအတြက္ လုိအပ္ေနတဲ့ အရင္းအႏွီးေတြကုိ ပိုမိုရရွိဖို႕ အလားအလာရွိပါတယ္။ ေရကာတာႀကီးေတြကုိလည္း တည္ေဆာက္ေနတဲ့အတြက္ အဲဒီေရကာတာႀကီးေတြၿပီးရင္ ေဒသတြင္း လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ျဖန္႕ျဖဴးေရာင္းခ်ႏုိင္တဲ့ ႏုိင္ငံလည္း ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးအေနနဲ႕ေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၾသဂုတ္လအတြင္းက ႏုိင္ငံရဲ႕တိုးတက္ေရးအတြက္ စြမ္းစြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ အသက္ ၅၇ ႏွစ္ အရြယ္ရွိ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ မီရီးစ္ဇင္နာဝီဟာ နာမက်န္းျဖစ္ၿပီး ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေပမယ့္ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႕ ႏုိင္ငံျခားဝန္ႀကီးျဖစ္ခဲ့သူ အသက္ ၄၇ ႏွစ္အရြယ္ရွိ ေဟးရီမာလီယမ္ဒီေဆးလက္ခ်္ကို ေအးခ်မ္းစြာ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးခဲ့တာေတြ႕ရပါတယ္။ မီရိးစ္ ေသဆံုးၿပီးလေပါင္းမ်ားစြာၾကာတဲ့အထိ အဒစ္အဘာဘာၿမိဳ႕လယ္မွာ ႀကီးမားတဲ့ ပုိစတာႀကီးေတြကို ခ်ိတ္ဆြဲထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီပုိစတာႀကီးေတြထဲမွာ ''ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာသင္ရဲ႕ မၿပီးဆံုးေသးတဲ့ အလုပ္ေတြကုိ ဆက္ၿပီး လုပ္ေဆာင္သြားပါမယ္''။ ''သင့္ကုိ ကြၽႏ္ုပ္တုိ႕ ဘယ္ေတာ့မွမေမ့ဘူး'' လို႕ ပါရွိေၾကာင္းပါခင္ဗ်ား။ Ref : Special Report (EmergingAfrica) The Economist,March 2nd-8th, 2013) ေမာင္ပုဆိုးၾကမ္း